Mediagebruik van anderstalige volwassenen in Vlaanderen

Marloe Mentens
Persbericht

Mediagebruik van anderstalige volwassenen in Vlaanderen

“Ik wil alles weten over België, waarom niet?”- Onderzoek naar het mediagedrag van anderstaligen in Vlaanderen

Kranten lezen, televisiekijken, tijdschriften doorbladeren: allemaal dagdagelijkse bezigheden in het leven van de Vlaming. Maar die evidenties verdwijnen in een wip en een zucht wanneer Nederlands niet je moedertaal is. Ontspanning wordt dan al snel inspanning, en geef toe: zou jij het dan volhouden? Een studente Journalistiek aan de HUBrussel onderzocht het mediagebruik van allochtonen in Vlaanderen, ontdekte nieuwigheden en verbrijzelde clichés.

“Ik wil het weten, want ik woon hier”

Het eerste cliché waarmee het onderzoek de strijd aanbindt, is dat van de allochtoon die zich opsluit in zijn eigen cultuur. Via interviews met allochtonen uit de lessen “Nederlands voor anderstaligen” aan het CVO Kempen werd duidelijk dat de ‘vreemdelingen’ niet eens zo vreemd zijn. Zij willen zo goed als mogelijk meedraaien in de Vlaamse samenleving en vinden het daarom noodzakelijk het Belgische nieuws te volgen. Zo kunnen zij “meepraten met de andere ouders aan de schoolpoort”, aldus één van de geïnterviewden.

"Wat? Weet jij niet wie Di Rupo is?!"

Zij reageren zelfs onthutst tegen anderen die het nieuws niet goed volgen, zoals de hevige reactie van S. (Portugal, 39 jaar) bewijst tijdens een gesprek met haar vriendin: “Wat? Weet jij niet wie Di Rupo is?!”. Op de hoogte zijn is voor hen van essentieel belang.

Hier spreekt men Nederlands

Televisiekijken of naar de radio luisteren, het blijft een mission impossible als je geen Nederlands spreekt. Daarom zijn de geïnterviewden zo snel mogelijk met Nederlandse lessen begonnen. Binnen het CVO behaalden zij intussen de hoogste graad, wat wil zeggen dat ze spontaan Nederlands kunnen spreken. Toch koesteren ze allemaal het verlangen om hun taalniveau nog wat op te krikken. Ze deinzen er dus niet voor terug hun woordenboekjes te allen tijde boven te halen of hun gesprekspartner gewoon te vragen langzamer te spreken. Want: “het belangrijkste ding om te integreren is Nederlands spreken” (S., Armenië, 38 jaar).

Televisie kaapt goud weg

Het favoriete medium van de allochtone volwassenen uit het onderzoek is met stip de televisie. Elke avond settelen ze zich om 19 uur voor het scherm om het Belgische avondjournaal mee te pikken. De enorme populariteit van televisie is te danken aan de nieuwsankers. Zij spreken netjes Algemeen Nederlands op een rustig tempo, met als gevolg dat de nieuwskijkende anderstaligen zo goed als alles begrijpen. Want dat Vlaamse dialect, dat zorgt toch voor een frustratietje hier en daar: “Mijn buurvrouw is een oude vrouw, als zij rustig praat, begrijp ik het. Maar anders niet. Zij zegt altijd ‘mèrkt’. Ik wist lang niet wat dat was. Maar nu weet ik het: het betekent ‘markt’!” (S., Portugal, 39 jaar).

Bye bye digitale kloof

Naast de televisie behaalt ook het internet een podiumplaats. De geïnterviewde allochtonen gebruiken het wereldwijde web vooral om nieuws over hun thuisland te weten te komen. Naast hun interesse in het Belgische nieuws, willen ze ook weten wat er zoal gebeurt in het thuisland, vooral omdat hun familie en vrienden daar wonen.

Ze maken als het ware een constante slingerbeweging tussen integratie en identiteit

De geïnterviewden waren allemaal tussen de 20 en 40 jaar oud, maar willen niet van digitale achterstand weten. Google, Facebook en Skype hebben voor hen geen geheimen. Meer zelfs, het internet is zelfs bijna een verslaving aan het worden. “Vroeger hadden wij geen computer, maar wij hebben die drie jaar geleden gekocht en nu is die als familie!” (S., Portugal, 39 jaar).

Geen bibliotheek, nog minder kranten

Wat ontbreekt in de mediacollectie van allochtone volwassenen zijn kranten. De geïnterviewde anderstaligen kunnen amper namen van Vlaamse kranten opsommen, terwijl het aanbod nochtans groot is. Ook  lopen ze bij de bibliotheek de deur niet plat, hoewel die gemeentelijke dienst grotendeels gratis is. Naar nieuws zoeken doen de allochtone volwassenen vooral nog thuis. Daardoor lopen ze ook de kansen mis om meer contacten met autochtonen te leggen, wat de integratie alleen maar ten goede kan komen.

De gulden middenweg

Anderstaligen bezitten - om even met moeilijke woorden te goochelen - een “tweesporige etnisch-culturele positie”. Dit wil zeggen dat ze zich bewegen tussen twee leefwerelden: België en het thuisland. Ook hun nieuwsgebruik kent dit tweesporig kantje. Ze maken als het ware een constante slingerbeweging tussen integratie en identiteit. Ze zijn zich erg bewust van deze positie, en geven zelf aan dat ze daarbij zo goed mogelijk de gulden middenweg proberen te bewandelen. Zo willen ze harmonieus samen-leven met autochtonen. Want zoals A. (Colombia, 36 jaar) het ietwat poëtisch verwoordt: “zij tonen interesse voor jou, als jij ook interesse voor hen toont.”

Bibliografie

Bruyninckx, A. (2006). Mediagedrag en slaapkamercultuur bij allochtone jongeren. (Masterproef). K.U.Leuven, België.

Clycq, N., Michielsen, M., & Timmerman, C. (2003). Allochtonen en nieuwsgaring: komen de Vlaamse nieuwsprogramma’s tegemoet aan de behoeften van jongeren van Turkse of Marokkaanse origine? Antwerpen: Steunpunt Gelijkekansenbeleid.

De Aguirre, F., De Sutter, W., Riebbels, G., Saeys, F., & Staes, L. (1996) Anders gekeken? Een exploratief onderzoek naar het mediagedrag van Turkse en Marokkaanse jongeren en volwassenen. Gent. Academia Press.

Devroe, I., Driesen, D., & Saeys, F. (2005). Beschikbaarheid en gebruik van traditionele en nieuwe media bij allochtone jongeren in Vlaanderen. Antwerpen: Steunpunt Gelijkekansenbeleid.

d’Haenens, L. (2006). Media en diversiteit: contouren van beleid en onderzoek. In Foblets, M., Vrielink, J., & Billiet, J. (red.), Multiculturalisme ontleed. Een staalkaart van onderzoek aan de K.U.Leuven. (pp. 187-220). Leuven: Universitaire Pers Leuven.

d’Haenens, L., Beentjes, J.W.J., & Bink, S. (2000a). Mediabeleving van allochtonen in Nederland. Kwalitatief onderzocht. In Bedrijfsfonds voor de Pers (ed.), Pluriforme informatie in een pluriforme samenleving. Knelpunten in de informatievoorziening van en voor etnische minderheden in Nederland, met bijzondere aandacht voor de persmedia. (pp. 44-112). Den Haag: Studies voor het Bedrijfsfonds voor de Pers.

d’Haenens, L., Beentjes, J.W.J., & Bink, S. (2000b). The media experience of ethnic minorities in the Netherlands: A qualitative study. Communications. The European Journal of Communication Research, 25(3), 325-341.

d’Haenens, L., & Saeys, F. (1996). Media en multiculturalisme in Vlaanderen. Gent: Academia.

d’Haenens, L., van Summeren, C., Saeys, F., & Koeman, J. (2004). Integratie of identiteit? Mediamenu’s van Turkse en Marokkaanse jongeren. Amsterdam: Boom.

Hertegonne, M. (2008). Media en allochtonen: de rol van leeftijd en verblijfsduur. (Masterproef). K.U.Leuven, België.

Johnson-Cartee, K.S. (2005). News narrative and News Framing: Constructing Political Reality. In Gezduci, H. & d’Haenens, L. (in review), The Quest for Credibility and Other Motives for News Consumption among Youths: A culture-centered approach. Journal for Children and Media.

Katz, E., Blumler, J.G. & Gurevitch, M. (1974). Utilization of Mass Communication by the individual. In Blumler, J.G. & Katz, E. (red.), The uses of mass communication: Current perspectives on Gratifications Research. (pp 19-31). Beverly Hills, CA: Sage.

McQuail, D. (2005). McQuail’s Mass Communication Theory. Beverly Hills, CA: Sage.

Putnam, R. D. (2000). Bowling Alone. The collapse and revival of American community, New York: Simon and Schuster.

Putnam, R. D. (1995). Tuning in, tuning out: the strange disappearance of social capital in America. Political science and Politics, 28(4), 664-684.

Smith, M. K. (2009). 'Social capital', the encyclopedia of informal education. Geraadpleegd via www.infed.org/biblio/social_capital.htm

Verstraeten, H., & Schelfhout, E. (1998). De rol van de media in de multiculturele samenleving. Brussel: VUB.

Marloe Mentens

Universiteit of Hogeschool
Master Journalistiek
Publicatiejaar
2012
@KarenEiffel
Share this on: