De nieuwe antimisbruikbepaling inzake successierechten.
De nieuwe antimisbruikbepaling in de successiewetgeving: een papieren tijger?
Op 6 april 2012 publiceerde de wetgever de nieuwe antimisbruikbepaling in het Belgisch Staatsblad. Alle oorzaken van de inefficiënte werking van de oude bepaling werden hierbij gepareerd. Zoals te verwachten was, duiken er echter nieuwe problemen op die de goede werking van de nieuwe bepaling zullen verhinderen. Ook wanneer de gevolgen van de nieuwe antimisbruikbepaling op de bestaande planningstechnieken worden onderzocht, blijkt dat de meerderheid nog steeds zonder problemen kan worden toegepast. Het lijkt er aldus op dat de wetgever opnieuw een papieren tijger heeft afgevaardigd.
Uit een enquête uitgevoerd in België bleek dat maar liefst 40,16% van de ondervraagden die reeds een erfenis ontvangen hadden, gesjoemeld hadden met de successieaangifte. (Maus, 2012) Het is duidelijk dat de publieke opinie zich steeds toleranter opstelde ten opzichte van het gebruik van planningstechnieken. Als gevolg van een toenemende vraag schoten fiscale adviesbureaus dan ook als paddenstoelen uit de grond.
Het was noodzakelijk dat de wetgever inspeelde op deze veranderende publieke opinie aangezien de administratie hier veel inkomsten door misliep. Dit gebeurde op fiscaal vlak in 2012 door de oude, ineffectieve antirechtsmisbruikbepaling nieuw leven in te blazen. Door de invoering van de nieuwe antimisbruikbepaling zal de administratie voortaan uw fiscaal misbruik negeren en de belasting heffen alsof het misbruik nooit had plaatsgevonden.
De oude, inefficiënte antirechtsmisbruikbepaling.
De oude antirechtsmisbruikbepaling bleef dode letter. Dit had tot gevolg dat het principe van de vrije keuze van de minst belaste weg onverkort bleef gelden, zowel in de personenbelasting als in de successie- en registratierechten. Dit principe stelt dat als een belastingplichtige in België de keuze heeft tussen een belaste rechtshandeling en een minder belaste rechtshandeling, hij het recht heeft om te kiezen voor de minder belaste rechtshandeling.
Er kunnen meerdere oorzaken gevonden worden voor de algemene inefficiëntie. Zo besliste het Hof van Cassatie meermaals dat de nieuwe kwalificatie soortgelijke niet-fiscale gevolgen moest hebben als de oorspronkelijke rechtshandeling (A.R./Belgische Staat, 2004). Echter, het voorhanden zijn van essentieel verschillende rechtsgevolgen is nu net de reden waarom er precies twee verschillende kwalificaties in de wetgeving bestaan. Het Hof beperkte op deze manier het toepassingsgebied van de bepaling. Zo kon de administratie bijvoorbeeld vruchtgebruik niet herkwalificeren als huur omdat de gevolgen van de in de plaats gestelde kwalificatie (huur) niet dezelfde zijn als die van de door de partijen gekozen kwalificatie (vruchtgebruik). (Van Crombrugge, 1993)
De nieuwe antimisbruikbepaling.
Het valt niet te verbazen dat de wetgever probeerde om de oude en ineffectieve antirechtsmisbruikbepaling nieuw leven in te blazen. Op 6 april 2012 werd de vernieuwde wettekst gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.
De werking van de nieuwe antimisbruikbepaling is als volgt. Vooreerst is de fiscale administratie aan zet die op basis van concrete omstandigheden moet bewijzen dat er sprake is van ‘fiscaal misbruik’. Hierbij komt het er op neer dat de belastingplichtige handelt in strijd met de doelstellingen van een bepaling van het Wetboek der Successierechten of ter uitvoering hiervan genomen besluiten. Als de administratie hierin slaagt, heeft de belastingplichtige de mogelijkheid om als tegenbewijs niet-fiscale motieven voor zijn handeling aan te tonen. Slaagt de belastingplichtige hier niet in, dan zal de fiscale administratie de situatie moeten ‘rechtzetten’. (Vermeulen en Melis, 2012)
De wetgever is er in geslaagd alle oorzaken van de inefficiënte werking van de oude antirechtsmisbruikbepaling weg te werken. Maar zoals te verwachten, duiken er nieuwe problemen op. Het adagium ‘in dubio contra fiscum’ zal bijvoorbeeld spelen. Dit betekent dat als de tekst van de wet niet duidelijk is of de bedoeling van de wetgever er niet kan worden uit afgelezen, de wetgevende twijfel de belastingplichtige tot voordeel strekt. (Verstraete, 2012) Door onduidelijke en contradictorische voorbereidende werken en wetten, zal het moeilijk zijn om, zonder enige twijfel, de doelstelling van de wetgever te achterhalen. Hierdoor zal de rechtspraak de visie van de belastingplichtige moeten volgen en zal er dus geen sprake zijn van fiscaal misbruik.
Op 1 oktober 2012 werd beroep bij het Grondwettelijk Hof ingediend ter vernietiging van de nieuwe antimisbruikbepaling. Daarbij wordt onder meer aangevoerd dat het onduidelijk is wat er gebeurt met de oorspronkelijke rechtshandeling, nadat de administratie besloten heeft die te negeren. Er staat nergens vermeld dat de eventueel reeds betaalde belasting verrekend wordt met de nieuwe aanslag die de administratie vestigt na toepassing van de nieuwe antimisbruikbepaling en op welke manier dit zou gebeuren. Volgens de verzoekers is er dus een reëel gevaar van dubbele belasting en is het rechtszekerheidsbeginsel geschonden. (Janssens, 2012)
De successieplanning.
De aankondiging van de nieuwe antimisbruikbepaling veroorzaakte paniek in de wereld van de financiële planning. De media droeg hier zijn steentje toe bij door onder andere de uitlating dat giften van ouders aan hun kinderen fiscaal misbruik zouden uitmaken. Er was grote onzekerheid over welke planningstechnieken nog konden uitgevoerd worden en welke uit den boze waren. Voorzichtigheidshalve werden de meeste technieken dan maar als onveilig bestempeld en niet meer toegepast.
Het wordt steeds duidelijker dat administratie de meerderheid van de courante planningstechnieken niet als fiscaal misbruik zal kunnen categoriseren. Handgiften, bankgiften en schenkingen via akte verleden voor een niet-Belgische notaris zullen bijvoorbeeld nooit fiscaal misbruik uitmaken voor zover de schenking geen deel uitmaakt van een gecombineerde constructie.
Besluit.
Voorlopig ziet het er naar uit dat de nieuwe antimisbruikbepaling in de praktijk moeilijk zal kunnen worden toegepast en dus net zoals de oude antirechtsmisbruikbepaling een ‘papieren tijger’ zal blijken. Uiteraard hangt de toekomst van de bepaling voor een groot deel af van de uitspraak die het Grondwettelijk Hof zal vellen over de ingestelde beroepen ter vernietiging van de nieuwe antimisbruikbepaling.
Zoals gezegd stelde de publieke opinie zich steeds toleranter op ten opzichte van planningstechnieken. Wellicht was de voornaamste bedoeling van de bepaling om een ontradend effect teweeg te brengen. Aangezien de gemiddelde burger het gebruik van de geviseerde planningstechnieken zal vermijden, kan er aldus geconcludeerd worden dat ze hier met glans in geslaagd zijn.
Bibliografie
Hoofdstuk 1. Wetgeving.
1.1. Grondwet.
Art. 170, §1, GW.
1.2. Akten van de wetgevende machten.
Art. 3, lid 1, 4° bijz. wet 16 januari 1989 betreffende de financiering van de gemeenschappen en gewesten.
Art. 4 bijz. wet 16 januari 1989 betreffende de financiering van de gemeenschappen en gewesten.
Art. 6 bijz. wet 13 juli 2001 tot herfinanciering van de gemeenschappen en uitbreiding van de fiscale bevoegdheden van de gewesten, BS 3 augustus 2001.
Art. 1399-1401 BW.
Art. 747 BW.
Art. 344, §1 WIB92, ingevoerd door artikel 167 van de programmawet van 29 maart 2012,
BS 6 april 2012 (ed. 3).
Artikel 18, §2, W.Reg. ingevoerd door artikel 168 van de programmawet van 29 maart 2012,
BS 6 april 2012 (ed. 3).
Art. 14 W.Reg.
Decr. Vl. 7 juli 2006 houdende vrijstelling van successierechten ten voordele van de langstlevende partner voor de nettowaarde van de gezinswoning, BS 20 september 2006 (ed. 2).
1.3. Koninklijke besluiten.
Art. 1, 3° KB 17 januari 2003 tot uitvoering van artikel 22, tweede lid, van de wet van 24 december 2002 tot wijziging van de vennootschapsregeling inzake inkomstenbelasting en tot instelling van een systeem van voorafgaande beslissingen in fiscale zaken, BS 31 januari 2003.
1.4. Parlementaire wetgeving en pseudo-wetgeving.
Memorie van toelichting, Parl.St. Kamer 1918-19, nr. 109, 7.
Wetsontwerp tot wijziging der wetten op de successie-, registratie- en overschrijvingsrechten, Parl.St. Kamer 1918-19, nr. 315.
Wetsontwerp houdende fiscale en financiële bepalingen, Parl.St. Kamer 1992-93, nr. 1072/8.
Ontwerp van wet houdende fiscale en financiële bepalingen, verslag namens de commissie voor de financiën uitgebracht door de heer Didden, Parl.St. Senaat, 1992-93, nr. 762-2, 3.
Ontwerp van programmawet (I), Parl.St Kamer 2011-12, nr. 53K2081/001, 114.
Ontwerp van programmawet (I) – wetsvoorstel tot wijziging van het Wetboek van de inkomstenbelasting 1992, wat de antimisbruikbepaling betreft, Parl.St. Kamer 2011-2012, nr. 53K2081/016, 70 en 79.
Verslag parlementair onderzoek naar de grote fiscale fraude-dossiers, Parl. St. Kamer, 2008-09, nr. 0034/004.
Vr. en Antw. Senaat 2011-12, 31 mei 2012, 5-61, 29 (Vr. N. Lijnen).
Vr. en Antw. Kamer 2012-13, 13 november 2012, 13898 (Vr.nr. 5 C. Devlies).
Vr. en Antw. Kamer 2012-13, 19 februari 2013, 15155 (Vr.nr. 13 Almaci).
Schriftelijke vragen en antwoorden, Parl.St. Kamer 2012-13, 2 april 2013, nr. 53-107, 334p.
Administratieve beslissing van 10 juli 2002, Rep.RJ., S9/06-03.
Administratieve beslissing van 23 maart 2006, Rep.RJ., S9/06-04.
Administratieve beslissing van 13 december 2007, Rep.RJ, S9/06-03.
Administratieve beslissing van 15 juli 2011, Rep.RJ, S5/04-05.
Administratieve beslissing van 19 april 2013, Rep.RJ, S9/06-07.
Circ. nr. 4/2012 dd. 04.05.2012, BS 14 mei 2012.
Circ. nr. 8/2012 dd. 19.07.2012.
Circ. nr. 5/2013 dd. 10.04.2013
Hoofdstuk 2. Rechtspraak.
2.1. Internationaalrechtelijke rechtspraak.
EHRM 7 juli 2011, nr. 39766/05), Serkov v Ukraine, http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-105536.
HvJ C-110/99, Emsland Stärke v. Hauptzollamt, Jur. 2000, I, 11595 – 11617.
HvJ C-196/04, Cadbury Schweppes plc en Cadbury Schweppes Overseas Ltd v. Commissioners of Inland Revenue, Jur. 2006, I, 8031 – 8054.
HvJ C-255/02, Halifax v. Commissioners of Customs & Excise, Jur. 2006, I, 1655 - 1684.
HvJ C-318/10, Société d’investissement pour l’agriculture tropicale SA (SIAT) vs Belgische Staat, Jur. 2010, I, http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:62010CJ0318:NL:HTML .
HvJ C-352/08, Zwijnenburg v. Staatssecretaris van Financiën, Jur. 2010, I, 4321 – 4340.
HvJ C-126/10, Foggia v. Secretário de Estado dos Assuntos Fiscais, Jur. 2011, I, http://curia.europa.eu/juris/liste.jsf?language=en&num=C-126/10#
2.2. Grondwettelijk Hof.
Arbitragehof 16 juni 2001, nr. 103/2011, B.5.3
Arbitragehof 3 juli 2002, nr. 54/2008, B.12.
Arbitragehof 24 november 2004, 188/2004.
Arbitragehof 2 februari 2005, 26/2005.
Arbitragehof 16 maart 2005, 60/2005.
GwH, AR 5487, BS 08/11/2012, 67216.
2.3. Hof van Cassatie.
Cass. 6 juni 1961, Pas. 1961, I, 1082.
Cass. 22 maart 1990, Arr.Cass. 1989-90, 948.
Cass. 24 november 2004, Fisc.Act. 2004, 41/1.
Cass. 4 november 2005, FJF 2006/21.
Cass. 22 november 2007, FJF 2008/140.
Cass. 11 december 2008, TRV 2009, 311.
Cass. 10 juni 2010, FJF, 2011/21.
Cass. 10 december 2010, AR F080102N
2.4. Lagere rechtbanken.
Gent 13 september 2005, Fiscoloog 1996, 1.
Hoofdstuk 3. Rechtsleer.
3.1. Boeken & bijdragen in verzamelwerken.
Afschrift, T., L’évitement licite de l’impôt et la réalité juridique, Brussel, Larcier, 2003, 547p.
Alen, A. en Muylle, K., Handboek van het Belgisch staatsrecht, Mechelen, Kluwer, 2012, 1096p.
Barbaix, R., Eggermont, S., Geelhand, N., Swennen, F., Handboek Estate Planning. Bijzonder deel 2. Koekoekskinderen, Brussel, Larcier, 2009, 196p.
Barbaix, R., “De sterfhuisclausule. Civielrechtelijke aspecten”, in Barbaix, R., Geelhand, N., Verbeke, A., Handboek Estate Planning. Bijzonder deel 4: Huwelijksvoordelen, Gent, Larcier, 2010, 412p.
Castelein C., Verbeke, A en Weyts, L. (ed.), Leuvense notariële geschriften: notariële actualiteit 2008-2009, Gent, Larcier, 2009, 183p.
Cools, H., Gids erven en schenken: de theorie en de praktijk., Antwerpen, de Boeck, 2009, 462p.
De Groot, D., en Wustenberghs, T., Handboek registratie- en successierechten, Intersensia, Antwerpen, 405p.
Delboo, M., Deknudt, G. en Dehaenen, E., Successieplanning en de nieuwe antimisbruikbepaling, Fiscaal Praktijkboek Indirecte belastingen 2012-2013, Mechelen, Kluwer, 2012, 464p.
De Page, H., Traité élémentaire de droit civil, II, Brussel, Bruylant, 1994, 1112p.
Faes, P., Het rechtsmisbruik in fiscale zaken of de keuze van de minst belaste weg op het vlak van de inkomstenbelastingen na de wet van 22 juli 1993, Gent, Mys & Breesch, 1994, 131p.
Faes, P., Het rechtsmisbruik in fiscale zaken: Artikel 344, §1 WIB - 15 jaar later, Gent, Larcier, 2008, 226p.
Geelhand, N., Beschouwingen, denkpistes en valkuilen van de successierechten bij familiale vermogensplanning in X, Familiale vermogensplanning, XXXe Postuniversitaire Cyclus Willy Delva 2003-04, Mechelen, Kluwer, 2004, 321p.
Geelhand, N., “De sterfhuisclausule. Fiscale aspecten”, in Barbaix, R., Geelhand, N. en Verbeke, A., Handboek Estate Planning. Bijzonder deel 4: Huwelijksvoordelen, Gent, Larcier, 2010p
Ghyselen, M., Handboek registratie- en successierechten 2001-2002, Antwerpen, Intersentia, 2001, 317p.
Hubrecht, S., Antimisbruikbepaling en successieplanning. Status Quaestionis., onuitg. Optima, 2013, 26p.
Hubrecht, S., De gesplitste aankoop: terug naar af., onuitg. Optima, 26 april 2013, 2p.
Ijzerman, R.L.H., Het leerstuk van de wetsontduiking in het belastingrecht, Mechelen, Kluwer, 1991, 311p.
Jaecques, D., De algemene antirechtsmisbruikbepaling, Mechelen, Kluwer, 2005, 77p.
Maus, M. en De Meulenaer, S., Handboek Fiscaal Strafrecht, Brugge, Die Keure, 2010, 300p.
Maus, M., Iedereen doet het! Belastingontduiking in België, Gent, Borgerhoff & Lamberigts, 2012, 231p.
Nijs, A., Snaet, S., van Zantbeek, A., Verbeke, A., Vermogensplanning. Praktisch en eenvoudig., Intersensia, Antwerpen, 2005, 143p.
Spruyt, E., De schenking : het paradepaard van de successieplanning, Mechelen, Kluwer, 2008, 485p.
Spruyt, E., Handboek estate planning. Bijzonder deel 8. Anti-misbruik in registratie- en successierechten. Een kritische analyse., Brussel, Larcier, 2012, 131p.
Tiberghien, A., Inleiding tot het Belgisch fiscaal recht, Antwerpen, Kluwer, 1986, 382p.
Tiberghien (ed.), Handboek voor fiscaal recht 2008, Mechelen, Kluwer, 2008, 1501p.
Van Crombrugge, S., De grondregels van het Belgisch fiscaal recht, Kalmthout, Biblo, 2009, 76p.
Van Dam, J., van Eijsden, J. en Kiekebeld, B., Europees fiscaal memo 2008, Deventer, Kluwer, 2008, 293p.
Vanderwaeren, K. (ed.), Fiscaal jaaroverzicht 2007, Mechelen, Kluwer, 2007, 311p.
Van Geel, A., “Op welke wijze is vermogensplanning mogelijk na de inwerkingtreding van de nieuwe fiscale antimisbruikbepaling” in Declerck, C. (ed), Patrimonium 2012, Intersensia, 2012, 370p.
Van Gerven, W., Beginselen van het Belgische privaatrecht. 1: algemeen deel, Gent, Story-Scientia, 1987, 519p.
Verbeke, A., Derycke, H. en Laleman, P. (ed.), Handboek Estate Planning. Algemeen deel 7. Vermogensplanning: alternatieve vormen, Gent, Larcier, 2010, 247p.
3.2. Tijdschriftartikelen.
Anthonissen, A. en Debroe, L., “FORUM Belastingontwijking en belastingfraude”, TFR 2009, 375, 1-111.
Biesmans, A. en Deblauwe, R., “Sterfhuisclausule: toch successierechten verschuldigd.”, Fiscoloog 1261, 6-9.
Boone, S. en Messiaen, R., “De nieuwe antimisbruikbepalingen. Copernicaanse revolutie of aangekondigde kroniek?”, Acc.Act. 2012, 14-15.
Bourgeois, M. en Nollet, A., “La réécriture de la mesure générale anti-abus en matière d’impôts sur les revenus, de droits d’enregistrement et de droits de succession, JT 2012, 500-501.
Carnewal, T., “De tarieven inzake successierechten in Vlaanderen. Successieplanning via schenking van roerende goederen.”, Jura falc. 2006-07, 3, 431-456.
Casier, H., “Wederzijdse schenking tussen echtgenoten als afhankelijke beschikkingen – Vier maal is scheepsrecht?”, Registratierechten 2012, 1, 1-3.
Decuyper, J., “Artikel 9 W.Succ. en de antimisbruikbepaling”, Successierechten 2012, 7, 2-5.
De Broe, L., “Pleidooi voor het invoeren van een efficiënte algemene antimisbruikbepaling in het Wetboek van de Inkomstenbelasting en enige bedenkingen bij de aanbevelingen van de parlementaire onderzoekscommissie Fraude en het expertenverslag Clerfayt inzake de bestrijding van belastingontwijking.” in Haelterman, A., De Broe, L., Vanderkerken, C., Devlies, C., Desterbeck , F., Dubois , H., Van der Maelen, D.en Verstraeten, R., “FORUM. Fraudebestrijding en charter van de belastingplichtige: noodzakelijk een paradox?”, TFR 2010, 379-380, 332-347.
De Broe, L, “Het ‘doel van de wetgever’ in de nieuwe algemene antimisbruikbepalingen” in Haelterman, A., De Broe, L., Garabedian, D., “FORUM. De doelstelling van een fiscale bepaling – Zoektocht naar de grenzen van ‘fiscaal misbruik’ in de nieuwe algemene antimisbruikbepalingen”, TFR 2010, 427, http://tfrnet.larcier.be/html/9public/public_3.php.
De Broe, L., “Raad van State zeer kritisch over ontwerp nieuwe antimisbruikbepaling”, Fisc.Act. 2012, 6, 1-4.
De Broe, L. en Bossuyt, J., “Interpretatie en toepassing van de algemene antimisbruikbepalingen in de inkomstenbelasting, registratie- en successierechten”, AFT 2012, 11, 4-23.
Delanote, M., “Minister licht nieuwe antimisbruikmaatregel toe: een handgift beschouwen als fiscaal misbruik is onzin”, Fisc.Act. 2012, 22, 1-2.
Faes, P., “De grondwettigheid van de algemene antirechtsmisbruikbepaling. Twee stellingen en een synthesestelling”, TRF 2005, 431-435.
Hinnekens, P., “Fiscus lijnt toepassingsgebied af voor registratie en successie”, Fisc.Act. 2012, 28, 1-5.
Janssens, K., “Nieuwe antimisbruikbepaling: Grondwettelijk Hof is aan zet”, Fisc.Act. 2012, 39, 6-9
Janssens, K., “Gesplitste aankoop met schenking kan niet door de beugel, zegt fiscus”, Fisc.Act. 2013, 16, 1-2.
Ketels, L., “De nieuwe algemene antimisbruikbepaling vanuit de praktijk bekeken”, Fisc.Act. 2012, 28, 15-19.
Kavelaars, P., “Misbruik van recht in de EU”, Weekblad Fiscaal Recht 2011, 6921, 1177-1184.
Maus, M., “’In dubio contra fiscum’ is een mensenrecht”, Fisc.Act. 2011, 27, 1-4.
Melis, T., “Fiscaal misbruik inzake registratie- en successierechten”, Registratierechten 2012, 3, 6-12.
Peeters, B. en Wustenberghs, T., “De verenigbaarheid van vage en onbepaalde normen met het fiscale rechtszekerheidsbeginsel”, AFT 1999, 94-112.
Peeters, B., “De dunne lijn tussen belastingontwijking en belastingontduiking”, AFT 2010, 3, p 4-42.
Salens, P., “Hoe gemakkelijk is het tegenbewijs?”, Fisc.Act. 2012, nr. 22, 4-7.
Sandra, J., en Lamote, S., “Vermogensplanning en antimisbruik: Een aangekondigde tsunami die er geen blijkt te zijn”, Nieuwsbrief professioneel vermogensadvies, nr. 14, 1-8.
Spruyt, E., “Fiscale antimisbruikbestrijding in het registratie- en successierecht: alles kan beter!”, TEP 2012/5, 300-308.
Van Crombrugge, S., “De invoering van het leerstuk van fraus legis of wetsontduiking in het Belgisch inkomstenbelastingrecht onderzocht”, TRV 1993, 271-286.
Van Crombrugge, S., “Fusies en splitsingen in het inkomstenbelastingrecht anno 1993”, TRV 1993, 35, 359-380.
Van Crombrugge, S., “Fraus legis of wetsontduiking het Belgisch fiscaal recht anno 2012”, TRV 2012, 537-562.
Vandamme, M., en Bauters, K., “Hervorming van het erfrecht. Antwoord op de maatschappelijke noden”, notarius 2013, 1, 2-4, http://www.notaris.be/pdf_brochures/hervorming%20erfrecht%20-%20interview%20turtelboom-casman.pdf .
Vanden Daelen, S., “De sterfhuisclausule fiscaal ont(k)leed”, Jura Falc., 2007-08, 1, 59-73.
Van Dyck, J., “Registratie- en schenkingsrechten: onwettige antimisbruikbepaling?”, Fiscoloog 2012, 1306, 7-8.
Van Dyck, J., “Nieuwe, meer ‘volwassen’ algemene antimisbruikbepaling”, Fiscoloog 2012, 1284, 3-8.
Van Dyck, J., “Nieuwe antimisbruikbepaling: vanaf wanneer bij een ‘geheel’?”, Fiscoloog 2013, 1337, 8-9.
Van Zantbeek, A., “Antimisbruikcirculaire nr. 8/2012. Bedreiging of opportuniteit in estate planning-land?”, TEP 2012, 5, 291-299.
Van Zantbeek, A., “Antimisbruik en onroerend goed: rien ne va plus?”, TBO 2012, 6, 307-309
Verbeke, A., “Wat is een huwelijksvoordeel?”, Not. Fisc. M. 2005, 293-296.
Verstraete, H., “De nieuwe antimisbruikbepaling in fiscale zaken”, TAA 2012, 36, 12-19.
Vermeulen, W. en Melis, T., “De nieuwe antimisbruikbepaling inzake schenkings- en successierechten: storm in een glas water?”, Registratierechten 2012, 2, 13-19.
Wastyn, J., De nieuwe antimisbruikbepaling: “En attendant le ministre des Finances”, Mentor
Willems, R. en De Meue, K., “Herkwalificatie moet juridische realiteit respecteren”, Fisc.Act. 2005, 33, 1-3
X, “Nieuwe antimisbruikbepaling: handgift is oké, maar gesplitste aankoop na schenking niet?” Fisc.Act. 2012, 25, 6-7.
X, “Antimisbruikbepaling werkt niet bij testamentaire beschikkingen”, Fiscoloog 2013, 1337, 1-3.
3.3. Bronnen op het internet.
Adriaens, J., De gezinswoning voor 99,6% legateren aan de langstlevende?,6p. http://www.neven-partners.be/artikelspdf/Testament%20gezinswoning%20met%20stukje%20aan%20kind.pdf,
Bollen , N., “Planning successie dreigt fiscaal misdrijf te worden”, De Tijd 26 mei 2012, 1, http://www.tijd.be/nieuws/archief/Planning_successie_dreigt_fiscaal_misdrijf_te_worden.9198253-1615.art?highlight=handgift.
Bollen, N., “Minister vraagt fiscus standpunt gesplitste aankoop opnieuw te bestuderen”, De Tijd 16 mei 2013, http://netto.tijd.be/geld_en_gezin/erfenis/Minister_vraagt_fiscus_standpunt_gesplitste_aankoop_opnieuw_te_bestuderen.9345501-1770.art
Bove, L., “40 huiszoekingen in grote belastingfraudezaak”, De Tijd 16 mei 2013, http://www.tijd.be/nieuws/archief/40_huiszoekingen_in_grote_belastingfraudezaak.9345216-1615.art?highlight=BFO
Dambre, M., Contractvrijheid en rechtsdwang bij de bepaling van de kostprijs van de huur van onroerende goederen, doctoraatsthesis rechten Ugent, 2007-08, 530p., http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/301/112/RUG01-001301112_2010_0001_AC.pdf
De Jonge, F., Het ik-opa testament, masterproef rechten Ugent, 2009-11, 37p., http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/458/521/RUG01-001458521_2011_0001_AC.pdf
Federale Overheidsdienst Financiën (ed)., Wegwijs in schenkingen en nalatenschappen., Brussel, 2012, 91p, http://koba.minfin.fgov.be/commande/pdf/brochure-schenkingen-nieuw-2012.pdf.
Janssens, K., “Algemene antimisbruikbepaling is cruciaal in vereenvoudiging fiscaliteit”, Taxworld 2012, http://www.taxworld.be/taxworld/algemene-antimisbruikbepaling-cruciaal-in-vereenvoudiging-fiscaliteit.html .
Maus, M., ‘Belastingontwijking. Tussen paal en perk.’, 15p, http://www.forumforthefuture.be/syllabi/uploaded/29-maus-anti-misbruik.pdf .
Melis, T., Gesplitste aankoop met voorafgaande schenking: administratie zet belastingschuldige een hak!, 25 april 2013, http://www.cazimir.be/nieuws/62/.
Serrure, B. en Vansteenland, K., “Apple vond Heilige Graal van belastingen”, De Tijd 21 mei 2013, http://www.tijd.be/nieuws/ondernemingen_technologie/Apple_vond_Heilige_Graal_van_belastingontwijking.9347507-3126.art
Steenbrugge, P., Huwelijksvoordelen en successierecht, Masterproef Notariaat, UGent, 2010-2011, 38p, http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/787/326/RUG01-001787326_2012_0001_AC.pdf.
Van Haver, K., “Europa scherpt strijd belastingfraude aan”, De Tijd 22 mei 2013, http://www.tijd.be/nieuws/politiek_economie_europa/Europa_scherpt_strijd_belastingfraude_aan.9348222-3140.art
Van Queckelberghe, K., 50 jaar simulatie in de Belgische belastingsfeer, Masterproef Rechten, UGent, 2011-2012, 158p., http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/892/182/RUG01-001892182_2012_0001_AC.pdf.
Veirman, A., De techniek van het “ik opa”-testament, masterproef rechten, Ugent, 2011-12, 33p, http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/892/306/RUG01-001892306_2012_0001_AC.pdf.
Verbeke, A-L. en Spruyt, E., “Fiscale wetgever, doe uw job en schuif uw verantwoordelijkheid niet af”, De Tijd 4 oktober 2012, http://www.tijd.be/opinie/analyse/Fiscale_wetgever_doe_uw_job_en_schuif_uw_verantwoordelijkheid_niet_af.9250089-2336.art .
Verrue, F., Anti-misbruikbepalingen tegenover de keuze voor de minst belaste weg, 7p, http://www.vub.ac.be/iPAVUB/Postgraduaten/Resources/Werkfiche_Antimisbruikbepalingen_Fr%E9d%E9ric_Verrue.pdf
Wastyn, J., De nieuwe antimisbruikbepaling: “En attendant le ministre des Finances”, Mentor Instituut voor Vermogensanalyse, 29p, http://www.finplanvzw.be/finplan/De%20nieuwe%20antimisbruikbepaling%20En%20attendant%20le%20ministre%20des%20Finances%2003%2007%202012.pdf .
