Berichtgeving over de Europa tijdens de eurocrisis: unity of diversity?
Europa is en blijft een eliteproject
Kwaliteitskranten uit België en Nederland, die vaker door hoogopgeleiden worden gelezen, berichten meer en positiever over Europa dan de populaire kranten. De Europese Unie (EU) is nog steeds een eliteproject, zo blijkt uit onderzoek van Jasper D’hoore.
D’hoore, die net zijn master Journalistiek behaalde aan de Erasmushogeschool Brussel, analyseerde de EU-berichtgeving in de kwaliteitskranten De Standaard, Le Soir en De Volkskrant en de populaire kranten Het Laatste Nieuws, L’Avenir en De Telegraaf tussen 17 oktober en 18 december 2011. In die periode woekerde de eurocrisis in alle hevigheid.
Belgische kranten, zowel populaire als kwaliteitskranten, zijn uitgesproken pro-Europees, zo blijkt. Nederlandse kranten zijn dat veel minder, hoewel ze meer artikelen over de EU publiceren. Wie Het Laatste Nieuws, De Telegraaf of L’Avenir leest, krijgt minder Europees nieuws onder ogen dan wie De Standaard, De Volkskrant of Le Soir leest. Opvallend is dat Nederlandse kranten meer over Europa berichten dan Belgische kranten. De Nederlandse populaire krant De Telegraaf brengt ongeveer evenveel EU-nieuws als de Belgische kwaliteitskranten De Standaard en Le Soir.
Is de Europese Unie voor de Nederlanders dan geen eliteproject? Toch wel. Europa is niet de beste vriend van De Telegraaf, het meest gelezen dagblad van Nederland. De krant kant zich tegen verdere Europese integratie en heeft het niet zo begrepen op die ‘Brusselse rijkeluisclub’. Het Parlementarium, het bezoekerscentrum van het Europees Parlement, noemt de krant bijvoorbeeld een ‘hobbyhok’.
Uit eerder onderzoek blijkt dat hoe meer aandacht de pers aan Europa besteedt, hoe positiever mensen over Europa denken. Dat is toch zo als journalisten neutraal of positief over Europa berichten. Zijn ze vaker negatief over de EU, dan is de kans groot dat mensen die houding overnemen. Dat Nederlanders kritischer tegenover Europa en diens ‘hobbyhokken’ staan, staat in verband met de eurokritische houding van De Telegraaf. Wie wie beïnvloedt – de kip of het ei-vraag – is daarbij niet duidelijk.
De gemiddelde Belg laat zich positiever uit over Europa dan de gemiddelde Nederlander en voor hun krant geldt hetzelfde. Geen enkele Belgische krant valt het Europese project aan. Sterker nog: zelfs het debat over welk Europa we willen, wordt zowel in Nederland als in België nauwelijks gevoerd.
‘Nochtans is het niet zo moeilijk om daar wat aan te doen’, stelt D’hoore. ‘Zo zouden kranten meer opiniemakers aan het woord kunnen laten die nadenken over welk Europa we nu eigenlijk willen. Een meer liberaal of sociaal Europa? Willen we de Verenigde Staten van Europa of net helemaal niet?’
D’hoore vindt dat kranten met koudwatervrees kampen als het over Europa gaat. ‘Zo heeft geen enkele van de onderzochte Belgische kranten nog een correspondent rond het Schumanplein. Op dat vlak kunnen ze een voorbeeld nemen aan de Nederlandse kwaliteitskranten.’
‘Dat de kranten, en zeker de populaire Belgische variant, niet goed weten hoe ze over Europa moeten berichten is jammer’, meent D’hoore. ‘Want Europa is veel te belangrijker om het enkel aan politici en technocraten over te laten.’
Bibliografie
Wetenschappelijke uitgaves
Banducci, S.A. & Semetko, H.A. (2003) Media and Mobilization in the 1999 European Parliamentary Election. In M. Bond (Ed.), Europe, Parliament and the Media, pp. 189–204. London: Federal Trust.
Berelson, B. (1971). Content Analysis in Communication. New York: Hafner.
Beyers, J. & Bursers, P. (2006). Europa is geen buitenland. Over de relatie tussen het federale België en de Europese Unie. Leuven: Acco.
Deutsch, K. (1953). Nationalism and social communication. New York: Technology Press of the Massachusetts Institute of Technology and Wiley.
Dinan, Desmond (2004). Europe recast: a history of European Union. Boulder: Lynne Rienner.
Gitlin, T. (1980). The Whole World is Watching: Mass Media in the Making & Unmaking of the New Left. Londen: Berkeley.
Habermas, J. (1991). The structural transformation of the Public Sphere: an Inquiry into a Category of Bourgeois Society. Massachusetts: Massachusetts Institute of Technology.
Krippendorff, K. (2004). Content Analysis: An Introduction to Its Methodology: 2nd Edition. Thousand Oaks: Sage Publications.
Kussendrager & Van der Lugt (2007). Basisboek Journalistiek. Groningen: Noordhoff Uitgevers.
Leconte, C. (2010). Understanding Euroscepticism. Hampshire: Palgrave MacMillan.
Merrill, J.C. & Fisher, H.A. (1980). The World’s great Diallies: Profiles of fifty newspapers. New York: Hastins House.
Mouffe, C. (2005). On the Political. London: Routledge.
Neuendorf, K. (2002). The Content Analysis Guidebook. Thousand Oaks: Sage Publications.
Norris, P. (2000b). A Virtuous Circle: Political Communications in Postindustrial Societies. Cambridge: Cambridge University Press.
Popping, R. (1988). On Agreement Indices for Nominal Data. In W.E. Saris & I.N. Gallhofer (Eds): Sociometric Research: Volume 1, Data Collection and Scaling (pp. 90-105). New York: St Martin’s.
Risse, T. (2010). A Community of Europeans? Transnational Identities and Public Spheres. Ithaca: Cornell University Press.
Van Gorp, B. (2006) Framing asiel: indringers en slachtoffers in de pers. Leuven: Acco.
Vos, H. (2011). Besluitvorming in de Europese Unie: een survival kit. Leuven: Acco.
Wester, F. (1995a). Inhoudsanalyse als kwalitatief-interpreterende werkwijze. In H. Hüttner, K. Renckstorf & F. Wester (Eds.): Onderzoekstypen in de Communicatiewetenschap (pp. 624-650). Alphen aan den Rijn: Kluwer.
Wester, F. (1995b). Inhoudsanalyse als systematisch-kwantificerende werkwijze In H. Hüttner, K. Renckstorf & F. Wester (Eds.) Onderzoekstypen in de communicatiewetenschap (pp. 113-162). Alpen aan den Rijn: Kluwer.
Wester, F. (Ed.) (2006). Inhoudsanalyse: theorie en praktijk. Alphen aan den Rijn: Kluwer.
Wetenschappelijke artikelen
Banducci, S.A., Karp, J. & Lauf, E. (2002). Elite Leadership, Media Coverage, and Support for European Integration. Working Paper. Amsterdam School of Communications Research.
Beyers, J. (2012). De anti-Europese trend is een kans voor Europa. Geraapleegd op 8 maart 2012 op http://www.google.be/url?sa=t&rct=j&q=anti-europese%20partijen%20nederl…
Billiet, J. Maddens, B. & Frognier, A.P. (2008). Does Belgium (still) exist? Differences in political culture between Flemings and Walloons. West-European Politics, 29 (5), 912-932.
Boomgaarden, H.G. & De Vreese, C.H. (2006). Media effects on public opinion about the enlargement of the European Union. Journal of Common Market Studies, 44 (2), 419-436.
Boomgaarden, H.G. & De Vreese, C.H. (2007). News, Political Knowledge and Participation: The Differential Effects of News Media Exposure on Political Knowledge and Participation. Acta Politica 2006, 41, 317-341.
De Vreese, C. H. & Boomgaarden, H. (2003). Valenced news frames and public support for the EU: Linking content analysis and experimental data. The European Journal of Communication, 3(4) 261–281.
De Vreese, C.H., Peter, J. & Semetko, H.A. (2001). Framing politics at the launch of the euro: A cross-national comparative study of frames in the news, Political Communication, 18 (2), 107-122.
De Vreese, C.H. & Semetko, H.A. (2004) News Matters: Influences on the Vote in the Danish 2000 euro referendum campaign. European Journal of Political Research, 43 (5), 699-722.
De Vreese C.H., Banducci S.A., Semetko H.A., Boomgaarden H.G. (2006). The News Coverage of the 2004 European Parliamentary Election Campaign in 25 Countries. European Union Politics, 7, 477–504.
Entman, R. (1993). Framing: Toward Clarification of a Fractured Paradigm. In Journal of Communication, 43 (4), 51-58.
Follesdal, A. & Hix, S. (2006). Why there is a Democratic Deficit in the EU: A Response to Majone and Moravcsik. Journal of Common Market Studies, 44 (3), 533-562.
Gross, K. & Goldman, S. (2003). Framing Hate: A Comparison of Media Coverage of Anti-Gay Hate Crime in the Washington Post and Washington Blad. Paper presented at the annual meeting of the American Political Science Association Philadelphia Marriott Hotel. Geraagdpleegd op 24 januari 2012 op http://citation.allacademic.com/meta/p_mla_apa_research_citation/0/6/2/…
Hooghe, L., Bakker, R., Brigevich, A., de Vries, C., Edwards, E., Marks, G., Rovny, J. & Steenbergen, M. (2010), Reliability and Validity of Measuring Party Positions: The Chapel Hill Expert Surveys of 2002 and 2006. European Journal of Political Research (4), 684-703.
Kepplinger, H.M. & Weissbecker, H. (1991). Negativity as News Ideology. Publizistik 36 (3), 330-342.
Koopmans, R. (2004). The Transformation of Political Mobilisation and Communication in European Public Spheres. Integrated Report: Cross-National, Cross-Issue, Cross-Time. Geraadpleegd op 5 januari 2012 op http://europub.wzb.eu/Data/reports/WP2/D2-4%20WP2%20Integrated%20Report…
Majone, G. (1994). The rise of the regulatory state in Europe. West European Politics, 17 (3), 77-101.
Marks, G. & Hooghe, L. (2008). A Postfunctionalist Theory of European Integration: From Permissive Consensus to Constraining Dissensus. British Journal of Political Science, 39 (1), 1-23.
Menédez Alarcón, A.V. (2010). Media Representation of the European Union : Comparing Newspaper Coverage in France, Spain, and the United Kingdom. International Journal of Communication, 4, 398-415.
Meyer, J.H. (2008). An Emerging Transnational Network of Communication on European Affairs? The European Public Sphere at EC Summits 1969-1991. Paper presented at the 7th European Social Science History Conference, Lisbon 26th February – 1st March 2008. Geraadpleegd op 5 januari 2012 op http://aei.pitt.edu/7802/01/MEYER_2008_Network_of_transnational_communi…
Moravcsik, A. (1993). Preferences and Power in the European Community: A Liberal Intergovernmentalist Approach. Journal of Common Market Studies, 31 (4), 473-524.
Norris, P. (2000a) Blaming the Messenger? Political Communications and Turnout in EU Elections. Citizen Participation in European Politics, Demokratiutredningens skrift; 32. Stockholm: Statens Offentliga Utredningar.
Norris, P. (2002). Political Communications. In L. LeDuc, R. Niemi and P. Norris (Eds.). Comparing Democracies 2: New Challenges in the Study of Elections and Voting. London: Sage Publications.
Peter, J., Lauf, E. & Semetko, H.A. (2004). Television Coverage of the 1999 European Parliamentary Elections. Political Communication, 21, 415-433.
Pfetsch, B., Adam, S. and Eschner, B. (2008). The Contribution of the Press to Europeanization of Public Debates: A Comparative Study of Issue Salience and Conflict Lines of European Integration. Journalism. Theory, Practice & Criticism, 9 (4), 465-492.
Reif, K. & Schmitt, H. (1980). Nine Second-Order National Results. European Journal of Political Research, 8 (1), 3–44.
Semetko, H.A., De Vreese, C.H. & Peter, J. (2000). Europeanised politics - Europeanised media? European integration and political communication. West European Politics, 23 (4), 121–141.
Semetko, H.A. & Valkenburg, P.M. (2000). Framing European Politics: A Content Analysis of Press and Television News. In Journal of Communication, 50 (2), 93-109.
Spencer-Thomas, O. (2012). News Values. Geraadpleegd op 12 januari 2012 op http://www.owenspencer-thomas.com/journalism/newsvalues
Trenz, H. (2004). „Quo vadis Europe?“ Quality newspapers struggling for European unity. Paper presented at the Workshop "One EU - Many Publics?", Stirling 5 - 6 February 2004. Geraapleegd op 5 januari 2012 op http://www.sv.uio.no/arena/english/research/projects/cidel/old/Workshop…
Valkenburg, P., Smetko, H. & De Vreese, C. (1999). The Effects of News Frames on Readers Tought and Recall. Communication Research, 26, 550-569.
Van Gorp, B. (2007). The Constructionist Approach To Framing: Bringing Culture Back. Journal of Communication, 57 (1), 60-87.
Walgrave, S., Soroka, S. & Nuytemans, M. (2008). The Mass Media’s Political Agenda Setting Power. A longitudinal Analysis of Media, Parliament and Government in Belgium (1993-2000). Comperative Political Studies, 41, 814-832.
Andere bronnen
Cebuco (2011). Oplage dagbladen 2010. Geraadpleegd op 15 december 2011 op http://www.cebuco.nl/dagbladen/artikel/hoi_gecertificeerde_jaarcijfers_…
CIM (2011). Résultats publiques. Geraadpleegd op 15 december 2011 op http://www.cim.be/fr/media/presse/authentification/r%C3%A9sultats/r%C3%…
Consilium (2012). Hoge Vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid. Geraadpleegd op 13 januari 2012 op http://www.consilium.europa.eu/policies/council-configurations/foreign-…
De Morgen (2012). Oekraïens Hof van beroep bevestigt veroordeling Timosjenko. Geraadpleegd op 12 januari 2012 op http://www.demorgen.be/dm/nl/990/Buitenland/article/detail/1367569/2011…
De Standaard (2012). Paul Magnette: ‘Wie kent Ollie Rehn?’ Geraadpleegd op 12 januari 2012 op http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20120112_026
De Standaard (2012). 35,1 percent van de Vlaamse stemmen voor N-VA in nieuwe peiling. Geraadpleegd op 8 maart 2012 op http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20111204_083&w…
Eurolex (2011). Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. Geraapleegd op 19 december 2011 op http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:004…
Europese Raad (2011). Documents submitted to the European Council. Geraadpleegd op 15 december 2011 op http://www.european-council.europa.eu/council-meetings/documents-submit…
Eurobarometer 62 (2011). Eurobarometer 62: Public Opinion in the European Union: Report. Geraadpleegd op 19 december 2011 op http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/eb/eb62/eb_62_en.pdf
Eurobarometer 74 (2011). Eurobarometer 74: Public Opinion in the European Union: Report. Geraadpleegd op 18 december 2011 op http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/eb/eb74/eb74_publ_en.pdf
Europe.eu (2012). European Stability Mechanism (ESM): Q&A. Geraadpleegd op 16 maart 2012 op http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=MEMO/10/636
Europub (2011). The Transformation of Political Mobilisation and Communication in European Public Spheres. Geraadpleegd op 5 januari 2012 op http://europub.wzb.eu/Default.htm
Ipsos Nederland (2012). PvdA kan meeste kiezers terugwinnen met Samsom. Geraadpleegd op 8 maart 2012 op http://www.ipsos-nederland.nl/content.asp?targetid=621
LDD (2012). LDD aan doopvond van ‘Eurorealistische’ partij. Geraadpleegd op 8 maart 2012 op http://www.ldd.be/nl/ldd-aan-doopvont-van-eurorealistische-partij-1522…
