De laatste jaren is whisky steeds vaker onderwerp van gesprek geworden. Steeds meer mensen krijgen interesse voor dit product en dat is ook terug te zien in de toenemende aandacht in verschillende media, onder andere via krantenreportages en de recent verschenen film The Angels’ Share. Wereldwijd wordt er elk jaar meer whisky gedronken waardoor we kunnen spreken van een mondiaal fenomeen, maar tegelijkertijd is whisky nog altijd een product dat sterk verbonden is met Schotland. Ook toerisme in landelijke delen van Schotland wordt hier deels door gevormd. Naast de traditionele kenmerken zoals bergen en lochs vormt whisky een belangrijke toeristische trekpleister in de Highlands. Jaarlijks bezoeken duizenden toeristen een whiskydistilleerderij om een snuifje te krijgen van de mystiek van dit zogenoemde uisge beatha of ‘levenswater’.
Speyside, dé whiskyregio in het noordoosten van Schotland, vestigt nu meer aandacht op whiskytoerisme als economische sector omdat de traditionele economische polen zoals landbouw, visserij en defensie sterk achteruitgaan. Het gebruiken van toerisme voor socio-economische ontwikkeling van een bestemming blijkt echter niet vanzelfsprekend.
In recente jaren is de vorm van toerisme drastisch veranderd. Waar vroeger massatoerisme aan de kust domineerde, heeft vandaag een meer persoonlijk ingevulde vakantie vaak de voorkeur. Deze evolutie vond min of meer parallel plaats met de toename van het belang van cultuur in de maatschappij en in het wetenschappelijk onderzoek. De nadruk op cultuur is bijvoorbeeld te zien in de toegenomen interesse van toeristen voor erfgoed en lokale gebruiken in hun vakantiebestemming.
Daarnaast is er steeds meer wetenschappelijke aandacht gekomen voor de manier waarop toerisme gebruikt kan worden om landelijke gebieden economisch te stimuleren. Toerisme kan zorgen voor werkgelegenheid in streken die verder socio-economisch weinig te bieden hebben. Vaak is het regionale beleid zelf een drijvende kracht hierachter: het herkent de toenemende interesse van toeristen in culturele eigenheden van een gebied. Veel streken die te kampen hebben met een achteruitgang van landbouw en visserij moeten andere manieren vinden om economisch en sociaal leefbaar te blijven. Toerisme wordt hiervoor vaak als oplossing gezien.
Nu is het ook zo dat in een wereld van globalisatie mondiale bedrijven zoals Nike, McDonald’s en Apple de wereld afspeuren naar geschikte locaties voor investeringen. Praktisch elk deel van de wereld is toegankelijk voor dergelijke ondernemingen en de locatie van hun vestigingen is meestal zo gekozen dat winst zo groot mogelijk kan worden. Net als het beleid herkennen veel van deze bedrijven het economisch potentieel van cultuur. Een toegenomen focus op cultuur als economische brandstof is dus vaak een steekspel tussen verschillende partijen, waarvan sommige als doel hebben de economie van een regio te herstructureren terwijl wereldwijd opererende firma’s vooral hun winst willen maximaliseren. Om cultureel toerisme succesvol te gebruiken voor regionale ontwikkeling is het noodzakelijk om te kijken naar hoe deze verschillende doelstellingen elkaar beïnvloeden.
Whiskytoerisme in Speyside in het noordoosten van Schotland vormt hierop geen uitzondering. Deze streek heeft recent economische veranderingen ondergaan, en nu wordt whiskytoerisme meer en meer gezien als een manier om de economie van het gebied te ontwikkelen. Het aanwezige toerisme wordt voor een groot deel gevormd door whisky; ongeveer 50% van alle Schotse whiskydistilleerderijen zijn in Speyside te vinden. De meeste van deze distilleerderijen zijn eigendom van multinationals, die daarmee ook instaan voor een groot deel van het toeristisch aanbod. Zo is er een autoroute langs bekende distilleerderijen, de zogenaamde Malt Whisky Trail, en zijn er bezoekerscentra waar jaarlijks duizenden toeristen naartoe komen. Tegelijkertijd wil de regionale gemeenschap ook profiteren van deze toeristen. In realiteit hebben lokale ondernemingen, bewoners en beleid weinig inspraakmogelijkheden in hoe toerisme door mondiale bedrijven ingevuld wordt, ondanks het feit dat whisky een historische band met de streek heeft en dus als intellectueel eigendom van de gemeenschap gezien kan worden. Een goed voorbeeld is de Malt Whisky Trail. De ruimtelijke spreiding van toeristen via deze route, zodat de economische voordelen van toerisme over de regio verdeeld worden, wordt niet nagestreefd. Dit komt doordat de focus van de eigenaars op marketing, dus de creatie van een bekende naam, in plaats van het ontwikkelen van een praktische en goede route ligt. Alleen de globale bedrijven worden toegelaten tot het management van de route. Deze onbalans in machtsverhoudingen tussen wereldwijde en regionale betrokkenen maakt het moeilijk om de positieve effecten van toerisme zo veel mogelijk uit te spreiden. In praktijk gaan de grootste voordelen naar de globale bedrijven, terwijl veel bewoners en lokale firma’s maar beperkte mogelijkheden hebben om hiervan te profiteren.Toch is whiskytoerisme in Speyside niet enkel kommer en kwel voor de mensen die hier wonen. Zonder dit toerisme zou het gebied waarschijnlijk slechter af zijn. De socio-economische kenmerken van de regio in termen van inkomen, werkgelegenheid en dergelijke zijn niet erg negatief. Toch is er nog altijd veel ruimte voor verbetering. Het streven van het beleid om aan de hand van whiskytoerisme de streek te ontwikkelen wordt bemoeilijkt door de beperkte samenwerkingsmogelijkheden met multinationals. Met andere woorden, de doelstellingen van de grote, wereldwijde ondernemingen en de regionale gemeenschap zijn niet op elkaar afgestemd, waardoor de mogelijkheden tot samenwerking beperkt zijn. De ontwikkeling van een dialoog en onderling vertrouwen tussen alle betrokken partijen zou een eerste stap in de goede richting zijn.
Concluderend, whisky is een product dat over de hele wereld bekend is en dat in de toekomst, met de opkomst van sterke economieën in Zuidoost-Azië, waarschijnlijk alleen maar zal groeien. In theorie zou deze ontwikkeling positief moeten zijn voor Speyside in Schotland, de bakermat van de Schotse whisky en de uitgesproken streek voor whiskytoerisme. Toerisme blijkt echter niet direct voor iedereen positief uit te pakken. Meer toerisme betekent niet automatisch meer inkomsten, en zelfs meer inkomsten betekent niet altijd regionale ontwikkeling: om hiervan te kunnen spreken, moet er bekeken worden hoe de positieve én negatieve gevolgen van toerisme ruimtelijk en sociaal verdeeld zijn. Betere samenwerking tussen regionale en mondiale betrokkenen door afstemming van verschillende doelstellingen rond toerisme geeft meer mogelijkheden voor de ontwikkeling van de economie van een gebied in de richting van een zogenaamde culture economy.
4-consulting (2011), Scotch Whisky and Tourism, Scotch Whisky Association, Online available at: http://www.scotch-whisky.org.uk/swa/files/4-cWhiskyTourism.pdf, last visited at 16-04-2012
Amin, A. (2002), Spatialities of globalisation, Environment and Planning A, Vol. 34, No. 3, 385-399.
Ateljevic, I., Doorne, S. (2003), Culture, Economy and Tourism Commodities: Social Relations of Production and Consumption, Tourist Studies, Vol. 3, No. 2, 123-141.
Ateljevic, J. (2009), Tourism entrepreneurship and regional development: example from New Zealand, International Journal of Entrepreneurial Behaviour & Research, Vol. 15, No. 3, 282-308.
Barnett, C. (1998), The Cultural Turn: Fashion or Progress in Human Geography?, Antipode, Vol. 30, No. 4, 379-394.
Bessière, J. (1998), Local Development and Heritage: Traditional Food and Cuisine as Tourist Attractions in Rural Areas, Sociologia Ruralis, Vol. 38, No. 1, 21-34.
Bourdieu, P., (1984), Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste, trans. Richard Nice, Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press.
Brenner, N. (1999), Beyond state-centrism? Space, territoriality, and geographical scale in globalization studies, Theory and Society, Vol. 28, No. 1, 39-78.
Briedenhann, J., Wickens, E. (2004), Tourism routes as a tool for the economic development of rural areas – vibrant hope or impossible dream?, Tourism Management, Vol. 25, No. 1, 71-79.
Cairngorms National Park Authority (2010), The Economic and Social Health of the Cairngorms National Park 2010 Summary, Online available at: http://www.cairngorms.co.uk/resource/docs/publications/14092010/CNPA.Pa…, last visited at 17-04-2012
Chatterton, P., Hollands, R. (2003), Urban Nightscapes. Youth cultures, pleasure spaces and corporate power. London & New York, Routledge.
Chok, S., Macbeth, J., Warren, C. (2007), Tourism as a Tool for Povery Alleviation: A Critical Analysis of ‘Pro-Poor Tourism’ and Implications for Sustainability, in: Hall, C.M. (ed.), Pro-poor Tourism: Who Benefits? Perspectives on Tourism and Poverty Reduction, Clevedon, Buffalo and Toronto, Channel View Publications, 34-55.
Cole, S. (2006a), Cultural Tourism, Community Participation and Empowerment, in: Smith, M.K., Robinson, M. (eds.), Cultural Tourism in a Changing World: Politics, Participation and (Re)presentation, Clevedon, Buffalo and Toronto, Channel View Publications, 89-103.
Cole, S. (2006b), Information and Empowerment: The Keys to Achieving Sustainable Tourism, Journal of Sustainable Tourism, Vol. 14, No. 6, 629-644.
Combes, E., Hibbert, S., Hogg, G., Varey, R. (2001), Consuming Identity: The Case of Scotland, Advances in Consumer Research, Vol. 28, No. 1, 328-333.
Du Gay, P. (ed.), (1997), Production of Culture/Cultures of Production, London; Thousand Oaks; New Delhi, Sage Publications.
Du Gay, P., Hall, S., Janes, L., Mackay, H., Negus, K. (1997), Doing Cultural Studies: The Story of the Sony Walkman, London; Thousand Oaks; New Delhi, Sage Publications.
Durie, A., Yeoman, I.S., McMahon-Beattie, U. (2006), How the history of Scotland creates a sense of place, Place Branding, Vol. 2, No. 1, 43-52.
Featherstone, M. (1987), Lifestyle and Consumer Culture, Theory, Culture & Society, Vol. 4, No. 1, 55-70.
Featherstone, M. (1990), Perspectives on Consumer Culture, Sociology, Vol. 24, No. 1, 5-22.
Friedman, T.L. (2006), The World is Flat: The Globalized World in the Twenty-First Century, London, Penguin Books.
Goodwin, M. (1998), The Governance of Rural Areas: Some Emerging Research Issues and Agendas, Journal of Rural Studies, Vol. 14, No. 1, 5-12.
Grängsjö, von Friedrichs, Y. (2003), Destination networking: Co-opetition in peripheral surroundings, International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, Vol. 33, No. 5, 427-448.
Hall, C.M. (2005), Tourism: Rethinking the Social Science of Mobility, Harlow, Pearson Education Limited.
Halme, M. (2001), Learning for Sustainable Development in Tourism Networks, Business Strategy and the Environment, Vol. 10, No. 2, 100-114.
Hardy, A. (2003), An investigation into the key factors necessary for the development of iconic touring routes, Journal of Vacation Marketing, Vol. 9, No. 4, 314-330.
Harvey, D. (1990), Between Space and Time: Reflections on the Geographical Imagination, Annals of the Association of American Geographers, Vol. 80, No. 3, 418-434.
Hirsch, F. (1976), Social Limits to Growth, Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press.
Holt, D.B. (2002), Why Do Brands Cause Trouble? A Dialectical Theory of Consumer Culture and Branding, Journal of Consumer Research, Vol. 29, No. 1, 70-90.
Holt, D.B. (2006), Toward a sociology of branding, Journal of Consumer Culture, Vol. 6, No. 3, 299-302.
Hughes, G. (1995), Authenticity in Tourism, Annals of Tourism Research, Vol. 22, No. 4, 781-803.
Jackson, P. (2004), Local consumption cultures in a globalizing world, Transactions of the Institute of British Geographers, Vol. 29, No. 2, 165-178.
Jaffe, E., Pasternak, H. (2004), Developing Wine Trails as a Tourist Attraction in Israel, International Journal of Tourism Research, Vol. 6, No. 4, 237-249.
Kneafsey, M. (2000), Tourism, Place Identities and Social Relations in the European Rural Periphery, European Urban and Regional Studies, Vol. 7, No. 1, 35-50.
Kneafsey, M. (2001), Rural Cultural Economy: Tourism and Social Relations, Annals of Tourism Research, Vol. 28, No. 3, 762-783.
Lash, S. (1990), Sociology of Postmodernism, London, New York, Routledge.
Lash, S., Urry, J. (1987), The End of Organized Capitalism, Cambridge, Polity Press.
Lash, S., Urry, J. (1994), Economies of Signs & Space, London; Thousand Oaks; New Delhi, Sage Publications.
Lourens, M. (2007), Route tourism: a roadmap for successful destinations and local economic development, Development Southern Africa, Vol. 24, No. 3, 475-490.
Lu, J., Nepal, S.K. (2009), Sustainable tourism research: an analysis of papers published in the Journal of Sustainable Tourism, Journal of Sustainable Tourism, Vol. 17, No. 1, 5-16.
Martin, A., McBoyle, G. (2006), Scotland’s Malt Whisky Trail: Management issues in a public-private tourism marketing partnership, International Journal of Wine Marketing, Vol. 18, No. 2, 98-111.
McBoyle, G. (1996), Green tourism and Scottish Distilleries, Tourism Management, Vol. 17, No. 4, 255-263.
McCrone, D., Morris, A., Kiely, R. (1995), Scotland - The Brand: The Making of Scottish Heritage, Edinburgh, Edinburgh University Press.
Mehmet, O. (1978), Economic Planning and Social Justice in Developing Countries, London, Croom Helm.
Milne, S., Ateljevic, I. (2001), Tourism, economic development and the global-local nexus: theory embracing complexity, Tourism Geographies, Vol. 3, No. 4, 369-393.
Okazaki, E. (2008), A Community-Based Tourism Model: Its Conception and Use, Journal of Sustainable Tourism, Vol. 16, No. 5, 511-529.
O’Reilly, D. (2005), Cultural Brands/Branding Cultures, Journal of Marketing Management, Vol. 21, No. 5-6, 573-588.
Palmer, C. (2005), An Enthography of Englishness: Experiencing Identity through Tourism, Annals of Tourism Research, Vol. 32, No. 1, 7-27.
Parra, C. (2010), Sustainability and multi-level governance of territories classified as protected areas in France: the Morvan regional park case, Journal of Environmental Planning and Management, Vol. 53, No. 4, 491-509.
Pine, B.J. II, Gilmore, J.H. (1999), The experience economy: work is theatre & every business is a stage, Boston, Harvard Business School Press.
Plummer, R., Telfer, D., Hashimoto, A. (2006), The Rise and Fall of the Waterloo-Wellington Ale Trail: A Study of Collaboration within the Tourism Industry, Current Issues in Tourism, Vol. 9, No. 3, 191-205.
Pritchard, A., Morgan, N.J. (2001), Culture, identity and tourism representation: marketing Cymru or Wales? Tourism Management, Vol. 22, No. 2, 167-179.
Ray, C. (1998), Culture, Intellectual Property and Territorial Rural Development, Sociologia Ruralis, Vol. 38, No. 1, 3-20.
Ray, C. (2001), Culture Economies: a perspective on local rural development in Europe, Newcastle-upon-Tyne, Centre for Rural Economies, Dept. of Agricultural Economics and Food Marketing, University of Newcastle-upon-Tyne.
Reference economic consultants (2010), Economic Impact of RAF Kinloss and RAF Lossiemouth, Highlands and Islands Enterprise, Online available at http://www.hie.co.uk/highlands-and-islands/area-information/moray/, last visited at 17-04-2012
Richards, G. (1996), Production and Consumption of European Cultural Tourism, Annals of Tourism Research, Vol. 23, No. 2, 261-283.
Rogerson, C.M. (2007), Tourism Routes as Vehicles for Local Economic Development in South Africa: The Example of the Magaliesberg Meander, Urban Forum, Vol. 18, No. 2, 49-68.
Ross, A., Rowan-Robinson, J., Walton, W. (1995), Sustainable development in Scotland: The role of Scottish Natural Heritage, Land Use Policy, Vol. 12, No. 3, 237-252.
Scotch Whisky Association (2009), The Scotch Whisky Regulations 2009: Guidance for Producers and Bottlers, Online available at: http://www.scotch-whisky.org.uk/swa/files/ScotchWhiskyRegGuidance2009.p…, last visited at 16-04-2012.
Scottish Executive (2006), Scottish Tourism: The Next Decade, a tourism framework for change, Online available at: http://www.scotland.gov.uk/Publications/2006/03/03145848/8, last visited at 17-04-2012.
Scottish Natural Heritage (2002a), Natural Heritage Futures, North East Glens, Online available at: http://www.snh.gov.uk/publications-data-and-research/publications/searc…, last visited at 16-04-2012
Scottish Natural Heritage (2002b), Natural Heritage Futures, The Moray Firth, Online available at: http://www.snh.gov.uk/publications-data-and-research/publications/searc…, last visited at 16-04-2012
Scottish Natural Heritage (2002c), Natural Heritage Futures, North East Coastal Plain, Online available at: http://www.snh.gov.uk/publications-data-and-research/publications/searc…, last visited at 16-04-2012
Scottish Natural Heritage (2002d), Natural Heritage Futures, Central Highlands, Online available at: http://www.snh.gov.uk/publications-data-and-research/publications/searc…, last visited at 16-04-2012
Sheperd, R. (2002), Commodification, culture and tourism, Tourist Studies, Vol. 2, No. 2, 183-201.
Smith, A.D. (1990), Towards a Global Culture?, in: Featherstone, M. (ed.), Global Culture: Nationalism, globalization and modernism, London; Thousand Oaks; New Delhi, Sage Publications, 171-191.
Sofield, T.H.B. (2003), Empowerment for Sustainable Tourism Development, Amsterdam; New York, Pergamon.
Sofield, T.H.B., Mactaggart, R. (2005), Tourism as a Tool for Sustainable Development in Transition Economies, GRM International October Conference 2005.
Spracklen, K. (2011), Dreaming of drams: authenticity in Scottish whisky tourism as an expression of unresolved Habermasian rationalities, Leisure Studies, Vol. 30, No. 1, 99-116.
Stickdorn, M., Zehrer, A. (2009), Service Design in Tourism: Customer Experience Driven Destination Management, First Nordic Conference on Service Design and Service Innovation, Oslo 24th-26th of November 2009.
Stoker, G. (1995), Regime Theory and Urban Politics, in: Judge, D., Stoker, G., Wolman, H. (eds.), Theories of Urban Politics, London; Thousand Oaks; New Delhi, Sage Publications, 54-71.
Swyngedouw, E. (2004), Globalisation or ‘Glocalisation’? Networks, Territories and Rescaling, Cambridge Review of International Affairs, Vol. 17, No. 1, 25-48.
Urry, J. (1995), Consuming Places, London and New York, Routledge.
Urry, J. (2002), The Tourist Gaze, London; Thousand Oaks; New Delhi, Sage Publications, Second Edition.
Vanneste, D., Ryckaert, L. (2011), Networking and Governance as Success Factors for Rural Tourism? The Perception of Tourism Entrepreneurs in the Vlaamse Ardennen, Bulletin de la Société Géographique de Liège, Vol. 57, 53-71.
Verso Economics (2010), The Economic Impact of Scotch Whisky Production in Scotland, Scotch Whisky Association, Online available at: http://www.scotch-whisky.org.uk/swa/files/EconomicImpactReportMay2010.p…, last visited at 16-04-2012
Welford, R., Ytterhus, B., Eligh, J. (1999), Tourism and Sustainable Development: An Analysis of Policy and Guidelines for Managing Provision and Consumption, Sustainable Development, Vol. 7, No. 4, 165-177.
Williams, R. (1981), The Analysis of Culture, in: Bennett, T., Martin, G., Mercer, C., Woollacott, J. (eds.), Culture, Ideology and Social Process: A Reader. London: Open University Press, 43-52.
Worden, N. (1995), Social and cultural identity at Cape Town’s Victoria and Alfred Waterfront, paper presented at the Ninth International Conference of Historical Geography, Perth, Western Australia, July 2-10, 1995, organised by Curtin University of Technology, Edith Cowan University, University of Western Australia.
B&B owner; Dufftown 2000 member, Dufftown, personal communication, 15-08-2012.
Bryon, J., Meert, H. (sup.) (2005), De dialectische relatie tussen stadsbewoners en de toeristisch-stedelijke ruimte. Case-study Brugge, PhD Thesis, Leuven, Katholieke Universiteit Leuven.
Business Development Officer, Moray Council, Elgin, personal communication, 09-08-2012.
Chairman, Elgin Community Council, Elgin, personal communication, 09-08-2012.
Chairman, Grantown-on-Spey Community Council, Grantown-on-Spey, personal communication, 28-08-2012.
Chairwoman, Huntly Community Council, Huntly, personal communication, 04-08-2012.
Chairwoman, Huntly and District Tourism Action Group, Huntly, personal communication, 03-08-2012.
Commercial Heritage Director, Chivas Brothers, Strathisla Distillery, Keith, personal communication, 03-08-2012.
Corijn, E. (2011), Global Culture: The global-local nexus of culture, powerpoint slides supporting the course Geography of Globalisation, Brussels, Vrije Universiteit Brussel, academic year 2011-2012.
Customer Account Manager, Glenglassaugh Distillery, Portsoy, personal communication, 08-08-2012.
Czech tourists, Campsite Aberlour, personal communication, 21-08-2012.
Danish tourist, Huntly, personal communication, 01-08-2012.
Development Manager, Highlands and Islands Enterprise Moray, Forres, personal communication, 12-08-2012.
Development Manager, Huntly Development Trust, Huntly, personal communication, 02-08-2012.
Director, Coleburn Events, Coleburn Distillery, Longmorn, Elgin, personal communication, 17-08-2012.
Distillery Manager, GlenDronach Distillery, Forgue, personal communication, 01-08-2012.
Economic Development Officer a, Cairngorms National Park Authority, Grantown-on-Spey, personal communication, 25-08-2012.
Economic Development Officer b, Cairngorms National Park Authority, Grantown-on-Spey, personal communication, 25-08-2012.
Executive Director, Moray Tourism Development, Forres, personal communication, 12/08/2012.
Finance Director, Spirit of Speyside Whisky Festival; Accommodation provider; Chairman, Glenlivet and the Cairngorms Destination Management Organisation , Aberlour, personal communication, 22-08-2012.
Former secretary, Buckie Community Council, Buckie, personal communication, 08/08/2012.
Fraser Associates (2008), Moray Local Action Group, LEADER 2007-2013 Development Strategy.
German tourist in Aberlour, Campsite Aberlour, personal communication, 21-08-2012.
German tourist couple, Campsite Aberlour, personal communication, 21-08-2012.
German tourist in Cullen, Cullen, personal communication, 08-08-2012.
Malt Whisky Trail (2008), Scotland’s Malt Whisky Trail 2008: The only malt whisky trail in the world, tourist leaflet.
Moray Tourism (2008), Vision & Strategy, prepared for Highlands and Islands Enterprise Moray.
Moray Tourism (date unknown), Moray Tourism Development – Marketing Plan 2010-2012.
Programme Manager, LEADER Moray, Moray Council, Elgin, personal communication, 09/08/2012.
Regional Director Highlands, VisitScotland, Inverness, personal communication, 01-09-2012.
Stoffelen, H. (2011), Consumer culture, culture economy and globalisation: towards homogenisation or diversification of culture?, Unpublished student paper for the course Geography of Globalisation, Brussels, Vrije Universiteit Brussel, academic year 2011-2012.
The Stevens View Partnership, (2007), Moray Tourism Audit, Highlands and Islands Enterprise Moray, September 2007.
Tourism Co-ordinator, Highland Council, Inverness, personal communication, 01-09-2012.
Visitor Centre Team Leader, Glenfiddich Distillery, Dufftown, personal communication, 23-08-2012.
VisitScotland (2010), Scotland: The key facts on tourism in 2010, Online available at: http://www.visitscotland.org/pdf/Tourism%20in%20Scotland%202010.pdf, last visited at 16-04-2012
Cairngorms National Park, 11th of May 2012, Online available at: http://www.cairngorms.co.uk/park-authority/our-services/funding
General Registration Office for Scotland (2001), Census Data 2001, Online Available at: http://www.scrol.gov.uk/scrol/browser/profile.jsp?profile=Population&ma…, last vistited at 16-04-2012
General Registration Office for Scotland (2002), Scottish Council Areas, Online available at: http://www.scrol.gov.uk/scrol/metadata/maps/Scotland%20-%20Council%20ar…, last visited at 24-02-2012
General Registration Office for Scotland (2010), Moray Council Area – Demographic Factsheet, Online available at: http://www.gro-scotland.gov.uk/files2/stats/council-area-data-sheets/mo…, last visited at 16-04-2012.
Google Maps, 7th of May 2012, Online available at: http://www.maps.google.com/
Historic Scotland, 10th of April 2012, Online available at: http://www.historic-scotland.gov.uk/index/about.htm
Long Distance Walkers Association (2011), Online available at: http://www.ldwa.org.uk/ldp/members/show_path_map.php?path_name=Speyside…, last visited at 10-05-2012.
Malt Whisky Trail, 17th of April 2012, Malt Whisky Trail | Scotland’s Malt Whisky Trail in Speyside, Scotland, Online available at: http://www.maltwhiskytrail.com/
Scotch Whisky Association (2010), The World of Scotch Whisky, Online available at: http://www.scotch-whisky.org.uk/swa/files/SWAMap2010.pdf, last visited at 16-04-2012
Scotchwhisky.net, 16th of April 2012, Online available at: http://www.scotchwhisky.net/
Spirit of Speyside Whisky Festival (2012a), Festival Guide 3-7 May 2012, Online available at: http://spiritofspeyside.com/festival_guide_2012.pdf, last visited at 13-05-2012
Spirit of Speyside Whisky Festival (2012b), http://spiritofspeyside.com/news.php?id=87, last visited at 10-05-2012