INTERGENERATIONELE KENNISRETENTIE: EEN NOODZAAK, MAAR OOK EEN REALITEIT ? De ontwikkeling van een meetinstrument.
- SofieLaureyssens
Geven Vlaamse babyboomers hun kennis door?
Steeds meer babyboomers verlaten de arbeidsmarkt en samen met hen verdwijnt een groot deel waardevolle kennis. Organisaties doen namelijk te weinig inspanningen om die kennis te behouden, zo blijkt uit onderzoek van een masterstudente Opleidings- en Onderwijswetenschappen aan de Universiteit Antwerpen. Ze reikt meteen een aantal handvaten aan om de kennisoverdracht te optimaliseren.
Steeds meer babyboomers verlaten de arbeidsmarkt. De leeftijdsverdeling van de beroepsbevolking zal de komende jaren drastisch veranderen. Wanneer medewerkers op pensioen gaan, lopen organisaties het risico dat hun kennis mee uitstroomt. Gek genoeg is tot nog toe in Vlaanderen niet systematisch onderzocht wat bedrijven doen om de kennis van de toekomstige gepensioneerden te verspreiden binnen de organisatie.
Sofie Laureyssens, masterstudente Opleidings- en Onderwijswetenschappen aan de Universiteit Antwerpen, laat via baanbrekend onderzoek in 186 Vlaamse organisaties zien in welke mate kennis van oudere werknemers wordt doorgegeven aan jongere generaties.
De conclusie: het merendeel van de organisaties scoort ondermaats voor een aantal kenmerken. Bedrijven slagen er niet goed in om de kennis van oudere werknemers te documenteren. Door waardevolle kennis vast te leggen met video, audio of in geschreven documenten, zouden andere werknemers handige weetjes gemakkelijker kunnen opzoeken.
Een tweede aandachtspunt is het vastleggen van welke kennis cruciaal is en zeker niet verloren mag gaan. Het spreekt voor zich dat, als maar één of twee medewerkers over bedrijfskritische kennis beschikken, dit een groot probleem vormt wanneer deze werknemers op pensioen gaan. Aansluitend komt uit het onderzoek eveneens naar voren dat de meest waardevolle informatie nog onvoldoende gefilterd wordt uit de opgeslagen documentatie.
Wel een pluspunt: organisaties realiseren persoonlijke overdracht van kennis van oudere werknemers naar anderen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan coaching, dialoog en samenwerking. De deelnemers geven daarbij aan dat medewerkers binnen hun organisatie er enigszins in slagen relevante documentatie, die hen helpt hun taken uit te voeren, op te zoeken.
Het onderzoek reikt organisaties enkele handvaten aan om mee aan de slag te gaan. Ten eerste werd een wetenschappelijk verantwoord instrument ontwikkeld om in kaart te brengen hoe het binnen organisaties gesteld is met de intergenerationele kennisretentie. Verder blijkt dat een aantal zaken een positieve invloed uitoefenen. De grootste impact gaat uit van de cultuur in een organisatie. Om succesvol te zijn, moet de kennis van oudere werknemers gewaardeerd worden. Werknemers moeten zich bovendien vrij voelen om hun kennis met elkaar te delen. Daarnaast oefent de aanstelling van een kennisverantwoordelijke een positieve invloed uit. Organisaties worden daarom warm aanbevolen iemand aan te stellen om de kennisstromen tussen generaties te coördineren.
Intergenerationele kennisretentie is duidelijk een noodzaak, maar in Vlaanderen vaak nog geen realiteit !
Voor meer informatie :
sofie@happy.be of 0474 24 75 02
Bibliografie
Al-Ali, N. (2003). Comprehensive intellectual capital management. Hoboken / New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
Alavi, M., Kayworth, T. R., & Leidner, D. E. (2005). Empirical examination of the influence of organizational culture on knowledge management practices. Journal of Management Information Systems, 22(3), 191–224.
Alavi, M., & Leidner, D. E. (2001). Knowledge Management and Knowledge Management Systems: Conceptual Foundations and Research Issues. MIS Quarterly, 25(1), 107-136. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/3250961.
APQC publications (2002). Retaining Valuable Knowledge: Proactive Strategies to Deal With a Shifting Work Force. Houston, Texas: American Productivity & Quality Center.
Arif, M., Egbu, C., Alom, O., & Khalfan, M. M. A. (2009). Measuring knowledge retention: a case study of a construction consultancy in the UAE. Engineering, Construction and Architectural Management, 16(1), 92-108.
Bender, S., & Fish, A. (2000). The transfer of knowledge and the retention of expertise: the continuing need for global assignments. Journal of Knowledge Management, 4(2), 125-137.
Bonner, D. (2000). Enter the chief knowledge officer. Training & Development, 54(2), 36-40.
Bou-Llusar, J. C., & Segarra-Cipres, M. (2006). Strategic knowledge transfer and its implications for competitive advantage: an integrative conceptual framework. Journal of Knowledge Management, 10(4), 100-112.
Calo, T. J. (2008). Talent Management in the Era of the Aging Workforce: The Critical Role of Knowledge Transfer. [Article]. Public Personnel Management, 37(4), 403-416.
Cegarra-Hialarro, J. G., & Dewhurst, F. (2007). Implementing knowledge management practices through chief knowledge officers. Proceedings of the 8th European Conference on Knowledge Management, Vol 1 and 2 (pp. 200-205). Nr Reading: Academic Conferences Ltd.
Chaubet, E., Claes, L., Lambrechts, P., & Laureyssens, S. (2009). Competentiemanagement onder vuur bij de brandweer van Antwerpen. Unpublished Paper voor opleidingsonderdeel Bevorderen van Leerprocessen in Organisaties (Opleidings- en Onderwijswetenschappen). Universiteit Antwerpen.
Churchill, G. A. (1979). A paradigm for developing better measures of marketing constructs. [Article]. Journal of Marketing Research, 16(1), 64-73.
Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences (2 ed.). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2009). Research methods in education (6 ed.). London / New York: Routledge.
Dancey, C. P., & Reidy, J. (2004). Chapter 12. Introduction to factor analysis. Statistics without maths for psychology. Using SPSS for Windows. (3 ed.). Essex: Pearson Education Limited.
Dankbaar, M., Oprins, E., & Andriessen, J. (2002). Kennismanagement: Leerprocessen organiseren in werkomgevingen. 's Hertogenbosch: CINOP.
Darroch, J. (2003). Developing a measure of knowledge management behaviors and practices. Journal of Knowledge Management, 7(5), 41-54.
Dattero, R., & Galup, S. D. (2007). The knowledge audit: Meta-Matrix analysis. Knowledge Management Research & Practice, 5(3), 213-221.
De Coen, A., Forrier, A., Lamberts, M., & Sels, L. (2007a). Leeftijd en werk. Over inzet en inzetbaarheid van ouderen op de arbeidsmarkt: Hoger instituut voor Arbeid, K.U.Leuven, Lessius Hogeschool.
De Coen, A., Forrier, A., Lamberts, M., & Sels, L. (2007b). Vergrijzing op de arbeidsmarkt. Over obstakels, opportuniteiten en maatregelen. Leuven: Faculteit ETEW/HIVA.
de Leeuw, E. D., & Hox, J. J. (2008). Self-Administred Questionnaires: Mail Surveys and Other Applications. In E. D. de Leeuw, J. J. Hox & D. A. Dillman (Eds.), International Handbook Of Survey Methodology. New York/London: Lawrence Erlbaum Associates.
de Leeuw, E. D., Hox, J. J., & Dillman, D. A. (2008). Cornerstones of Survey Research. In E. D. de Leeuw, J. J. Hox & D. A. Dillman (Eds.), International Handbook of Survey Methodology. New York/London: Lawrence Erlbaum Associates.
De Maeyer, S., & Kavadias, D. (2007). Openleerpakket beschrijvende statistiek. Principes en toepassingen met SPSS en rekenbladen. Gent: Academia Press.
De Maeyer, S., & Kavadias, D. (2009-2010). Open leerpakket inferentiële statistiek. Instituut voor Opleidings- en Onderwijswetenschappen. Universiteit Antwerpen.
De Maeyer, S., & Kavadias, D. (2010-2011). Confirmatieve factoranalyse en structurele vergelijkingen. Een open leerpakket. Instituut voor Opleidings- en Onderwijswetenschappen. Universiteit Antwerpen.
De Vos, A., De Schamphelaere, V., & Van Bruystegem, K. (2011). Generaties en teamsamenwerking in de Belgische federale overheid: Vlerick Leuven Gent Management School
DeLong, D. (2002). Better Practices for Retaining Organizational Knowledge: Lessons From the Leading Edge: Accenture Institute for Strategic Change.
DeLong, D. (2004). Lost knowledge: Confronting the Threat of an Aging Workforce. New York: Oxford University Press.
DeLong, D. (n.d.). Lost knowledge survey. Retrieved from www.lostknowledge.com/articles-resources/survey.php
Ear, M. J., & Scott, I. A. (1999). What is a chief knowledge officer? Sloan Management Review, 40(2), 29-38.
European Commission (2011, Februari 22). Small and medium-sized enterprises (SMEs). SME Definition. Retrieved from http://ec.europa.eu/enterprise/policies/sme/facts-figures-analysis/sme-…
Federaal Planbureau, & Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (2008). Bevolkingsvooruitzichten 2007-2060 (No. Planning Paper 105). Brussel: Federaal Planbureau.
Flowler, F. J., & Cosenza, C. (2008). Writing effective questions. In E. D. de Leeuw, J. J. Hox & D. A. Dillman (Eds.), International Handbook of Survey Methodology. New York/London: Lawrence Erlbaum Associates.
Gammelgaard, J., & Ritter, T. (2005). The knowledge retrieval matrix: codification and personification as separate strategies. Journal of Knowledge Management, 9(4), 133-143.
Ghahfarokhi, A. D., Zakaria, M. S., & Ieee (2009). Knowledge Retention in Knowledge Management System: Review. New York: Ieee.
Gibson, G. E., Davis-Blake, A., Dickson, K. E., & Mentel, B. (2003). Workforce demographics among project engineering professionals-crisis ahead? [Article]. Journal of Management in Engineering, 19(4), 173-182.
Hall, H., & Goody, M. (2007). KM, culture and compromise: interventions to promote knowledge sharing supported by technology in corporate environments. Journal of Information Science, 33(2), 181-188.
Han, W. H., & Zhong, Q. Y. (2006). Development of an instrument to measure knowledge management processes. Harbin: Harbin Institute Technology Publishers.
Hofer-Alfeis, J. (2008). Knowledge management solutions for the leaving expert issue. Journal of Knowledge Management, 12(4), 44-54.
Iarossi, G. (2006). The Power of Survey Design: A User's Guide for Managing Surveys, Interpreting Results, and Influencing Respondents. Washington, D.C.: The World Bank.
Janz, B. D., & Prasarnphanich, P. (2003). Understanding the Antecedents of Effective Knowledge Management: The Importance of a Knowledge-Centered Culture. Decision Sciences, 34(2).
Jarrar, Y. F. (2002). Knowledge management: learning for organisational experience. Managerial Auditing Journal, 17(6), 322-328.
Knipscheer, K. (2006). De uitdaging van de tweede adolescentie. Retrieved from http://www.aowscope.nl/Downloads/De%20uitdaging%20-%202e%20adolescentie…
Kuyken, K., Ebrahimi, M., & Saives, A.-L. (2009). Intergenerational knowledge transfer in high-technological companies: a comparitive study between Germany and Quebec. Paper presented at the ASAC 2009.
Lee, C. Y. (2004). A knowledge management scheme for meta-data: an information structure graph. Decision Support Systems, 36(4), 341-354.
Lee, H., & Choi, B. (2003). Knowledge Management Enablers, Processes, and Organizational Performance: An Integrative View and Empirical Examination. Journal of Management Information Systems, 20(1), 179-228.
Liebowitz, J. (2009). Knowledge Retention: Strategies and Solutions. Boca Raton: CRC Press.
Liebowitz, J., Ayyavoo, N., & Nguyen, H. (2007). Cross-generational knowledge flows in edge organizations. Industrial Management & Data Systems, 107(8), 1123-1153.
Liebowitz, J., Rubenstein-Montano, B., McCaw, D., Buchwalter, J., Browning, C., Newman, B., et al. (2000). The Knowledge Audit. Knowledge and Process Management, 7(1), 3-10.
Lin, H.-F. (2007). Effects of extrinsic and intrinsic motivation on employee knowledge sharing intentions. Journal of Information Science, 33(2), 135-149.
Lin, H.-F., & Lee, G.-G. (2004). Perceptions of senior managers toward knowledge-sharing behaviour. Management Decision, 42(1), 108)125.
Lin, H.-F., Lee, H.-S., & Wang, D. W. (2009). Evaluation of factors influencing knowledge sharing based on a fuzzy AHP approach. Journal of Information Science, 35(25). Retrieved from http://jis.sagepub.com/content/35/1/25.
Liu, M. S., & Liu, N. C. (2008). Sources of knowledge acquisition and patterns of knowledge-sharing behaviors - An empirical study of Taiwanese high-tech firms. [Article]. International Journal of Information Management, 28(5), 423-432.
McManus, D. J., Wilson, L. T., & Snyder, C. A. (2003). Assessing the Business Value of Knowledge Retention Projects: Results of Four Case Studies. Retrieved from www.knowledgeharvesting.com/.../AssessingRetention.pdf -
McQuade, E., Sjoer, E., Fabian, P., Nascimento, J. C., & Schroeder, S. (2007). Will you miss me when I'm gone?: a study of the potential loss of company knowledge and expertise as employees retire. Journal of European Industrial Training, 31(9), 758-768.
Miller, K. L. (2006). Review of Lost knowledge: Confronting the threat of an aging workforce. Human Resource Development Quarterly, 17(4).
Musana, A. (2006). Effective knowledge-based homemade solutions: the way forward for Africa Retrieved from http://www.eknowledgecenter.com/articles/1014/1014.htm
Newell, S., Robertson, M., Scarbrough, H., & Swan, J. (2002). Managing knowledge work. London: Palgrave.
Newman, B., & Conrad, K. W. (1999). A Framework for Characterizing Knowledge Management Methods, Practices, and Technologies. Retrieved from http://www.km-forum.org/KM-Characterization-Framework.pdf
Nonaka, I. (1994). A DYNAMIC THEORY OF ORGANIZATIONAL KNOWLEDGE CREATION. [Article]. Organization Science, 5(1), 14-37.
Nonaka, I., Kohlbacher, F., & Holden, N. (2006). Aging and Innovation: Recreating and Refining High-quality Tacit Knowledge through Phronetic Leadership. Paper presented at the 2006 Annual Meeting of the Academy of Management (AOM).
Nonaka, I., & Takeuchi, H. (1995). De kenniscreërende onderneming. Hoe Japanse bedrijven innovatieprocessen in gang zetten (T. H. J. Tromp, Trans.). Lannoo: Scriptum management.
O'Rourke, N., Hatcher, L., & Stepanski, E. J. (2005). A step-by-step approach to using SAS for univariate & multivariate statistics (2 ed.). North Carolina: SAS.
Olgers, A. A. M. (2009). De kennis treedt uit. Een onderzoek naar kennisborging bij de TBO-organisatie van Oxystaalfabriek 2. Technische Universiteit Delft, Delft.
Politics.be (2006). Dossier: De vergrijzing, from http://www.politics.be/duiding/655/
Rice, J. L., & Rice, B. S. (2005). The applicablilty of the SECI model to multi-organisational endeavours: an integrative review. International Journal of Organisational Behaviour, 9(8), 671-682.
Sectorlink (2011). Belgische beroepsverenigingen, sectororganisaties en federaties. Retrieved from http://www.sectorlink.be/directory
Sels, L. (2008). Talent als grondstof voor chemie, kunststoffen en life sciences. Uitdagingen voor de arbeidsmarkt van morgen. Leuven: Steunpunt Werk en Sociale Economie.
Sels, L., Herremans, W., & WSE, S. (2010). De toekomstige werkzaamheid van 55-plussers. Ambities zat, realisme zoek? OVER-WERK Tijdschrift van het Steunpunt WSE(3).
Sels, L., Winne, S. D., & Herremans, W. (2007). Bedrijven onder demografische druk. Welke sectoren kraken? Werken aan employability wordt noodzakelijk. Retrieved from mynovation.be
Sprengers, C. (2007). “Kenniserfenis in een kenniscreërende organisatie”. Develop, 3, 55-61.
Stewart, T. (1998). Is this job really necessary? Fortune, 137(1), 154-155.
SurveyMonkey (2011). Smart survey design. Available from http://help.surveymonkey.com/app/answers/categorylist/search/1
Sutherland, M. (2005). Rethinking the Retention of Knowledge Workers. Retrieved from http://www.gibs.co.za/default.aspx?pid=68&stepid=2843&oid=86&ctl00_Cont…
van der Spek, R., & Spijkervet, A. (2005). Kennismanagement. Intelligent omgaan met kennis. Utrecht: Kenniscentrum CIBIT.
Vanhoof, J. (2007). Zelfevaluatie binnenstebuiten. Onderzoek naar zelfevaluaties in scholen. Mechelen: Wolters Plantyn.
Vanhoof, J., & Van Petegem, P. (2008). Pei/ijlen naar succesvol schoolbeleid. Praktijkboek voor de beleidseffectieve school. Mechelen: Plantyn.
VBO (n.d.). Federaties, from http://www.je-eigen-bedrijf.be/website/pages/federaties.html
Walsh, J. P., & Ungson, G. R. (1991). Organizational Memory. The Academy of Management Review, 16(1), 57-91.
Wamundila, S. (2008). Developing guidelines for a knowledge management policy to enhance knowledge retention at the university of Zambia. University of South Africa.
Weggeman, M. (2000). Kennismanagement: de praktijk. Schiedam: Scriptum.
