De rechtspositie van kinderen met een handicap in het gewoon onderwijs

 

Wetgeving

Facultatief Protocol bij het Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap, UN Doc. A/61/611 (2006).

Facultatief Protocol bij het Verdrag inzake de Rechten van het Kind, UN Doc. A/RES/66/138 (2011).

Resolutie 2856 van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (20 december 1971), UN Doc. A/8429 (1971).

Resolutie 3447 van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (9 december 1975), UN Doc. A/10034 (1975).

Resolutie 3677 van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (8 december 1981), UN Doc. A/36/764 (1981).

Resolutie 3752 van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (3 december 1982), UN Doc. A/37/632 (1982).

UNESCO Convention against discrimination in education (14 December 1960), UNESDOC ED-2003/WS/62 (2003).

UNESCO Sundberg Declaration (7 November 1981), UNESDOC ED/MD/68 (1982). 

UNESCO World Declaration on Education for All and Framework for Action to Meet Basic Learning Needs (9 March 1990), www.unesco.org/education/pdf/JOMTIE_E.PDF.

UNESCO Salamanca statement and framework for action on special needs education (10 June 1994), UNESDOC ED.94/WS/18 (1994).

Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens van 10 december 1948, BS 31 maart 1949.

Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten van 19 december 1966, BS 6 juli 1983.

Verdrag van Wenen inzake het verdragenrecht van 23 mei 1969, BS 25 december 1993.

Verdrag inzake de Rechten van het Kind van 20 november 1989, BS 17 januari 1992.

Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap van 13 december 2006, United Nations Treaty Series, vol. 2515, nr. 44.910.

VN-standaardregels betreffende het bieden van gelijke kansen voor gehandicapten (20 december 1993), UN Doc. A/RES/48/96 (1993).

Eerste aanvullend Protocol bij het Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden van 20 maart 1952, BS 19 augustus 1955.   

Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie van 12 december 2007, Pb.C. 14 december 2007.

Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden van 4 november 1950, BS 19 augustus 1955.

Richtl.Raad nr. 2000/78, 27 november 2000 tot instelling van een algemeen kader voor gelijke behandeling in arbeid en beroep, Pb.L. 2 december 2000, afl. 303.

Richtl.Raad nr. 2000/43, 29 juni 2000 houdende toepassing van het beginsel van gelijke behandeling van personen ongeacht ras of etnische afstemming, Pb.L. 19 juli 2000, afl. 180.

Richtl.Raad nr. 2002/73, 23 september 2002 tot wijziging van richtlijn 76/202/EEG betreffende de tenuitvoerlegging van het beginsel van gelijke behandeling van mannen en vrouwen ten aanzien van de toegang tot het arbeidsproces, de beroepsopleiding en de promotiekansen en ten aanzien van de arbeidsvoorwaarden, Pb.L. 5 oktober 2002, afl. 269.

Richtl.Raad nr. 2004/113, 13 december 2004 houdende toepassing van het beginsel van gelijke behandeling van mannen en vrouwen bij de toegang tot en het aanbod van goederen en diensten, Pb.L. 21 december 2004, afl. 373.

Richtl.Parl. nr. 2006/54, 5 juli 2006 betreffende de toepassing van het beginsel van gelijke kansen en gelijke behandeling van mannen en vrouwen in arbeid en beroep (herschikking), Pb.L. 26 juli 2006, afl. 204.

Gecoördineerde Grondwet 17 februari 1994, BS 17 februari 1994.

Samenwerkingsakkoord 19 september 2005 tussen de Staat, de Vlaamse Gemeenschap, het Vlaams Gewest, de Franse Gemeenschap, het Waals Gewest, de Duitstalige Gemeenschap, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie en de Franse Gemeenschapscommissie inzake de oprichting van een Nationale Commissie voor de rechten van het kind, BS 5 december 2005.

Gecoördineerde wetten 12 januari 1973 op de Raad van State, BS 21 maart 1973.

Bijzondere wet 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, BS 7 januari 1989.

Wet 6 juli 1970 op het buitengewoon onderwijs, BS 25 augustus 1970.

Wet 28 november 2003 leerlingengebonden financiering, Uitleg 2003, 29/30.

Decreet 25 februari 1997 basisonderwijs, BS 17 april 1997.

Decreet 15 juli 1997 houdende oprichting van een Kinderrechtencommissariaat en instelling van het ambt van Kinderrechtencommissaris, BS 7 oktober 1997.

Decreet 13 juli 2001 betreffende het onderwijs-XIII-Mozaïek, BS 27 november 2001.

Decreet 8 mei 2002 houdende evenredige participatie op de arbeidsmarkt, BS 26 juli 2002.

 Decreet 28 juni 2002 betreffende gelijke onderwijskansen-I, BS 14 september 2002.

Decreet 19 maart 2004 betreffende de rechtspositieregeling van de student, de medezeggenschap in het hoger onderwijs, de integratie van bepaalde afdelingen van het hoger onderwijs voor sociale promotie in de hogescholen en de begeleiding van de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen, BS 10 juni 2004.

Decreet 2 april 2004 betreffende participatie op school en de Vlaamse Onderwijsraad, BS 6 augustus 2004.

Decreet 10 juli 2008 houdende een kader voor het Vlaamse gelijke kansen- en gelijkebehandelingsbeleid, BS 23 september 2008.

Decreet 8 mei 2009 houdende instemming met het verdrag inzake de rechten van personen met een handicap en met het facultatief protocol bij het verdrag inzake de rechten van personen met een handicap opgemaakt in New York op 13 december 2006, BS 3 augustus 2009. 

Decreet 25 november 2011 betreffende het inschrijvingsrecht, BS 23 februari 2012. 

KB 28 juni 1978 houdende de omschrijving van de types en de organisatie van het buitengewoon onderwijs en vaststellende de toelatings- en behoudsvoorwaarden in de diverse niveaus van het buitengewoon onderwijs, BS 29 augustus 1978.

B.Vl.Reg. 27 mei 1997 tot bepaling van de ontwikkelingsdoelen en de eindtermen van het gewoon basisonderwijs, BS 28 augustus 1997.

B.Vl.Reg. 15 december 2000 houdende vaststelling van de voorwaarden van toekenning van een persoonlijk assistentiebudget aan personen met een handicap, BS 30 januari 2001.

B.Vl.Reg. 13 juli 2001 tot vaststelling van de criteria, voorwaarden en refertebedragen van de tussenkomsten in de individuele materiële bijstand voor de sociale integratie van personen met een handicap, BS 20 november 2001.

B.Vl.Reg. 27 september 2002 betreffende de Commissie inzake Leerlingenrechten, BS 31 oktober 2002.

B.Vl.Reg. 17 december 2010 houdende de codificatie betreffende het secundair onderwijs, BS 24 juni 2011.

B.Vl.Reg. 17 februari 2012 tot wijziging van diverse bepalingen van het Besluit van de Vlaamse Regering van 15 december 2000 houdende vaststelling van de voorwaarden van toekenning van een persoonlijke-assistentiebudget aan personen met een handicap en van het Besluit van de Vlaamse Regering 17 maart 2006 betreffende de regie van de zorg en bijstand tot sociale integratie van personen met een handicap en betreffende de erkenning en de subsidiëring van een Vlaams Platform van verenigingen van personen met een handicap, wat betreft de integratie van de toekenning van persoonlijke assistentie-budgetten in de regie van de zorg, BS 5 april 2012.

Protocol 19 juli 2007 betreffende het begrip redelijke aanpassingen in België krachtens de wet van 25 februari 2003 ter bestrijding van discriminatie en tot wijziging van de wet van 15 februari 1993 tot oprichting van een Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding, BS 20 september 2007.

Actuele vraag over de aangekondigde maatregelen om de uitstroom naar het buitengewoon onderwijs te verminderen en de nodige ondersteuning voor de scholen om deze leerlingen te begeleiden, Parl.St. Vl.Parl. 2011-12, nr. 22. 

Actuele vraag van mevrouw Elisabeth Meuleman tot de heer Pascal Smet, Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke kansen en Brussel, over de leerzorg en het draagvlak voor de voorgestelde maatregelen, Hand. Vl.Parl. 2011-12, 1 februari 2012, nr. 22.

Advies van de Raad van State over het ontwerp van decreet betreffende het onderwijs XIII, Parl.St. Vl.Parl. 2000-01, nr. 729/1.

Advies van de Raad van State over het wetsontwerp ter bestrijding van discriminatie en tot wijziging van de wet van 15 februari 1993 tot oprichting van een Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding, Parl.St. Kamer 2001-02, nr. 50-1.578/002. 

Advies van de Raad van State over het ontwerp van decreet betreffende de rechtspositieregeling van de student, de participatie in het hoger onderwijs, de integratie van bepaalde afdelingen van het hoger onderwijs voor sociale promotie in de hogescholen en de begeleiding van de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen, Parl.St. Vl.Parl. 2003-04, nr. 1960/1.

Advies van de Raad van State over het voorstel van decreet betreffende het inschrijvingsrecht, Parl.St. Vl.Parl. 2010-11, nr. 1042/2. 

Advies van de Vlaamse Onderwijsraad bij het ontwerp van decreet houdende bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van de begroting 2012, Parl.St. Vl.Parl. 2011-12, nr. 1.555/1.

Algemene beleidsnota “Gelijke Kansen”, Parl.St. Kamer 2011-12, nr. 53-1.964/023.

Beleidsnota Gelijke Kansen 2009-2014, Parl.St. Vl.Parl. 2009-10, nr. 204/1.

Bijlage bij de memorie van toelichting: Reguleringsimpactanalyse bij het ontwerp van decreet betreffende gelijke onderwijskansen-I, Parl.St. Vl.Parl. 2001-02, nr. 1.143/1.

Dringende beleidsmaatregelen 15 juli 2011 voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften, www.klasse.be/vandaag/files/file/20110906_TerugkoppelingResonantiegroepen.pdf.

Gedachtewisseling over ‘Perspectief 2020. Nieuw ondersteuningsbeleid voor personen met een handicap’ – Verslag namens de Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebeleid, Parl.St. Vl.Parl. 2009-10, nr. 632/1.

Hand. Vl.Parl. 2010-11, 22 september 2011, nr. C305-OND33.

Hand. Vl.Parl. 2011-12, 20 december 2011, nr. 16.

Kindeffectenrapport over het ontwerp van decreet betreffende participatie op school en de Vlaamse Onderwijsraad, Parl.St. Vl.Parl. 2003-04, nr. 1955/1.

Memorie van toelichting bij het ontwerp van decreet basisonderwijs, Parl.St. Vl.Parl. 1996-97, nr. 451/1.  

Memorie van toelichting bij het ontwerp van decreet betreffende gelijke onderwijskansen-I, Parl.St. Vl.Parl. 2001-02, nr. 1.143/1.

Memorie van toelichting bij het ontwerp van decreet betreffende participatie op school en de Vlaamse Onderwijsraad, Parl.St. Vl.Parl. 2003-04, nr. 1955/1.

Memorie van toelichting bij het ontwerp van decreet betreffende de rechtspositieregeling van de student, de participatie in het hoger onderwijs, de integratie van bepaalde afdelingen van het hoger onderwijs voor sociale promotie in de hogescholen en de begeleiding van de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen, Parl.St. Vl.Parl. 2003-04, nr. 1960/1.

Memorie van toelichting bij het voorstel van decreet betreffende het inschrijvingsrecht, Parl.St. Vl.Parl. 2010-11, nr. 1.042/1.

Omz. 10 juni 1996 procedure tot het bekomen van de financiering van speciale onderwijsleermiddelen voor leerlingen met een handicap in het gewoon onderwijs, www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?docid=9072.

Omz. 11 september 2003 geïntegreerd onderwijs, www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?docid=13422.

Omz. 10 mei 2007 toelatingsvoorwaarden en inschrijvingsverslag leerlingen in het buitengewoon basisonderwijs, www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?docid=13865. 

Omz. 15 mei 2009 ondersteuning van leerlingen/studenten met een auditieve handicap in het gewoon voltijds secundair en hoger onderwijs, www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?docid=14091. 

Ontwerp van decreet betreffende gelijke onderwijskansen-I, Parl.St. Vl.Parl. 2001-02, nr. 1.143/1.

Ontwerp van decreet betreffende het onderwijs XIX, Parl.St. Vl.Parl. 2008-09, nr. 2.159/1.

Ontwerp van decreet houdende de algemene uitgavenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap voor het begrotingsjaar 2012, Parl.St. Vl.Parl. 2011-12, nr. 15/3-D.

Ontwerp van decreet houdende bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van de begroting 2012, Parl.St. Vl.Parl. 2011-12, nr. 1.555/1.     

Voorstel van decreet houdende de oprichting van een Kinderrechtencommissariaat en de benoeming van een Kinderrechtencommissaris bij het Vlaams Parlement, Parl.St. Vl.Parl. 1996-97, nr. 510/1.

Voorstel van resolutie betreffende de ondersteuning van Intro vzw voor het toegankelijk maken van culturele evenementen, Parl.St. Vl.Parl. 2011-12, nr. 1.325/1.

Vraag om uitleg van mevrouw Helga Stevens tot de heer Frank Vandenbroucke, vice-minister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Werk, Onderwijs en Vorming, over tolkuren voor het geïntegreerd onderwijs, Hand. Vl.Parl. 2004-05, 30 juni 2005, nr. 1.562.

Wetsontwerp ter bestrijding van discriminatie en tot wijziging van de wet van 5 februari 1993 tot oprichting van een Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding, Parl.St. Kamer 2001-02, nr. 1578/8.

Wetsvoorstel tot wijziging van de wetgeving inzake de onbekwaamheidsstatuten wat de invoering van een globaal statuut betreft, Parl.St. Kamer 2007-08, nr. 52K1356/001.

Wetsvoorstel strekkende tot gelijkstelling van lonen tussen mannen en vrouwen, allochtone en autochtone werknemers en werknemers met en zonder handicap, Parl.St. Kamer 2010-11, nr. 53-626/001.

 

Rechtspraak

ECRM, Campbell and Cosans v. United Kingdom.

ECRM, Klerks v. The Netherlands.

ECSR, International Federation of Human Rights (FIDH) v. Belgium.

EHRM, Case “relating to certain aspects of the laws on the use of languages in education in Belgium” v. Belgium.

EHRM, Coster v. United Kingdom.

EHRM, Lee v. United Kingdom.

EHRM, Marsari v. Italy.

EHRM, Nasri v. France.

EHRM, Smith v. United Kingdom.

HvJ C-13/05, Sonia Chacón Navas v. Eurest Colectividades SA, Jur. 2006, I, 6467.

Arbitragehof 13 oktober 1989, nr. 23/89.

Arbitragehof 2 april 1992, nr. 28/92.

Arbitragehof 6 mei 1993, nr. 35/93.

Arbitragehof 15 juli 1993, nr. 62/93.

 Arbitragehof 27 januari 1994, nr. 9/94.

Arbitragehof 19 mei 1994, nr. 40/94.

Arbitragehof 4 november 1995, nr. 110/98.

Arbitragehof 15 juli 1998, nr. 85/98.

Arbitragehof 6 april 2000, nr. 42/2000.

Arbitragehof 27 november 2002, nr. 169/2002.

Arbitragehof 6 oktober 2004, nr. 157/2004.

Cass. 20 december 1990, Arr.Cass. 1990-91, 445.

Cass. 6 september 2002, RCJB 2005, 5.

RvS 30 december 1993, nr. 45.552.

RvS 25 augustus 1999, nr. 82.139.

RvS 13 februari 2001, nr. 93.289.

RvS 8 oktober 2002, nr. 111.088.

RvS 4 juni 2003, nr. 120.131.

RvS 23 juli 2003, nr. 121.835.

RvS 6 april 2004, nr. 130.168.

RvS 1 december 2005, nr. 152.126.

RvS 2 oktober 2007, nr. 175.202.

Brussel 17 maart 1994, J.dr.jeun. 1994, afl. 136, 41.

Gent 7 september 2011, TJK 2011, 313.

Rb. Gent 15 juli 2009, NJW 2010, afl. 228, 636.

Commissie Leerlingenrechten 5 september 2007, nr. 2007/42.

Commissie Gelijke Behandeling 14 juli 2009, nr. 2009-62.

  

Rechtsleer

Boeken

BORGHS, P., De antidiscriminatiewet – Handleiding bij de wet ter bestrijding van discriminatie, Antwerpen, Garant, 2003, 90 p.

CASAER, K., Buitengewoon-gespecialiseerd: onderwijs aan leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften, Antwerpen, Garant, 2008, 121 p.

DAL, G.-A. en KRENC, F., Les droits fondamentaux de la personne handicapé, Brussel, Bruylant, 2006, 196 p.

DE PRINS, D., SOTTIAUX, S. en VRIELINK, J., Handboek Discriminatierecht, Mechelen, Kluwer, 2005, 593 p.

GIANGRECO, M., CLONINGER, C. en IVERSON, V., Choosing Options and Accomodations for Children: A guide to educational planning for students with disabilities, Baltimore, Paul H. Brookes Publishing, 1998, 189 p.

MAES, G., De afdwingbaarheid van sociale grondrechten, Antwerpen, Intersentia, 2003, 523 p.

MORTIER, K., DE SCHAUWER, E., VAN DE PUTTE, I. en VAN HOVE, G., Inclusief onderwijs in de praktijk, Antwerpen, Apeldoorn, 2010, 126 p.

NEARY, T., HALVORSEN, A., KRONBERG, R. en KELLY, D., Curriculum Adaptations for Inclusive Classrooms, San Francisco, SFSU/California Research Institute, 1992, 135 p.

SWENNEN, F., Personenrecht in kort bestek, Antwerpen, Intersentia, 2005, 174 p.

VANDERPLASSCHEN, W., VANDEVELDE, S., CLAES, C., BROEKAERT, E. en VAN HOVE, G., Orthopedagogische werkvelden in beweging: Organisatie en tendensen, Antwerpen, Garant, 2006, 274 p.

VENY, L.M., Compendium van het Vlaamse Onderwijsrecht, I, Dragende beginselen van het onderwijsbestel, Brugge, die Keure, 2010, 441 p.

VERHELLEN, E., Verdrag inzake de rechten van het kind, Leuven, Garant, 2000, 252 p.

 

Bijdragen in tijdschriften

ALLAN, J. en BROWN, S., “Special schools and inclusion”, Educational Review 2001, 199-207.

ANG, F., “En nu actie! Het Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap: uitvoering en toezicht”, TvMR 2010, afl. 3, 11-14.

ANG, F., “Een verdrag voor alle personen met een functioneringsprobleem. Een toelichting bij het toepassingsgebied en de terminologie”, TvMR 2006, afl. 4, 9-10.

BREMS, E., “Universaliteit en specificiteit van het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een functioneringsprobleem”, TvMR 2006, afl. 4, 15.

DEBEL, R., “Naar een volwaardige toepassing van het concept indirecte discriminatie”, TJK 2008, 337-343.

DE GROOF, J., “Het decreet betreffende gelijke onderwijskansen-I. Vragen en dilemma’s bij een ambitieus opzet”, TORB 2003-04, 279-283.

DE GROOF, J., “’Het onderwijs is vrij’ (art. 24, §1, al. 1 Gw.). Zienswijzen van het Arbitragehof en van de Raad van State omtrent de onderwijsvrijheid”, TORB 2006-07, 124-167.

DE HERT, P. en HOEFMANS, A., “Gehandicapten hebben eigen mensenrechtenverdrag”, Juristenkrant 2007, afl. 150, 13.

D’ESPALLIER, A., “Draagkracht is geen toverwoord – duidelijkheid vanuit een juridisch uitgangspunt”, Momenten 2011, 16-23.

D’ESPALLIER, A., “Tolkuren voor dove en slechthorende leerlingen”, NJW 2010, 606-610.

DE PRINS, D. en VANDENHOLE, W., “(Ook) recht op inclusief onderwijs voor personen met een functioneringsprobleem?”, TvMR 2007, afl. 4, 11-14.

DERIDDER, J., “Meester, mag ik overgaan, ja of nee? Zittenblijven in het basisonderwijs: wie beslist?” (noot onder RvS 4 oktober 2011), TORB 2011-12, 267-278.

DE WITTE, B., “Recht op onderwijs zonder grenzen? Het recht op onderwijs in de E.G.-context”, Jura Falc. 1989-90, 535-549.

DUJARDIN, R., “Het buitengewoon onderwijs in België – Huidige situatie en prioriteiten voor de jaren ‘80”, BTSZ 1981, 200-21

FARRELL, P., DYSON, A., POLAT, F., HUTCHESON, G. en GALLANNAUGH, F., “The relationship between inclusion and academic achievement in English mainstream schools”, School Effectiveness and school improvement 2007, 335-352

GIANGRECO, M., EDELMAN, S., LUISELLI, T. en MAC FARLAND, S., “Helping or hovering? Effects of instructional assistant proximity on students with disabilities”, Exceptional Children 1997, 7-18.

GOOSSENS, K., “De non-discriminatie van andersvaliden”, Or. 2005, afl. 3, 49-63.

HAVAERT, A., “Het gehandicaptenbeleid in de internationale instellingen: gelijke kansen en niet-discriminatie”, BTSZ 1996, 129-187.

HOEFMANS, A., “De dynamiek van het onderhandelingsproces: van resolutie tot verdrag”, TvMR 2006, afl. 4, 7-8.

HUYS, J., “Begripsomschrijving van ‘handicap’ en aanverwante termen in het antidiscriminatierecht”, Soc.Kron. 2009, 65-74.

KALAMBOUKA, A., FARRELL, P., DYSON, A. en KAPLAN, I., “The impact of placing pupils with special education needs in mainstream schools on the achievement of their peers”, Educational Research 2007, 365-382.

LAQUIERE, M., “Het inschrijvingsrecht: de processie van Echternach”, TORB 2008-09, 449-458.

 LAUWERS, G., “Inclusief onderwijs in een internationaal perspectief”, TORB 2003-04, 423-438.

LAUWERS, G. en DE GROOF, J., “De verplichtingen van de staat op het vlak van het recht op onderwijs in het kader van het verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden. Een overzicht van de rechtspraak van het EHRM”, TORB 2006-07, 270-281.

LINDSAY, K., “’Asking for the moon’? a critical assessment of Australian disability discrimination laws in promoting inclusion for students with disabilities”, International Journal of Inclusive Education 2004, 373-390.

LINT, K. en KILLEMAES, S., “De Raad voor betwistingen inzake studievoortgangsbeslissingen. Een terugblik op de recente rechtspraak en enkele hogeronderwijstopics”, TORB 2010-11, 362-380. 

LUST, S. en STEEN, B., “Welles nietes over vrije onderwijsinstellingen, administratieve overheden en rechtsbescherming”, TORB 2002-03, 315-353.

MAES, G., “Het standstillbeginsel in verdragsbepalingen en in art. 23 G.W.: progressieve (sociale) grondrechtenbescherming”, RW 2005-06, 1081-1094.

MORTIER, K., DESIMPEL, L., DE SCHAUWER, E. en VAN HOVE, G., “ ‘I want support, not comments’: children’s perspectives on supports in their life”, Disability & Society 2011, 207-221.

MORTIER, M., VAN HOVE, G. en DE SCHAUWER, E., “Supports for children with disabilities in regular education classrooms: an account of different perspectives in Flandres”, International Journal of Inclusive Education 2010, 543-561.

ORNELIS, F. en STEEN, B., “Het inschrijvingsrecht in het Vlaamse leerplichtenonderwijs: hoeksteen of struikelsteen voor meer gelijke onderwijskansen?”, CDPK 2004, afl. 2, 183-210.

PEREIRA, E., LA COUR, K., JONSSON, H. en HEMMINGSSON, H., “The participation experience of children with disabilities in Portuguese mainstream schools”, British Journal of Occupational Therapy 2010, 598-606.

PERSOONS, M.A., “Europese integratie van het onderwijsbeleid. Actuele noodzaak of ver toekomstproject?”, TORB 2006-07, 292-301.

RAGHAVENDRA, P., OLSSON, C., SAMPSON, J., MCINERNEY, R. en CONNELL, T., “School Participation and Social Networks of Children with Complex Communication Needs, Physical Disabilities, and Typically Developing Peers”, Augmentative and Alternative Communication 2012, 33-43.

ROETS, G. en VAN HOVE, G., “The Story of Belle, Minnie, Louise and the Sovjets – Throwing light on the dark side of an institution”, Disability & Society 2003, 599-624.

 

SOTTIAUX, S., “Het gelijkheidsbeginsel: langs oude paden en nieuwe wegen”, RW 2008-09, nr. 17, 690-702.

 

STEEN, B., “De commissie inzake leerlingenrechten: (g)een maat voor niets?”, TORB 2003-04, 439-450.

 

STEEN, B., “Elk kind heeft recht op onderwijs in de school naar keuze… of toch niet?”, TJK 2002, 252-264.

 

STEIN, M.A., “Monitoring the Convention on the Rights of Persons with Disabilities: Innovations, Lost Opportunities and Future Potential”, Human Rights Quarterly 2010, 689-728.

 

VANDAELE, A., “Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind in de onderwijscontentieux”, TORB 2006-07, 258-269.

 

VANDEKERCKHOVE, A., “Eerste stappen naar een meer kindvriendelijke justitie”, TJK 2011, 42-48.

 

VAN HOVE, G., MORTIER, K. en DE SCHAUWER, E., “Inclusief onderwijs in Vlaanderen: uitdagingen afgewogen tegenover het ‘leerzorgkader’ en de ‘UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities”, TORB 2007-08, 491-496.

 

VAN HOVE, S., “Wat zal de VN-Conventie in Vlaanderen veranderen?”, TvMR 2006, afl. 4, 11-12.

 

VAN LAETHEM, K. en WEIS, K., “Naar een volwaardige nationale mensenrechteninstelling in België?”, Juristenkrant 2011, afl. 234, 13.

 

VAN REMOORTEL, J., “De Conventie van de Verenigde Naties over de Rechten van Personen met een Handicap”, Panopticon 2009, afl. 4, 64-69.

   

VELAERS, J., “Samenloop van grondrechten: het Arbitragehof, titel II van de Grondwet en de internationale mensenrechtenverdragen”, TBP 2005, 297-318.

 

VENY, L.M., “Het kort geding in onderwijszaken: een status quaestionis”, TORB 1998-99, 351-379.

 

VERHELLEN, E., “Kinderrechten en onderwijs. Een driedubbele bindende taak”, TORB 1997-98, 73-81.

 

VERHELLEN, E., “Het ontwerp van facultatief protocol bij het Kinderrechtenverdrag inzake de instelling van een klachtprocedure… De schaamte voorbij!”, TJK 2011, 75-77.

 

VERHEYDE, M., “De betekenis van het VN-Kinderrechtenverdrag voor het onderwijs”, TORB 2006-07, 244-257.

 

VERHEYDE, M., “Onderwijsrechten in het VN Kinderrechtenverdrag”, TJK 2002, 231-247.

 

VERMEULEN, J.A., DENESSEN, E. en KNOORS, H., “Mainstream teachers about including deaf or hard of hearing students”, Teaching and Teacher Education 2012, 174-181.

 

VERSTEGEN, R., “Algemene analyse. Gelijke onderwijskansen in de Vlaamse Gemeenschap. Verkenning van enkele principiële vragen”, TORB 2003-04, 284-302.

 

WADDINGTON, L., “When it is reasonable for Europeans to be confused: understanding when a disability accommodation is ‘reasonable’ from a comparative perspective”, Comp.Lab.L. & Pol’y J 2008, 317-340.

 

WILLEMS, N. en GEBOERS, J., “18 jaar Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind – Kritische reflectie inzake kinderrechten in Vlaanderen”, TJK 2008, 56-64.

 

X., “EU bekrachtigt VN-Verdrag voor Personen met een Handicap”, TvMR 2011, afl. 1, 2.

 

ZANI, M., “La Convention de l’O.N.U. relative aux droits des personnes handicapées”, Rev.dr.intern.comp. 2008, afl. 4, 551-566.

  

 

 

 

 

Bijdragen in verzamelwerken en reeksen

 

BREMS, E., “Nieuwe discriminatiegronden in de wet bestrijding discriminatie” in DE VOS, M. en BREMS, E. (eds.), De Wet Bestrijding Discriminatie in de praktijk, Antwerpen, Intersentia, 2004, 37-68.

 

BUSSACCHINI, F., “Legal developments in the European community in the disability field. From special needs to equal rights” in DAL, G.A. en KRENC, F. (eds.), Les droits fondamentaux de la personne handicapé, Brussel, Bruylant, 2006, 91-105.

 

DE SALVIA, M., “Avancées et limites de la jurisprudence de la cour européenne des droits de l’homme en matière de handicap” in DAL, G.A. en KRENC, F. (eds.), Les droits fondamentaux de la personne handicapé, Brussel, Bruylant, 2006, 15-29.

 

FOUBERT, P., “Basisconcepten van de wet bestrijding discriminatie en haar verhouding tot andere antidiscriminatieregels” in DE VOS, M. en BREMS, E. (eds.), De Wet Bestrijding Discriminatie in de praktijk, Antwerpen, Intersentia, 2004, 1-19.

 

GOEDERTIER, G., “Artikel 14. Verbod van discriminatie” in VANDE LANOTTE, J. en HAECK, Y. (eds.), Handboek EVRM, II, Artikelsgewijze Commentaar, Antwerpen, Intersentia, 2004, 127-188.

 

HAMMARBERG, T., “The rights of disabled children – the UN Convention on the Rights of the Child” in DEGENER, T. en KOSTER-DREESE, Y. (eds.), Human Rights and Disabled Persons. Essays and Relevant Human Rights Instruments, Dordrecht, Martinus Nijhoff, 1995, 147-158.

 

HENDRIKS, A., “The significance of equality and non-discrimination for the protection of the rights and dignity of disabled persons” in DEGENER, T. en KOSTER-DREESE, Y. (eds.), Human Rights and Disabled Persons. Essays and Relevant Human Rights Instruments, Dordrecht, Martinus Nijhoff, 1995, 40-52.

 

HEREMANS, R., “Rechten van kinderen met een handicap. Situering internationale context” in VLAAMS CENTRUM VOOR DE BEVORDERING VAN HET WELZIJN VAN KINDEREN EN GEZINNEN (ed.), Rechten van kinderen met een handicap, Brussel, Vlaams Centrum voor de Bevordering van het Welzijn van Kinderen en Gezinnen, 1997, 22-28.

 

HUYS, J., “Grondrechten van de persoon met een handicap” in VAN LANGENDONCK, J. (ed.), Liber Amicorum. Roger Dillemans, Antwerpen, Story-Scientia, 1997, 193-204.

 

LATHOUWERS, J., en VENY, L., “Artikel 2. Recht op onderwijs” in VANDE LANOTTE, J. en HAECK, Y. (eds.), Handboek EVRM, II, Artikelsgewijze Commentaar, Antwerpen, Intersentia, 2004, 399-446.

 

LEMMENS, L., “Bescherming tegen discriminatie” in ALEN, A. en LEMMENS, P. (eds.), Staatsrecht, Brugge, die Keure, 2008, 79-102.

 

MINOU, T., New trends in education of children with disabilities in Procedia Social and Behavioral Sciences, Amsterdam, Elsevier Science BV, 2011, 1955-1959.

 

QUINN, G., “The International Covenant on Civil and Political Rights and disability: a conceptual framework” in DEGENER, T. en KOSTER-DREESE, Y. (eds.), Human Rights and Disabled Persons. Essays and Relevant Human Rights Instruments, Dordrecht, Martinus Nijhoff, 1995, 69-93.

 

RIMANQUE, K., en PEETERS, P., “De toepasselijkheid van grondrechten in de betrekkingen tussen private personen – algemene probleemstelling” in RIMANQUE, K., (ed.), De toepasselijkheid van de grondrechten in private verhoudingen, Antwerpen, Kluwer, 1982, 1-35.

 

VERBEECK, B., Rechtsbescherming van de leerling/student in het Vlaams onderwijslandschap in CABG, Gent, Larcier, 2008, 80 p.

 

VERHELLEN, E., “Een inleiding op de themadag” in VLAAMS CENTRUM VOOR DE BEVORDERING VAN HET WELZIJN VAN KINDEREN EN GEZINNEN (ed.), Rechten van kinderen met een handicap, Brussel, Vlaams Centrum voor de Bevordering van het Welzijn van Kinderen en Gezinnen, 1997, 9-21.

   

 

Doctoraatproefschriften, verhandelingen, masterproeven, scripties,…

 

DUPONT, M., Onderzoek naar de barrières die ouders ondervinden bij de zoektocht naar een geschikte school voor hun kind met een beperking, onuitg. Masterproef Pedagogische Wetenschappen UGent, 2009-10, 75 p.

 

IDE, C., Inclusief onderwijs en het inschrijvingsrecht, onuitg. Masterproef Pedagogische Wetenschappen UGent, 2010-11, 74 p.

 

 

Internetpublicaties en websites

 

ALBERTIJN, M. en HOEFNAGELS, K., “Inclusief onderwijs – Uitkomsten van een overleg met de Vlaamse Onderwijsadministratie en Gelijke Kansen Vlaanderen”, www.diversiteit.be/?action=publicatie_detail&id=141&thema=17.

 

BOUCKAERT, B., “Gezocht: een vooruitziend onderwijsbeleid, ook op financieel vlak”, www.boudewijnbouckaert.com (consultatie 23 april 2012).

 

CD&V, “Programma 2009 Vlaamse, Brusselse en Europese verkiezingen”, www.cdenv.be/sites/default/files/pages/documents/cdenv-verkiezingsprogramma-2009.pdf.

 

CENTRUM VOOR GELIJKHEID VAN KANSEN EN VOOR RACISMEBESTRIJDING, “De internationale dag van personen met een handicap: nog veel werk aan de winkel voor België”, www.diversiteit.be/index.php?action=artikel_detail&artikel=628.

 

DE VOS, B., GEBOERS, J., VAN HOUCKE, F. en VANOBBERGEN, B., “Compétences usurpées: le fédéral doit continuer à jouer son rôle dans la défense et la mise en oevre de la Convention relative aux droits de l’enfant en Belgique”, www.kinderrechtencoalitie.be/uploads/documenten/Courrier%2016%20mars%202012.pdf.

 

EUROPEAN AGENCY FOR DEVELOPMENT IN SPECIAL NEEDS EDUCATION, “Special needs education – Country Data”, www.european-agency.org/publications/ereports/special-needs-education-country-data-2010/SNE-Country-Data-2010.pdf.

 

GROEN!, “Programma Groen! voor de Vlaamse verkiezingen 2009”, www.groen.be/uploads/programma/09/Vlaams_programma.pdf.

 

www.kinderrechten.be.

 

KINDERRECHTENCOALITIE VLAANDEREN, “Alternatief Rapport van de NGO’s, over de toepassing van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind in België”, www.kekidatabank.be/docs/Instrumenten/VN/2010%20Alternatief%20rapport%20NGO's_NL.pdf.

 

Kinderrechtencommissariaat, Advies Conceptnota Leerzorg, 23 mei 2007, www.kinderrechten.be/IUSR/adviezen//Adviezen_pdf/2006_2007/2006-2007_5a_Advies_Conceptnota_Leerzorg.pdf.

 

Kinderrechtencommissariaat, Schriftelijke vraag - Leerzorgniveau 4 in strijd met internationale rechtsregels?, 3 juli 2007, www.kinderrechten.be/IUSR/adviezen//Adviezen_pdf/2006_2007/2006-2007_5b_Advies_Leerzorg_schriftelijke_vraag.pdf.

 

Kinderrechtencommissariaat, Advies Schuif een betere ondersteuning van het inclusief onderwijs (leerzorg) niet op de lange baan!, 3 februari 2009, www.kinderrechten.be/IUSR/adviezen//Adviezen_pdf/2008_2009/2008-2009_1_Advies_Leerzorg.pdf.

 

Kinderrechtencommissariaat, Advies over het aanvullend protocol bij het Kinderrechtenverdrag tot instelling van een klachtenprocedure, 25 januari 2011, kinderrechtencoalitie.be/uploads/documenten/2010-2011_4_Advies_protocol_klachtenprocedure_IVRK_.pdf.

 

KINDERRECHTENCOMMISSARIAAT, “Rapport aan het Comité voor de Rechten van het Kind”, www.kinderrechten.be/IUSR/documents/volwassenen/rapportage/Verslag_aan_het_Comite_voor_de_rechten_van_het_kind_NL_02_2010.pdf.

  

LEBEER, J., BIRTA-SZEKELY, N. en DEMETER, K., “Assessment Re-assessed: Current Assessment Practice in Europe: Weakness, Strengths and Needs – Report of the Daffodil Expert Meeting Cluj-Napoca 10-13 September 2009”, www.daffodilproject.org/userfolders/b49f3bcb172d965a423df129a2fd0f3f/3_assessmentreassessed_currentassessmenteurope_report.pdf.

 

Nationale Commissie voor de Rechten van het Kind, Advies Expertenwerkgroep in het kader van de voorbereiding van het Belgisch standpunt voor de derde zitting van de OEWG voor de uitwerking van een optioneel protocol bij het IVRK houdende oprichting van een klachtenprocedure, 26 januari 2011, http://1168.fedimbo.belgium.be/sites/1168.fedimbo.belgium.be/files/explorer/adviezen_met_betrekking_tot_ontwerpen_van_verdrag/advies_26_januari_2011.pdf.

                                   

Nationale Commissie voor de Rechten van het Kind, “Huishoudelijk reglement”, http://cnde.be/sites/1168.fedimbo.belgium.be/files/huishoudelijk_reglement_NCRK.pdf.

 

NATIONALE HOGE RAAD PERSONEN MET EEN HANDICAP, “Memorandum aan de nieuwe regering”, http://ph.belgium.be/ressource/static/files/memorandum/2011-05-19_memorandum2011_nl.pdf.

 

NVA, “Verkiezingsprogramma 7 juni 2009”, www.n-va.be/files/default/generated/congresteksten/Verkiezingsprogramma%20Vlaamse,%20Brusselse%20en%20Europese%20verkiezingen%20(juni%202009).pdf.

 

OPEN VLD, “Ontwerp-verkiezingsprogramma Vlaamse verkiezingen 7 juni 2009”, www.vld.be/Library/docs/Vlaams%20ontwerpprogr-Er%20zit%20meer%20in%20vlaanderen.pdf.

 

RAAD VAN EUROPA, “List of complaints and state of procedure”, www.coe.int/t/dghl/monitoring/socialcharter/complaints/complaints_EN.asp.

  

ROMBAUTS, D., “Speciale onderwijsleermiddelen (SOL) – Jaarverslag 2009 en 2010”, www.ond.vlaanderen.be/wegwijs/agodi/pdf/speciale_onderwijsleermiddelen/Jaarverslag_AGODI_SOL_2009-2010_LR.pdf.

 

SP.A, “Programma sp.a voor de Vlaamse verkiezingen van 7 juni 2009”, www.s-p-a.be/media/uploads/vlaams_kiesprogramma_goedgekeurd_op_congres_8_maart__3_.pdf.

 

STEUNPUNT RECHT EN ONDERWIJS 2009, “Advies over de specifieke bepalingen met betrekking tot onderwijs in het VN-Verdrag van 13 december 2006 inzake de rechten van personen met een handicap”,  www.ond.vlaanderen.be/leerzorg/VN/VN-verdrag-advies.pdf.

 

STEUNPUNT RECHT EN ONDERWIJS, “Advies over de specifieke bepalingen met betrekking tot onderwijs in het VN-Verdrag van 13 december 2006 inzake de rechten van personen met een handicap - Managementsamenvatting”, http://www.ond.vlaanderen.be/leerzorg/VN/VN-verdrag-advies-sam.pdf.

  

STEUNPUNT SSL, “Cijferreeks: evolutie van de omvang van het buitengewoon lager onderwijs”, www.steunpuntloopbanen.be/nieuwsbrief0211/VanLandeghem_Groei%20BLO_nov%202010.pdf.

 

UNICEF-BELGIE, “Wij zijn jongeren in de eerste plaats! Rapport van jongeren met een handicap over het respect voor hun rechten in België”, www.unicef.be/nl/page/project-what-do-you-think.

 

VANDENBROUCKE, F., “Conceptnota Leerzorg”, www.ond.vlaanderen.be/nieuws/archief/2007/2007p/files/0330leerzorg.pdf.

 

VAN EECKHOUTTE, D. en VANDAELE, A., “Doorwerking van internationale normen in de Belgische rechtsorde”, www.law.kuleuven.be/iir/nl/onderzoek/wp/WP33n.pdf. 

 

VAPH, “Leren en werken – Buitengewoon onderwijs”, www.vaph.be/vlafo/view/nl/439774.

 

VAPH, “Zorgregierapport 30 november 2011”, www.vaph.be/vlafo/view/nl/4777109-Zesmaandelijks+rapport+over+vraag+en+aanbod+personen+met+een+handicap.html.

 

VERENIGDE NATIES, “From Exclusion to Equality: Realizing the Rights of Persons with Disabilities. Handbook for Parliamentarians on the Convention on the Rights of Persons with Disabilities and its Optional Protocol”, www.ohchr.org/Documents/Publications/training14en.pdf.

VLAAMS BELANG, “Programma Vlaamse verkiezingen 7 juni 2009”, http://vlaamsbelangvlaamsparlement.org/files/20091014programmavp.pdf.

 

VLAAMS MINISTER VAN WERK, ONDERWIJS en VORMING, Naar een geleidelijke invoering van het leerzorgkader, Toespraak Hogeschool Gent, 2007, www.ond.vlaanderen.be/beleid/toespraak/archief/2007/070420-leerzorgkader.htm.

 

VLAAMSE REGERING 2009-2014, “Een daadkrachtig Vlaanderen in beslissende tijden – Voor een vernieuwende, duurzame en warme samenleving”, http://www.vlaanderen.be/servlet/Satellite?c=Solution_C&cid=1247734278469&context=1141721623065---1191211215889-1265742712811--1247734278469&p=1186804409590&pagename=Infolijn%2FView.

 

VVKBUO, “Nieuw type 9 géén oplossing – VSKO verkiest betere omkadering ASS in alle types buitengewoon onderwijs”, http://ond.vsko.be/pls/portal/docs/PAGE/VVKBUORUBRIEKEN2006/NIEUWSBRIEF/SNELBERICHTEN/SB11046%20-%20BIJLAGE%20STANDPUNT%20TYPE%209.PDF.

 

WORLD HEALTH ORGANIZATION, “World Report on Disability 2011”, http://whqlibdoc.who.int/publications/2011/9789240685215_eng.pdf.

 

X., “Leerzorg – Synthese van de standpunten van de koepels, GO! en vakbonden naar aanleiding van de resonantiegroepen”, www.ond.vlaanderen.be/leerzorg/documenten/20110407_terugkoppeling_resonantiegroepen.pdf.

 

X., “Vlaams Actieplan Kinderrechten 15 juli 2011”, www.sociaalcultureel.be/jeugd/kinderrechten/VAK2011-2014_VR20110715.pdf.

 

X., “De Vlaamse begroting 2012”, http://fin.vlaanderen.be/nlapps/data/docattachments/2011-09-26_Bijlage%20Septemberverklaring%20-%20versie%209u15%20-%20versie%20website.pdf.

 

X., “Wat is zorgvuldig bestuur?”, www.ond.vlaanderen.be/zorgvuldigbestuur/uitleg.htm.

 

 

Andere

 

CESCR General Comment 5 of the High Commissioner for human rights (9 December 1994), UN Doc. E/1995/22 (1995), nr. 35.

 

Consideration of reports submitted by States parties under article 44 of the Convention. Concluding observations: Belgium (24 May – 11 Juin 2010), UN Doc. CRC/C/BEL/CO/3-4 (2010).  

 

General Comment No. 9 of the Committee on the Rights of the Child (29 September 2006), UN Doc. CRC/C/GC/9 (2007).

 

Initiatiefadvies Economisch en Sociaal Comité, 2 juli 1981 inzake de positie en problematiek van de gehandicapten, Pb.C. 10 september 1981, afl. 230.

 

Kinderrechtencommissariaat – Jaarverslag 2010-2011, Parl.St. Vl.Parl. 2011-12, nr. 42/1.

 

List of issues to be taken up in connection with the consideration of the initial report of Peru (CRPD/C/PER/1), concerning articles 1 to 33 of the Convention (10 October 2011), UN Doc. CRPD/C/PER/Q/1 (2011).

 

List of issues to be taken up in connection with the consideration of the initial report of Spain (CRPD/C/ESP/1), concerning articles 1 to 33 of the Convention on the Rights of Persons with Disabilities (21 Juin 2011), UN Doc. CRPD/C/ESP/Q/1 (2011).

 

Report of the Committee on the Rights of the Child on its Thirtieth Session (21 May – 27 June 2002), UN Doc. CRC/C/118 (2002).

 

Report of the Committee on the Rights of Persons with Disabilities (28 October 2011), UN Doc. A/66/55 (2011).

 

Report of the council of Europe – Consultation with children on child-friendly justice (5 October 2010), CJ-S-CH 14 Rev. (2010).

 

Summary record (partial) of the 10th meeting (10 October 2011), UN Doc. CRPD/C/6/SR.10 (2011).

 

UNICEF, The children left behind : A league table of inequality in child well-being in the world’s rich countries, Florence, UNICEF Innocenti Research Centre, 2010.

 

E-mailverkeer met VEEKMANS, I., communicatiemedewerker VAPH.

 

X., “Al vijfentwintig klachten tegen Plopsaland”, De Standaard 25 april 2012.

 

X., “Liever inclusief onderwijs – kinderen met autisme niet in een gokje plaatsen”, De Standaard 12 september 2011.