Schreeuwende metalheads bijten niet
Waar denk jij aan als men je vraagt een typische metalfan te beschrijven? Lange, wilde haren, zwarte kledij met duistere bandnamen, onverstaanbaar geschreeuw boven luide, agressieve gitaarlijnen? Je ziet misschien een kolkende mensenmassa bij een podium voor je, waarbij het lijkt alsof iedereen met elkaar aan het vechten is. Op de laatste editie van Maanrock te Mechelen legde de politie nog het optreden van Diablo Blvd. stil. De politie was van mening dat het er tijdens het optreden van de metalgroep van comedian Alex Agnew te ruig aan toe ging. Een ander voorbeeld waar je mogelijk aan denkt, is de schietpartij in de Columbine High School waar twee jongemannen een bloedbad aanrichtten. Achteraf bleken de daders heavy metalfans te zijn. Zo ontstaan er veel stereotypes die het metalgenre niet ten goede komen. In mijn masterproef onderzocht ik in de eerste plaats het idee dat metal zou aanzetten tot roekeloos gedrag.
In de adolescentie wordt er veel geëxperimenteerd en zoeken jongeren naar een eigen identiteit en plaats in onze maatschappij. Bij de meeste adolescenten verloopt dit zonder problemen. De kleinere groep jongeren die wel problemen vertonen in deze overgangsfase krijgen in media en wetenschappelijk onderzoek (terecht) meer aandacht. Hierdoor hebben sommigen echter het beeld van de zogenaamde ‘onhandelbare jeugd’, een onterechte veralgemening. Hetzelfde geldt voor het metalgenre. Deze muziek is slechts één van de vele vormen van media in onze Westerse maatschappij. Voor velen is het gewoon een ontspannend tijdverdrijf, een uitlaatklep of een bron van sensatie. De sociale en politieke thema’s die aan bod komen in de teksten kunnen jongeren aanzetten tot nadenken en het vormen van een eigen mening. Samen met de aansluiting bij een groep van gelijkgestemde zielen zorgt dit ervoor dat metal jongeren kan helpen bij het ontwikkelen van hun eigen identiteit. Buitenstaanders die niet verder kijken dan de uiterlijke kenmerken van het metalgenre en blijven hangen bij de enkele individuen die in opspraak komen, ontwikkelen zo inderdaad een negatief beeld. De invloed van dit omstreden genre op de zoekende adolescent is dan ook een interessant studiegebied.
Bestaand wetenschappelijk onderzoek focuste zich vooral op de relatie tussen heavy metal en een mogelijk negatieve invloed. Zo vond men al een verband tussen een voorkeur voor heavy metal en emotionele problemen, schoolproblemen, zelfdoding, vervreemding, gedragsproblemen, agressie en roekeloos gedrag. Verscheidene onderzoeken hebben al kritiek gekregen en ze kunnen bovendien geen oorzakelijkheid aantonen. Het is niet duidelijk of heavy metal deze problemen veroorzaakt of dat een voorkeur voor heavy metal hoort bij deze gedragingen. Of zouden er nog andere factoren in het spel zijn? Om hierover een uitspraak te kunnen doen, moet men gebruik maken van experimenteel onderzoek. Enkele jaren geleden legde een andere student aan de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen van de UGent al de basis voor mijn onderzoek. Hij vond dat luisteren naar heavy metal vaker leidde tot een onbewuste houding tot het stellen van roekeloos gedrag. Toenmalige deelnemers zeiden na het experiment ook zelf dat ze effectief meer zin hadden om iets roekeloos te doen. In mijn eigen onderzoek wou ik nagaan of deze houding ook effectief vertaald wordt in roekeloos gedrag.
Mijn steekproef bestond uit adolescente metalfans (17- tot 19-jarigen) en een even grote groep personen die andere muziekgenres verkiezen. Beide groepen bevatten evenveel mannen en vrouwen. Ik maakte gebruik van twee sets muziek die de deelnemers moesten beluisteren tijdens een experiment op de faculteit. De helft kreeg gedurende twaalf minuten stevige metal te horen uit verscheidene subgenres. De andere helft mocht even lang genieten van rustige popmuziek. Na het beluisteren van deze muziek mochten de deelnemers een computerspel spelen waarbij risico’s nemen hen een mooi geldbedrag kon opleveren. Namen ze echter te grote risico’s dan konden ze hun verdiende centen even snel terug kwijt spelen. Deze computertaak, de Balloon Analogue Risk Task, was in het verleden al gebruikt in wetenschappelijk onderzoek om roekeloos gedrag te onderzoeken. De scores hierop zouden samenhangen met persoonlijkheidskenmerken, bijvoorbeeld impulsiviteit, die dergelijk gedrag voorspellen.
Uit de resultaten bleek dat metalheads, net als niet-fans, geen persoonlijkheidsstructuur hebben die neigt naar een hogere nood aan sensaties. Net als voorgaand onderzoek vonden we wel dat personen die net metal hadden beluisterd, zowel fans als niet-fans, aangaven dat ze meer zin hadden om iets roekeloos te gaan doen. De personen die de rustige muziek hadden gehoord, hadden geen drang tot zulk gedrag. De hoofdvraag van mijn onderzoek was natuurlijk of dit ook samenhing met het effectief stellen van roekeloos gedrag. We vonden geen verschillen in gedrag tussen personen die net metal hadden beluisterd en zij die de rustige muziek te horen hadden gekregen, niet bij de metalfans en niet bij de niet-fans. De conclusie is dus dat wanneer jongeren een roekeloze houding ontwikkelen bij het beluisteren van heavy metal dit niet automatisch betekent dat er ook roekeloos gedrag zal volgen. Mijn resultaten worden gesteund door andere wetenschappelijke studies die vonden dat de overgang van houding naar feitelijk gedrag niet zo snel gemaakt wordt. Een simpel voorbeeld hiervan zijn rokers. Iedereen weet dat roken ongezond is, maar deze houding wordt echter niet zomaar omgezet in gedrag, namelijk stoppen met roken. Of je een houding omzet in gedrag hangt onder andere af van de mate waarin je zelfcontrole hebt en of dat gedrag past binnen je eigen normen en waarden. Dit zijn net twee zaken die sterk tot ontwikkeling komen in de adolescentie.
Sommigen zouden langs de ene kant kunnen argumenteren dat een ruig genre als heavy metal ervoor zorgt dat jongeren hun zelfcontrole overboord gooien en afwijken van de algemene normen door hun nog niet volledig ontwikkeld redeneervermogen. Langs de andere kant zou men dan weer kunnen stellen dat een controversieel genre als heavy metal de zelfcontrole en bestaande normen net sterk uitdaagt. Hierdoor worden jongeren zelfbewuster en kunnen ze een meer overtuigde mening gaan vormen over bepaalde onderwerpen. Hoe metal hier precies toe bijdraagt, is stof voor verder onderzoek. Voorlopig kunnen we in elk geval al besluiten dat schreeuwende metalheads niet noodzakelijk bijten.
REFERENTIESAklin, W. M., Lejuez, C. W., Zvolensky, M. J., Kahler, C. W., & Gwadz, M. (2005). Evaluation of behavioral measures of risk taking propensity with inner city adolescents. Behaviour Research and Therapy, 43, 215-228.Albert, D., & Steinberg, L. (2010, April). Age differences in strategic planning as indexed by the Tower of London. Paper presented in symposium at the nation conference of the Society for Research in Adolescence, Philadelphia, PA.Alvi, S., Moretti, E. (Producers/directors), Jonze, S., Smith, S., & Hampton, M. (Producers) (2007). Heavy Metal in Baghdad [Motion Picture]. USA: VBS.tv.Amott, M., & Amott, C. (2003). We will rise. On Anthems of rebellion [CD]. Hawthorne, California, USA: Century Media.Arnett, J. (1991a). Adolescents and heavy-metal music: From the mouths of metalheads. Youth and Society, 23, 76-98.Arnett, J. (1991b). Heavy-metal music and reckless behavior among adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 20, 573-592.Arnett, J. (1992). Reckless behavior in adolescence: A developmental perspective. Developmental Review, 12, 339-373.Arnett, J. (1993). Three profiles of heavy metal fans: A taste for sensation and a subculture of alienation. Qualitative Sociology, 16, 423-443.Arnett, J. (1994). Sensation seeking: A new conceptualization and a new scale. Personality and Individual Differences, 16, 289-296.Arnett, J. (1995a). Broad and narrow socialization: The family in the context of cultural theory. Journal of Marriage and the Family, 57, 617-628.Arnett, J. (1995b). Adolescents’ uses of media for self-socialization. Journal of Youth and Adolescence, 24, 519-533.Ballard, M. E., & Coates, S. (1995). The immediate effects of homicidal, suicidal, and nonviolent heavy metal and rap songs on the moods of college students. Youth and Society, 27, 148-168.Barlow, A., & Rhodes, L. (1996). Trans fatty acid. On Lamb [CD]. Los Angeles, California, USA: Fontana Records.Benjamin, A. M., & Robbins, S. J. (2007). The role of framing effects in performance on the Balloon Analogue Risk Task (BART). Personality and Individual Differences, 43, 221-230.Berryman, G., Buckland, J., Champion, W., & Martin, C. (2002). The scientist. On A rush of blood to the head [CD]. London, UK: Parlophone. (2001-2002).Bonfire, M. (1968). Born to be wild. On Steppenwolf [LP]. USA: ABC Dunhill. (1967).Bornovalova, M. A., Cashman-Rolls, A., O’Donnell, J. M., Ettinger, K., Richards, J. B, de Wit, H., & Lejuez, C. W. (2009). Risk taking differences on a behavioral task as a function of potential reward/loss magnitude and individual differences in impulsivity and sensation seeking. Pharmacology, Biochemistry, and Behavior, 93, 258-262.Bradley, G., & Wildman, K. (2002). Psychosocial predictors of emerging adults’ risk and reckless behaviors. Journal of Youth and Adolescence, 31, 253-265.Burge, M., Goldblat, C., & Lester, D. (2002). Music preference and suicidality: A comment on Stack. Death Studies, 26, 501-504.Corgan, B. (1995). Mellon collie and the infinite sadness. On Mellon collie and the infinite sadness [CD]. London, UK: Virgin Records.Costa, F. (2008) Problem-behavior theory: A brief overview. Opgehaald van http://www.colorado.edu/ibs/jessor/pb_theory.html op 08/03/2011.Decroix, B. (2007). Sociale waarden in subculturen: Case white metal. Masterproef van de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen, Universiteit Gent.De Wilde, T. (2007). Heavy metal muziek en sensatiezucht als predictoren van risicogedrag bij laatadolescenten. Masterproef van de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen, Universiteit Gent.Dunn, S., McFadyen, S. (Producers/directors), Feldman, S. (Producer) & Wise, J. J. (Director) (2005). Metal: A Headbanger’s Journey [Motion Picture]. Canada: Banger Films.Dunn, S., McFadyen, S. (Producers/directors), & Feldman, S. (Producer) (2008). Global Metal [Motion Picture]. Canada: Banger Films.Eaton, L. (1997, 3 augustus). Of mice and music. The Virginia-Pilot. Opgehaald van http://www.burchschool.com/musibeat1.html op 25/04/2012.Eckes, T., & Six, B. (1994). Fact and fiction in research on the relationship between attitude and behavior: A meta-analysis. Zeitschrift fuer Sozialpsychologie, 25, 253–271.Eikemo, O., Horghagen, R., & Nævdal, H. (2002). Sons of northern darkness. On Sons of northern darkness [CD]. Donzdorf, Göppingen, Germany: Nuclear Blast Records. (2001).Erikson, E. (1963). Childhood and society. New York: Norton.EvilG. (2001, 9 maart). Metal-rules.com interview with the voice of metal: Ronnie James Dio. Opgehaald van http://www.metal-rules.com/zine/ index.php?option=content&task=view&id=666 op 07/03/2011.Ewell, A., & Aites, A. (Producers/Directors) (2008). Until The Light Takes Us [Motion Picture]. USA: Variance Films.Fishbein, M. (2008). A Reasoned Action Approach to health promotion. Medical Decision Making, 28, 834-844.Frandsen, D. (2009, November). Living for music, dying for life: The self-destructive lifestyle in the heavy metal culture. Paper presented at the 2nd Global conference of Heavy Fundametalism: Music, Metal and Politics, Salzburg, Austria.Fridén, A., Gelotte, B., & Strömblad, J. (2004). Touch of red. On Soundtrack to your escape [CD]. Donzdorf, Göppingen, Germany: Nuclear Blast Records.Fried, C. B. (2003). Stereotypes of music fans: Are rap and heavy metal fans a danger to themselves or others? Journal of Media Psychology, 8, online edition. Opgehaald van http://www.calstatela.edu/faculty/sfischo/ Fried%20rev.pdf op 12/04/2011.Gardner, M., & Steinberg, L. (2005). Peer influence on risk taking, risk preference, and risky decision making in adolescence and adulthood: An experimental study. Developmental Psychology, 41, 625–635.Glasman, L. R., & Albarracín, D. (2006). Forming attitudes that predict future behavior: A meta-analysis of the attitude-behavior relation. Psychological Bulletin, 132, 778-822.Goedseels, E., Vettenburg, N., & Walgrave, L. (2000). Vrienden en vrije tijd. In H. De Witte, J. Hooge & L. Walgrave (Eds.), Jongeren in Vlaanderen gemeten en geteld: 12- tot 18-jarigen over hun leefwereld en toekomst (pp.149-183). Leuven: Universitaire Pers.Goossens, L. (1999). Effecten van populaire muziek op jongeren: Een psychologische benadering. Niet-gepubliceerd rapport, Centrum voor Ontwikkelingspsychologie, K.U. Leuven.Gowensmith, W. N., & Bloom, L. J. (1997). The effects of heavy metal music on arousal and anger. Journal of Music Therapy, 34, 33-45.Greenwald, A. G., McGhee, D. E., & Schwartz, J. L. K. (1998). Measuring individual differences in implicit cognition: The implicit association test. Journal of Personality and Social Psychology, 74, 1464-1480.Gross, R. L. (1990). Heavy metal music: A new subculture in American society. Journal of Popular Culture, 24, 119-130.Hanneman, J., & King, K. (1986). Raining blood. On Reign in blood [CD]. New York City, New York, USA: Def Jam Recordings.Harden, K. P., & Tucker-Drob, E. M. (2011). Individual differences in the development of sensation seeking and impulsivity during adolescence: Further evidence for a dual systems model. Developmental Psychology, 47, 739-746.Harrison, J. D., Young, J. M, Butow, P., Salkeld, G., & Solomon, M. J. (2005). Is it worth the risk? A systematic review of instruments that measure risk propensity for use in the health setting. Social Science and Medicine, 60, 1385-1396.Heaven, P. C. L., & Bester, C. L. (1986). Alienation and its psychological correlates. The Journal of Social Psychology, 126, 593-598.Hellfest à Clisson (44). Frédéric Mitterrand défend le festival face aux députés [vidéo]. (2010, 31 maart). Le Télégramme. Opgehaald van http://www.letelegramme.com/ig/generales/france-monde/france/hellfest-a… op 16/05/2011.Horvath, P., & Zuckerman, M. (1993). Sensation seeking, risk appraisal and risky behavior. Personality and Individual Differences, 14, 41-52.Jessor, R. (1991). Risk behavior in adolescence: A psychosocial framework for understanding and action. Journal of Adolescent Health, 12, 597-605.Katz, E., Blumler, J. G., & Gurevitch, M. (1974). Utilization of mass communication by the individual. In J. G. Blumler & E. Katz (Eds.), The uses of mass communications: Current perspectives on gratifications research (pp. 19–32). Beverly Hills: Sage.Kazdin, A. E. (2008). Evidence-based treatment and practice: New opportunities to bridge clinical research and practice, enhance the knowledge base, and improve patient care. American Psychologist, 63, 146-159.Keenan, K., & Shaw, D. (1997). Developmental and social influences on young girls’ early problem behavior. Psychological Bulletin, 121, 95-113.King, P. (1988). Heavy metal music and drug abuse in adolescents. Postgraduate Medicine, 83, 295-304.Klein, J. D., Brown, J. D., Childers, K. W., Oliveri, J., Porter, C., & Dykers, C. (1993). Adolescents risky behavior and mass-media use. Pediatrics, 92, 24-31.Kraus, S. J. (1995). Attitudes and the prediction of behavior: A meta-analysis of the empirical literature. Personality and Social Psychology Bulletin, 21, 58–75.Kurdek, L. (1987). Gender differences in the psychological symptomatology and coping strategies of young adolescents. Journal of Early Adolescence, 7, 395-410.Lacourse, E., Claes, M., & Villeneuve, M. (2001). Heavy metal music and adolescent suicidal risk. Journal of Youth and Adolescence, 30, 321-332.La Greca, A. M., Prinstein, M. J., & Fetter, M. D. (2001). Adolescent peer crowd affiliation: Linkages with health-risk behaviors and close friendships. Journal of Pediatric Psychology, 26, 131-143.Laiho, A. (2011). Relentless Reckless Forever [CD]. Helsinki, Finland: Spinefarm Records.Leadbeater, B. J., Blatt, S. J., & Quinlan, D. M. (1995). Gender-linked vulnerabilities to depressive symptoms, stress and problem behaviors in adolescents. Journal of Research on Adolescence, 5, 1-29.Legrand, K. (2007). Metalheads: Identiteit en ervaring bij heavy metalfans. Masterproef van de Faculteit Sociale Wetenschappen, Katholieke Universiteit Leuven.Lejuez, C. W., Aklin, W., Daughters, S., Zvolensky, M., Kahler, C., & Gwadz, M. (2007). Reliability and validity of the youth version of the Balloon Analogue Risk Task (BART-Y) in the assessment of risk-taking behavior among inner-city adolescents. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 36, 106-111.Lejuez, C. W., Aklin, W. M., Jones, H. A., Richards, J. B., Strong, R. S., Kahler, C. W., & Read, J. P. (2003). The Balloon Analogue Risk Task (BART) differentiates smokers and nonsmokers. Experimental and Clinical Psychopharmacology, 11, 26-33.Lejuez, C. W., Aklin, W. M., Zvolensky, M. J., & Pedulla, C. M. (2003). Evaluation of the Balloon Analogue Risk Task (BART) as a predictor of adolescent real-world risk-taking behaviours. Journal of Adolesence, 26, 475-479.Lejuez, C. W., Read, J. P., Kahler, C. W., Richards, J. B., Ramsey, S. E., Stuart, G. L., Strong, D. R., & Brown, R. A. (2002). Evaluation of a behavioral measure of risk taking: the Balloon Analogue Risk Task (BART). Journal of Experimental Psychology: Applied, 8, 75-84.Lester, D., & Whipple, M. (1996). Music preference, depression, suicidal preoccupation, and personality: Comment on Stack and Gundlach’s papers. Suicide and Life Threatening Behavior, 26, 68-70.Liekens, R. (2008, 22 januari). Comazuipen in Vlaanderen. P-Magazine. Opgehaald van http://organisatie.cdokortrijk.be/docs/verslaving/coma.pdf op 18/03/2011.Lindemann, T., Kruspe, R. Z., Landers, P. H., Riedel, O., Schneider, C., & Lorenz, C. (2001). Feuer frei!. On Mutter [CD]. Berlin, Germany: Motor Music. (2000).Litle, P., & Zuckerman, M. (1986). Sensation seeking and music preferences. Personality and Individual Differences, 7, 575-577.Martin, G., Clarke, M., & Pearce, C. (1993). Adolescent suicide: Music preference as an indicator of vulnerability. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 32, 530-535.Mau, R. Y. (1992) The validity and devolution of a concept: Student alienation. Adolescence, 27, 731-741.McNamara, L., & Ballard, M. E. (1999). Resting arousal, sensation seeking and music preference. Genetic Social and General Psychology Monographs, 125, 229-250.Moberg, M. (2008, November). Turn or burn? The peculiar case of christian metal music. Paper presented at the 1st Global conference of Heavy Fundametalism: Music, Metal and Politics, Salzburg, Austria.Moffitt, T. E. (1993). Adolescence-limited and life-course-persistent antisocial behavior: A developmental taxonomy. Psychological Review, 100, 674-701.Nater, U. M., Krebs, M., & Ehlert, U. (2005). Sensation seeking, music preference and psychophysiological reactivity to music. Music Scientiae, 9, 239-254.North, A. C., & Hargreaves, D. J. (2005). Brief report: Labelling effects on the perceived deleterious consequences of pop music listening. Journal of Adolescence, 28, 433-440.Powers, A. (1999, 25 april). The nation, the stresses of youth, the strains of its music. The New York Times. Opgehaald van http://www.nytimes.com/ 1999/04/25/weekinreview/the-nation-the-stresses-of-youth-the-strains-of-its-music.html?ref=marilyn_manson op 07/03/2011.Reilly, M. P., Greenwald, M. K., & Johanson, C. (2006). The Stoplight Task: A procedure for assessing risk taking in humans. The Psychological Record, 56, 191-204.Roberti, J. W. (2004). A review of behavioral and biological correlates of sensation seeking. Journal of Research in Personality, 38, 256-279.Roberts, B. R. (1987). A confirmatory factor-analytic model of alienation. Social Psychology Quarterly, 50, 346-351.Roberts, K. R., Dimsdale, J., East, P., & Friedman, L. (1998). Adolescent emotional response to music and its relationship to risk-taking behaviors. Journal of Adolescent Health, 23, 49-54.Roe, K. (1993). Academic capital and music tastes among Swedish adolescents. Young: The Nordic Journal of Youth Research, 1, 40-55.Roe, K. (1995). Adolescents’ use of socially disvalued media: Towards a theory of media delinquency. Journal of Youth and Adolescence, 24, 617-631.Rubin, A. M., West, D. V., & Mitchell, W. S. (2001). Differences in aggression, attitudes toward women, and distrust as reflected in popular music preferences. Media Psychology, 3, 25-42.Safipour, J., Tessma, M. K., Higginbottom, G., & Emami, A. (2010). Measuring social alienation in adolescence: Translation and validation of the Jessor and Jessor Social Alienation Scale. Scandinavian Journal of Psychology, 51, 517-524.Scargle, J. D. (2000). Publication bias: The “file-drawer” problem in scientific inference. Journal of Scientific Exploration, 14, 91-106.Schwartz, K. D., & Fouts, G. T. (2003). Music preferences, personality style, and developmental issues of adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 32, 205-213.Selfhout, M. H. W., Delsing, M. J. M. H., ter Bogt, T. F. M., & Meeus, W. H. J. (2008). Heavy metal and hip-hop style preferences and externalizing problem behavior. Youth and Society, 39, 435-452.Sheldon, K. M., Ryan, R. M., & Reis, H. (1996). What makes for a good day? Competence and autonomy in the day and in the person. Personality and Social Psychology Bulletin, 22, 1270-1279.Singer, S. I., Levine, M. & Jou, S. (1993). Heavy metal music preference, delinquent friends, social control, and delinquency. Journal of Research in Crime and Delinquency, 30, 317-329.Slater, M. D., Henry, K. L., Swaim, R. C., & Cardador, J. M. (2004). Vulnerable teens, vulnerable times: How sensation seeking, alienation and victimization moderate the violent media content–aggressiveness relation. Communication Research, 31, 642-668.Slot, W., & van Aken, M. (2010). Inleiding. In W. Slot & M. van Aken (Eds.). Psychologie van de adolescentie (pp. 13-24). Baarn/Utrecht/Zutphen: ThiemeMeulenhoff.Soenens, B., Vansteenkiste, M., Lens, W., Luyckx, K., Goossens, L., Beyers, W., & Ryan, R. M. (2007). Conceptualizing parental autonomy support: Adolescent perceptions of promotion of independence versus promotion of volitional functioning. Developmental Psychology, 43, 633-646.Stack, S., Gundlach, J., & Reeves, J. L. (1994). The heavy-metal subculture and suicide. Suicide and Life-threatening Behavior, 24, 15-23.Steinberg, L. (2005). Cognitive and affective development in adolescence. Trends in Cognitive Sciences, 9, 69-74.Steinberg, L., Albert, D., Banich, M., Cauffman, E., Graham, S., & Woolard, J. (2008). Age differences in sensation seeking and impulsivity as indexed by behavior and self-report: Evidence for a dual systems model. Developmental Psychology, 44, 1764-1778.Stevens, F. (2004). Jeugd en media. Het leven zoals het is: Media als verlengstuk van het dagelijks leven. In D. Burssens, S. De Groof, H. Huysmans, I. Sinnaeve, F. Stevens, K. Van Nuffel, N. Vettenburg, M. Elchardus, L. Walgrave & M. De Bie (Eds.). Jeugdonderzoek belicht. Voorlopig syntheserapport van wetenschappelijk onderzoek naar Vlaamse kinderen en jongeren (pp.81-104). Onuitgegeven onderzoeksrapport, K. U. Leuven, VUB & UGent. Opgehaald van http://www.jeugdonderzoeksplatform.be/publicaties/rapport.PDF op 03/04/2011.Taylor, C., Jordison, J., Gray, P., Fehn, C, Root, J., Jones, C., Crahan, S., Thomson, M., & Wilson, S. (2001). Left behind. On Iowa [CD]. New York City, New York, USA: Roadrunner Records.Thoresen, S. T., Kopperud, S. A., & Mustaparta, Ø. J. (2001). Hybrid stigmata: The apostasy. On Puritanical euphoric misanthropia [CD]. Donzdorf, Göppingen, Germany: Nuclear Blast Records. (2000).Tipton, G., Halford, R., & Downing, K. K. (1990). Painkiller. On Painkiller [CD]. New York City, New York, USA: Columbia Records.Took, K. J., & Weiss, D. S. (1994). The relationship between heavy-metal and rap music and adolescent turmoil: Real or artifact? Adolescence, 29, 613-621.Tsitsos, W. (1999). Rules of rebellion: Slamdancing, moshing and the American alternative scene. Popular Music, 18, 397-414.Urberg, K. A, Degirmencioglu, S. M, Tolson, J. M, & Halleday-Scher, K. (2000). Adolescent social crowds: Measurement and relationship to friendships. Journal of Adolescent Research, 15, 427-445.Vandercammen, M. (2008). Jongeren en vrijetijdsbesteding. Opgehaald van http://www.oivo-crioc.org/files/nl/3672nl.pdf op 03/04/2011.Verhaeghe, P. (2002). Over normaliteit en andere afwijkingen. Handboek klinische psychodiagnostiek (p. 383). Leuven, Acco.Von Helden, I. (2008, November). Barbarians and literature: Viking metal and its links to old Norse mythology. Paper presented at the 1st Global conference of Heavy Fundametalism: Music, Metal and Politics, Salzburg, Austria.Walker, K. & Kreiner, D. S. (2006). Relationships of music preferences with perceived intelligence, measured intelligence, and mood state. Poster presented at the 18th Annual Conference of the Association for Psychological Science. New York, New York.Wallace, D. S., Paulson, R. M., Lord, C. G., & Bond, C. F. (2005). Which behaviors do attitudes predict? Meta-analyzing the effects of social pressure and perceived difficulty. Review of General Psychology, 9, 214–227.Wauters, K., & Wauters, K. (1989). Daar gaat ze. On Hoezo? [CD]. Kobbegem, Belgium: HKM Records.Webb, T. L., & Sheeran, P. (2006). Does changing behavioral intentions engender behavior change? A meta-analysis of the experimental evidence. Psychological Bulletin, 132, 249-268.Wooten, M. A. (1992). The effects of heavy metal music on affect shifts of adolescents in an inpatient psychiatric setting. Music Therapy Perspectives, 10, 93-98.Wright, G. (1978). Better by you, better than me. On Stained class [CD]. New York City, New York, USA: Columbia Records. (1977).Zuckerman, M. (1979). Sensation seeking: Beyond the optimal level of Arousal. Hillsdale NJ: Lawrence Erlbaum.Zuckerman, M., Eysenck, S., & Eysenck, H. J. (1978). Sensation seeking in England and America: Cross-cultural, age, and sex comparisons. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 46, 139-149.