Archeologie is meer dan ooit een hot topic. In 2012 verschenen maar liefst 800 kranten-artikelen over archeologie, waarvan er 600 gingen over Vlaanderen. Toch heeft de helft van de Vlaamse archeologische instanties naar eigen zeggen nauwelijks contact met de pers. 18 procent is zelfs ronduit ontevreden over de berichtgeving.
INE LEONARD
Een nieuw masteronderzoek van de Hogeschool-Universiteit Brussel heeft de berichtgeving over archeologie van 2012 in de Vlaamse kranten doorgelicht. Onderzoeker Ine Leonard nam daarvoor niet alleen de krantenartikelen van de zeven grootste Vlaamse dagbladen onder de loep, ze vroeg ook aan de Vlaamse archeologische instanties naar hun relatie met de pers.
Communicatie
In totaal verschenen in 2012 meer dan 800 artikelen over archeologie in de zeven grootste Vlaamse kranten. Bijna 80 procent daarvan gingen over Vlaanderen. “De kranten beschouwen archeologie duidelijk als een nieuwswaardig onderwerp. Nochtans heeft vijftig procent van de Vlaamse archeologische instanties zelden of nooit contact met de pers,” zegt Leonard. Vooral de journalisten van de kwaliteitskranten komen er vrijwel nooit over de vloer. Bovendien komt dat contact er niet zomaar. “Er moet iets bijzonders gaande zijn, zoals een spectaculaire vondst of een grootschalige opgraving, om de aandacht van de journalisten te trekken. De ‘minder’ grootse bevindingen halen vaak de krant niet,” aldus Leonard.
Sensatiezucht
44 procent van de artikelen gingen dan ook alleen maar over vondsten en opgravingen. Bijna 60 procent van de artikelen zette bovendien de spectaculaire aard van de vondsten in de verf. Ook opgravingen werden soms extra beklemtoond. De toon van die berichtgeving is echter veel minder positief. Krantenkoppen, zoals ‘Archeologische vondsten vertragen bouw van kazerne Duffel’ (GVA 21/1/2012), ‘650.000 euro kosten en 6 maanden ellende voor een zootje scherven’ (DM 9/7/2012) en ‘Archeologisch onderzoek vertraagt werken in Guigoven’ (BVL 15/12/2012) doen uitschijnen dat archeologisch onderzoek een dure en tijdrovende zaak is. 12 procent van de artikelen verwezen dan ook naar het kostenplaatje. 10 procent beklemtoonde dan weer de vertragingen.
Onzin in de krant
Om de kwaliteit van de artikelen te verhogen en om clichés te vermijden, verspreidt de helft van de archeologische instanties persberichten over hun projecten. “Vooral de archeologische overheidsinstellingen investeren actief in hun communicatie met de pers,” verklaart Leonard. Een aantal de instanties vraagt zelfs om de berichten over hun projecten na te lezen om zo de kwaliteit van de artikelen te waarborgen.
Ondanks al die inspanningen is de kwaliteit van de berichtgeving toch nog vaak ondermaats. 40 procent bevat minstens één fout. “Het gaat om incorrecte jaartallen, verkeerde benamingen en wilde speculaties,” aldus nog Leonard. 18 procent van de instanties is dan ook ronduit ontevreden over de manier waarop de kranten over hun projecten berichten. Bijna de helft van de archeologische instanties twijfelt zelfs aan de oprechtheid van de journalisten. 65 procent vindt dat de journalisten te weinig weten over archeologie.
De archeologische sector neemt echter de bluts met de buil. Die beschouwt het als zijn taak om duidelijk over archeologie te communiceren. Zo krijgen de journalisten alle informatie die ze nodig hebben en ligt de bal in hun kamp.
Balme, J. & M. Wilson. (2004). Perceptions of Archaeology in Australia amongst educated young Australians. Australian Archaeology 58, 19-24.
Bathurst, R. (2000). Keeping Up With the Jones’s: Addressing Aspects of Archaeological Representation. Archaeological Representation 14, 1-10.
Benz, M. & A. Liedmeier (2007). Archaeology and the German Press. In Clack, T. & M. Brittain (Eds). Archaeology and the Media (pp. 154-172). Walnut Creek: Left Coast Press.
Billiet, J., & Waege, H. (Eds.) (2006). Een samenleving onderzocht. Methoden van sociaal-wetenschappelijk onderzoek. Antwerpen: De Boeck.
Cannegieter, A. (1991). Archeologie in de krant : een onderzoek naar archeologie in de Nederlandse kranten van 21 november tot 22 december 1990. Leiden: AIC.
Clack, T. & M. Brittain (2007). Introduction. In Clack, T. & M. Brittain (Eds). Archaeology and the Media (pp. 11-66). Walnut Creek: Left Coast Press.
Clark, N. (2008). The public perception of paleontology in Scotland: "archaeologists dig dinosaurs". In J. Trythall (Ed.) Sea to Sand: Proceedings of the 2007 Moray Society Conference. Moray Society (pp. 38-48). Moray, UK: Elgin Museum.
Colley, S. (2005). ‘Consumer Choice’ and Public Archaeology in and beyond the Academy. Australian Archaeology 61, 56-63.
Colley, S. (2007). Public Benefits of Archaeology: Results from a Student Questionnaire. Australian Archaeology 65, 31-36.
Conboy, M. (2007). The language of the news. Londen: Routledge.
de Forges, A., Verheijen, F., Arrouays, D., Blanchart, E. & M. Bernoux (2010) Soil in Comic Strips and Cartoons. In Landa, E. & C. Feller (Eds.) Soil and Culture (pp.439-452). New York: Springer.
Devos, L. (2011). De Kerk in het Nieuws. Vergelijkende Inhoudsanalyse in Vlaamse Kranten tussen 2008-2010 [masterproef]. Leuven: KU Leuven
Devroe, I. (2007) Gekleurd Nieuws? De Voorstelling van Etnische Minderheden in het Nieuws in Vlaanderen. Context, Methodologische Aspecten en Onderzoeksresultaten [masterproef]. Gent: Universiteit Gent.
Everil, P. & P. Young (2012) Archaeological Working Conditions and Public Perceptions. In M. Rochman & J. Flatman (Eds.) Archaeology in Society: It’s Relevance in the Modern World (pp. 57-63). New York: Springer.
Feder, K. (1984). Irrationality and Popular Archaeology. American Antiquity 49 (3), 525-541.
Flatman, J. (2012). Conclusion: The Contemporary Relevance of Archaeology – Archaeology and the Real Word? In M. Rochman & J. Flatman (Eds.) Archaeology in Society: It’s Relevance in the Modern World (pp. 291-303). New York: Springer.
Gathercole, P., Stanley, J. & N. Thomas (2002). Archaeology and the Media: Cornwall Archaeological Society – Devon Archaeological Society joint Symposium. Cornish Archaeology 41-42 (3), 149-160.
Hall, M. (2004). Romancing the Stones: Archaeology in Popular Cinema. European Journal of Archaeology 7 (2), 159-176.
Holtorf, C. (2006). Experiencing Archaeology in the Dream Society. In I. Russell (Ed.) Images, Representations and Heritage. Moving beyond Modern Approaches to Archaeology (pp. 161-175). New York: Springer.
Holtorf, C. (2007a). Can You Hear Me at the Back? Archaeology, Communication and Society. European Journal of Archaeology 10, 2-3, 149-165.
Holtorf, C. (2007b). Archaeology is a Brand! The Portrayal of Archaeology in Contemporary Popular Culture. Opportunity or Obstacle for Profession Archaeologists? Oxford: Archaeopress.
Holtorf, C. (2008). TV Archaeology is Valuable Storytelling. Near Eastern Archaeology 71 (3), 176-178.
Joffe, A. (2006). Archaeology and the Media. Social Science and Modern Society 43 (6). 71-76.
Lodewijckx, M. (2012). Archeologisch Management. Wetgeving en Deontologie [cursus]. Leuven: KU Leuven.
McGeough, K. (2006). Heroes, Mummies, and Treasure: Near Eastern Archaeology in the Movies. Near Eastern Archaeology 69 (3-4), 174-185.
Miller, H. (s.a.) Archaeology in the Media. The Post Hole 12, 5-7.
Mrozowski, S. (2012) Pragmatism and the Relevancy of Archaeology for Contemporary Society. In M. Rochman & J. Flatman (Eds.) Archaeology in Society: It’s Relevance in the Modern World (pp. 239-256). New York: Springer.
Neuendorf, K.A. (2002). The content analysis guidebook. London: Sage.
Nichols, S. (2004). Out of the Box: Popular Notions of Archaeology in Documentary Programs on Australian Television [masterproef]. Queensland: University of Queensland.
Nichols, S. (2006). Out of the Box: Popular Notions of Archaeology in Documentary Programs on Australian Television. Australian Archaeology 63, 35-45.
Owen, T. & J. Steele (2005). Perceptions of Archaeology amongst Primary School Aged Children, Adelaide, South Australia. Australian Archaeology 61, 64-70.
Owens, S. (2002). It’s Good to Talk. Embo Reports 3 (8), 709-711.
Paynton, C. (2002). Public Perception and “Pop Archaeology”: A Survey of Current Attitudes towards Televised Archaeology in Britain. The SAA Archaeological Record, 33-35.
Pettigrew, R. & S. Babachandran (2012) The “Other” Meaning of Value in Archaeology: The Unconfortable Topics of Money, Looting, and Artifacts of Questionable Origin. In M. Rochman & J. Flatman (Eds.) Archaeology in Society: It’s Relevance in the Modern World (pp. 123-137). New York: Springer.
Ramos, M. & D. Duganne. (2000). Exploring Public Perceptions and Attitudes about Archaeology. Society for American Archaeology.
Richards, J. (2004). Archaeology as a Media Experience. Vé Seminari Arqueologia I Esenyament Barcelona 25-27 Treballs d’Arqueologia 10, 47-54.
Ryckoort, J. (2010). Voorverpakt Nieuws in de Vlaamse Populaire Kranten [masterproef]. Leuven: KU Leuven.
Salerno, V. (2009). “Popularization” of Archaeology in the Argentinian Newspapers: Social Representation and Education. In Lemaitre, S. & C. Shall (Eds.) How do the Media represent Archaeology, what is at Stake? (pp. 47-56) Brussel: Musées Royaux d’Art et d’Histoire.
Schablitsky, J. & N. Hetherington (2012) Archaeology on the Screen. In M. Rochman & J. Flatman (Eds.) Archaeology in Society: It’s Relevance in the Modern World (pp. 139-152). New York: Springer.
Scherzler, D. (2007). Journalists and Archaeologists: Notes on Dealing Constructively with the Mass Media. European Journal of Archaeology 10 (2-3), 185-206.
Silberman, N. (2008). Still not Ready for Primetime. Near Eastern Archaeology 71 (38), 174-176.
Smith, G. (2006). The Role of Archaeology in Presenting the Past to the Public. In I. Russell (Ed.) Images, Representations and Heritage. Moving beyond Modern Approaches to Archaeology (pp. 123-137). New York: Springer.
s.n. (2013). Onroerend Erfgoeddecreet. Brussel: Vlaams Parlement.
Sperry, J. (2008). ‘Giant Strides’ in Documentaries, ‘Ascents’ in Archaeology: Nautical Archaeology’s Relationship with and Place within Popular Culture. The International Journal of Nautical Archaeology 37 (2), 335-346.
Steehouwer, K. (1992) Archeologie in de krant. Een onderzoek herschreven. Archeologie en publiek 3 (1), 10-15.
Tringham, R. (2009). Making the Most of the Medium of Film to Create Alternative Narratives about the Past and its Investigation. In Lemaitre, S. & C. Shall (Eds.) How do the Media represent Archaeology, what is at Stake? (pp. 21-30) Brussel: Musées Royaux d’Art et d’Histoire.
Van Vyve, F. (1998). Archeologie en Media: een Analyse over de Redenen Waarom Archeologie in de Media aan Bod Komt en een Verkenning van deze Media. Archeologie in de Pers: een Kwantitatieve Analyse over hetgeen Verschijnt in een Vlaamse Krant (De Standaard) en een Vlaams weekblad (Knack en Knack Weekend) [masterproef]. Gent: UGent.
Verleyen, T. (2005). PVM – Printmedia in Vlaanderen. Wolters Plantyn: Mechelen.