De rol van de nationale links-rechtsbreuklijn op het Europese niveau.

Leonie

Riekaert

STEMGEDRAG VLAAMSE EUROPARLEMENTSLEDEN IDEOLOGISCH GETINT

Het is algemeen geweten dat de links-rechtsbreuklijn voor een belangrijke bron van verdeeldheid zorgt in de nationale politiek, maar heeft u zich ooit afgevraagd hoe deze breuklijn speelt op het Europese niveau? Het antwoord op deze vraag is uiterst relevant om de Europese politiek beter te begrijpen. Dit is niet onbelangrijk, aangezien de Europese Unie meer en meer ons dagelijkse leven bepaalt.

Bovenstaande vraag wordt in deze scriptie beantwoord door het stemgedrag van de Vlaamse Europarlementsleden te onderzoeken voor de periode 2004-2009. Uit eerder onderzoek is al gebleken dat de ideologische breuklijnen in het parlement een grotere verklarende rol spelen voor het stemgedrag van de Europarlementsleden dan hun nationale identiteit (Noury, 2009). Dit wil zeggen dat de parlementsleden er meer belang aan hechten om te stemmen volgens de ideologische lijn van de (nationale) partij waartoe zij behoren, eerder dan in één blok met hun landgenoten of in dit geval, Vlaamse collega’s. Verder wijst onderzoek van Hooghe, Marks en Wilson (2002) uit dat er een verband is tussen het standpunt van partijen over Europese integratie (meer of minder Europa, verbreding of verdieping?) en hun positie op de links-rechtsbreuklijn. Concreet komt het hierop neer: het thema van Europese integratie heeft op een aantal domeinen een groter effect bij de verschillende partijen. Centrumlinkse partijen zullen volgens dit model hun steun voor verdere Europese integratie vooral uiten op thema’s als werkgelegenheid, sociaal beleid, milieu, een coherent beleid en een sterker Europees parlement. Centrumrechtse partijen doen dit op het vlak van economie en staan voor minder regulatie. Dit zijn thema’s die we in dagelijks in de actualiteit terugvinden. In deze scriptie wordt onderzocht of dit Hooghe-Marks model klopt voor de Vlaamse Europarlementsleden in het zesde Europees parlement. Dit gebeurt door het stemgedrag van deze parlementsleden te analyseren op drie thema’s die relevant zijn voor de links-rechtsbreuklijn: constitutionele en inter-institutionele zaken (over hoe de Unie eruit moet zien), economische en monetaire zaken en werkgelegenheid en sociale zaken.

Uit onderzoek dat gevoerd werd blijkt dat het Hooghe-Marks model iets sterker lijkt als het gaat over werkgelegenheid en sociaal beleid. Hier zijn de verschillen tussen linkse en rechtse parlementsleden het duidelijkst merkbaar. Dit kan verklaard worden aan de hand van het feit dat de Europese Unie tot nu toe vooral uitgebouwd is als een neoliberaal project en dat de centrumrechtse partijen dus wel grotendeels aan hun trekken kwamen en hun programmapunten zagen ingevuld. Dit is echter een hypothese en kan niet helemaal bevestigd worden door het gevoerde onderzoek. Centrumlinkse fracties en partijen hebben zich het thema ‘sociaal beleid’ sterk toegeëigend. Vandaag de dag, zeker na de Eurocrisis, lijken zij ook voor een ‘ander’ Europa te staan, waar er meer aandacht is voor sociaal beleid. Het Hooghe-Marks model wordt dus bevestigd: het issue van Europese integratie speelt vooral op het vlak van herverdelend en regulerend kapitalisme en gaat eigenlijk over de fundamentele vraag voor welk soort project de EU moet staan. Centrumrechtse partijen zullen bij Europese integratie vooral hun steun tonen op het vlak van economie en minder regulering en centrumlinkse fracties en partijen zullen dit doen op het vlak van milieu, steun voor een sterkere Europees parlement, een coherent beleid, werkgelegenheid en sociaal beleid. Wat ook opvallend is, is dat het Hooghe-Marks model specifiek toepasbaar is op de centrumlinkse en centrumrechtse fractie. Voor de fractie PPE-DE en Greens/EFA waren de verschillen minder duidelijk merkbaar. Dit zou aanleiding kunnen zijn om te stellen dat het Hooghe-Marks model enkel kan worden toegepast op fracties en partijen die zich expliciet als liberaal of socialistisch profileren en dus de klassieke links-rechtsbreuklijn hanteren.

De links-rechtsbreuklijn speelt dus wel degelijk een rol, ook op het Europese niveau, en profileert zich op dezelfde klassieke links-rechtsdomeinen als in de nationale politiek.

Bibliografie

Beyers, J. & Bursens, P. (2006). Europa is geen buitenland: over de relatie tussen het federale België en de Europese Unie. Leuven: Acco.

Blomme, W. (2006). De massa in beweging. In C. Devos (Ed.), De Kleermakers en de Keizer: Inleiding tot Politiek en Politieke Wetenschappen (pp. 191-245). Gent: Academia Press.

Blomme, W., Verlet, D. & Verstraete, T. (2005). The (non-) Impact of Europe on the Belgian Political Parties. Niet gepubliceerd rapport, Gent: Universiteit Gent.

Deschouwer, K. & Van Assche, M. (2005). It goes (almost) without saying: Europe in the Belgian parties. Congresbijdrage EUSA, Texas. Vrije Universiteit Brussel: Brussel.

Freire, A., Lobo, C., Magalhães, P. (2007). Left-Right and the European Parliament Vote in 2004. In M. Michael, S. Mikhaylov & H. Schmitt (Eds.), European Elections after Eastern Enlargement. Preliminary Results of the European Elections Study 2004 (pp. 97-140). Wiesbaden: Connex Report Series.

Groen! Europa kan zoveel beter, jij beslist! Programma Groen! voor de Europese verkiezingen 2004. Brussel: Groen!

GUE-NGL. About Us. Geraadpleegd op 3 mei 2012 op http://www.guengl.eu/showPage.php?ID=2&LANG=1&GLANG=1.

Hix, S. (2002). Parliamentary behavior with two principals: Preferences, Parties, and Voting in the European Parliament. American Journal of Political Science, vol. 46 (3). 688-698.

Hix, S. Noury, A. & Roland, G. (2003). How MEPs vote. Press release.

Hix, S. & Noury, A. (2009). After Enlargement: Voting Patterns in the Sixth European Parliament. Legislative Studies Quarterly, vol. 34 (2). 159-174.

Hix, S., Noury, A. & Roland, G. (2005). Power to the Parties: Cohesion and Competition in the European Parliament, 1979-2001. British Journal of Political Science, 35. 209-234.

Hooghe, L., Marks, G. & Wilson, C.J. (2002). Does Left/Right Structure Party Positions on European Integration? Comparative Political Studies, vol. 35 (8). 965-989.

Hug, S. (2011). Roll call votes in the European Parliament. Paper prepared for ECPR General Conference University of Iceland, Reykjavik, 25-27 August 2011.

Ladrech, R. (2001). Europeanization and Political Parties: Towards a Framework for Analysis. Keele University: School of politics, International Relations and the Environment.

Ladrech, R. (2009). Europeanization and political parties. Living Reviews in European Governance, vol. 4 (1).

Lefkofridi, Z. (2008). An Integrated Model of National Party Response to European Integration. Vienna: Institute for Advanced Studies.

Lindstädt, R. Slapin, J.B., Vander Wielen, R.J. (2009). Balancing Competing Demands: Postition Taking and Election Proximity in the European Parliament. Legislative Studies Quarterly, vol. 36 (1). 37-70.

Marks, G. & Steenbergen, M.R. (Eds.) (2004). European Integration and Political Conflict. Cambridge: University Press.

Marks, G., Wilson, C.J. (2000). The past in the Present: A Cleavage Theory of Party Response to European Integration. British Journal of Political science, 30, 433-459.

Marks, G., Wilson, C.J., Ray, L. (2002). National Political Parties and European Integration. American Journal of Political Science, vol. 46 (3), 585-594.

McElroy, G. & Benoit, K. (2007). Party Groups and Policy Positions in the European Parliament. Party Politics, 13 (5). 5-28.

Noury, A. (1999). Ideology, Nationality and Euro-parliamentarians. European Union Politics, vol. 3 (1). 33-58.

Orbie, J. (2009). Theorie van de Europese integratie: Ideeën, belangen en instellingen. Leuven: Acco.

Petrocik, J.R. (1996). Issue Ownership in Presidential Elections, with a 1980 Case Study. American Journal of Political Science, vol. 40 (3), 825-850.

PVDA (2010). Verkiezingen 2010: het programma in 35 punten. Brussel: Uitgaven van PVDA.

Settembri, P. (2006). Is the European Parliament competitive or consensual and why bother? Paper prepared for The European Parliament and the European political space congress, London, 30 march 2006.

Sp.a (2009). Een eerlijke koers voor Europa: Europees kiesprogramma. Brussel: sp.a.

Szczerbiak, A. & Taggart, P. (2002). Theorising Party-Based Euroscepticism: Problems of Definition, Measurement and Causality. SEI Working Paper, 69. Sussex: Sussex European Institute.

Tobback, B. (2012). Europa, François en Tina. Geraadpleegd op 12 mei 2012 op http://www.s-p-a.be/artikel/europa-francois-en-tina/?utm_term=Tina&utm_content=artikel&utm_medium=newsletter&utm_source=spa&utm_campaign=wekelijks.

Vlaams Belang (2008). Programma. Geraadpleegd op 4 mei 2012 op http://www.vlaamsbelang.org/files/200806_programma.pdf.

Vos, H. & Heibaut, R. (2009). Hoe Europa ons leven beïnvloedt. Antwerpen: Standaard Uitgeverij.

VoteWatch.eu (2012). About us. Geraadpleegd op 12 april 2012 op http://www.votewatch.eu/static/about_us.php.

VoteWatch.eu (2012). Activities of the members of the European Parliament. Geraadpleegd op 5 april 2012 op http://www.votewatch.eu/cx_meps_statistics.php?top_entry=0&euro_domeniu_id=0&euro_parlamentar_id=0&top=euro_parlamentar_procent_loialitate_euro_grup&vers=1&euro_tara_id=&euro_grup_id=&euro_domeniu_id=&segment_id=10&segment_id_start=0&segment_id_end=10&x=39&y=9.

VoteWatch.eu (2012). Activities of the members of the European Parliament. Geraadpleegd op 11 april 2012 op http://www.votewatch.eu/cx_meps_statistics.php?top_entry=0&euro_domeniu_id=5&euro_parlamentar_id=0&top=euro_parlamentar_procent_loialitate_euro_grup&vers=1&euro_tara_id=12&euro_grup_id=&euro_domeniu_id=&segment_id=10&segment_id_start=0&segment_id_end=10&x=56&y=18.

VoteWatch.eu (2012). Activities of the members of the European Parliament. Geraadpleegd op 11 april 2012 op http://www.votewatch.eu/cx_meps_statistics.php?top_entry=0&euro_domeniu_id=0&euro_parlamentar_id=0&top=euro_parlamentar_procent_loialitate_euro_grup&vers=1&euro_tara_id=12&euro_grup_id=&euro_domeniu_id=6&segment_id=10&segment_id_start=0&segment_id_end=10&x=61&y=6.

VoteWatch.eu (2012). Activities of the members of the European Parliament. Geraadpleegd op 11 april 2012 op http://www.votewatch.eu/cx_meps_statistics.php?top_entry=0&euro_domeniu_id=6&euro_parlamentar_id=0&top=euro_parlamentar_procent_loialitate_euro_grup&vers=1&euro_tara_id=12&euro_grup_id=&euro_domeniu_id=9&segment_id=10&segment_id_start=0&segment_id_end=10&x=58&y=0.

VoteWatch.eu (2012). Activities of the members of the European Parliament. Geraadpleegd op 11 april 2012 op http://www.votewatch.eu/cx_meps_statistics.php?top_entry=0&euro_domeniu_id=9&euro_parlamentar_id=0&top=euro_parlamentar_procent_loialitate_euro_grup&vers=1&euro_tara_id=12&euro_grup_id=&euro_domeniu_id=10&segment_id=10&segment_id_start=0&segment_id_end=10&x=59&y=13.

VoteWatch.eu (2012). Brepoels Frieda. Geraadpleegd op 2 mei 2012 op http://www.votewatch.eu/cx_mep_details.php?euro_parlamentar_id=81.

VoteWatch.eu (2012). Cohesion of European Political Groups and National Delegations by Policy Area (2004-2009). Geraadpleegd op 12 april 2012 op http://www.votewatch.eu/cx_policy_area.php.

VoteWatch.eu (2012). Cohesion of European Political Groups and National Delegations by Policy Area (2004-2009). Geraadpleegd op 12 april 2012 op http://www.votewatch.eu/cx_policy_area.php?data_i=2004-07-20&data_s=2009-08-31&vers=1&euro_domeniu_id=6&segment_id=10&segment_id_start=0&segment_id_end=10&x=41&y=24.

VoteWatch.eu (2012). Cohesion of European Political Groups and National Delegations by Policy Area (2004-2009). Geraadpleegd op 12 april 2012 op http://www.votewatch.eu/cx_policy_area.php?data_i=2004-07-20&data_s=2009-08-31&vers=1&euro_domeniu_id=9&segment_id=10&segment_id_start=0&segment_id_end=10&x=54&y=14.

VoteWatch.eu (2012). Cohesion of European Political Groups and National Delegations by Policy Area (2004-2009). Geraadpleegd op 12 april 2012 op http://www.votewatch.eu/cx_policy_area.php?data_i=2004-07-20&data_s=2009-08-31&vers=1&euro_domeniu_id=10&segment_id=10&segment_id_start=0&segment_id_end=10&x=20&y=12.

VoteWatch.eu (2012). Frequencies of Political Coalitions in the European Parliament. Geraadpleegd op 14 april 2012 op http://www.votewatch.eu/cx_epg_coalitions.php.

VoteWatch.eu (2012). National Alignments. Geraadpleegd op 3 mei 2012 op http://www.votewatch.eu/cx_national_cross_party_coalitions.php.

VoteWatch.eu (2012). National Parties Statistics. Geraadpleegd op 30 april 2012 op http://www.votewatch.eu/cx_national_parties.php.

VoteWatch.eu (2012). Vanhecke, Frank. Geraadpleegd op 2 mei 2012 op http://www.votewatch.eu/cx_mep_details.php?euro_parlamentar_id=685.

Whitaker, R. (2005). National Parties in the European Parliament. An influence in the Committee System? European Union Politics, vol. 6 (1). 5-28.