Therapeutische hypothermie na een cardiaal arrest buiten het ziekenhuis
Koude redt je hersenen
Hart- en vaatziekten zijn wereldwijd de meest voorkomende doodsoorzaak, jaarlijks sterven hierdoor ongeveer 7,2 miljoen mensen. Het voornaamste deel van deze mensen overlijdt als gevolg van een plotse hartstilstand. De werking van het hart stopt volledig en er wordt geen bloed meer rondgepompt, waardoor de weefsels geen zuurstof meer krijgen. Snel starten met reanimeren en de lichaamstemperatuur van deze patiënten actief afkoelen kan zowel de hersenfunctie als het leven zelf redden.
In de nieuwste Europese richtlijnen voor reanimatie is het afkoelen van patiënten na een succesvolle reanimatie een standaard onderdeel geworden van de zorg die men aan deze patiënten moet verlenen.
Niet enkel oudere of zieke mensen worden getroffen door een hartstilstand. Namen zoals Miklos Feher, Marc-Vivien Foe of Serginho bewijzen dat ook jonge mensen kunnen sterven als gevolg van een plotse hartstilstand. Zij waren allemaal gezonde, jonge topvoetballers die tijdens een match plots neervielen en stierven als gevolg van een hartstilstand.
De meeste mensen krijgen, net zoals deze topvoetballers, buiten het ziekenhuis een plotse hartstilstand. Dit wil zeggen dat de overleving van deze mensen volledig afhankelijk is van de hulp van anderen. Wanneer de reanimatie wordt gestart door omstaanders en professionele hulp snel aanwezig is, stijgt de overlevingskans van de getroffene spectaculair. Wanneer de patiënt daarna wordt afgekoeld, is er een optimale zorgverlening geweest en neemt de kans op een goede afloop toe.
Het starten van een reanimatie door omstaanders is een even noodzakelijk onderdeel van de zorg als het afkoelen van patiënten na een succesvolle reanimatie. Om deze reden worden meer en meer projecten opgestart om reanimatietechnieken aan te leren aan de niet-professionele bevolking. Zo is er net een actie gestart om schoolgaande kinderen tussen 12 – 14 jaar de knepen van het reanimeren aan te leren. Zij kunnen online hun kennis testen en worden aangespoord om hun kennis te delen met hun ouders en grootouders. Op deze manier kan iedereen een steentje bijdragen aan de overlevingskansen van mensen die plots dood neervallen door een hartstilstand.
Er is namelijk nog steeds een erg povere overlevingskans voor mensen die een hartstilstand overleven: slechts 2 – 9% van de mensen die buiten het ziekenhuis een hartstilstand meemaken, overleeft tot ontslag uit het ziekenhuis. Toch blijkt uit recente cijfers dat steeds minder mensen sterven als gevolg van hartziekten. Omdat steeds meer mensen overleven, worden we meer en meer geconfronteerd met de gevolgen van het zuurstoftekort dat ontstaat wanneer het hart niet meer pompt.
Van de mensen die overleven tot het ontslag uit het ziekenhuis, heeft slechts 3 – 7 % zijn vroegere niveau van functioneren door het bestaan van hersenschade. Deze hersenschade ontstaat omdat de hersenen het meest gevoelig zijn aan zuurstoftekort. Na 7 – 10 minuten zonder zuurstof beginnen de hersenen af te sterven en ontstaat onherstelbare schade. Wanneer de hersenen geen zuurstof meer krijgen, starten allerlei chemische processen waardoor toxische stoffen zich opstapelen in de hersenen en hersenschade ontstaat. Wanneer de bloedcirculatie opnieuw op gang is gebracht, stroomt er weer zuurstofrijk bloed naar de hersenen. Toch brengt dit bloed een tweede toxische reactie op gang in de hersenen, aangezien alle afvalstoffen van het lichaam in één keer mee worden genomen en worden afgegeven in de hersenen.
Uit verschillende wetenschappelijke onderzoeken van de voorbije 10 jaar blijkt dat deze processen vertragen bij een lagere temperatuur. Omwille van deze reden is afkoeling van deze patiëntengroep de enige behandeling tot noch toe die de hersenschade als gevolg van een acute hartstilstand kan stoppen of verminderen.
Wanneer patiënten worden afgekoeld, streeft men naar een temperatuur tussen de 32,0 – 34,0 °C gedurende een periode van 12 – 24 uur. Tijdens deze periode wordt de patiënt op de afdeling intensieve zorgen in een kunstmatige coma gebracht zodat de patiënt zelf zo weinig mogelijk hinder ondervindt van het koelen. Daarnaast kan de patiënt op intensieve zorgen een maximale ondersteuning en optimale opvolging krijgen.
Er zijn verschillende koelmethoden, zo bestaan er ijskoude pads die op het lichaam worden gekleefd of kan er via het bloed worden gekoeld door het traag laten inlopen van ijskoude infusievloeistoffen. De ideale koelmethode is die methode die snel afkoelt, gemakkelijk in gebruik is en de minste complicaties met zich meebrengt.
Er zijn momenteel nog veel wetenschappelijke studies aan de gang om de exacte periode van afkoelen, de beste temperatuur en de beste koelmethode te onderzoeken. Ook de exacte groep van patiënten die geholpen kunnen worden door afkoeling wordt momenteel onderzocht. In de studies die tot nu zijn gepubliceerd komt duidelijk naar voor dat afkoelen na een succesvolle reanimatie levens redt. De hersenfunctie wordt immers beter bewaard bij een koudere temperatuur.
Het actief koelen van comateuze patiënten die succesvol zijn gereanimeerd na een plotse hartstilstand is de enige behandeling die de hersenfunctie van een patiënt kan behouden of verbeteren. Het hartritme van een patiënt mag geen struikelblok zijn voor het toepassen van de behandeling.
Bibliografie
Literatuurlijst
Wetenschappelijke artikels:
- Bernard S.A., Gray T.W., Buist M.D., Jones B.M., Silvester W.,
Gutteridge G. & Smith K. (2002). Treatment of comatose survivors of out-of-
hospital cardiac arrest with induced hypothermia.
New England Journal of Medicine, 346, 557-563.
- Biarent, D., Bingham, R., Eich, C., Lopez-Herce, J., Maconochie, I., Rodriguez-Nunez, A., Rajka, T. & Zideman, D. (2010). European resuscitation council guidelines for resuscitation 2010: section 6. Paediatric life support.
Resuscitation, 81: 1364-1388.
- Deakin, C.D., Nolan, J.P., Soar, J., Sunde, K., Koster, R.W., Smith, G.B. & Perkins G.D. (2010). European resuscitation council guidelines for resuscitation 2010: section 4. Adult advanced life support.
Resuscitation, 81: 1305-1352.
- De Knock, J. (2010). Koelen na reanimatie voor en door verpleegkundigen.
Jaarboek voor de intensievezorgenverpleegkundige 2010, 53-57.
- den Hartog, A.W., de Pont, A.J.M., Robillard, L.B.M., Binnekade, J.M., Schultz, M.J. & Horn, J. (2010). Spontaneous hypothermia on intensive care unit admission is a predictor of unfavorable neurological outcome in patients after resuscitation: an observational cohort study.
Critcal Care, 14 (3): R121.
- Do, R. & Kim, F. (ter perse 2011). Con:Therapeutic hypothermia should not be applied to all victims of cardiac arrest.
Journal of Cardiothoracic and Vascular Anaesthesia.
- Geocadin, R.G., Koenig, M.A., Jia, X., Stevens, R.D. & Peberdy, M.A. (2008). Management of brain injury after resuscitation from cardiac arrest.
Neurologic Clinics, 26: 487-506.
- Holzer, M. & Behringer, W. (2008). Therapeutic hypothermia after cardiac arrest and myocardial infarction.
Best Practise & Research Clinical Anaesthesiology, 22 (4): 711-728.
- Hypothermia after cardiac arrest study group. (2002). Mild therapeutic hypothermia to improve the neurologic outcome after cardiac arrest.
The New England Journal of Medicine, 346, 549-556.
- Kamarainen, A. (2010). Out-of-hospital cardiac arrest in children.
Symposium on critical care in children, 3 (3): 273-276.
- Kim, F., Olsufka, M., Nichol, G., Copass, M.K. & Cobb, L.A. (2009). The use of pre-hospital mild hypothermia after resuscitation from out-of-hospital cardiac arrest.
Journal of Neurotrauma, 26: 359-363.
- Koster, R.W., Baubin, M.A., Bossaert, L.L., Caballero, A., Cassan, P., Castrén, M., Granja, C., Handley, A.J., Monsieurs, K.G., Perkins, G.D., Raffay, V; & Sandroni, C. (2010). European resuscitation council guidelines for resuscitation 2010: section 2. Adult basic life support and use of automated external defibrillators.
Resuscitation, 81: 1277-1292.
- Lee, R. & Asare, K. (2010). Therapeutic hypothermia for out-of-hospital cardiac arrest. American Journal of Health System Pharmacy, 67 ( 1): 1229-1237.
- Merchant, R.M., Becker, L.B., Abella, B.S., Asch, D.A. & Groeneveld, P.W. (2009). Cost-effectiveness of therapeutic hypothermia after cardiac arrest.
Circulation, cardiovascular quality and outcomes 2 (5): 421-428.
- Nolan, J.P., Neumar, R.W., Adrie, C., Aibiki, M., Berg, R.A., Böttgier, B.W., Callaway, C., Clark, R.S.B., Geocadin, R.G., Jauch, E.C., Kern, K.B., Laurent, I., Longstrenth, W.T., Merchant, R.M., Morley, P., Morrison, L.J., Nadkarni, V., Perberdy, M.A., Rivers, E.P., Rodriguez-Nunez, A., Sellke, F.W., Spaulding, C., Sunde, K. &Vanden Hoek, T. (2008). Post-cardiac arrest syndrome: epidemiology, pathofysiology, treatment, and prognostification.
A Scientific statement from the International Liaison Committee on Resuscitation; the American Heart Association; Emergency cardiovascular Surgery and Anaesthesia;
the Council on Cardiopulmonary, Perioperative, and Critical Care; the Council on Clinical Cardiology; the Council on Stroke.
Resuscitation, 79: 350-379.
- Nolan, J.P., Soar, J., Zideman, D.A., Biarent, D., Bossaert, L.L., Deakin, C., Koster, R.W., Wyllie, J., Böttiger, B. & on behalf of the ERC guidelines writing group. (2010). European resuscitation council guidelines for resuscitation 2010: section 1. Executive summary.
Resuscitation, 81: 1219-1276
- Oddo, M., Schaller, M.D., Feihl, F., Ribordy, V. & Liaudet, L. (2006). From evidence to clinical practice: effective implementation of therapeutic hypothermia to improve patient outcome after cardiac arrest.
Critical Care Medicine, 34 (7), 1865-1873.
- Polderman, K.H. (2008). Hypothermia and neurological outcome after cardiac arrest: state of the art.
European Journal of Anaesthesiology, 25: 23-30.
- Polderman, K.H. & Herold, I. (2009). Therapeutic hypothermia and controlled normothermie in the intensive care unit: practical considerations, side effects, and cooling methods.
Critical Care Medicine, 37 (3): 1101-1120.
- Rittenberger, J.C., Kelly, E., Jang, D., Greer, K. & Heffner, A. (2008). Successful outcome utilizing hypothermia after cardiac arrest in pregnancy: a case report.
Critical Care Medicine, 36 (4): 1354-1356.
- Schlunt, M.L. & Wang, L. (2010). Hypothermia and pediatric cardiac arrest.
Symposium on critical cardiac care in children, 3 (3): 277-281.
- So, H.Y. (2010). Therapeutic hypothermia.
Korean Journal of Anaesthesiology, 59 (5): 299-304.
- Soar, J., Perkins, G.D., Abbas, G., Alfonzo, A., Barelli, A., Bierens, J.J.L.M., Brugger, H., Deakin, C.D., Dunning, J., Georgiou, M., Handley, A.J., Lockey, D.J., Paal, P., Sandroni, C., Thies, KC., Zideman, D.A. & Nolan, J.P. (2010). European resuscitation council guidelines for resuscitation 2010: section 8. Cardiac arrest in special circumstances: electrolyte abnormalities, drowning, accidental hypothermia, hyperthermia, asthma, anaphylaxis, cardiac surgery, trauma, pregnancy, electrocution.
Resuscitation, 81: 1400-1433.
- Tress, E.E., Kockanek, P.M., Saladino, R.A. & Manole, M.D. (2010). Cardiac arrest in children.
Journal of Emergencies, Trauma and Shock, 3 (3): 267-272.
Boeken:
- Eurostat statistical books. (2010). Europe in figures: Eurostat yearbook 2010. Luxembourg: Publication Office of the European Union. Gevonden via internet:
Europe in figures: Eurostat yearbook 2010.
- Jochems, A.A.F & Joosten, F.W.M.G. (2006). Zakwoordenboek der geneeskunde. 28e druk.
Doetichem: Elsevier gezondheidszorg.
- Katholieke Hogeschool Kempen (2010). Stijlwijzer: richtlijnen voor het maken van schriftelijke werkstukken.
- Vaartjes, I., Van Dis, I., Visseren, F.L.J. & Bots, M.L. voor de Nederlandse Hartstichting (2010). Cijfers over leefstijl- en risicofactoren, ziekte en sterfte.
Den Haag.
Elektronische bronnen:
- Darwin, M. (20 januari 2011). The Rhinochill: a new way to cool the brain quickly. Gevonden op internet: http://depressedmetabolism.com/pdfs/rhinochill.pdf
- EXACON scientific: Gevonden op 09/02/2011. http://www.exacon.com/Global/Global22/Global22FR2.html
- Excitotoxity. (s.a.). Gevonden op 11/03/2011 op Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Excitotoxicity
- Heart and stroke Foundation of Nova Scotia (2010). HSFC 2010 Guidelines for CPR and Emergency Cardiovascular Care.
http://www.heartandstroke.ns.ca/site/c.inKMIPNlEiG/b.3958981/k.5EF4/Res…
- Hypothermia therapy for neonatal encephalopathy (s.a.). Gevonden op 11/03/2011 op Wikipedia: http://en.Wikipedia.org/wiki/Hypothermia_therapy_for_neonatal_encephalo…
- National Institute for Health and Clinical Excellence ( 2011). Therapeutic hypothermia following cardiac arrest. Gevonden op internet: http://www.nice.org.uk/nicemedia/live/12990/53610/53610.pdf
- Mayohealthcare Australia: gebruiksinformatie Arctic Sun system: Gevonden op internet op 11/03/2011: http://www.mayohealthcare.com.au/products/criticalCare_tpt_tech.htm
- Overlevingsketen: Gevonden op 23/11/2010 via internet:
- Perniatal asphyxia (s.a.). Gevonden op Wikipedia:
http://en.wikipedia.org/wiki/Perinatal_asphyxia
- Polderman, K.H. (19/10/2006). Side effects of hypothermia. Powerpointpresentatie voor het hypothermia congres in Sicilië door de International Scientific Hypothermia group. Gevonden op internet:
http://www.armandgirbes.com/PDF/Polderman%20side%20effects.pdf
- Sabbe, M. (s.a.). Specifieke pathologie: omgevingsfactoren. Powerpoint-presentatie voor het behalen voor het brevet van de acute geneeskunde. Gevonden op internet: http://www.brevet-acute-geneeskunde.be/DOCUMENTEN/Sabbe%20M.%20-%20omge…
- Sudden Cardiac Arrest Foundation (s.a.). About SCA. Gevonden op internet op 02/02/2011:
http://www.sca-aware.org/about-sca
- Van De Casteele (07/02/2005). Wetsvoorstel voor het gebruiken van AED bij reanimatie voor de Belgische Senaat: http://www.beprobel.be/N_site/CONS_N/wetsvoorstel_defib_N_tekst.htm
- World Health Organisation: the top causes of death. Gevonden op internet via:
http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs310/en/
Lijst van figuren:
- Figuur 1: Oorzaken van sterfgevallen in de Verenigde Staten
Gevonden op internet op 02/03/2011: http://www.sca-aware.org/about-sca
- Figuur 2: Chain of survival uit de ERC richtlijnen van 2010
Nolan J.P. et al. (2010). European resuscitation council guidelines for resuscitation 2010: section 1. Executive summary.
Resuscitation, 81: 1123
- Figuur 3: Een voorbeeld van een 7-delige overlevingsketen
Gevonden op internet: http://www.heartandstroke.ns.ca
- Figuur 4: Fasen van het post-cardiac arrest syndroom
Nolan J.P. et al. (2008) Post-cardiac arrest syndrome: epidemiology, pathofysiology, treatment, and prognostification. A Scientific statement from the International Liaison Committee on Resuscitation; the American Heart Association; Emergency cardiovascular Surgery and Anaesthesia; the Council on Cardiopulmonary, Perioperative, and Critical Care; the Council on Clinical Cardiology; the Council on Stroke.
Resuscitation, 79: 353
- Figuur 5: Voorstelling van het Arctic Sun koelsysteem met koelpads.
Gevonden op internet: http://www.mayohealthcare.com.au
- Figuur 6: Voorstelling van Rhinochill
Darwin, M (20 januari 2011). The Rhinochill: a new way to cool the brain quickly. Gevonden op internet: http://depressedmetabolism.com/pdfs/rhinochill.pdf
- Figuur 8: Toestand bij ontslag van patiënten na een cardiaal arrest ten gevolge van VF.
Oddo, M. et al. (2006). From evidence to clinical practice: effective implementation of therapeutic hypothermia to improve patient outcome after cardiac arrest.
Critical Care Medicine, 34 (7), 1865-1873.
- Figuur 9: Toestand bij ontslag van patiënten na een cardiaal arrest met een niet-shockbaar ritme.
Oddo, M. et al. (2006). From evidence to clinical practice: effective implementation of therapeutic hypothermia to improve patient outcome after cardiac arrest.
Critical Care Medicine, 34 (7), 1865-1873.
- Figuur 10: Voorbeeld van een bloedgas bij een hypotherme patiënt.
Polderman, K.H.( 19/10/2006). Side effects of hypothermia. Powerpointpresentatie voor het hypothermia congres in Sicilië door de International Scientific Hypothermia group. Gevonden op internet:
http://www.armandgirbes.com/PDF/Polderman%20side%20effects.pdf
