De fantasmagorie van Electrified III - The Responsive City

Charlotte
Dhont

Als een avatar door de publieke ruimte. De verschillende atmosferen van Electrified III – The Responsive City

Wat maakt kunst in de publieke ruimte zo aantrekkelijk? Deze vraagstelling komt als kunstwetenschapper vaak bij mij op. Meer en meer krijgt men te maken met grote stadsfestivals, performances in de publieke ruimte of architecturale huzarenstukken. Vanwaar die interesse van kunstenaars om de publieke ruimte op te zoeken? En belangrijker: hoe blijft zo’n project artistiek relevant zonder in de valkuil van entertainment terecht te komen? Waar ligt de grens tussen kunst en spektakel? Deze vragen creëerden een interessant onderzoek over publieke ruimte, het alledaagse leven en onze technologische cultuur.

Deze masterproef richt zich op performances in de publieke ruimte, meer bepaald twee performances uit het theaterfestival Electrified III – The Responsive City van Vooruit dat plaatsvond in het najaar van 2012. In de derde editie van dit festival focussen de kunstenaars zich op de verschillende verborgen lagen van een stad. Zowel de performance The swamp that was... a bicycle opera van Kaffe Matthews als Tommorow the ground forgets you were here van het collectief Circumstance maken daarbij gebruik van GPS-bestuurde technologie. In de eerst vernoemde performance rijdt de deelnemer rond met een fiets voorzien van geluidsboxen. Muziek en verhalen worden getriggerd naargelang de desbetreffende plek. Bij het project van Circumstance wandelt de deelnemer rond met een koptelefoon met ingebouwde microfoontjes. Deze technologische vernuftigdheden zorgen voor een spektakelgehalte. Welke rol is er weggelegd voor technologie in performances? Omdat een mening niet volstaat, worden interviews van verschillende deelnemers van Electrified III gebruikt. Hun bedenkingen en opmerkingen vervolledigen de masterproef.

Nadat de context van Electrified III wordt geschetst, handelt het eerste deel over het alledaagse leven. Aan de hand van theorieën van de Franse cultuurfilosofen Henri Lefebvre (1901-1991) en Michel de Certeau (1925-1986) wordt aangetoond dat le quotidien geen banaal, statisch gegeven is, maar dat het een revolterende en actieve kracht in zich draagt. Het alledaagse kan een voedingsbodem zijn voor onze creativiteit. Verschillende elementen van de dagelijkse realiteit die in Electrified III voorkomen – (publieke) ruimte, de stad, de straat, wandelen en geschiedenis – zijn nader geanalyseerd met de theorieën van Lefebvre en Certeau, maar ook van Gaston Bachelard, Walter Benjamin en Rebecca Solnit. Deze theorieën worden dan terug gekoppeld met de meningen en ideeën van de deelnemers van Electrified III, waardoor theorie en praktijk samenkomen en verrassend wel elkaar aanvullen.

“Dans certains états de l’âme presque surnaturels, la profondeur de la vie se révèle toute entière dans le spectacle, si ordinaire qu’il soit, qu’on a sous les yeux. Il en deveint le symbole.” Het dagelijkse, banale leven is als het ware een spektakel, schrijft Charles Baudelaire (1821-1867) al in de negentiende eeuw. In het tweede deel van de masterproef wordt er dieper ingegaan op de spektakelwaarde van het alledaagse leven aan de hand van twee kunststromingen uit de twintigste eeuw. Het surrealisme ziet in het alledaagse leven een magische, sur-reële kracht, het situationisme zet zich daarentegen af tegen de spektakelmaatschappij. In beide stromingen speelt het alledaagse echter de kern en gebruiken ze de publieke ruimte als experiment om hun kunsopvattingen te verwezelijken. Bij zowel het surrealisme als situationisme kan er een besproken filosoof betrokken worden. Walter Benjamin heeft veel surrealistische trekken overgenomen om zijn nooit afgewerkte traktaat Das Passagen-Werk te bedenken, net zoals de relatie tussen Henri Lefebvre en het situationistisch kopstuk Guy Debord (1931-1994) heeft gezorgd voor de uitwisseling van ideeën.

Ten slotte worden deze kunststromingen in het derde deel vergeleken met Electrified III aan de hand van de theorieën over postmodernisme van David Harvey (1935) en Frederic Jameson (1934). De gelijkenissen en verschillen tussen de modernistische kunststromingen en onze postmoderne context worden duidelijk geïllustreerd door deze geografische theoretici en worden daarbij nog eens bevestigd door de ervaringen van de deelnemers. Bovendien wordt het begrippenapparaat van de surrealisten, Walter Benjamin en situationisten hergebruikt bij de casus Electrified III waardoor ze een vernieuwende, hedendaagse invulling krijgen.

Aan de hand van de postmodernistische analyses van Jameson en Harvey en de nieuwe duiding van begrippen ontstaat er nieuwe visie over performances in de publieke ruimte. Sommige karakteristieken hebben zich radicaler doorgetrokken, andere kenmerken zijn nieuw. Deze verfrissende blik op de postmoderne notie van de publieke ruimte creëert mogelijkheden om op artistiek vlak te experimenteren zodat performances in de publieke ruimte met gebruik van technologie stilstaan bij het eigentijdse gebruik van onze leefomgeving. In dit onderzoek wordt er nagedacht over de inhoudelijk invulling van dergelijke performances. Zeker in tijden van city marketing en allerhande culturele publieke festiviteiten, is het nodig om over de inhoudelijke kant van performances in de publieke ruimte te waken. Men mag niet vervallen in puur spektakel. Met deze masterproef wordt aangetoond dat performances in de publieke ruimte net een middel kunnen zijn om te reflecteren over de maatschappij.

De concrete publieke ruimte krijgt concurrentie van een nieuwe publieke wereld: naast de alledaagse realiteit ontspint er zich een virtuele publieke ruimte waarin men zich meer en meer nestelt. Electrified III toont dit aan. De deelnemers zijn steeds afhankelijk van de technologie: het wijst hen de weg, laat hen verhalen horen, triggert anekdotes ..., het vormt een virtuele speelruimte. Maar het laat hen soms ook in de steek door hapering en feedback. De participanten lopen als het ware in twee verschillende werelden: de concrete en imaginaire. Electrified III doet ons nadenken over de onoverzichtelijke virtuele wereld, over het blinde vertrouwen in de technologie en de aanhankelijkheid ervan. Electrified III geeft geen rust, maar berust ons net. Geen puur entertainment, maar het betrapt ons op onze dagelijkse gewoontes.

Bibliografie

BIBLIOGRAFIE

  • As if it were the last time. Door Duncan Speakman. Gent: Vooruit. 21 oktober 2010.
  • “Audrey.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://www.kaffematthews.net/contact/.
  • Bachelard, Gaston. La Poétique de l’espace. Parijs: Presses Universitaires de France, 1957.
  • ______. The Poetics of Space. Vertaald door Maria Jolas. Boston: Beacon Press, 1994.
  • Baudelaire, Charles. “Fusées.” In Journaux intimes, onder redactie van Claude Pichois. Vol. I van Œuvres complètes, onder redactie van Claude Pichois, 649-667. Parijs: Éditions Gallimard, 1975.
  • ______. “L’artiste, homme du monde, homme des foules et enfant.” In Le Peintre de la vie moderne, onder redactie van Claude Pichois. Vol 2 van Œuvres complètes, onder redactie van Claude Pichois, 687-694. Parijs: Éditions Gallimard, 1976.
  • ______. “La modernité.” In Le Peintre de la vie moderne, onder redactie van Claude Pichois. Vol 2 van Œuvres complètes, onder redactie van Claude Pichois, 694-697. Parijs: Éditions Gallimard, 1976.
  • ______. “Les sept vieillards.” In Les fleurs du mal, onder redactie van Yves Florenne, 214—216. Parijs: Librairie Générale Française, 1972.
  • Benjamin, Walter. “Ausstellungswesen, Reklame, Grandville.” In Aufzeichnungen und Materialien, onder redactie van Rolf Tiedermann. Vol. 1 van Das Passagen-Werk, onder redactie van Rolf Tiedermann, 232-268. Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag, 1982.
  • ______. “Baudelaire.” In Aufzeichnungen und Materialien, onder redactie van Rolf Tiedermann. Vol. 1 van Das Passagen-Werk, onder redactie van Rolf Tiedermann, 301-489. Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag, 1982.
  • ______. “Der Flaneur.” In Aufzeichnungen und Materialien, onder redactie van Rolf Tiedermann. Vol. 1 van Das Passagen-Werk, onder redactie van Rolf Tiedermann, 524-569. Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag, 1982.
  • ______. “Der Sürrealismus, Die letzte Momentaufnahme der europäischen Intelligenz.” In Passagen. Schriften zur französischen Literatur, onder redactie van Walter Benjamin, 145-159. Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag, 2007. Laatst geraadpleegd op 31 augustus 2013. http://www.culture.hu-berlin.de/hb/files/Benjamin_Der_Surrealismus.pdf.
  • ______. “Die Straßen von Paris.” In Aufzeichnungen und Materialien, onder redactie van Rolf Tiedermann. Vol. 1 van Das Passagen-Werk, onder redactie van Rolf Tiedermann, 643-654. Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag, 1982.
  • ______. “Erkenntnistheoretisches, Theorie des Fortschritts.” In Aufzeichnungen und Materialien, onder redactie van Rolf Tiedermann. Vol. 1 van Das Passagen-Werk, onder redachtie van Rolf Tiedermann, 570-611. Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag, 1982.
  • ______. Illuminations. Vertaald door Harry Zohn. Londen: Jonathan Cape Ltd, 1970.
  • ______. One-way Street and Other Writing. Vertaald door J.A. Underwood. Londen: Penguin Books Ltd, 2008.
  • ______. “Paris, Capitale du XIX siècle.” In Exposés, onder redactie van Rolf Tiedermann. Vol. 1 van Das Passagen-Werk, onder redactie van Rolf Tiedermann, 60-77. Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag, 1982.
  • ______. The Arcades Project. Vertaald door Howard Eiland en Kevin McLaughlin. Cambridge: The Belknap Press of Harvard University Press, 1999.
  • ______. Über den Begriff der Geschichte.” In Erzählen. Schriften zur Theorie der Narration und zur literarischen Prosa, onder redactie van Walter Benjamin, 129-142. Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag, 2007. Laatst geraadpleegd op 31 augustus 2013. http://www.culture.huberlin.de/hb/files/Benjamin_Ueber_den_Begriff_der_Geschichte.pdf.
  • Bernstein, Michèle. “La Dérive au Kilomètre.” Potlatch  1, nr. 9,10,11 (1954): n.p..
  • “Bicycle opera.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://www.kaffematthews.net/bicycle_opera/.
  • “Borrowed Scenery.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://fo.am/borrowed-scenery/.
  • Breton, André. La Clé des champs. Parijs: Jean-Jacques Pauvert, 1967.
  • ______. “La Confession Dédaigneuse.” In Les Pas Perdu, onder redactie van Marguerite Bonnet en Philippe Bernier. Vol. 1 van Œuvres complètes, onder redactie van Marguerite Bonnet et al., 193-202. Parijs: Éditions Gallimard, 1988.
  • ______. Le surréalisme et la Peinture, onder redactie van Marguerite Bonnet et al. Vol. 4 van Ecrits sur l’art en autres texts, onder redactie van Marguerite Bonnet et al., 345-447. Parijs: Éditions Gallimard, 2008.
  • ______. Manifestes du surréalisme. Parijs: Jean-Jacques Pauvert, 1972.
  • ______. Que’est-ce que le surréalisme, onder redactie van Philippe Bernier. Vol. 2 van Œuvres complètes, onder redactie van Marguerite Bonnet et al., 223-262. Parijs: Éditions Gallimard, 1992.
  • Broken Voice. Door Circumstance. Gent: Vooruit. 13 oktober 2011.
  • Buck-Morss, Susan. The Dialectics of Seeing. Walter Benjamin and the Arcades Project. Cambridge en Londen: MIT Press, 1986.
  • Certeau, Michel de. L’invention du quotidien 1. Arts de Faire. Parijs: Gallimard, 1990.
  • ______. The Practice of Everyday Life. Vertaald door Steven F. Rendall. Berkeley: University of California Press, 2011.
  • Circumstance. “We are.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://productofcircumstance.com/new/.
  • ______. “As if it is the last time.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://productofcircumstance.com/new/index.php/project/as-if-it-were-the-last-time/.
  • ­______. “Our broken voice.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://vooruit.be/nl/magazine/detail/851/Circumstance_Our_Broken_Voice.
  • ______. “Tommorow the ground forgets you were here.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://productofcircumstance.com/new/index.php/project/tomorrow-the-ground-forgets-you-were-here/.
  • ______. “We are.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://productofcircumstance.com/new/.
  • Cohen, Margaret. “Benjamin’s phantasmagoria: the Arcades Project.” In The Cambridge Companion to Walter Benjamin, onder redactie van David S. Ferris, 199-220. Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
  • Debord, Guy. “A critique of urban geography.” In Situationist International Anthology, onder redactie van Ken Knabb, 8-12. Berkeley: Bureau of Public Secrets, 2006.
  • ______. “Introduction à une critique de la géographie urbaine.” Les Lèvres Nues 2, nr. 6 (1955): 11-15.
  • ______. “Theory of the derive.” In Situationist International Anthology, onder redactie van Ken Knabb, 62-66. Berkeley: Bureau of Public Secrets, 2006.
  • ______. La Societé du Spectacle. Parijs: Les Éditions Gallimard, 1992. Laatst geraadpleegd op 15 juli 2013. http://classiques.uqac.ca/contemporains/debord_guy/societe_du_spectacle/societe_du_spectacle.pdf.
  • ______. “Perspectives de modifications conscientes de la vie quotidienne.” Internationale Situationniste 4, nr. 6 (1961): 20-27.
  • ______. “Perspectives for Conscious Changes in Everyday Life,” in Situationist International Anthology, onder redactie van Ken Knabb, 90-99. Berkeley: Bureau of Public Secrets, 2006.
  • ______. “Rapport sur la construction des situations et sur les conditions de l’organisation et de l’action de la tendance situationniste internationale.” Revue Inter: art actual 44 (1989): 1-11.
  • ______. “Report on the Construction of Situations.” In Situationist International Anthology, onder redactie van Ken Knabb, 25-43. Berkeley: Bureau of Public Secrets, 2006.
  • ______. “Théorie de la dérive.” Internationale Situationniste 1, nr. 2 (1958): 19-23.
  • ______. “Theses on Cultural Revolution.” In Situationist International Anthology, onder redactie van Ken Knabb, 53-54. Berkeley: Bureau of Public Secrets, 2006.
  • ______. “Thèses sur la revolution culturelle.” Internationale Situationniste 1, nr. 1 (1958): 20-21.
  • ______, en Gil J. Wolman. “A User’s Guide to Détournement.” In Situationist International Anthology, onder redactie van Ken Knabb, 14-21. Berkeley: Bureau of Public Secrets, 2006.
  • ______. “Mode d’emploi du détournement.” Les Lèvres Nues 3, nr. 8 (1956): 1-9.
  • “Définitions,” Internationale Situationniste 1, nr. 1 (1958): 13-14.
  • “Definitions.” In Situationist International Anthology. onder redactie van Ken Knabb, 51-52. Berkeley: Bureau of Public Secrets, 2006.
  • De Groote, Eva. “Electrified III.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://vooruit.be/nl/magazine/detail/479/Electrified_III.
  • ______. “Electrified III ‘The Responsive City.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://vooruit.be/nl/magazine/detail/445/Electrified_III_%27the_Responsive_City%27_.
  • ______. “Electrified 02 – Hacking Public Space.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://vooruit.be/nl/magazine/detail/619/Electrified_02_Hacking_Public_Space.
  • ______. “Electrified 02 – Hacking Public Space made it to Hong Kong. Verslag van Microwave Festival.” Laatst geraadpleegd op 20/05/2013. http://vooruit.be/nl/magazine/detail/521/Electrified_02_Hacking_Public_Space_made_it_to_Hong_Kong_Verslag_van_Microwave_festival_.
  • ______. “Microwave festival haalt Electrified – Hacking Public Space naar Hong Kong.” Laatst geraadpleegd op 20/05/2013. http://vooruit.be/nl/magazine/detail/493/Microwave_festival_haalt_Electrified_Hacking_Public_Space_naar_Hong_Kong.
  • ______. “Summercamp Electrified 2011: Reclaming public Space.” Laatst geraadpleegd op 20/05/2013. http://vooruit.be/nl/show/detail/1781/Electrified_Summercamp_2011.
  • ______. “Electrified III.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://vooruit.be/nl/magazine/detail/479/Electrified_III.
  • ______. “Electrified III ‘The Responsive City.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://vooruit.be/nl/magazine/detail/445/Electrified_III_%27the_Responsive_City%27_.
  • ______. “Electrified 02 – Hacking Public Space.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://vooruit.be/nl/magazine/detail/619/Electrified_02_Hacking_Public_Space.
  • ______. “Electrified 02 – Hacking Public Space made it to Hong Kong. Verslag van Microwave Festival.” Laatst geraadpleegd op 20/05/2013. http://vooruit.be/nl/magazine/detail/521/Electrified_02_Hacking_Public_Space_made_it_to_Hong_Kong_Verslag_van_Microwave_festival_.
  • ______. “Microwave festival haalt Electrified – Hacking Public Space naar Hong Kong.” Laatst geraadpleegd op 20/05/2013. http://vooruit.be/nl/magazine/detail/493/Microwave_festival_haalt_Electrified_Hacking_Public_Space_naar_Hong_Kong.
  • ______. “Summercamp Electrified 2011: Reclaming public Space.” Laatst geraadpleegd op 20/05/2013. http://vooruit.be/nl/show/detail/1781/Electrified_Summercamp_2011.
  • Ehrmann, Jacques. “Introduction to Gaston Bachelard.” MLN 81, nr. 5 (1966): 572-578.
  • “Electrified Summercamp.” Laatst geraadpleegd op 20/05/2013. http://vooruit.be/nl/show/detail/3365/Electrified_Summercamp.
  • “Electrified Summercamp 2010 Workshops.” Laatst geraadpleegd op 20/05/2013. http://vooruit.be/nl/show/detail/2631/Electrified_Summercamp_2010.
  • “Foam – Borrowed Scenery.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://vooruit.be/nl/show/detail/477/Foam.
  • Foster, Hal, en Rosalind Kraus et al., red. Art since 1900: Modernism, Antimodernism and Postmodernism. Londen: Thames & Hudson, 2011.
  • Gilloch, Graem. Myth & Metropolis. Walter Benjamin and the City. Cambridge: Polity Press, 1996.
  • Harvey, David. The Condition of Postmodernity. Oxford: Basil Blackwell, 1989.
  • Herman, Laura. “Stadsfestival: Kunst of Kermis?” Rekto:Verso 10, nr. 54 (2012): 61.
  • Internationale Lettriste. “Réponse à une enquête du groupe surréaliste belge.” Potlatch 1, nr. 5 (1954): n.p.
  • “IPEM.” Laatst geraadpleegd op 31 juli 2013. http://www.ipem.ugent.be/.
  • Jameson, Fredric. “Postmodernism, or The Cultural Logic of Late Capitalism.” New Left Review 146 (1984): 53- 92.
  • Jennings, Michael. “Walter Benjamin and the European avant-garde.” In The Cambridge companion to Walter Benjamin, onder redactie van David S. Ferris, 18-34. Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
  • Kaplan, Edward K.. “Gaston Bachard’s Philosophy of Imagination: an Introduction.” Philosophy and Phenomenological Research 33, nr. 1 (1972): 1-24.
  • Kotányi, Attila, en Raoul Vaneigem. “Basic program of the bureau of unitary urbanism.” In Situationist International Anthology, onder redactie van Ken Knabb, 86-89. Berkeley: Bureau of Public Secrets, 2006.
  • ______. “Programme élémentaire du bureau d’urbanism unitaire.” Internationale Situationniste 4, nr. 6 (1961): 16-19.
  • “Le Bureau de Recherches surréalistes.” La Révolution surréaliste 2, nr. 2 (1925): 31.
  • “Le détournement comme négation et comme prélude.” Internationale Situationniste 2, nr. 3 (1959): 10-11.
  • “Le jeu psychogéographique de la semaine.” Potlatch 1, nr. 1 (1954): n.p.
  • Lefebvre, Henri. Critique de la vie quotidienne I Introduction. Parijs: L’Arche Éditeur, 1958.
  • ______. Critique de la vie quotidienne II Fondements d’une sociologie de la quotidieneté. Parijs: L’Arche Editeur, 1961.
  • ______. La Production de l’espace. Parijs: Éditions Anthropos, 1974.
  • ______. Le Droit à la Ville. Parijs: Éditions Anthropos, 1968.
  • ______. The Production of Space. Vertaald door Donald Nicholson-Smith. Oxford: Blackwell Publishing, 1991.
  • ______. Writing on Cities. Vertaald door Eleonore Kofman en Elizabeth Lebas. Oxford: Blackwell Publisher Ltd, 1996.
  • Lehmann, Hans-Thies. Postdramatic Theatre. Vertaald door Karen Jürs-Munby. Oxon: Routledge, 2006.
  • Leslie, Esther. Walter Benjamin. Overpowering Conformism. Londen: Pluto Press, 2000.
  • Marcus, Greil. “The Long Walk of the Situationist International.” In Guy Debord and the Situationist International. Texts and documents, onder redactie van Tom McDonough, 1-20. Cambridge: MIT Press, 2004.
  • Matthews, Kaffe. “Biography.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://www.kaffematthews.net/biography/.
  • McDonough, Tom. “Introduction: Ideology and the Situationist Utopia.” In Guy Debord and the Situationist International. Texts and documents. Onder redactie van Tom McDonough, ix-xix. Cambridge: MIT Press, 2004.
  • ______. “Situationist Space.” In Guy Debord and the Situationist International. Texts and documents. Onder redactie van Tom McDonough, 241-265. Cambridge: MIT Press, 2004.
  • “Music for bodies.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://www.musicforbodies.net/wiki/Main_Page.
  • “Music of the bicycle opera.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://www.kaffematthews.net/bicycle_opera/m_u_s_i_c/.
  • Naville, Pierre. “Beaux-arts.” La Révolution surréaliste 2, nr. 3 (1925): 27.
  • “Openingsavond en live programma Electrified.” Laatst geraadpleegd op 29 juni 2013. http://vooruit.be/nl/show/detail/4269/Openingsavond_en_live_programma_Electrified.
  • Picart, Caroline Joan S.. “Metaphysics in Gaston Bachelard’s ‘Reverie’.” Human Studies 20, nr. 1 (1997): 59-73.
  • “Preliminary Problems in Constructing a Situation.” In Situationist International Anthology, onder redactie van Ken Knabb, 49-51. Berkeley: Bureau of Public Secrets, 2006.
  • “Problèmes Préliminaires à la construction d’une situation.” Internationale Situationniste 1, nr. 1 (1958): 12.
  • Purcell, Mark. “Citizenship and the Right to the Global City: Reimagining the Capitalist World Order.” International Journal of Urban and Regional Research 27, nr. 3 (2003): 564-590.
  • ______. “Excavating Lefebvre: the Right to the City and its Urban Politics of the Inhabitant.” GeoJournal 58, nr. 2 (2002): 99-108.
  • “Rêves.” La Révolution surréaliste 1, nr. 1 (1924): 3-6.
  • Ross, Kristin. “Lefebvre on the Situationists: An interview.” In Guy Debord and the Situationist International. Texts and documents, onder redactie van Tom McDonough, 267-283. Cambridge: MIT Press, 2004.
  • Schwartz, Vanessa R.. Spectacular Realities. Early Mass Culture in Fin-de-Siècle Paris. Berkeley: The Regents of the Univerisity of California, 1998.
  • Sheringham, Michael. “City Space, Mental Space, Poetic Space: Paris in Breton, Benjamin and Réda.” In Parisian Fields, onder redactie van Michael Sheringham, 85-115. Londen: Reaktion Books Ltd, 1996.
  • ______. Everyday Life. Theories and Practices from Surrealism to the Present. Oxford: Oxford University Press, 2006.
  • Sidaway, James D. “David Harvey: A critical Reader by Noel Castree: Derek Gregory.” Annals of the Association of American Geographers 97, nr. 1 (2007): 212-214.
  • Soja, Edward W. Thirdspace. Journeys to Los Angeles and other real-and-imagined places. Oxford: Blackwell Publishers, 1996.
  • Solja, Kim et al. “Introduction: City/Text/Performance.” In Performance and the City, onder redactie van D.J. Hopkins, Shelley Orr, Kim Solga, 1-9. Londen: Palgrave Macmillan, 2009.
  • Solnit, Rebecca. Wanderlust. A History of Walking. Londen: Verso, 2002.
  • “Sound and the fury.” In Situationist International Anthology, onder redactie van Ken Knabb, 47-49. Berkeley: Bureau of Public Secrets, 2006.
  • Spencer, Lloyd. “Central Park.” New German Critique, 34 (1985): 28-58.
  • “The use of free time.” In Situationist International Anthology, onder redactie van Ken Knabb, 74-75. Berkeley: Bureau of Public Secrets, 2006.
  • Stucky, Donald. “Review: Postmodernism, or the Cultural Logic of Late Capitalism by Fredric Jameson.” Utopian Studies 4, nr. 2 (1993): 216-217.
  • Unwin, Tim. “A waste of space? Towards a critique of the social production of space…” Transactions of the Institute of British Geographers 25, nr. 1 (2000): 11-29.
  • Wolin, Richard. “Experience and materialism in Benjamin’s Passagenwerk.” Critical Forum 17, nr. 3 (1986): 201-216.
Download scriptie (1.13 MB)
Universiteit of Hogeschool
Universiteit Gent
Thesis jaar
2013