Gekkenwerk!? Psychiatrische patiënten aanspreken op hun eigen kracht

Dewi Pieroelie
Persbericht

Gekkenwerk!? Psychiatrische patiënten aanspreken op hun eigen kracht

Een van de eerste methodes/begrippen die ik heb geleerd op school tijdens mijn opleiding tot maatschappelijk assistent is empowerment. Een mooi streven en prachtige methodiek om mensen te versterken en aan te spreken op eigen kracht. Echter naarmate de opleiding vorderde en er een einde in zicht kwam ben ik erg sceptisch geworden en gaan  twijfelen aan de mogelijkheid van het uitwerken van deze methodiek.

Er is in deze tijden van crisis met zijn besparingen geen tijd meer om te luisteren naar wat mensen willen, in dialoog te gaan en mensen aan te spreken op hun eigen krachten. Het beleid verlangt van de hulpverleners dat ze rapporteren over effectiviteit en geleverde prestaties. De laatste ontwikkelingen in het hulpverleningslandschap zijn, in mijn ogen, schrijnend. In de zorg leeft in het algemeen de opvatting dat het effectiever is om vragen uit handen te nemen. Dit kost minder tijd en de overheid minder geld, maar zal uiteindelijk geen duurzame oplossing zijn.

Ik ben ervan overtuigd dat hulpverleners die op deze manier (moeten) werken dit niet kunnen doen met volle overtuiging. Zij zijn net als ik opgeleid als kritische hulpverleners die streven naar de beste hulp voor individuen. Opgeleid om uit te gaan van krachten i.p.v. beperkingen, zodat mensen uiteindelijk autonoom kunnen functioneren in onze maatschappij, op eigen kracht. Autonomie wordt cliënten uit handen genomen op het moment dat wij niet meer kijken naar kracht, maar handelen uit onmacht.

Nu subsidies worden geschrapt en er miljoenen worden bespaard kan het niet anders dat dit ten koste gaat van de hulpverlening. Maar is dit niet het moment om mensen aan te spreken op eigen kracht? Nederlanders worden door de regering als nooit te voren aangesproken op hun eigen burgerkracht en eigen verantwoordelijkheid. Is dit niet het moment om dit in het hulpverleningslandschap ook te doen?

Als maatschappij hebben we psychiatrisch patiënten altijd weten buiten te sluiten, ze geen kans gegeven deel uit te laten maken van de maatschappij. Door ze niet aan te spreken op hun krachten blijven we dit doen.

Om deze reden heb ik gekozen om te onderzoeken of het daadwerkelijk “gekkenwerk” is om psychiatrisch patiënten met schulden in deze tijd aan te spreken op hun eigen kracht. Ik denk dat eigen kracht kan bijdragen tot het herstelproces, maar hoe ervaren psychiatrisch patiënten dit?

Tijdens mijn onderzoek ben ik erachter gekomen dat het geen kwestie is van hoe eigen kracht kan bijdragen, maar ben ik mij de vraag gaan stellen of eigen kracht kan bijdragen tot herstel.

Mijn eindwerk is tot stand gekomen binnen de organisatie Orbis GGZ, een psychiatrische afdeling binnen een algemeen ziekenhuis. Ik heb mogen ondervinden dat Orbis GGZ een mooie balans heeft binnen de zorg die zij bieden. Met een multidisciplinair team wordt er gekeken naar alle facetten van de mens. Ongeveer 30% van de cliënten die bij Orbis GGZ in behandeling zijn hebben te maken met schulden. Deze schulden worden als een zodanig zware last ervaren dat ze herstel in de weg staan. Bovendien kunnen mensen met schulden niet participeren in de maatschappij door de beperkte middelen die ze hebben. Je kunt dus stellen dat schulden op zich herstel belemmerend werken.

De maatschappelijk werker binnen Orbis GGZ wordt vaak ingeschakeld wanneer er zich acute problemen voordoen. Er moeten snelle beslissingen gemaakt worden, waardoor er weinig tijd is voor empowerment. Het versterken van cliënten gebeurt op lange termijn door een sociaal psychiatrisch verpleegkundige die samen met de cliënt naar herstel toe werkt. Om dit te kunnen realiseren moet de weg daarnaartoe vrij zijn..

De schuldenproblematiek binnen de psychiatrie is van dermate grote omvang dat het maatschappelijk werk zoals het nu is bij Orbis GGZ niet meer weg te denken is. Financiële zaken uit handen nemen is op het moment van opname empowerment op zich, omdat schulden herstel in de weg staan en er ruimte ontstaat om te werken aan psychisch herstel.  

Bibliografie

Boek

HASTER, D., Basisboek integrale schuldhulpverlening. Groningen, Houten: Noordhoff uitgevers, 2009.

HERMANNS, J., VERHEIJ, F., NIJNATTEN, C., & REULING, M., Handboek jeugdzorg deel 2 volume 2. Bohn Stafleu van Loghum, 2008.

SLOT, N.W. & H.J.M. SPANJAARD, Competentievergroting in de residentiële jeugdzorg. Baarn, 1999.

VAN AUDENHOVE, C., CARLASSARA, V. , VAN HUMBEECK, G., ROMPAEY VAN, I., ROSSEEL, T., SPRUYTTE, N., Beschut wonen in de geestelijke gezondheidszorg. Leuven: garant, 1998.

VANDEREYCKEN, W., & VAN DETH, R., psychiatrie: van diagnode tot behandeling. Houten: bohn stafleu van loghum, 2004.

Rapport

DE GRAAF, R., TEN HAVE, M., & VAN DORSSELAER, S., NEMESIS-2. Utrecht: Trimbos-instituut, 2010.

ENSING, D., & YOUNG, S., Exploring recovery from the perspective of people with psychiatric disabilities, 2003.

FITCH, C., & TULLOCH, S., In the red, debt and mental health. U.K.: mind.,2008.

FITCH, C., SIMPSON, A., COLLARD, S., & TEASDALE, M., Mental health and debt: challenges for knowledge, practice and identity. Londen: College Research and Training Unit, Royal College of Psychiatrists, 2007.

KAT, A., KOOL, L., VAN STRATEN, A., BEEKMAN, A., VAN MARWIJK, H., DEKKER, J., Onderzoeksprotocol Stepped Care Depressie & Angst. Amsterdam, Vrije Universiteit Amsterdam, 2007.

GGZ NEDERLAND, Quick scan II: Bezuinigingsmaatregelen ggz. 20 augustus 2012.

Tijdschrift

OOSTERBAAN, H., BOGAARDS, M., & ROOSENSCHOON, B.-J., Cliënten over herstel. maandblad geestelijke volksgezondheid, jaargang 66, nummer 3, 2011, 147-160.

VLEK, R., Gevangen in het net van de verzorgingsstaat. Over de financiële positie van ggz-patiënten. Deviant, jaargang 1999, nummer 22.

Interne nota

Stuurgroep GGZ, Zorg in samenspel en samenhang. Sittard-Geleen, Orbis GGZ, Oktober 2011: Visie 2011-2014. (niet-gepubliceerd document)

Informatie van het netwerk

NZA, Geestelijke gezondheidszorg. Internet. (http://www.nza.nl/zorgonderwerpen/zorgonderwerpen/langdurende-geestelij…)

MINISTERIE VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID, schuldhulpverlening, een nieuwe wet. Internet, 2013. (http://www.gemeenteloket.minszw.nl/dossiers/werk-en-inkomen/schuldhulpv…)

Mondelinge bron

STEINBUSCH, T., mondelinge mededeling. Informeel gesprek, 11 maart 2013.

Universiteit of Hogeschool
maatschappelijk werk
Publicatiejaar
2013
Kernwoorden
Share this on: