Het geslacht? De boom in! De woonplaats? De cloud in!

Alexandra
Vanvooren

Napoleon zou zich omdraaien in zijn graf.

Exact 210 jaar geleden liet deze veelvuldig beschreven figuur de wetten van het Franse keizerrijk in boekvorm gieten. Het moet gezegd: de man had visie. Wat toen neergepend werd, bleek tijdsbestendig want twee eeuwen later gelden deze wetboeken nog in onze contreien. De tijdsgeest vandaag is echter lang niet meer wat hij oorspronkelijk was. En nog meer veranderingen staan te bonzen op de deur. Maar de wetgever vandaag voorziet niet meer dan achterpoortjes om ze binnen te laten.

Het Burgerlijk Wetboek vangt aan met het vorm geven van de acteurs van het juridische toneel. Kenmerken worden toegewezen, ontzegd, aangepast. Het recht weet graag wie we zijn en waar we zijn. Het is de maatschappelijke orde die hiermee gediend is. Maar ordes deinen mee op de golven van de tijd en wat onder Napoleon  als identificerend element werkte, doet dat vandaag niet altijd meer. Geslacht en woonplaats zijn twee zo’n elementen. In de wetboeken genieten ze nog de relevantie van weleer, op de maatschappelijke bühne niet meer.

Gender en recht: een eindig verhaal

Vanaf de eerste levenskreet is het zover: je krijgt een geslacht toegewezen. Niet zomaar een: het mannelijke of het vrouwelijke. Het is de wet die het zo dicteert en die heeft daar allicht een goede reden voor. Toch? Niet meer.

In 1804 werd het geslacht geregistreerd omdat man of vrouw zijn een heel ander amalgaam aan rechten en plichten met zich meebracht. Omdat enkel een man met een vrouw kon huwen en kinderen voortbrengen. Omdat de hele socio-juridische orde steunde op die twee exclusieve geslachten. In 2014 wordt het geslacht geregistreerd omdat de kracht van de evidentie sterker blijkt dan de moed tot hervorming.

De wereld vandaag schreeuwt om gendergelijkheid. Niets wordt nog voorbehouden aan een van de geslachten. Het huwelijk staat voor iedereen open. Het instituut van de afstamming laat ouderparen toe die bestaan uit vaders met of zonder moeders, lesbische meemoeders en adopterende partners. In sommige landen kunnen juridische mannen – ooit vrouwen – bevallen. Wat ooit logisch samenhing met geslacht is vandaag een kwestie van personen op zich geworden. De wetgever spreekt van gendergelijkheid. De maatschappij toont meer.

Gendergelijkheid hoeft dan ook niet meer te zijn dan een tussenfase. Waar we heen gaan, is een maatschappij waarin geen enkel juridisch instituut zijn werking nog aanknoopt bij het geslacht. Er zit toekomst in een genderindifferent recht.

De tendensen vandaag tonen reeds indifferentie. De evoluties van morgen zijn ermee gediend. Het juridisch vasthouden aan het geslacht in een maatschappij waarin het belang van het genderonderscheid afneemt, ontneemt het recht de rek die het nodig heeft. Ja, gender is hot. Vrouwen moeten op gelijke hoogte gebracht worden als mannen en positieve discriminatiemaatregelen op basis van de geslachten zijn hiervoor strijdwapens bij uitstek. Maar het kan ook genderindifferent. Net zoals we al lang rassenindifferent zijn. We voelen geen nood om iemands ras te registreren, maar voorzien wel grondwettelijk en universeel bepalingen die ervoor zorgen dat niemand op deze basis gediscrimineerd wordt. Behalve het hardnekkig gevoel van vanzelfsprekendheid in de hoofden belemmert niets ons het geslacht op dezelfde manier te benaderen als ras: indifferent.

Concreet? We beginnen met de registratie van het geslacht eruit te halen. Het huwelijk staat al open voor koppels van hetzelfde geslacht en dus voor personen tout court. Geen werk daar. De afstamming daarentegen steunt nog op het genderverhaal. Herleiden we de vaderlijke en moederlijke afstammingslijn tot een genderneutrale variant – bijvoorbeeld X en Y – dan zien we dat we alle bestaande bepalingen kunnen behouden, maar meteen ook verlost zijn van de complexe kronkels die we nu moeten maken om lesbische meemoeders en transseksuele ouders erin te laten passen. Met een genderneutrale afstamming mogen mannen binnenkort ook bij ons bevallen en ouders van geslacht veranderen. Het recht zal er niet langer wakker van liggen. Wij evenmin, want een rekbaar recht is een recht dat de vinger houdt aan de pols van de maatschappij.

Woonplaats in het recht: met ons hoofd in de wolken

Een tweede element dat ooit overtuigde maar nu achterhaald lijkt, is de woonplaats. We gaan en staan waar we willen en wel meer dan ooit, maar als het puntje bij het paaltje moet komen, weet het recht graag waar jouw paaltje te vinden. De goede orde vraagt dat we teruggevonden kunnen worden, de fysieke woonplaats is het antwoord. Ooit een logisch-efficiënte aanknoping voor een sedentaire samenleving, waar man- en vrouwlief zich nestelden in een gezinswoning en er al hun belangen onderbrachten.

Vandaag leven we in tijden van haast ononderbroken online connection en vinden we elkaar sneller terug op het world wide web dan in de fysieke ruimte. Onze belangen zitten niet langer samen achter de voordeur, maar achter logins allerhande. De sedentaire samenleving is flex en mobiel, the world is the office en wij zitten met z’n allen in the cloud. Het territorialiteitsbeginsel van weleer verliest zijn glans.

Het recht worstelt met het klassieke woonplaatsbegrip. De woonplaats was altijd daar waar men het centrum van zijn belangen had. Geen deurwaarder die nog wist waar te gaan zoeken in tijden van mobiele en verspreide belangen. Het procesrecht heeft er voor gekozen een eigen bepaling in te voeren. Missie geslaagd: de deurwaarders hebben het noorden teruggevonden. Maar het recht wordt er niet eenduidiger noch tijdsbestendiger op.

Om de vindbaarheid te waarborgen en de juridische bepalingen van weleer hun bruikbaarheid terug te geven, verleggen we onze fixatie beter naar de cloud. In plaats van een verplichte woonplaats werken we met een verplichte account. Voor wie geen computer heeft, voorziet de overheid sociale computerblokken. Napoleon verplichtte ook tot het dragen van een naam in ongeletterde tijden. Het recht mag niet achterlopen op de maatschappij. Het recht mag ook niet twijfelen om voor te zijn op de geesten.

Veranderen om te anticiperen is wat een maatschappij zuurstof geeft. De toekomst houden we niet tegen, maar zo houdt de toekomst ons ook niet tegen. En Napoleon, die zou tenminste stilliggen in zijn graf. 

Bibliografie

BIBLIOGRAFIE

 

WETGEVING

-          Art. 24, alinea 2 BUPO-verdrag.

-          Art. 14 EVRM.

-          Art. 7, alinea 1 Kinderrechtenverdrag van 20 november 1989.

-          Res. Europees Parlement van 12 september 1989 over het verbod op discriminatie van transseksuelen.

-          Art. 139 GW van 7 februari 183.

-          Art. 10 – 11 en 164 GW.

-          Bijzonder Decreet 13 juli 2012 houdende regeling van de bestuurlijke organisatie en werking van sommige publiekrechtelijke hogescholen, BS 17 september 2012.

-          Wet van 15 december 1949 tot verbetering van de verouderde termen van de Franse tekst van het Burgerlijk Wetboek en tot vaststelling, in die tekst, van sommige stilzwijgende opheffingen, BS 1 januari 1950.

-          Wet 30 april 1958 betreffende de handelingsbekwaamheid van de minderjarige voor sommige spaarverrichtingen, BS 10 mei 1958, 1958043004.

-          Wet 14 juli 1976 Wet betreffende de wederzijdse rechten en verplichtingen van echtgenoten en de huwelijksvermogensstelsels, BS 18 september 1976, 11679.

-          Art. 125 – 127 Nieuwe Gemeentewet, BS 24 juni 1988.

-          Art. 3 Wet 19 juli 1991 betreffende [de bevolkingsregisters, de identiteitskaarten, de vreemdelingenkaarten en de verblijfsdocumenten] en tot wijziging van de wet van 8 augustus 1983 tot regeling van een Rijksregister van de natuurlijke personen, BS 3 september 1991, 19075.

-          Wet 27 april 1999 tot invoeging van artikel 80bis in het Burgerlijk Wetboek en tot opheffing van het decreet van 4 juli 1806 aangaande de manier van opstelling van de akte waarbij de ambtenaar van de burgerlijke stand constateert dat hem een levenloos kind werd gepresenteerd, BS 24 juni 1999.

-          Wet 13 februari 2003 tot openstelling van het huwelijk voor personen van hetzelfde geslacht en tot wijziging van een aantal bepalingen in het Burgerlijk Wetboek, BS 28 februari 2003, 09880.

-          Wet 18 mei 2006 tot wijziging van een aantal bepalingen van het Burgerlijk Wetboek, teneinde de adoptie door personen van hetzelfde geslacht mogelijk te maken, BS 20 juni 2006, 31128.

-          Art. 1 Wet ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie 10 mei 2007, BS 30 mei 2007, 29016.

-          Wet 28 juli 2011 Wet tot wijziging van de wet van 21 maart 1991 betreffende de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven, het Wetboek van vennootschappen en de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij teneinde te garanderen dat vrouwen zitting hebben in de raad van bestuur van de autonome overheidsbedrijven, de genoteerde vennootschappen en de Nationale Loterij, BS 14 september 2011, 59600.

-          Art. 16, §1 Koninklijk Besluit 16 juli 1992 betreffende de bevolkingsregisters en het vreemdelingenregister, BS 15 augustus 1992, 18028.

-          Art. 34, 48, §1, art. 57, 1° - 3°, art. 58, 60, 62, 62 bis-ter, 70, 71, 76, 79, 80bis, 81, 87, 93, 95, 96, 97, 98, 102 – 114, 119, 121, 132, 143, 194, 195, 197, 214, 215,  216, Art. 312, 318, 319bis, 322, art. 328, 2e lid, art. 328bis, 329, 329bis, 330, 331, 332quinquies, art. 348 – 8, 9, 10, art. 353-1, §2, art. 353-2, §2, art. 353 – 3, art. 353 – 4, art. 356-2, §2, art. 367 – 3, art. 378, 390, 392, 388, 488bis, 725, 906, 1125, 2226 BW

-          Art. 36 Ger.W.

 

RECHTSPRAAK

-          Cass.11 juli 1907, Pas. 1907, I, 326.

-          Cass. 25 juni 1928, Pas. 1928, I, 207.

-          Cass. 12 juni 1950, Arr. Verbr. 1950, 634.

-          Cass. 27 april 1967, Arr. Cass. 1967, 1047.

-          Cass. 30 oktober 1969, Pas. 1970, I, 187 en JT 1970, 27.

-          Cass. Fr. 16 december 1975, Dalloz 1976, 397.

-          Cass. 29 oktober 1976, Pas. 1977, I, 250 en RW 1977-1978, 835, noot W. PINTENS.

-          Cass.30 januari 1987, RW 1986-1987, 2357, concl. E. KRINGS, Rev.not.belge 1987, 364.

-          RvS 9 oktober 1973, R.J.D.A., 1974, 83.

-          Brussel 8 maart 1897, Pas. 1897, II, 339.

-          Gent 12 juni 1897, Pas. 1898, II, 306.

-          Brussel 23 januari 1932, JT 1932, 178.

-          Brussel 13 juli 1948, JT 1949, 18.

-          Gent 17 november 1949, Pas. 1949, II, 85.

-          Gent 3 juni 1953, RW 1953-54, 835.

-          Brussel 3 mei 1968, JT 1968, 630.

-          Gent 4 januari 1973, RW 1973-1974, 1162.

-          Brussel 8 mei 1974, Rev. Not. B. 1975, 137, noot L. KLUGER en J. MAES.

-          Brussel 7 april 1992, Pas. 1992, II, 49.

-          Antwerpen 4 april 2001, RW  2002-2003, 464.

-          Rb. Brussel 27 november 1947, Pas. 1948, III, 51.

-          Rb. Huy 11 maart 1952, Jur. Liège 1952-53, 21.

-          Rb. Leuven 7 juli 1952, RW 1952-53, 377.

-          Rb. Brussel 15 september 1967, Pas. 1968, 111.

-          Rb. Mechelen 17 juni 1975, RW 1975-76, 870, noot J. PAUWELS.

-          Vred. Berchem 4 februari 1936, RW 1935-36, 1195.

 

 

 

 

RECHSTLEER

 

Ø  BOEKEN

 

-          ALTENA, B. en VAN LENTE, D., Vrijheid en Rede, geschiedenis van westerse samenlevingen 1750 – 1989, Hilversum, Verloren, 2003, 400 p.

-          ARNTZ, E.R.N., Cours de droit civil français : comprenant l’explication des lois qui ont modifié le code civil en France et en Belgique, Bruxelles, Bruylant-Christophe & comp, 1879, 1012 p.

-          BELTJENS, G., Encyclopédie du droit civil Belge, Michigan, Bruylant-Christophe et Compagnie, 1905, 570 p.

-          BONNECASE, J., La philosophie du Code Napoléon appliquée au droit de famille, Paris, E. De Boccard, 1928, 343.

-          CARRÉ, G.L.J ., Le droit Français dans ses rapports avec la jurisdiction des justices de paix, Paris, Delamotte, 1833, 543 p.

-          COLLIN, A. en CAPITANT, H., Traité de droit civil français, II dln., Parijs, Dalloz, 1957-59, 1006 p.

-          DE CORTE, R., Overzicht van het burgerlijk recht, Gent, Kluwer, 2003, 653.

-          DE CORTE, R. en DE GROOTE, b.,  Handboek civiel recht, Gent, Larcier, 2008, 750.

-          DEKKERS, R., Handboek burgerlijk recht, I, Personen en familierecht, Antwerpen, Intersentia, 420 p.

-          DELVA, W., Burgerlijk Wetboek met bijzondere wetten en besluiten, E. Story-scientia, 1975, 350 p.

-          DELVA, W., Personen- en familierecht, Gent, Story-Scientia, 1982, 160 p.

-          DE PAGE, H., La capacité civile de la femme mariée, Brussel, Emile Bruylant, 1947, 112 p.

-          DE PAGE, H., DEKKERS, R., Traité élémentaire de droit civile belge, I, Bruxelles, Emile Bruylant, 1962, nr. 312, 1367 p.

-          DEROUSSIN, D., Histoire du droit privé (XVIe-XXIe siècle), Paris, Ellipses, 2010, 460 p.

-          EDWALD, F., Naissance du code civil, 1800-1804, Parijs, Flammarion, 1989, 409 p.

-          ERNST-HENRION, M. en DALCQ, J.,  La femme, pierre d’angle de la famille. Ses droits actuels et futurs, Brussel, La Renaissance du Livre, 1975, 492 p.

-          FOBLET, M.C., FOQUÉ, R., VERWILGHEN, M., Naar de Belgische nationaliteit/Devenir belge, Brussel, E. Bruylant, 2002, 853 p.

-          GALLUS, M., Répértoire Pratique du droit Belge, législation, doctrine et jurisprudence, Bruxelles, Emilie Bruylant, 1995, 897 p.

-          GAUDEMET, E., l’Interpretation du code civil en France depuis 1804, Parijs, Editions La Mémoire du Droit, 2002, 207 p.

-          GIJSELS, M., VAN HOUTTE, J., VOGELS, M., Man en vrouw op weg naar gelijkheid?: een confrontatie van huwelijkswetgeving en gezinsrealiteit, Antwerpen, De Nederlandse Boekhandel, 1984, 194 p.

-          HEIRBAUT, D. en BAETEMAN, J. (eds.), Cumulatieve editie van het Burgerlijk Wetboek, Gent, Wolters Kluwer, 2004, 2269 p.

-          HEIRBAUT, D. en MARTYN, G. (eds.), Napoleons nalatenschap 200 jaar Burgerlijk Wetboek in België, Mechelen, Kluwer, 2005, 446 p.

-          HEYVAERT, A., Het personen- en gezinsrecht ont(k)leed: theorieën over personen- en gezinsrecht rond een syllabus van de Belgische techniek, Gent, Mys en Breesch, 2001, XVIII + 475 p.

-          KLUYSKENS, A., Beginselen van het burgerlijk recht, VII, Antwerpen, Standaard, 1942, 856 p.

-          LAURENT, F., Principes de droit civil, II, Brussel, Bruylant, 1887, 343, 650 p.

-          LELEU, Y.-H., Droit des personnes et des familles, Bruxelles, Larcier, 2010, 838 p.

-          LOCRÉ, F.J.G., Esprit du Code Napoléon: tiré de la discussion, Paris, Imprimerie Impériale, 1814.

-          F.J.G. LOCRÉ, Esprit du Code Napoléon: tiré de la discussion, additions aux tômes Ier et IIer, Paris, Imprimerie Impériale, 1814, 580 p.

-          MARTY, G. en RAYNAUD, P., Droit civil, I/2, Les Personnes, Parijs, Sirey, 1967, 215 p.

-          MONBALLYU, J., Geschiedenis van het familierecht van de late middeleeuwen tot heden, Leuven, acco, 2006, 223 p.

-          PAUWELS, J.M., Beginselen van personen- en familierecht, I, Personenrecht, Leuven, Acco, 1985, 187 p.

-          PAUWELS, J.M., Beginselen van personen- en familierecht, II, Leuven, Acco, 1978, 269 p.

-          ROBAYE, R., Une histoire du droit civil, Louvain-La-Neuve, Academia Bruylant, 2000, 589 p.

-          J. ROODHOOFD, Praktisch burgerlijk recht, Antwerpen, De Boeck, , 2010, 38-39.

-          RIGAUX, F., Les personnes, I, Les relations familiales, Brussel, Maison Ferdinand Larcier, 1971, 975 p.

-          SENAEVE, P., Compendium van het personen- en familierecht, Leuven, Acco, 2008, 671 p.

-          SENAEVE, P. en UYTTERHOEVEN, K., De rechtspositie van de transseksueel: commentaar op de wetten van 9 en 10 mei 2007 en van 15 mei 2007, Antwerpen, Intersentia, 2008, 307 p.

-          SWENNEN, F., Personenrecht in kort bestek, Antwerpen, Intersentia, 2005, XIII, 150 p.

-          VERGE, E. en HAMEL, J. (eds.), Nouveau répertoire de droit, V, Domicile, Parijs, Jurisprudence générale Dalloz, 1962, 392 p.

-          WILLEKENS, H., Vrouwelijkheid, mannelijkheid en recht: theoretische verkenningen, Antwerpen, Kluwer rechtswetenschappen, 1991, 515 p.

 

Ø  BIJDRAGEN IN VERZAMELWERKEN

 

-          GODDING, P., « La femme sous puissance maritale (1804-1958) » In: COURTOIS, L. e.a. Femmes et pouvoirs. Flux et reflux de l’émancipation féminine depuis un siècle, Bruxelles, Presses universitaires de Louvain,  1992, 199 p.

-          D. HEIRBAUT, “Napoleons trouwste onderdanen, of waarom de Code Civil na tweehonderd jaar nog steeds overeind staat in België” in D. HEIRBAUT, G. MARTYN (eds.), Napoleons nalatenschap 200 jaar Burgerlijk Wetboek in België, Mechelen, Kluwer, 2005, 446 p.

-          VAN DIEVOET, G. “Het Burgerlijk Wetboek van 1804 tot heden” in D. HEIRBAUT en J. BAETEMAN, Cumulatieve editie van het Burgerlijk Wetboek, Gent, Wolters Kluwer, 2004, 2269 p.

-          VAN HOUTTE, J., “Inleiding: huwelijk en gezin in historisch perspectief” in VAN HOUTTE, J., GIJSELS, M., COOTJANS, A.M. en VANDEWAERDE, S., Gezin en (Ge)Recht. Feiten en rechtsnormen. Een rechtssociologisch perspectief., Kapellen, De Nederlandse Boekhandel,1988, 277 p.

 

Ø  TIJDSCHRIFTEN

 

-          BRESLAW, S.en DE FAYS, P.-E., “Le domicile”, Rép.not. 1972, nr.13.

-          CASTELEIN, Z.C. en WUYTS, T., “What’s in a name? De moeilijke verhouding tussen juridische persoonlijkheid, akten van de burgerlijke stand, afstammingsrecht en naamrecht van perinataal overleden kinderen”, TPR 2006, 790.

-          DECROES, A., « L’éléction de domicile et la signification des actes de procédure », TBBR 2009, afl. 7, 348-352.

-          DELVOIE, G., “Art. 102 B.W” in X., Personen- en familierecht. Artikelsgewijze commentaar met overzicht van rechtspraak en rechtsleer, 1., Brussel, RGDC/TBBR 1999, 27.

-          ENGLEBERT, F., “De begrippen woonplaats en verblijfplaats en het vermelden van de woonplaats in de akten van de burgerlijke stand”, De Burg.St. 1994, 109-114.

-          HEIRBAUT, D., en STORME, M.E., “De Belgische rechtstraditie: Van een lang zoeken naar onafhankelijkheid naar een verlangen naar afhankelijkheid?”, TPR 2008, 979-1041.

-          HEYVAERT, A., “De evolutie naar de seks(e)neutraliteit in het gezinsrecht. Een (poging tot) verklaring”, NjW 2005, 1190-1202.

-          HOUGARDY, Y., “Domicile – Résidence”, Postal Mémorialis. Lexique du droit pénal et des lois spéciales 2011, 29.

-          MICHIELSENS, A., ‘Woonstkeuze: een slechte gewoonte?’, Not.Fisc.M. 1996, 209-213.

-          PLANIOL, M., RIPERT, G.en BOULANGER, J., « Traité pratique de droit civil français », I, Parijs, L.G.D.J. 1952-1960.

-          RENARD, C., « Examen de jurisprudence (1952-55), Personnes et biens », RCJB 1957, 55.

-          SCHEERS, D., “woonplaatswijziging tijdens de procedure”, RGDC/TBBR 2000, 675.

-          VERSCHELDEN, G., “De openstelling van het huwelijk voor personen van hetzelfde geslacht”, TVW 2003, afl. 5, 148-151.

-          VIEUJEAN, E., “De gerechtelijke woonplaats”, RCJB 1985, 483-487.

 

Ø  THESIS

 

-          PUCHNATZI, I. De beruchte gehoorzaamheid van de gehuwde vrouw. De afschaffing van de maritale macht en de handelingsonbekwaamheid van de gehuwde vrouw door de wet van 30 april 1958, K.U.Leuven, 2006.

 

 

 

ONLINE

 

 

-          Resolutie Europees Parlement van 12 september 1989 :
http://www.google.be/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&ved=0CC0QFjAB&url=http%3A%2F%2Fdocs.vlaamsparlement.be%2Fdocs%2Fstukken%2F2012-2013%2Fg2144-1.pdf&ei=b3zmUrDTFuaoyQO_54DQCw&usg=AFQjCNECSumIH9x9PgRqXX-ydHneCLE40Q

-          Belgische Grondwet 7 februari 1831:
http://www.dbnl.org/tekst/_bel003belg01_01/_bel003belg01_01_0012.php

-          De gecoördineerde Grondwet:
http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&table_name=wet&la=N&cn=1994021730

-          Grondwet :

http://www.senate.be/doc/const_nl.html

-          10 JUNI 1999. - Omzendbrief betreffende de invoeging van een artikel 80bis in het Burgerlijk Wetboek aangaande de akte van aangifte van een levenloos kind:

http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn=1999061031&table_name=wet

-          13 FEBRUARI 2003. - Wet tot openstelling van het huwelijk voor personen van hetzelfde geslacht en tot wijziging van een aantal bepalingen van het Burgerlijk Wetboek:

http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn=2003021336&table_name=wet

-          Wetsvoorstel Kamer 25 februari 2014:
http://www.dekamer.be/kvvcr/showpage.cfm?section=|flwb&language=nl&cfm=flwbn.cfm?lang=N&dossierID=3145&legislat=53

-          Legifrance:
http://www.legifrance.gouv.fr/affichCode.do;jsessionid=3C12A781A5C23AE86C5ECC4627EC9E2C.tpdjo01v_3?idSectionTA=LEGISCTA000006117683&cidTexte=LEGITEXT000006070721&dateTexte=20140406

-          « De beruchte gehoorzaamheid van de gehuwde vrouw” I. Puchnatzi, e-thesis:

http://www.ethesis.net/gehuwde_vrouw/gehuwde_vrouw.htm

-          Portaal Belgium:
http://www.belgium.be/nl/over_belgie/land/geschiedenis/voor_1830/franse_periode/

-          Napoleon.org:

http://www.napoleon.org/fr/salle_lecture/articles/files/pointsrepere_codecivil04_delage.asp
Persbericht Gentse Studentenraad:
http://gsr.ugent.be/wp-content/uploads/2013/02/persbericht_open_brief_gsr_aan_pascal_smet.pdf

-          Persberichten:
www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.1768415 www.standaard.be/cnt/dmf20140415_01069796www.vice.com/nl/read/an-interview-with-australias-first-recognized-agender

 

Download scriptie (1.29 MB)
Winnaar Scriptieprijs
Universiteit of Hogeschool
Universiteit Gent
Thesis jaar
2014
Promotor(en)
Prof. Gerd Verschelden