White slave trade en white slavery. De Belgische casus vanaf 1902.
De genese van campagnevoering rond traite des blanches richt zich tegen prostitutie en immigratie tijdens de eerste helft van de twintigste eeuw. Het beleid binnen de Belgische samenleving wordt gevormd door nationale en internationale factoren. Voor 1902 was er reeds sprake van samenwerking tussen staten, maar in dat jaar wordt de basis gelegd voor de verdere strijd tegen internationale handel in blanke slavinnen en aansluitend prostitutie.
Uit de analyse van bronnen vallen interessante lobbygroepen op. De abolitionisten en moralisten bundelen hun krachten om via internationale en nationale weg de afschaffing van prostitutie te betrachten. Prostitutie wordt het symbool van zedeloosheid en wordt publiekelijk afgebroken door allerlei uitgesmeerde schandalen van minderjarigen en corruptie. De staat krijgt hierbij een paternaliserende rol toevertrouwd. Via allerhande politieke middelen wordt de strijd tegen immoraliteit ingezet. Een fenomeen als handel in blanke slavinnen wijst echter door de onbestemde terminologie en twijfelachtige bewijslast er op dat kan gaan om een metafoor voor een bepaald discours.
Allerhande motieven bepalen de invulling van dit discours. Zo poogt men via internationale conventies de blanke slavin te omlijnen als slachtoffer. Ze werd namelijk geïntroduceerd in België als zijnde een gedwongen minderjarige of meerderjarige prostituee van vreemde origine.
De handel in vrouwen en minderjarigen wordt tot aan de internationale conventie in 1921 gekoppeld aan fraude en dwang. Vanaf dan valt de vrije keuze om zich legaal te prostitueren weg opdat prostitutie als rechtstreekse oorzaak van die handel kan worden aangeduid. De rol van een zogenaamd wetenschappelijk onderbouwd onderzoeksrapport uitgaande van de S.D.N. verhoogt de druk op de Belgische maatschappij om de gereguleerde prostitutie af te schaffen. Tijdens het interbellum bereikt de samenwerking tussen Belgische en internationale abolitionisten een hoogtepunt. Dit dankzij de bijzondere rol van Isidore Maus. Hij zat twee belangrijke organen in de strijd tegen mensenhandel en prostitutie voor, namelijk respectievelijk de S.P. en het C.N.B. Deze drie Belgische actoren staan in opvallende wisselwerking met het internationale schouwspel.
De conventie te Genève in 1933 resulteert in een overwinning voor het internationaal abolitionisme. Het stelt prostitutie namelijk gelijk aan de handel in vrouwen en kinderen. Het Belgisch reglementarisme gaat wankelen en bezwijkt in 1948 met de wet op de afschaffing van prostitutie.
Als het ware gelijktijdig wordt in 1949 prostitutie rechtstreeks aangevallen als zijnde inherent schadelijk voor de waardigheid van elk persoon. Prostitutie in combinatie met mensenhandel maakt elk individu slachtoffer of dader door de uitbuiting ervan. Dit resulteert in een ongenuanceerde visie waarbij sinds 1933 het recht tot zelfbeschikking over boord wordt gegooid.
Sinds de afschaffing van prostitutie wordt in België een liberaal abolitionistisch beleid voorgeschreven. Dit betekent dus geen criminalisering van de prostituee, de staat erkent prostitutie op zich als een vrije keuze, hoewel de uitbuiting en het gebruik ervan wel worden vervolgd. Op zich halen de abolitionistische, moralistische en vrouwenorganisaties hiermee hun slag thuis.
In de bredere context betekende de samenwerking tussen het Belgisch abolitionisme en de strijd tegen de handel in blanke slavinnen een geïntensifieerd moraliserend discours. Via propaganda wordt de publieke opinie ingelicht rond de gevaren en risico’s van zedeloos gedrag. Dit is vooral gericht op de ‘zwakkere’ in de maatschappij. De bescherming van het kind wordt vooropgesteld en vastgelegd bij wet. De vrouwelijke vreemdelingenpopulatie wordt onder hergedefinieerde misdrijven of zelfgeclaimde hulp gerepatrieerd. De onderste bevolkingslagen worden beteugeld uit hoofde van het beschermen van de publieke moraliteit. Heel wat bewuste en onvoorziene gevolgen vloeien voort uit de internationale commotie rond blanke slavernij. Uiteindelijk zijn conclusies steeds voor discussie vatbaar.
De veelheid aan bronnen staaft empirisch dat het aantal gevallen veel lager ligt dan in de campagnes wordt uitgespreid. De taak van de S.P. bestaat uit het verifiëren van die vastgestelde feiten. In het merendeel van de zaken blijkt het om een onbetrouwbare bron te gaan waarvan het werkelijke bewijs ontbreekt. Desalniettemin werd dit toch in de publieke arena gegooid, dus schuilt hier een motief achter. Net zoals bij het grootschalig onderzoek vanwege de S.D.N. Het zet de deuren open voor het veroordelen van mensenhandel dat gekenmerkt is door eenzelfde problematiek.
Weinig mensen stellen zich de vraag wat ‘illegale migratie’ precies inhoudt. De parallellen met toen zijn opvallend. Rond een afgelijnde terminologie, het gebruik van statistische gegevens en de aanpak van prostitutie als beroep is het laatste woord echter nog niet gezegd.
Agustin, Chaumont en Doezema zien hierin een manier om een gemarginaliseerde groep te viseren, opdat de eigen belangen worden doorgevoerd. De repressie kan geenszins als hulpbiedend worden beschouwd. Aangezien iemand gedwongen repatriëren ook een misdrijf in mensenhandel kan zijn. Weliswaar zonder de prostitutie er rond. Een fenomeen zoals de handel in blanke slaven kan enkel op die manier worden gelegitimeerd. Namelijk door een causaal verband te construeren met prostitutie. Het opgedrongen juk van victimisering, criminalisering en marginalisering is een conditio sine qua non om immigranten terug te sturen langs wettelijk goedgekeurde maatregelen.
Om een oplossing te bieden aan de huidige kwesties over prostitutie moet het hoofd gebroken worden op een geheel andere conceptualisering van de sector. Dat zou een zeer vruchtbare onderzoekspiste zijn. De situatie nu lijkt een herhaling van het bestudeerde scenario van deze masterproef. Het reglementarisme bleek geen oplossing te zijn, maar het abolitionisme evenmin. Studies tonen aan dat een prostituee vroeg of laat reëel slachtoffer wordt van een verhoogd roesmiddelengebruik, verkrachting, gezondheidsproblemen of psychologisch leed. Het vooringenomen onderscheid in gender, ras en nationaliteit opzij schuiven zou een eerste stap zijn in de ondersteuning van een sector die zal voortduren zolang er vraag naar is. Internationaal leeft een moreel discours dat streeft naar de afschaffing ervan nog steeds voort. In een liberaal-democratische staat als België zijn doordachte strategieën ontwikkeld om ‘prostitutiebuurten’ uit de clandestiniteit te halen. Of dit transparant en menswaardig is werd onderzocht. Telkens opnieuw bots men op geen sluitend antwoord. Een compromis is met andere woorden toen niet gevonden en ontbreekt nog steeds in een sector dat blijft bloeien.
Bibliografie
Referentielijst
1. Onuitgegeven bronnen
België
Brussel, Algemeen Rijksarchief (ARA)
Ministerie van Justitie. Dienst Vreemdelingenzaken. Vreemdelingenpolitie. Algemene dossiers (Neerlegging 2003). [BE-A0510.1645], inv. nr. I417:
1443 Congrès de Genève du 23 septembre 1919, 1919-1931.
1444 Conventions internationales, 1921-1937.
1446 Lutte contre la traite des blanches, 1902-1939.
1447 Traite des blanches, 1911-1953.
1448 Arrangement de Paris (mai 1904) concernant la traite des blanches, 1920- 1926.
1449 Comité national belge de défense contre la traite des femmes et des enfants, 1921-1940
1450 Instructions destinées à l'exécution des différentes conventions ayant pour objet la répression de la traite des femmes et des enfants, 1927-1955.
2. Uitgegeven bronnen
Agustin, L. (2000). Sex workers and violence against women: utopic visions or battle of the sexes? Development, 44 (3), 107 – 110. doi:10.1057/palgrave.development.1110274
Agustin, L. (2003). A Migrant world of services. Social Politics, 10(3), 377-396. doi:10.1093/sp/jxg020
Agustin, L. (2005). Migrants in the mistress’s house. Other voices in the ‘trafficking debate’. Social Politics, 12 (1), 96-117. doi: 10.1093/sp/jxi003
Agustin, L. (2006). The Disappearing of a migration Category: Migrants who sell sex. Journal of Ethnic and Migration Studies, 32(1), 29-47. doi: 10.1080/13691830500335325
Baclin, G., Campion, J., & Rousseaux, X. (2007). Les chiffres en guerre : Oc- cupations, justices et statistiques pe ́nales en Belgique (1914–1950) [Part of a special issue Guerre et statistiques, ref. 2393]. Histoire & Mesure, 22(1), 5-44.
Bindman, J., & Doezema, J. (1997). Redefining Prostitution as Sex Work on the International Agenda. Retrieved on http://www.walnet.org/csis/papers/redefining.html#2
Cannato, V. (2009). American Passage: The History of Ellis Island. New York, NY: Harper Collins.
Caestecker, F. (2010). Vluchtelingen en de transformatie van het vreemdelingenbeleid in België (1860-1914). BTNG-RBHC, 15(3), pp. 342-381.
Caestecker, F., & Luyckx, L. (2010). Het individuele vreemdelingendossier: een unieke bron over migratie en migranten?. In A. Tallier (Ed.), Grensgevallen. De vreemdelingenadministratie in België. Akten van de studiedag gehouden op 26 maart 2009 (pp. 15-28). Brussel, Belgium: Algemeen Rijksarchief (ARA).
Chapkis, W. (2003). Trafficking, Migration, and the Law: Protecting Innocents, Punishing Immigrants. Gender & Society, 17(6), 923-937. doi: 10.1177/0891243203257477
Castles, S. (2004). The factors that make and unmake migration policies. The International Migration Review, 38(3), 852-884. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/27645419?seq=1
Chaumont, J.-M. (2003). Séminaire: de la Traite des Blanches à la Traite des Etres Humains. Résumé du texte introductive à la première séance. In J.-M. Chaumont (Ed.), Proceedings of the 2003 seminar of Le débat sur la traite et la prostitution à la fin du 19ème siècle (1889-1914) en Belgique. Tentative de comparaison avec les débats contemporains. Louvain-la-Neuve, Belgium: Author.
Chaumont, J.-M., & Wilbrin, A.-L. (2006). Traite des Noirs, traite des Blanches: mème combat? Cahiers de recherche sociologique, 43, 125-136.
Chaumont, J.-M. (2009). Le mythe de la traite des blanches. Enquête sur la fabrication d’un fléau. Paris, France: La découverte.
Chaumont, J.-M., & Machiels, C. (2009). Du sordide au mythe: l'affaire de la traite des blanches (Bruxelles, 1880). Leuven, Belgium: Presses universitaires de Louvain.
Chuang, J. (2010). Rescuing trafficking from ideological capture: prostitution reform and anti-trafficking law and policy. University of Pennsylvania Law Review, 158, 1655-1728. Retrieved from https://www.law.upenn.edu/live/files/27-chuang158upalrev16552010pdf
Corbin, A. (1974). Les filles de noce. Misère sexuelle et prostitution (19e et 20e siècles). Paris, France: Aubier-Montaigne.
De Schaepdrijver, S. (1985). Reglementering van prostitutie, 1844-1877: opkomst en ondergang van een experiment. BTNG-RBHC, 16(3-4), 473-506.
Dam, P. van (2012). Vervlochten geschiedenis. Hoe histoire croisée de natiestaat bedwingt. Tijdschrift voor Geschiedenis, 125(1), 97-109.
Day, S. (2010). The re-emergence of ‘trafficking’: sex work between slavery and freedom. Journal of the Royal Anthropological Institute, 16, 816-834. doi: 10.1111/j.1467-9655.2010.01655.x
Davis, J. (2009). The age of consent: a warning from history. The work of Josephine Butler. Retrieved from http://www.christian.org.uk/wp-content/downloads/aoc_warning.pdf
De Vries, P. (n.d.). De ketenen van de blanke slavin en het belastbare inkomen van de sekswerkster. Honderd jaar feminisme en prostitutie in Nederland. Retrieved from http://www.prostitutie.nl/fileadmin/nl/6._Studie/6.3_Documenten/6.3a_Ge…
Doezema, J. (2000). Loose Women or Lost Women? The re-emergence of the myth of 'white slavery' in contemporary discourses of 'trafficking in women'. Gender Issues, 18 (1), 23-50. Retrieved from http://link.springer.com/article/10.1007/s12147-999-0021-9
Doezema, J. (2010). Sex slaves and discourse masters : the construction of trafficking. New York, NY: Palgrave Macmillan.
Dooms, E. (2005). Internationale migratie van prostituees, het abolitionisme en het vreemdelingenbeleid : de Belgische case (1830-1914) (Master’s thesis, University of Ghent, Belgium).
Drescher, S., & Engerman, S. (1998). A historical guide to world slavery. Oxford, Oxford University, England.
Dupont-Bouchat, M.-S. (1993). La prostitution urbaine. La marginalité intégrée. In E. Gubin & J.P. Nandrin, La ville et les femmes en Belgique. Histoire et sociologie (pp. 97-130). Brussel, Belgium: Publications des Facultés Universitaires Saint-Louis.
Dupont-Bouchat, M.-S. (1995). Verdraagzaamheid en repressie. Fascinatie en weerzin. Elkaar dwarsende blikken op de prostitutie in België (15e – 20e eeuw). In L. De Mecheleer, K. Devolder & C. Pousseur (eds.), Van badhuis tot eroscentrum. Prostitutie en vrouwenhandel van de Middeleeuwen tot heden (pp. 51-87). Brussels: Belgium: ARA.
François, A. & Machiels, C. (2007). Une guerre de chiffres. L’usage des statistiques par les discours abolitionniste et réglementariste sur la prostitution à Bruxelles (1844-1948) [Part of a special issue Déviance, justice et statistiques, ref. 195]. Histoire & Mesure, 22(2), 103-134.
Gallagher, A. (2010). The international law of human trafficking. New York, NY: Cambridge University.
Geschiedenis van de statistiek in België. (2013). Retrieved from http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/organisatie/adsei/geschiedenis/
Geschiedenis van de vrouwen bij de Belgische politiediensten. (2011). Retrieved from http://www.womenpol.be/index.php/nl/diversiteit-bij-de-politie/183-gesc…
Guy, D. (1991). Sex & danger in Buenos Aires: prostitution, family, and nation in Argentina. Lincoln, NE: University of Nebraska.
Gozdziak, E., & Collett, E. (2005). Research on human trafficking in North America: a review of literature. International Migration, 43 (1/2), 99 – 128. Retrieved from http://onlinelibrary.wiley.com/store/10.1111/j.0020-7985.2005.00314.x/a…
Haag, P. (1999). Consent: sexual rights and the transformation of American liberalism. Ithaca, NY: Cornell University.
Habraken, J.H.M. (Ed.). (2012). Bronvermelding volgens de richtlijnen van APA. Retrieved from http://drcwww.uvt.nl/its/voorlichting/handleidingen/bibliotheek/apa.pdf
Heckman, F. (2004). Illegal Migration: What Can We Know And What Can We Explain? The Case of Germany. International Migration Review, 38(3). Retrieved from http://onlinelibrary.wiley.com/store/10.1111/j.1747-7379.2004.tb00230.x…
Het Belgisch Staatsblad. (1905). Wet van 21 juni 1905 tot goedkeuring van de op 18 mei 1904 te Parijs ondertekende Schikking betreffende de "Vrouwenhandel". Retrieved from http://reflex.raadvst-consetat.be/reflex/?page=chrono&c=detail_get&d=de…
Hoerder, D. (2011). Overlapping spaces. Transregional and transcultural. In L. Fink (Ed.), Workers across the Americas : the transnational turn in labor history (pp. 33-38). New York, NY: Oxford University Press.
Irwin, M. (1998). White Slavery as metaphor. Anatomy of a moral panic. Retrieved from http://www.walnet.org/csis/papers/irwin-wslavery.html
Johnson, K. (2006). Sisters in sin: brothel drama in America, 1900 – 1920. New York, NY: Cambridge University.
Keire, M. (2001). The vice trust: a reinterpretation of the white slavery scare in the United States, 1907-1917. Journal of Social History, 35 (1), 5-41. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/3789262
Kofman, E. (2005). Gendered Migrations, Livelihoods and Entitlements in European Welfare Regimes (Draft working document for the United Nations Research Institute for Social Development (UNRISD)). Retrieved from http://www.unrisd.org/80256B3C005BCCF9/httpNetITFramePDF?ReadForm&paren…
Lücke, M. (2008). Männlichkeit in Unordnung: Homosexualität und männliche Prostitution in Kaiserreich und Weimarer Republik. Frankfurt, Germany: Campus-Verlag.
Majerus, B. (2003). La prostitution à Bruxelles pendant la Grande Guerre: contrôle et pratique. Crime, Histoire & Sociétés, 7(1), 5-42. doi: 10.4000/chs.603
Matthews, R. (2008). Prostitution, politics and policy. Abingdon, Engeland: Routledge-Cavendish.
Martiniello, M., Rea, A., Timmerman, C., & Wets, J. (Eds.). (2010). Nouvelles migrations et nouveaux migrants en Belgique - Nieuwe Migraties en Nieuwe Migranten in België. Retrieved from http://www.belspo.be/belspo/ta/publ/academia_nieuwe_migraties.pdf .
Nugent W. (1992). Crossings: The Great Transatlantic Migrations, 1870-1914. Bloomington: Indiana University Press.
Organization of American States (OAS). (2006). 1933 International Convention for the Suppression of the Traffic in Women of Full Age. Retrieved from http://www.oas.org/juridico/mla/en/traites/en_traites-inter-women_1933…;
Peck, G. (2011). Feminizing White Slavery in the United States. In E. Boris, & L. Fink (Eds.), Workers across the Americas : the transnational turn in labor history (pp. 222-242). New York, NY: Oxford University Press.
Plisnier, F. (2008). Inventaire des archives du Ministère de la Justice. Administration de la Sûreté publique (Police des Etrangers). Dossiers généraux: deuxième versement, 1930-1960 [1814-1986]. Retrieved from http://search.arch.be/ead/pdf/BE-A0510_004812_004133_FRE.ead.pdf
Plisnier, F., & Caestecker, F. (2008). Inventaire des archives du Ministère de la Justice Administration de la Sûreté Publique (Police des étrangers). Dossiers généraux: deuxième versement 1930-1960 [1814-1986]. Brussel, Belgium: ARA.
Reinecke, C. (2008). Policing foreign men and women: Gendered patterns of expulsion and migration control in Germany, 1880-1914. In M. Schrover, J. van der Leun, L. Lucassen, & C. Quispel (Eds.), Illegal Migration and Gender in a Global and Historical perspective (pp. 57-82). Amsterdam, Nederland: Amsterdam University Press.
Roediger, D. (1999). Race, Labor, and Gender in the languages of antebellum social protest. In S. Engerman (Ed.), Terms of labor: slavery, serfdom and free labor (pp. 168-187). Stanford, CA: Stanford University Press.
Schrover, M., van der Leun, J., Lucassen, L., & Quispel, C. (Eds.). (2008). Illegal Migration and Gender in a Global and Historical perspective. Amsterdam, Nederland: Amsterdam University Press.
Sims, E. (1910). Introduction. In E. Bell (Ed.), Fighting the traffic in young girls or war on the white slave trade (pp. 14-17). Retrieved from http://hdl.handle.net/2027/mdp.39015005864841
Siron, N. & Van Baeveghem, P. (1999). Trafficking in Migrants Through Poland. Multidisciplinary Research Into the Phenomenon of Transit Migration in the Candidate Member States of the EU, with a View to the Combat of Traffic in Persons. Antwerpen, Belgium: Maklu.
Timmerman, C., Martiniello, M., Wets, J., & Rea, A. (2010). Verklarende factoren en dynamieken voor vrouwelijke migratie- en integratieprocessen in België (Belspo publication No. TA/00/30, project FEMIGRIN) [Synthese van het onderzoek]. Retrieved from http://www.belspo.be/belspo/fedra/TA/TA30synth_nl.pdf
United Nations (UN). (2013). International Agreement for the Suppression of the White Slave Traffic, signed at Paris on 18 May 1904, amended by the Protocol signed at Lake Success, New York, 4 May 1949. Retrieved from http://treaties.un.org/pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=VII-7…
[US Department of State/The League of Nations, 1920]. (n.d.). Retrieved from http://history.state.gov/milestones/1914-1920/League
Van den Eeckhout, P., & Vanthemsche, G. (Eds.). (2009). Bronnen voor de studie van het hedendaagse België, 19e-21e eeuw (Rev. ed.). Brussel, Belgium: Koninklijke Commissie voor Geschiedenis.
Van Loon, T. (2008). Een moraalwetenschappelijke analyse van het Belgische prostitutiebeleid: 1830-2007 (CEVI Working paper 2008-02). Retrieved from http://www.cevi-globalethics.ugent.be/file/14
Vrouwenraaddossier Kruispuntdenken. (2005). Retrieved from http://www.vrouwenraad.be/media/docs/dossiers/globaal/ontstaan_kruispun…
Werner, M., & Zimmermann, B. Beyond Comparison: Histoire Croisée and the Challenge of Reflexivity. History and Theory. 45(1), 30-50.
