Marks that are descriptive in languages other than English or in minority languages
Marks that are descriptive in languages other than English or in minority languages
Merken in duizend-en-één talen – Lost in translation?
Door Katrien Wouters, Genk 29 september 2013
Merknamen kunnen worden opgesteld in eender welke taal. Hoe meer talen gangbaar zijn in het gebied waarvoor een bedrijf registratie wil verkrijgen, hoe groter het risico op een generische naam. Het rijke taallandschap dat Europa juist zo uniek maakt, lijkt dit probleem in de hand te werken.
Het Bureau voor Harmonisatie van de Interne Markt registreert en beschermt enkel sterke merknamen, namelijk degene die een duidelijke link leggen met het bedrijf dat de goederen of diensten aanbiedt. Dit zijn merken met onderscheidend vermogen. Een merknaam waarvan de betekenis gerelateerd is aan de goederen en diensten in kwestie, vervult haar functie niet. Dit is wat men in het merkenrecht verstaat onder ‘beschrijvend karakter’. Zo is Apple een ongenaakbare merknaam voor computers, maar zou het ongetwijfeld als beschrijvend gelden voor elke nieuwe appelvariant die op de markt komt. Wetend dat beschrijvend karakter in één taal volstaat om registratie te weigeren, kende Europa met 23 officiële talen al een groot risico. De meertaligheid van de burger en de toename van minderheidsgroepen, vergroten dit risico nog.
Tot voor kort hield men in de beoordeling van onderscheidend vermogen alleen rekening met officieel erkende talen. Door te aanvaarden dat ‘espetec’ (Catalaans voor worst) niet geschikt is als merknaam voor gedroogde worsten, evenmin als ‘hellim’ (Turks voor melk) voor zuivelproducten, wegens beschrijvend, heeft het Europees Gerecht echter definitief de deur opengezet voor niet-officiële talen. Voortaan ligt de nadruk op de perceptie van het doelpubliek, het zogenaamde nieuwe criterium. Vat de consument de merknaam op als beschrijvend voor de aangeboden goederen of diensten, ongeacht de taal waarin deze is geschreven, is Europese registratie voor de merknaam in kwestie onherroepelijk uitgesloten. Hoe meer talen men in rekening brengt, hoe groter de mogelijkheid dat een bepaalde merknaam beschrijvend is. Des te kleiner wordt de kans op een succesvolle registratie. Het doel is beschrijvende merken te weren in eender welk deel van de Unie, hetzij een deel van een lidstaat, hetzij een groter gebied dat meerdere lidstaten omvat.
In deze context is ook een nieuwe interpretatie van minderheidstalen op zijn plaats. Enkele van deze zogenaamde minderheidstalen kennen namelijk een groter aantal sprekers dan sommige officiële talen. 7,2 miljoen mensen spreken Catalaans en maar liefst 63 miljoen mensen zijn het Turks machtig. Ter vergelijking: Fins wordt gesproken door 5 miljoen mensen, Maltees slechts door een schamele 430.000 mensen. De grens tussen grote en kleine talen laat zich dus niet zo makkelijk trekken als op het eerste zicht lijkt.
Met het nieuwe criterium in gedachten spelen vanaf nu drie factoren een prominente rol. In de eerste plaats is er de geschreven taal. De plaatsing van accenten en het gebruik van bepaalde karakters leidt tot onderscheiden interpretatiemogelijkheden. Zo mogen we er van uitgaan dat Grieken ‘chroma’ evenzeer begrijpen als de Griekse variant ‘χρώμα’. Zij die het Grieks niet machtig zijn daarentegen worden niet verondersteld in ‘ΔΕΛΤΑ’ hetzelfde concept te zien als in ‘DELTA’.
In tweede instantie neemt ook het belang van de uitspraak toe. Eenzelfde woord kan volledig anders worden uitgesproken door mensen met verschillende moedertalen. Een Duitser zegt ‘ka-tsvaï chports’, terwijl de Engelsman het heeft over ‘keï-tu sports’. In dezelfde zin spreekt een Italiaan over Davide en Daniele (klemtoon respectievelijk op de eerste en tweede lettergreep), maar hoor je een Brit vertellen over David (Deïvid) en Daniel (Denjiel). Nog interessanter wordt het indien we ‘slang’ of vakterminologie en zelfs dialecten in rekening brengen. Zo kan zelfs de onder computerspecialisten veelvuldig gebruikte term ‘16PF’ als beschrijvend worden beschouwd voor software producten. Hoewel de afkorting ‘ca’ van casa in het Venetiaanse dialect de registratie van ‘CA’MARINA’ voor wijnen niet heeft kunnen tegenhouden, blijkt wel dat men streekgebonden uitspraken in acht neemt bij de beoordeling van merknamen.
Tot slot blijken de klassieke talen nog niets aan belang te hebben ingeboet. Het zijn niet zozeer de woordmerken bestaande uit puur Latijnse woorden die risico lopen als beschrijvend te worden opgevat. De gemiddelde consument legt geen link tussen ‘garum’ en viskruiden, hoewel dat laatste woord nochtans de letterlijke vertaling is van het eerste. ‘Méditation transcendantale’ daarentegen doet bij de meeste Europeanen wel een belletje rinkelen als een handeling die de wereld van de zintuigen overstijgt, al was het maar omdat beide woorden hun oorsprong vinden in het Latijn en bijgevolg hun sporen hebben nagelaten in nagenoeg alle talen van de Europese Unie – op Bulgaars en Grieks na. Enkel in laatstvermelde landen is bijgevolg nog registratie mogelijk.
De perceptie van het publiek hanteren als uitgangspunt brengt evenwel ook met zich mee dat bepaalde merknamen geweigerd kunnen worden puur op basis van hun mogelijk racistische connotatie. In die zin kon ‘paki’ in het Verenigd Koninkrijk niet door de beugel als merk voor transportpaletten, daar de inwoners van Aziatische afkomst dit als denigrerend “zouden kunnen” opvatten.
Toch is er niets mis mee het officieel karakter van een taal als leidraad te gebruiken om te achterhalen of het doelpubliek een bepaalde merknaam al dan niet als descriptief beschouwt. In zekere zin impliceert een dergelijke officiële status toch nog altijd dat burgers de taal in kwestie meester zijn. Van een Cyprioot kan men aannemen dat hij zowel Grieks als Turks spreekt. Van de 80 miljoen inwoners in Duitsland zijn er slechts twee miljoen die Turks als moedertaal hebben. De modale Duitser kan moeilijk worden verondersteld eender welk Turks woord te begrijpen.
Een kijkje aan de andere kant van de oceaan leert ons welke andere opties mogelijk zijn. Zowel in Australië als in de Verenigde Staten is Engels de standaard waarmee alle anderstalige woordmerken worden vergeleken. In tegenstelling tot Europa waar men van bij het begin rekening moet houden met 23 talen. Het grootste verschil met beide Angelsaksische rechtssystemen schuilt in de perceptie van het publiek. Daar waar wij native speakers en niet-native speakers in kaart brengen, vertrekt men elders steeds vanuit het standpunt van de native English-speaker. Hoe ver we nu precies best meegaan met het criterium van de perceptie, zal ongetwijfeld nog voor de nodige discussie zorgen. Taal stimuleert immers het denken.
Bibliography
Legislation
§1 Europe
Council Regulation (EC) No 207/2009 of 26th February 2009 on the Community trade mark, Pb. L. 24th April 2009, 78, 1-42.
Benelux Convention on Intellectual Property (Trademarks and Designs) of February 25th 2005.
Commission Regulation (EC) No 753/2002 of 29th April 2002 laying down certain rules for applying Council Regulation (EC) No 1493/1999 as regards the description, designation, presentation and protection of certain wine sector products, OJ L 118, 4.5.2002, 1-76.
§2 United Kingdom
Practice Amendment Notice PAN 12/06, issued 13th June 2006 as to replace paragraphs 27
to 27.4 of the Work Manual, www.ipo.gov.uk.
§3 United States
Lanham Act of 1946, sections 2 and 3, 15 U.S.C. §§ 1051-1127, ch 540, 60 Stat. 427, 1988 & Supp. V 1993
Case law
§1 Europe
European Court of Justice
ECJ 5th July 2012, Audi & Volkswagen/OHIM, C-467/11 P (‘TDI’) (Disposal).
ECJ 9th September 2010, OHIM/BORCO, C-265/09, (‘α’).
ECJ 2Oth September 2007, Nestlé/OHIM, C‐193/06 P, not published in the ECR.
ECJ 7th September 2006, Bovemij/BOIP, C-108/05 (‘Europolis’).
ECJ 22nd June 2006, August Storck/OHIM, C-25/05 P (candy shape).
ECJ 9th March 2006, Matratzen Concord AG/Hukla Germany SA, C-421/04, ECR 2006,
I-02303, (‘Matratzen’).
ECJ 5th October 2004, Alcon/OHIM, C-192/03 P (‘BSS’).
ECJ (6th Chamber) 29th April 2004, Björnekulla Fruktindustrier AB/Procordia Food AB, C-371/02, ECR 2004, I-5811-5821 (‘Bostongurka’).
ECJ 12th February 2004, Campina Melkunie BV/Benelux-Merkenbureau, C-265/00 (‘Biomild’).
ECJ 12th February 2004, Koninklijke KPN Nederland/Benelux-Merkenbureau, C-363/99, ECR 2004, I-1619, (‘Postkantoor’).
ECJ 23rd October 2003, WM Wrigley Jr Company/OHIM, C-191/01, ECR 2003, I-12447 ‘Doublemint’).
ECJ 12th December 2002, Sieckmann/OHIM, C-273/00, ECR 2002, I-11737.
ECJ 18th June 2002, Philips Electronics/Remington, C-299/99 (shape shaver).
ECJ 20th September 2001, Procter & Gamble/OHIM, C-383/99 P (‘Baby-Dry’).
ECJ 4th May 1999, Windsurfing Chiemsee/Huber, C-108/97 and C-109/97 (‘Chiemsee’).
European General Court
GC (1st Chamber) 14th May 2013, Masottina SpA/OHIM – Bodeags Cooperativas de
Alicante Coop V, T-393/11 (‘CA’MARINA’).
GC (6th Chamber) 21st March 2013, Event/OHIM - CBT Comunicación Multimedia,
T-353/11, (‘Eventer Event Management Systems’).
GC (1st Chamber) 8th March 2013, Mayer Naman/OHMI - Daniel e Mayer, T-498/10
(‘David Mayer’).
GC (2nd Chamber) 6th February 2013, Maharishi Foundation/OHIM, T-426/11 (‘méditation transcendantale’) and T-412/11 (‘transcendental meditation’).
GC (7th Chamber) 1st February 2013, Coin/OHIM – Dynamiki Zoi, T-272/11 (‘fitcoin’).
GC (4th Chamber) 8th February 2013, BSH/OHIM, T-625/11 (‘ecoDoor’).
GC (7th Chamber) 1st February 2013, Ferrari/OHIM, T-104/11, (‘perle’).
GC (5th Chamber) 31st January 2013, Present-Service Ullrich/OHIM - Punt Nou, T-66/11 (‘babilu’).
GC (5th Chamber) 31st January 2013, KS Sports Europe/OHIM – Karhu Sports Ibérica, T-54/12, (‘Sport’).
GC (4th Chamber) 15th January 2013, BSH/OHIM, T-625/11 (‘ecoDoor’).
GC (4th Chamber) 13th November 2012, Tesa/OHIM – Superquímica, T-555/11, (‘Tesa
Tack’).
GC (8th Chamber) 18th September 2012, Scandic Distilleries/OHIM – Bürgerbräu, Röhm
und Söhne, T-460/11 (‘Bürger’).
GC (7th Chamber) 13th September 2012, Sogepi Consulting y Publicidad/OHIM, T-72/11
(‘Espetec’).
GC (5th Chamber) 12th September 2012, Duscholux Ibérica/OHIM – Duschprodukter
Skandinavien AB, T-295/11 (‘duschy’).
GC (8th Chamber) 13th June 2012, Organismos Kypriakis Galaktokomikis
Viomichanias/OHIM – Garmo, T-534/10 (‘Hellim’).
GC (1st Chamber) 25th May 2012, Nike/OHIM - Intermar Simanto Nahmias, T-233/10
(‘JUMPMAN’).
GC (2nd Chamber) 31st January 2012, Cervecería Modelo/OHIM – Plataforma Continental, T‐205/10 (‘La Victoria De Mexico’), not published in the ECR.
GC (2nd Chamber) 18th January 2012, Tilda Riceland Private/OHIM – Siam Grains, T-304/09 (‘BASmALI’).
GC (3rd Chamber) 5th October 2011, PAKI Logistics/OHIM, T-526/09 (‘PAKI’).
GC (3rd Chamber) 6th July 2011, Audi & Volkswagen/OHIM, T-318/09 (‘TDI’).
GC (2nd Chamber) 7th June 2011, Psytech International Ltd/OHIM - Institute for Personality & Ability Testing Inc, T-507/08, (‘16PF’).
GC (4th chamber) 17th May 2011, Consejo Regulador de la Denominacion de Origen Txakoli de Alava and Others/OHIM, T-341/09 (‘Txakoli’).
GC (3rd Chamber) 17th May 2011, Diagnostiko kai Therapeftiko Kentro Athinon “Ygeia”/OHIM, T-7/10 (‘υγεία’).
GC (4th Chamber) 12th April 2011, Euro-Information/OHIM, T-28/10, (‘Euro Automatic Payment’).
GC (5th Chamber) 16th December 2010, Deutsche Steinzeug Cremer & Breuer/OHIM, T-281/09 (‘Chroma’).
GC (4th Chamber) 6th March 2012, ThyssenKrupp Steel Europe v OHIM, T-565/10
(‘Highprotect’), not published in the ECR.
GC (8th Chamber) 9th December 2010, Liz Earle Beauty/OHIM, T-307/09 (‘Naturally Active’).
GC (8th Chamber) 9th December 2010, Earle Beauty/OHIM, T‐486/08 (‘Superskin’).
GC (8th Chamber) 9th December 2010, Tresplain Investments/OHIM - Hoo Hing, T-303/08
(‘Golden Elephant Brand’).
GC (2nd Chamber) 25th February 2010,
GC (8th Chamber) 20th January 2010, Nokia/OHIM – Medion, T-460/07 (‘Life Blog’).
GC (7th Chamber) 11th June 2009, Last Minute Network/OHIM - Last Minute Tour,
T-115/07 (‘Last Minute Tour’).
GC (5th Chamber) 10th June 2009, Vivartia/OHIM - Kraft Foods Schweiz, T-204/06 (‘milko ΔΕΛΤΑ’).
GC (6th Chamber) 29th April 2009, BORCO-Marken-Import Mattthiesen/OHIM, T- 23/07, ECR II-861 (‘α’).
GC (8th chamber) 19th November 2008, Rautaruukki/OHIM, T-269/06 (‘Rautaruukki’), II-273.
GC (8th chamber) 26th November 2008, New Look/OHIM, T-435/07 (‘New Look’).
GC (5th Chamber) 15th October 2008, Powerserv Personalservice/OHIM & Manpower, T-405/05 (‘Manpower’). üGC (8th Chamber) 19th June 2008, Mülhens/OHMI - Spa Monopole, T-93/06, (‘GC (3rd Chamber) 12th March 2008, Compagnie générale de diététique SAS/OHIM, T-341/06 (‘garum’).
üGC (8th Chamber) 12th March 2008, Suez/OHIM, T-128/07 (‘Delivering the essentials of life’).
GC (5th Chamber) 20th November 2007, Tegometall International AG/OHIM, T-458/05 (‘TEK’).
GC (5th Chamber) 18th October 2007, Ekabe International/OHIM - Ebro Puleva, T-28/05 (‘Omega 3’).
GC (4th Chamber) 12th September 2007, ColArt/Americas/OHIM, T-164/06 (‘Basics’).
GC (1st Chamber) 12th September 2007, Koipe/OHIM - Aceites del Sur, T-363/04 (‘La Española’).
Lancôme/OHIM – CMS Hasche Sigle, T-160/07, ECR II-1733 (‘Color Edition’).
GC (5th Chamber) 12th June 2007, MacLean-Fogg/OHIM, T-339/05 (‘Lokthread’).
GC (2nd Chamber) 17th October 2006, Hammarplast/OHIM - Steninge Slott, T-499/04
(‘Steninge Slott’).
GC (5th Chamber) 7th September 2006, Meric/OHIM – Arbora & Ausonia, T‐133/05
(‘Pam-Pim’s Baby‐Prop’) ECR II‐2737.
GC (3rd Chamber) 3rd May 2006, Eurohypo/OHIM, T-439/04 (‘Eurohypo’).
GC (3rd Chamber) 15th September 2005, Citicorp/OHIM, T-320/03 (‘Live Richly’).
GC (4th Chamber) 22nd June 2005, Metso Paper Automation/OHIM, T‐19/04 (‘Paperlab’), ECR 2005, II‐2383.
GC (2nd Chamber) 25th May 2005, TeleTech Holdings/OHIM - Teletech International, T-288/03 (‘Teletech Global Ventures’).
GC (4th Chamber) 9th March 2005, Osotspa/OHIM - Distribution & Marketing, T-33/03, (‘Hai’).
GC (2nd Chamber) 8th July 2004, MLP Finanzdienstleistungen/OHIM, T-270/02 (‘bestpartner’).
GC (2nd Chamber) 29th April 2004, Eurocermex/OHIM, T-399/02 (shape beer bottle).
EGC (4th Chamber) 17th March 2004, El Corte Inglés/OHIM – Gonzaléz Ckla Germany, T-6/01, ECR 2002, II-4335 (‘Matratzen’).
GC (2nd Chamber) 5th March 2003, Alcon/OHIM, T-237/01 (‘BSS’). GC (4th chamber) 27th February 2002, Streamserve/OHIM, T-106/00 (‘Streamserve’). üGC (4th Chamber) 5th December 2000, Messe München/OHIM, T-32/00 (‘electronica’).
Office for the Harmonisation of the Internal Market
R 413/2009-1 (‘David Mayer’), decision of 26th July 2010.
R 485/2009-2 (‘Putkireformi’), decision of 25th June 2009.
R 808/2006-4 (‘α’), decision of 30th November 2006. üR 746/2005-4 (‘Tikka Tikka’), decision of 31st March 2006.
R 312/2010-2 (‘Espetec’) OHIM Boards of Appeal, decision of 12th November 2010, Yearly Overview, Decisions of the Boards of Appeal 2010.
§2 Belgium
Cass 27th May 2011, C.10.0131.N.
Brussel 13th October 2009, ICIP 2009, 4, 600.
§3 Germany
German Supreme Court, Case I ZR 23/02.
§4 Switzerland
Swiss Federal Supreme Court decision ATF 120 II 144 (‘Yeni Raki’).
§5 Australia
Burgoyne's, 6 RPC 227.
Pianotist Co’s Application, 33 RPC 774.
Smitsvonk, 72 RPC 117. üSimplug, (1957) RPC 173.
Wacker-chemie, (1957) RPC 278.
§6 United States
Anheuser-Busch, Inc./Stroh Brewery Co., 750 F.2d 631, 641-42 (8th Cir. 1984).
Dadirrian/Yacubian, 98 F. 872, C.A.1, 1900.
Enrique Bernat F., S.A./Guadalajara, Inc., 210 F.3d 439, (5th Cir. 2000).
General Cigar Co./G.D.M. Inc., 988 F. Supp. 647, 660 (S.D.N.Y. 1997).
In re Thomas, 9 U.S.P.Q.2d 1021, 1024 (T.T.A.B. 2006).
In re Savisa (Pty.) Ltd., Ser. No. 78154196, 2005 TTAB LEXIS 91, at *6-12 (Feb 24th 2005).
In re Spirits Int’l, N.V., 563 F.3d 1347, 1352 (Fed. Cir. 2009).
La Peregrina, Thomas , 79 USPQ2d at 1021.
Otokoyama Co., Ltd/Wine of Japan Import Inc., 175 F.3d 266 (2d Cir. 1999).
Palm Bay Imports Inc/Veuve Clicquot Ponsardin Maison Fondee en 1772, 396 F.3d 1369,
1377 (Fed Circuit 2005).
Seiko Sporting Goods USA, Inc./Kabushiki Kaisha Hattori Tokeiten, 545 F. Supp. 221, 226 (S.D.N.Y. 1982).
Legal doctrine
§1 Europe
CREECH, R., Law and Language in the European Union: the Paradox of a Babel United in Diversity, European Law Publishing, 2005, 176p.
DE SCHRYVER, C., "Inburgering van een gemeenschapsmerk: waar?" in IRDI 2013-1, 7p.
DE SCHRYVER, C., Het gebruik van het Gemeenschapsmerk vanuit geografisch perspectief: inburgering, bekendheid en normaal gebruik, master thesis Law KULeuven, 2011-2012, 91p, http://oami.europa.eu.
GIELEN CH. and VON BOMHARD V. (eds), Concise European Trade Mark and Design Law, Wolters Kluwer, Alphen aan den Rijn, 2011, xv+598.
GORDON, R. G. (ed), Ethnologue: Languages of the World, SIL International 2005, 1272p.
GOTZEN, F. and JANSSENS, M.-C., Wegwijs in het intellectueel eigendomreccht, Brugge, Vanden Broele, 2009, xvii+315.
GOTZEN, F. and JANSSENS, M.-C. (eds), Handboek merkenrecht (Benelux, communautair, internationaal) in Centrum voor intellectuele rechten (CIR), ep 22, Brussel, Bruylant,
2012, 321.
HAARMANN, H., www.ieg-ego.eu.
HANDLER, M., “The distinctive problem of European trade mark law”, 27(9) European Intellectual Property Review 2005, 306-312.
HORNSBY, M. and AGARIN, T., “The end of minority languages? Europe’s regional languages in perspective” in JEMIE 2012, 88-116.
MAX PLANCK INSTITUTE FOR INTELLECTUAL PROPERTY AND COMPETITION LAW, Study on the Overall Functioning of the European Trade Mark System, 15th February 2011,
http://ec.europa.eu/internal_market/indprop/docs/tm/20110308_allensbach…, 146.
MILLS, R., “Registration of terms borrowed from another language”, 1(7) Journal of Intellectual Property Law & Practice (2006), 437.
OHIM MANUAL CONCERNING PROCEEDINGS BEFORE THE OFFICE FOR HARMONIZATION IN THE INTERNAL MARKET (TRADE MARKS AND DESIGNS), PART B – Examination, most
recently revised on 15th September 2010, 16p.
EUROBAROMETER, 2006, http://ec.europa.eu/languages/languages-of-europe/eurobarometer-survey_….
European Commission survey carried out in 2012, Europeans and their languages, 147p.
KEELING, D. T., “About Kinetic watches, easy banking and nappies that keep a baby dry: a review of recent European case law on absolute grounds for refusal to register trade marks” in Intellectual Property Quarterly 2003, 131-162.
PHILIPS, J., Trade marks at the limit, Cheltenham, Edward Elgar Publishing Limited, 2006, 285p.
PHILLIPS, J., Trade Mark Law – A Practical Anatomy, Oxford, Oxford University Press 2003, 832p.
RÄIKKÖNEN, E-L., “A Brave New World: A Neologism’s Dangerous Path to EU Trade Mark Registration”, IRDI 2011, 303-319.
RÄIKKÖNEN, E-L., A Brave New Word: A Neologism’s Dangerous Path to EU Trade Mark Registration, master thesis Law KULeuven, 2010-2011, 50p, http://oami.europa.eu
Speaking for Europe: Languages in the European Union, European Commission Directorate-General for Communication, Office for Official Publications of the European Communities, 2008 Luxembourg.
STUDY ON THE OVERALL FUNCTIONING OF THE EUROPEAN TRADE MARK SYSTEM (ALLENBACH STUDY), presented by Max Planck Institute for Intellectual Property and
Competition Law Munich, 15th November 2011, xi+279p.
Intellectual Property Office, Trade Mark Manual, http://www.ipo.gov.uk/tmmanual- chap3-exam.pdf.
VANHEES, H., “Boekbespreking: Handboek merkenrecht (Benelux, communautair, internationaal)” in RW 2010, ep 33, 1408.
§2 Australia
TMO Manual of Practice and Procedure, http://xeno.ipaustralia.gov.au/D:/Exmanual/cnts-num.htm.
§3 United States
BOWMAN, E. E., “Trademark Distinctiveness in a Multilingual Context: Harmonization of the Treatment of Marks in the European Union and the United States” in San Diego International Law Journal (2003), 513-522.
Examination Guide 1-08 The Doctrine of Foreign Equivalents and Likelihood of Confusion, USPTO, Issued 23th April 2008, III, http://www.uspto.gov/trademarks/resources/exam/examguide1_08.jsp.
GERRY, J. and RUBINO, C. (eds), Facts About the World’s Languages: An Encyclopedia of the World’s Major Languages, Past and Present, 2001, 465p.
MCGEVEREN, W. (ed), World Almanac and Book of Facts 2004, World Almanac 2004, 1008p.
SCHECHTER, R. and THOMAS, J., Trademark Distinctiveness in a Multilingual Context: Harmonization of the Treatment of Marks in the European Union and the United States, San Diego Int’l LJ, Vol 4 513, 2003, 521p.