Kwaliteit van leren op de werkplek

Ergi
Vercaigne

LEREN OP DE WERKPLEK
STAGEBEGELEIDERS BIEDEN GEEN MEERWAARDE IN STAGES BSO

Er wordt door de stagebegeleiders in het beroepssecundair onderwijs heel wat tijd geïnvesteerd in het geven van begeleiding en feedback aan de leerling-stagiairs die in het kader van hun studie wekelijks op stage gaan. Toch blijkt deze begeleiding en feedback weinig invloed te hebben op wat leerlingen leren op hun stage. Dat blijkt uit een wetenschappelijk onderzoek van Ergi Vercaigne (Universiteit Antwerpen). Zelfsturende leeroriëntatie, taakeisen en jobcontrole hebben daarentegen wel een positieve invloed op wat leerlingen leren op hun stage.

Ergi Vercaigne is leerkracht en stagebegeleider in het 6e jaar Kantoor en volgde een bijkomende universitaire opleiding “Opleidings- en Onderwijswetenschappen” aan de Universiteit Antwerpen. Als afronding van haar studie wilde zij in het kader van haar huidige onderwijsopdracht inzicht krijgen in welke kenmerken een effect hebben op wat leerlingen uit het 6e en 7e jaar beroepssecundair onderwijs richting Kantoor leren op hun stageplaats.

Werkkenmerken
Vercaigne onderzocht een aantal werkkenmerken werden zoals taakeisen, jobcontrole en feedback. De taakeisen die een job met zich meebrengt is datgene wat je in je job moet doen en de jobcontrole is de mate waarin werknemers zelf kunnen bepalen wat ze doen, op welke manier en wanneer ze dat doen. Een ander werkkenmerk dat werd onderzocht is de feedback die men op het werk en via de school krijgt.

“Of mensen leren van hun werk hangt niet enkel af van de werkomgeving, maar ook van individuele factoren zoals zelfsturende leeroriëntatie”, legt Vercaigne uit. “Zelfsturende leeroriëntatie wil zeggen dat leerlingen zelf op zoek gaan naar nieuwe uitdagingen en verantwoordelijk willen zijn voor hun eigen leerproces.”

Er werd verondersteld dat hoge scores voor zelfsturende leeroriëntatie en hoge scores voor de werkkenmerken zijnde taakeisen, jobcontrole en feedback gepaard zullen gaan met een hogere mate van werkplekleergedrag.

Eigen initiatief
Vercaigne bevraagde 241 leerlingen in 8 verschillende scholen uit Vlaanderen. Alle bevraagde leerlingen zaten in het 6e of 7e jaar beroepssecundair onderwijs richting Kantoor en volgden anderhalve dag stage per week als administratieve uitvoerende kracht in bedrijven uit verschillende sectoren.

De resultaten van de analyses geven aan dat zelfsturende leeroriëntatie de grootste voorspeller is van werkplekleergedrag. Ook taakeisen en jobcontrole hebben een positieve invloed, maar in mindere mate dan zelfsturende leeroriëntatie. Daarnaast werd de invloed nagegaan van het werkplekleergedrag op het resultaat dat de leerlingen op hun stage behaalden. Hier stelde de onderzoeker een klein effect vast.

Ze ging ook na of de werkkenmerken en zelfsturende leeroriëntatie een rechtstreeks effect hebben op het stageresultaat. Ook hier is het voornamelijk de zelfsturende leeroriëntatie die invloed heeft op het stageresultaat maar ook de feedback van ervaren collega’s heeft een rechtstreeks effect op het stageresultaat.

Overbodige feedback
Opmerkelijk is dat de feedback van de stagebegeleider geen invloed heeft op het werkplekleergedrag in tegenstelling tot feedback van ervaren collega’s dat wel een positief effect heeft op het resultaat dat de leerlingen voor hun stage bekomen. “Hieruit kan je besluiten dat deze leerlingen voornamelijk werken voor het behalen van een goed resultaat maar niet echt geïnteresseerd zijn om effectief iets te leren op de stageplaats”, zegt Vercaigne. “Een conclusie die tegen de verwachtingen in ligt aangezien feedback als een belangrijke taak van de begeleiders gezien wordt opdat leerlingen leren op de werkplek. Daarnaast wordt door de stagementoren op de werkplek en door de stagebegeleiders heel wat tijd geïnvesteerd in begeleiding en het geven van feedback. Bijkomend duiden de leerlingen zelf aan dat ze de feedback van stagebegeleiders en ervaren collega’s bruikbaar en waardevol vinden.”

Uit deze studie komt voornamelijk het belang van zelfsturende leeroriëntatie naar boven om te kunnen leren op de stageplaats maar willen en kunnen deze leerlingen die verantwoordelijkheid wel opnemen? “Deze zelfsturing komt niet zomaar aanwaaien”, besluit Vercaigne. “De onderzoeker wijst hiermee op het belang om deze zelfsturende leerattitude reeds op school te ontwikkelen bij de leerlingen wat zeker ook interessant is in het kader van levenslang leren.”

Meer weten?
Student: Ergi Vercaigne ergi.vercaigne@telenet.be of 0497 28 86 83.
Promotor: prof. dr. Gijbels david.gijbels@ua.ac.be of 03 265 48 07

 

 

Bibliografie

Bibliografie

Ashford, S. J. (1986). Feedback-seeking in individual adaptation: A resource perspective. The Academy of Management Journal, 29(3) 465-487.

Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84, 191-215.

Bateman, T. S., & Crant, J. M. (1993). The proactive component of organizational behaviour: a measure and correlates. Journal of Organizational Behavior, 14, 103–118.

Bergenhenegouwen, G.J., Mooijman, E.A.M., & Tillema, H.H. (2002). Strategisch opleiden en leren in organisaties. Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff.

Billett, S. (2003). Vocational curriculum and pedagogy: An activity theory perspective. European Journal of Educational Research, 2(1) 6-21.

Billett, S. (2002a). Critiquing workplace learning discourses: Participation and continuity at work. Studies in the Education of Adults, 34(1), 56-67.

Billett, S. (2002b). Towards a workplace pedagogy: Guidance, participation and engagement. Adult Education Quarterly, 53(1), 27-43.

Billett, S. (2002c). Workplace pedagogic practices: Co-participation and Learning. British Journal of Educational Studies, 50(4), 457-483.

Bolhuis, S. (2009). Leren op de werkplek: epiloog. In Opleiding en Ontwikkeling september 2009.

Bolhuis, S. (2003). Leren in de beroepspraktijk. Onderwijs en gezondheidszorg (4), 3-8.

Blokhuis, F.T.L. (2006). Evidence-based design of workplace learning. Proefschrift. Enschede: Universiteit Twente.

Borghans, L. (2006). “Zonde van de tijd.” Leren in Nederland vanuit een economisch perspectief. Oratie, Universiteit Maastricht, Maastricht.

Borghans, L., Golsteyn, B., & Grip, A. de (2005). Meer werken is meer leren. Determinanten van kennisontwikkeling. CINOP: ’s-Hertogenbosch.

Daniels, K., Boocock, G., Glover, J., Hartley, R., & Holland, J. (2010). An experience sampling study of learning, affect, and the demands control support model. Journal of Applied Psychology, 94, 1003-1017.

Demeurouti, E., Bakker, A.B., De Jonge, J., Janssen, P.P.M., & Schaufeli, W.B. (2001). Burnout and engagement at word as a function of demands and control. Scandinavian Journal of Work, Environment and Health, 27, 279-286.

De Rick, K. (2010). Bedrijven en onderwijs: partners voor een beter TSO en BSO. Speerpunten voor gezamenlijke actie. HIVA K.U. Leuven.

Donche, V., Gijbels, D., Van den Bossche, & P., Van Petegem, P. (2011). Individual differences in learning during internship in engineering education.

Eraut, M. (1994). Developing Professional Knowledge and Competence. London: Farmer Press.

Fay, D., & Frese, M. (2001). The concept of personal initiative: An overview of validity studies. Human Performance, 14(1), 97-124.

Fouarge, D., de Grip, A., & Nelen A. (2009). Leren en werken. Den Haag/Maastricht: OCW/ROA.

Gijbels, D., Raemdonck, I., & Vervecken, D. (2010). Influencing Work-Related Learning: the role of job characteristics and self-directed learning orientation in part-time vocational education. Vocations and Learning, 3, 239-255.

Guglielmino, L. M., & Guglielmino, P. J. (1994). Practical experience with self-directed learning in business and industry human resource development. In R. Hiemstra, & R. G. Brockett (Eds.), Overcoming resistance to self-direction in aduli learning. New Directions for Adult and Continuing Education, 64. San Francisco: Jossey-Bass.

Hackman, J.R., & Oldham, G.R. (1975). Development of the Job Diagnostic Survey. Journal of Applied Psychology, 60, 159-170.

Illeris, K., & Associates. (2004). Adult education and adult learning. Frederiksberg: Roskilde university press.

Jackson, C. (1996). Managing and developing a boundaryless career: lessons from dance and drama. European Journal of Work an Organizational Psychology, 5(4), 617–628.

Johnson, J.V., & Hall, E.M. (1988). Job Strain, Work Place Social Support, and Cardiovascular Disease: A Cross-Sectional Study of a Random Sample of the Swedish Working Population. American Journal of Public Health, 78(10), 1336-1342.

Jonge, H.A. de, Taris, T.W., Kompier, M.A.J., Houtman, I.L.D., & Bongers, P.M. (2003). “The very best of the millenium”: Longitudinal research and the Demand-Control-(Support) Model. Journal of occupational health psychology, 8 (4), 282-305.

Jonge, J. de, & Dormann, C. (2003). The DISC Model: Demand-Induced Strain Compensation Mechanisms in Job Stress, In M.F. Dollard, A.H. Winefield & H.R. Winefield (Eds), Occupational Stress in the Service Professions, 43-74. London: Taylor & Francis.

Jonge, J., de, Dollard, M.F., Dormann, C., Leblanc, P. M., & Houtman, I.L.D. (2000). The demand-control model: Specific demands, specific control, and well-defined groups. International Journal of Stress Management, 7, 269-287.

Jonge, J. de, Landeweerd, J.H., & Breukelen, G.J.P. van (1994). De Maastrichtse Autonomielijst: Achtergrond, constructie en validering. Gedrag en Organisatie, 7(1), 27-41.

Karasek, R.A., & Theorell, T. (1990). Healthy work: Stress, productivity, and the reconstruction of working life. New York: Basis Books.

Karasek, R.A. (1985). Job Content Instrument: Questionnaire and user’s guide. Los Angeles: Department of Industrial and Systems Engineering, University of Southern California.

Karasek, R.A. (1979). Job Demands, Job Decision Latitude, and Mental Strain: Implications for Job Redesign. Administrative Science Quarterly, 24(2), 284-308.

Kessels, J.W.M. (1993). Towards design standards for curriculum consistency incorporate education. Enschede: Twente University.

Klink, M.R. van der (1999). Effectiviteit van werkplekopleidingen. Proefschrift. Enschede: Universiteit Enschede.

Koot, A.N.G.J., & den Dekker, F. (1999). Leren en opleiden op de werkplek. VSLPC. ’s Hertogenbosch.

Mateman, S., & Korevaar, S.D. (2003). Duale trajecten in de praktijk: successen en knelpunten. Regioplan Beleidsonderzoek. Amsterdam.

Nicol, D.J., & Macfarlane-Dick, D. (2006). Formative assessment and self-regulated learning: a model and seven principles of good feedback practice. Studies in Higher Education, 31, 199-218.

OECD (1996). The knowledge-based economy. Paris: OECD.

Omzendbrief SO/2002/09 (2002). Geraadpleegd op 30 september 2011 via http://www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?doci….

Onstenk, J. (2003). Werkplekleren in de beroepsonderwijskolom. Naar een integratie van binnen- en buitenschools leren. Den Haag: Onderwijsraad.

Onstenk, J. (2002). Profiel burgerschapscompetenties in het beroepsonderwijs. Zoetemeer: COLO.

Onstenk, J. (1997). Lerend leren werken: brede vakbekwaamheid en de integratie van leren, werken en innoveren. Delft: Eburon.

Onstenk, J. (1994). Leren en opleiden op de werkplek. Een verkenning in zes landen. Amsterdam: RVE/A&O.

Ouweneel, A.P.E., Taris, T.W., Zolingen, S.J., Van, & Schreurs, P.J.G. (2009). How task characteristics and social support relate to managerial learning: empirical evidence from Dutch home care. Journal of psychology, 143(1), 28-44

Park, S. (2008). Self-directed learning in the workplace. Online Submission, Paper presented at the Academy of Human Resource Development International Research Conference in the Americas (Panama City, FL, Feb 20-24, 2008).

Raemdonck, I., Gijbels, D., & Van Groen, W. (2010). Voorwaarden voor werkplekleren: werkkenmerken en zelfsturende leeroriëntatie. Develop: kwartaaltijdschrijft over human resources development.

Raemdonck, I., Plomp, I., & Segers, M. (2008). Obsolete or up-to-date? The role of job characteristics and self-directed learning orientation. Paper presented at the 4th EARLI SIG 14 Learning and Professional Development Conference. 27th-29th August, University of Jyväskylä, Finland.

Raemdonck, I. (2006). Self-directedness in learning and career processes. A study in lower-qualified employees in Flanders. Ghent: Faculty of Psychology and Educational Sciences, Ghent University.

Raemdonck, I., & Thijssen, J. (2005). Lifelong learning and employability. Lifelong Learning in Europe, 10(2), 66–69.

Resnick, L.B. (1987). Learning in school and out. Educational Researcher, 16(9), 13-20

Sadler, D.R. (1989). Formative assessment and the design of instruction systems. Instructional Science 18: 119-144.

Sadler-Smith, E., & Smith, P.J. (2001). Work-Based Learning: some perspectives from Australia and the UK. In: J.N. Streumer (Ed.). Perspectives on Learning at the Workplace. Supplement to the Proceedings Second Conference on HRD Research and Practice Across Europe 2001. Enschede: University of Twente.

Skule, S. (2004). Learning conditions at work: a framework to understand and assess informal learning in the workplace, International journal of training and development, 8(1), 8-20.

Steelman, L.A., Levy, P.E., & Snell, A.F. (2004). The feedback environment scale: Construct definition, measurement, and validation. Educational and psychological measurement, 64, 165-184.

SPSS geraadpleegd op 15 maart 2012 via https://admin.kuleuven.be/icts/onderzoek/wetsoft/software/spss/wat/wat-….

Taks, M. (2003). Zelfsturing in leerpakketten. Een curriculumonderzoek naar nieuwe rollen van studenten en docenten in de lerarenopleidingen. Enschede: Universiteit Twente (dissertatie).

Taris, T.W., & Schreurs, J.G. (2009). Explaining worker strain and learning: how important are emotional job demands?, Anxiety, Stress & Coping, 22, 245-262.

Taris, T.W. (2007). Al doende leert men: Werkkenmerken en leergedrag op het werk. Inaugurele rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Arbeids- en Organisatiepsychologie, Radboud Universiteit Nijmegen: Nijmegen.

Taris, T., Kompier, M., & Wielinga-Meijer, E. (2006). Leren op het werk: Een handelingstheoretisch perspectief. Gedrag en organisatie, 19(1), 69-90

Taris, T.W., & Kompier, M.A.J. (2005). Job characteristics and learning behavior: review and psychological mechanisms. Occupational Stress and Well Being, 4, 127-166.

Taris, T.W., & Kompier, M.A.J. (2003). Bevordert het werk het leren van leraren? Een longitudinale toets van de actief leren-hypotese in Karaseks Demand-Control-model. Gedrag en Organisatie, 16 (3), 142-167.

Tynjälä, P. (2008). Perspectives into learning at the workplace. Educational research Review, 3(2), 130-154

Van Loo, J. (2005). Training, Labour Market Oucomes, and Self-management. Doctoral dissertation. Research Centre for Education and the Labour Market. Utrecht: Universiteit Utrecht.

Van Wieringen, F., & Attwell, G. (1999). Vocational and adult education in Europe. In F. v. Wieringen & G. Attwell (Eds.), Vocational and adult education in Europe, 1-17. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.

Warr, P.B. (1990). The measurement of well-being and other aspects of mental health. Journal of Occupational Psychology, 63, 193-210.

Download scriptie (572.51 KB)
Universiteit of Hogeschool
Universiteit Antwerpen
Thesis jaar
2012
Thema('s)