Psycho-educatie over dyscalculie in de klas

Ellen Winnepenninckx
Persbericht

Psycho-educatie over dyscalculie in de klas

Kinderen die het wat moeilijker hebben met sommige schoolse onderdelen zijn er altijd al geweest. Zo zijn er die heel goed zijn in wiskunde maar waar taal iets minder vlot verloopt of andersom. We kunnen dus niet spreken van een nieuw fenomeen wanneer we het concept “kinderen met leerproblemen” nader bekijken. We kunnen echter wel stellen dat de zorg in verschillende scholen enorm is toegenomen en dat er de dag van vandaag meer kinderen worden aangemeld dan vroeger. Omwille hiervan komt er vervolgens ook vaker een uitgebreid onderzoek dat leerstoornissen aan het licht brengt. Iedereen is bekend met de leerstoornissen dyslexie, dysorthograpie, dyscalculie,… en de kans is groot dat in jouw omgeving hier iemand mee gediagnosticeerd is. Dyslectische kinderen ervaren problemen met lezen en schrijven, kinderen met dyscalculie hebben het dan weer zeer moeilijk met wiskunde. Velen van ons weten dus wat deze leerstoornissen inhouden. Wat vele ouders, kinderen en scholen echter vaak niet weten is hoe ze hier op een gepaste manier mee moeten omgaan in het dagelijks leven van het kind. Vandaar de grote nood aan psycho-educatie. Dit is een fenomeen dat minder alom bekend staat. Bij psycho-educatie gaat het erover dat de betrokken partijen meer informatie krijgen over wat de leerstoornis precies inhoudt, wat de struikelblokken kunnen zijn in het dagelijks leven van het kind, eventueel verdere informatie over de oorzaak ervan,… . Het is een belangrijk iets dat zowel het leven van het kind als dat van de ouders kwalitatief kan verbeteren. In de scholen is de kennis over de verschillende leerstoornis vaak te beperkt om de kinderen op een gepaste manier te ondersteunen. Ze worden nog te vaak uitgelachen door leeftijdsgenootjes en onvoldoende begeleid door de leerkrachten. Dit kan een zeer grote impact hebben op het welbevinden van het kind. Het gaat niet meer met plezier naar school, het huiswerk maken is vaak een heel gevecht en dit tot verdriet en frustratie van de ouders. Daarom werd het hoog tijd om een praktijktoepassing voor psycho-educatie op maat van de scholen en de kinderen uit te werken. Er moest met verschillende factoren rekening worden gehouden. Zo mocht het enerzijds niet te ingewikkeld worden uitgelegd, zowel voor de kinderen als voor de leerkracht, anderzijds mocht het toepassen van het model ook niet te veel tijd en aandacht in beslag nemen. Het doel was niet om alle aandacht op het kind met de leerstoornis te vestigen maar om zijn directe schoolomgeving bewust te maken van de moeilijkheden waarmee hij/zij te maken zou krijgen en hoe zij daar als school, leerkracht en klasgenoten het beste konden op inspelen.

De praktijktoepassing bestaat uit verschillende stappen of fases gebaseerd op de bruikbare onderdelen uit de reeds beschikbare theorie over psycho-educatie en op eigen ideeën die hieruit zijn voortgevloeid. Het betreft kleine oefeningen of gesprekken die de klasgenoten bewust moeten maken van de moeilijkheden die het kind in kwestie kan ervaren en om hiervoor begrip op te wekken. Het laat de kinderen nadenken en probeert hen een manier van reageren aan te reiken in het dagdagelijkse leven met een kind met een leerstoornis in de klas. De praktijktoepassing kan mits aanpassingen ook voor andere leerstoornissen worden gehanteerd maar werd oorspronkelijk opgesteld voor kinderen met dyscalculie omdat deze leerstoornis minder alom bekend en beschreven werd dan de leerstoornis dyslexie. Het ideale scenario is als de praktijktoepassing zou kunnen worden toegepast in verschillende scholen om op die manier voor verschillende kinderen de vooropgestelde doelen te bereiken.

Bibliografie

Ashkenazi, S., Rosenberg-Lee, M., Tenison, C., Menon, V. (2011). Weak task-related modulation and stimulus representations during arithmetic problem solving in children with developmental dyscalculia. doi:10.1016/j.dcn.2011.09.006

Aujoulat, I., d’Hoore, W., Deccache, A. (2007). Patient empowerment in theory and practice: polysemy or cacophony. Patient Education and Counseling, 66, 13-20. doi:10.1016/j.pec.2006.09.008

Brocatus, N., Vermeersch, K., Desoete, A., De Haes, S. (2010). Psycho-educatie: de mening van de Vlaamse logopedist.

Brocatus, N. & Vermeersch, K. (2012). Werkmap psycho-educatie bij dyslexie. Antwerpen: Garant.

Butterworth, B. (2011). Foundational numerical capacities and the origins of dyscalculia. Space, Time and Number in the Brain, 249–265.

De Bondt, A, De Braeckeleer, N. (2001). De dyscalculie survivalgids. Sint-Niklaas: Abimo.

De Ruyck, F. & Desoete, A., (2010). STICORDI – wat werkt?, Logopedie, 23, 38-42.

De Smedt, B., Janssen, R., Bouwens, K., Verschaffel, L., Boets, B., Ghesquière, P. (2009). Working memory and individual differences in mathematics achievement: a longitudinal study from first grade to second grade. Journal of Experimental Child Psychology, 103, 186–201. doi:10.1016/j.jecp.2009.01.004

De Smedt, B. & Gilmore, C.K. (2011). Defective number module or impaired access? Numerical magnitude processing in first graders with mathematical difficulties. Journal of Experimental Child Psychology, 108, 278-292. doi:10.1016/j.jecp.2010.09.003

De Smedt, B., Holloway, I.D., Ansari, D. (2011). Effects of problem size and arithmetic operation on brain activation during calculation in children with varying levels of arithmetical fluency. NeuroImage, 57, 771–781. doi:10.1016/j.neuroimage.2010.12.037

Dehaene, S., Molko, N., Cohen, L., Wilson, A.J. (2004). Arithmetic and the brain. Cognitive Neuroscience, 14, 218–224. doi 10.1016/j.conb.2004.03.008

Desoete, A., Roeyers, H., De Clercq, A. (2004). Children with mathematics learning disabilities in Belgium. Journal of Learning Disabilities, 37, 50-61.7

Desoete, A. (2008). Co-Morbidity in mathematical learning disabilities: rule or exception?. The Open Rehabilitation Journal, 1, 15-26.

Desoete, A. & Braams, T. (2008). Kinderen met dyscalculie. Amsterdam: Boom.

Desoete, A., Ghesquière, P., De Smedt, B., Andries, C., Van den Broeck, W., Ruijssenaars, A.J.J.M. (2010). Dyscalculie: standpunt van onderzoekers in Vlaanderen en Nederland.

 

Desoete, A., Van Hees, V., Tops, W., Brysbaert, M. (2012). Proef op de som – studeren met dyscalculie. Gent: Artevelde hogeschool.

 

Drieskens, A. & Timmermans, H. (2011). Mijn kind is bijzonder, wat betekent een diagnose, een etiket, een handelingsplan voor ouder en kind? Caleidoscoop, 6.

Fristad, M.A., Gavazzi, S.M, Mackinaw-Koons, B. (2003). Family psychoeducation: an adjunctive intervention for children with bipolar disorder. Biological Psychiatry, 53, 1000-1008.

Geary, D. (2004). Mathematics and learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 37, 4-15.

Geary, D. (2010). Mathematical learning disabilities. Advances in Child Development and Behavior, 39, 45-77.

Ghesquiere, P., Minnaert, A., Ruijssenaars A.J.J.M. (2008). Leerproblemen en leerstoornissen. Handboek klinische ontwikkelingspsychologie, 403-425.

Ghesquière, P. & Ruijssenaars, A.J.J.M. (2002). De impact van leerstoornissen op volwassenleeftijd. Leuven: Acco.

Glorieux, P. & Vanthomme, J. (2010). Zorgzame klas – psycho-educatie voor de basisschool. Leuven: Acco.

Griffin, S. (2004). Building number sense with number worlds: A mathematics program for young children. Early Childhood Research Quarterly, 19, 173–180. doi:10.1016/j.ecresq.2004.01.012

 

Gross-Tsur, V., Manor, O., Shalev, R. (1996). Developmental dyscalculia: prevalence and demographic features. Developmental Medicine and Child Neurology, 38, 25-33.

Hall, A. (2008). Specific learning difficulties. Psychiatry, 6, 260-265.

Ijiri, L. & Kudzma, E.C. (2000). Supporting nursing students with learning

disabilities: a metacognitive approach. Journal of Professional Nursing, 16, 149-157. doi: 10.1053/PN.2000.5917

Janssens, V. (2012). Toegepaste psychologie [cursustekst]. Antwerpen: Hogeschool Antwerpen.

Kamphuis, E. & Vernooy, K. (2011). Feedback geven een sterke leerkrachtvaardigheid. Basisschool management, 7, 4-8.

 

Katusic, S.K., Barbaresi, W.J., Colligan, R.C., Weaver, A.L., Leibson, C.L., Jacobsen, S.J. (2005). Case definition in epidemiologic studies of ADHD. Ann Epidemiol, 15, 430–437. doi:10.1016/j.annepidem.2004.12.004

Kiuru, N., Poikkeus, A.M., Lerkkanen, M.K., Pakarinen, E., Siekkinen, M., Ahonen, T., Nurmi, J.E. (2012). Teacher-perceived supportive classroom climate protects against detrimental impact of reading disability risk on peer rejection. Learning and Instruction, 22, 331-339. doi:10.1016/j.learninstruc.2011.12.003

 

Kourkoutas, E.E. & Xavier, M.R. (2010). Counseling children at risk in a resilient contextual perspective: a paradigmatic shift of school psychologists’ role in inclusive education. Social and Behavioral Science, 5, 1210-1219. doi:10.1016/j.sbspro.2010.07.263

Kraeye, G. (2012). Bachelor lager onderwijs [cursustekst]. Gent: Hogeschool Gent

 

Lopez M.A., Toprac, M.G., Crismon, M.L., Boemer, C., Baumgartner, J. (2005). A psychoeducational program for children with ADHD or depression and their families: results from the CMAP feasibility study. Mental Health Journal, 41, 51-66.

Miranda, A., Presentacion, M.J., Soriano, M. (2002). Effectiveness of a school-based multicomponent program for the treatment of children with ADHD. Journal of Learning Disabilities, 35, 46-62.

 

Mishna, F. (2003). Learning disabilities and bullying: double jeopardy. Journal of Learning Disabilities, 36, 336-347.

Montoya, A., Colom, F., Ferrin, M. (2011). Is psychoeducation for parents and teachers of children and adolescents with ADHD efficacious? A systematic literature review. European Psychiatry, 26, 166–175. doi:10.1016/j.eurpsy.2010.10.005

Oostdam, R., Peetsma, T., Blok, H. (2007). Het nieuwe leren in basisonderwijs en voortgezet onderwijs nader beschouwd: een verkenningsnotitie voor het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

 

Patel, D.R., Greydanus, D.E., Calles, J.L., Pratt, H.D. (2010). Developmental disabilities across the lifespan. Disease-a-Month, 56, 305-397. doi:10.1016/j.disamonth.2010.02.001Ringeisen, H. & Hoagwood, K. (2002). Clinical and research directions for the treatment and delivery of children's mental health services. Handbook for serious emotional disturbance in children and adolescents, 33-55. New York: John Wiley & Sons, Inc.

 

Sabin, E. (2007). Weet je wat het is om anders te zijn? – leer alles over kinderen met een aandoening, handicap of leerstoornis. Huizen: Pica.

Seo, Y.J. & Bryant, D.P. (2009). Analysis of studies of the effects of computer-assisted instructionon the mathematics performance of students with learning disabilities. Computers and Education, 53, 913-928. doi:10.1016/j.compedu.2009.05.002

Shalev, R., Auerbach, J., Gross-Tsur, V. (1995). Developmental dyscalculia, behavioural and attentional aspects: a research note. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 36, 1261-1268.

Shalev R., Manor, O., Auerbach, J., Gross-Tsur, V. (1998). Persistence of developmental dyscalculia: what counts? Results from a 3-year prospective follow-up study.

Shalev, R. & Gross-Tsur, V. (2001). Developmental dyscalculia. Pediatr Neurol, 24, 337-342.

Shalev, R., Manor, O., Gross-Tsur, V. (2005). Developmental dyscalculia: A Prospectieve Six-year Follow-up. Developmental Medicine and Child Neurology, 47, 121-125.

Struyf, E., Verschueren, K., Verachtert, P., Adriaensens, S., Vermeersch, B., Van de Putte, I., Stoffels, L. (2012). Zorgbeleid in het gewoon basisonderwijs en secundair onderwijs in Vlaanderen: kenmerken, predictoren en samenhang met taakopvatting en handelingsbekwaamheid van leerkrachten - Beleidssamenvatting.

 

Svanborg, P., Thernlund, G., Gustafsson, P.A., Hagglof, B., Poole, L., Kadesjo, B. (2009). Efficacy and safety of atomoxetine as add-on to psychoeducation in the treatment of attention deficit/hyperactivity disorder: a randomized, double-blind, placebocontrolled study in stimulant-naive swedish children and adolescents. Child and Adolescent Psychiatry, 18, 240-249.

 

Swaim, K.F. & Morgan S.B. (2001). Children’s attitudes and behavioral intentions toward a peer with autistic behaviors: does a brief educational intervention have an effect. Journal of Autism and Developmental Disorders, 31(2), 195-205.

Theunissen, N., Tates, K., Visser, A. (2004). Educating and counseling children about physical health. Patient Education and Counseling, 55, 313-315. doi:10.1016/S0738-3991(04)00352-0

Vermeulen, P. (Red.), (2008). Ik ben speciaal 2 – werkboek psycho-educatie voor mensen met autisme. Berchem: EPO.

Universiteit of Hogeschool
Toegepaste psychologie
Publicatiejaar
2013
Kernwoorden
Share this on: