FOOD SECURITY AND NUTRITION IN SOMOTO, NICARAGUA
Geen rijst en bonen, geen leven!
Vraag jij je wel eens af hoe het kan dat er genoeg voedsel is om de wereldbevolking te voeden, maar toch 842 miljoen mensen honger lijden? Wij staan er vaak niet meer bij stil want voldoende voedsel is nu eenmaal evident voor ons. Voedselzekerheid is helaas voor velen geen alledaagse realiteit!
In het kader van de Bachelor na Bachelor opleiding Internationale Samenwerking Noord-Zuid (KHLeuven) trok ik zes maanden naar Somoto, een stadje in het noorden van Nicaragua. Vanuit mijn achtergrond als bio-ingenieur onderzocht ik de voedselzekerheid van gezinnen in de stedelijke buitenwijken van Somoto. De socio-economische factoren die hierbij een rol spelen en het dagelijks dieet van moeders en kinderen behoren ook tot het onderzoek. Duurzaamheid staat hierbij centraal.
Maar wat is voedselzekerheid?
Voedselzekerheid bestaat wanneer elke persoon, op elk moment, economisch en fysisch toegang heeft tot voldoende, veilig en voedzaam voedsel om aan zijn dieetbehoeften te voldoen om actief en gezond te kunnen leven (World Food Summit).
Met dit begrip worden vier dimensies verbonden: beschikbaarheid, toegang, gebruik en stabiliteit. Is er voldoende voedsel om aan de dagelijkse energiebehoeften te voldoen (beschikbaarheid)? Hebben de individuen voldoende middelen om voedsel te kopen en is de nodige infrastructuur aanwezig (toegang)? Wordt de geschikte bereidingswijze, opslag en hygiëne toegepast (gebruik)? De vierde dimensie verwijst naar de stabiliteit in de tijd van de drie voorgaande dimensies.
Ik wou met mijn scriptie een duurzaam resultaat (relevant, toepasbaar en bruikbaar) voor de lokale partnerorganisatie realiseren. Om structurele verandering te creëren zijn de lokale mensen belangrijk, niet wat wij, Westerlingen, denken dat belangrijk is! Het gaat erom mensen te helpen zodat ze zichzelf kunnen helpen. Je geeft de man geen vis, je leert hem vissen! Samen met mijn organisatie werd het onderwerp afgebakend, gerelateerd aan hun behoefte en mijn kennis. Met mijn bevindingen zouden zij hun activiteiten beter kunnen afstemmen op de noden van hun doelgroep. De gebruikte onderzoeksmethoden en conclusies (naar het Spaanse vertaald) stellen de organisatie in staat om gelijkaardige onderzoeken in de toekomst uit te voeren en de data te vergelijken.
Voor mijn onderzoek gebruikte ik enquêtes, informele interviews en observaties van bezoeken bij de families thuis. De focus lag op moeders met kinderen jonger dan 4 jaar . Kinderen tussen 0 en 4 jaar zijn namelijk een kwetsbare groep voor voedselonzekerheid en ondervoeding. De voedselconsumptie van een huishouden over 24uur werd in kaart gebracht. Dit gebeurde door vooraf 16 voedselgroepen te definiëren (volgens de richtlijnen van het FAO, Food and Agriculture Organization) en het geconsumeerde voedsel binnen deze voedselgroepen te ordenen.
Deze enquête geeft enerzijds een indicatie van de toegang van huishoudens tot voedsel en anderzijds een benadering van de kwaliteit van het dieet van individuen (gerelateerd aan vitaminen, mineralen). Om deze cijfergegevens te kunnen nuanceren en meer diepgang te geven, werd gebruik gemaakt van de informele gesprekken en observaties. Voedseldagboeken werden gebruikt om een zicht te krijgen op de eetgewoonten.
Even belangrijk als het onderwerp goed definiëren, is bewust te zijn van mogelijke beperkingen. De communicatie in het Spaans was een hele uitdaging. Belangrijk was ook om families niet te bevragen tijdens periodes met speciale eetgewoontes (vb. Pasen). Deze zouden immers geen reflectie zijn van het typische dieet. Daarnaast moest ik rekening houden met sociaal wenselijke antwoorden die de data konden vertekenen. Soms kreeg ik het gevoel dat de moeders antwoorden gaven waarvan ze dachten dat deze van hen verwacht werden.
Uit mijn onderzoek kan ik concluderen dat het dieet voornamelijk bestaat uit energierijk voedsel dat arm is aan vitamines en mineralen. Rijst en bonen staan dagelijks en soms zelfs als enigste op het menu. Groenten en fruit ontbreken vaak in het dieet. Voedselprijzen, inkomen en het aantal familieleden die van dit inkomen afhankelijk zijn, spelen een cruciale rol in het koopgedrag en de economische toegang. Werkloosheid, tienerzwangerschap en machocultuur zijn enkele sociale factoren die voedselzekerheid beïnvloeden. Veel vrouwen leven van informele economie en verkopen eten op straat. Zo leven families dag per dag. Het geld dat ze die dag verdienen, bepaalt hoeveel eten er die avond op tafel staat. Sensibilisatie rond anticonceptie en een gebalanceerd dieet is belangrijk. Ondervoede tienermoeders hebben meer kans op een baby met een laag gewicht, die op hun beurt meer kans hebben op een ondervoed kind. Vrouwen bewust maken van gezonde voeding is eveneens belangrijk gezien zij in de machocultuur voor het huishouden en het eten zorgen. Voedselzekerheid is een complex begrip en vele vragen blijven dan ook nog onbeantwoord.
Mijn onderzoek zou niet volledig zijn, moest er geen duurzaam project aan gekoppeld zijn. Op vraag van de families werden verschillende workshops georganiseerd over o.a. voeding voor zuigelingen en een gebalanceerd dieet. De belangrijkste verwezenlijkingen waren het composteren en het aanleggen van model groentetuintjes. Groentetuintjes zijn een goede manier om families van meer voedselzekerheid te voorzien. Het dieet wordt aangevuld met groenten/fruit en kan een extra bron van inkomsten betekenen. Hierbij werd rekening gehouden met de beperkte plaats en irrigatie mogelijkheden van de families. Na het beëindigen van mijn opleiding keerde ik 2 maanden terug naar Nicaragua om verder te helpen met de praktische uitwerking van mijn onderzoek.
Voedselzekerheid staat niet los van lokale machtsstructuren, nationale en internationale politiek en klimaatsveranderingen. Nicaragua, het tweede armste land van Centraal Amerika, wordt momenteel zwaar getroffen door extreme droogte. De noodtoestand is afgeroepen en voedselpakketten worden uitgedeeld. Door de mislukte oogst, de stijgende voedselprijzen en de waterschaarste is voedselonzekerheid voor velen niet ver weg meer.
Nicaragua heeft misschien nu bonen nodig, maar de strijd tegen honger moet heel het jaar door gebeuren! Honger en voedselonzekerheid moeten de wereld uit! Maar wat doe jij er al aan?
Bibliografie
ACF-E. (2010). Nicaragua: perfiles de medios de vida (resumen). Accion Contra el Hambre.
Arimond, M., Wiesmann, D., Becquey, E., Carriquiry, A., Daniels, M., Deitchler, M., Fanou-Fogny, N., Joseph, ML., Kennedy, G., Martin-Prevel, Y. (2010). Simple food group diversity indicators predict micronutrient adequacy of women's diets in 5 diverse, resource-poor settings. Journal of Nutrition, 140(11),2059S-69S.
Barahona Mejia, V. (2013, Novembre 8). Reformas constitucionales 2013. El Nuevo Diario.
Empresa Nicaragüense de Alimentos Básicos. (2014). Retrieved 2014, from www.enabas.gob.ni.
Bergland, S., Liljestrand, J., De Maria Marin, F., Salgado, N., & Zelaya, E. (1997). The background of adolescent pregnancies in Nicaragua: a qualitative approach. Social Science and Medicine , 44 (1), 1-12.
Biondi-Morra, B. N. (1993). Hungry Dreams: the failure of food policy in revolutionary Nicaragua. Ithaca, New York: Cornwell University.
Burgess, A. & Glasauer, P. (2004). Familiy nutrition guide. Rome: FAO.
Dhur, A. (2009). Impact of the Global Financial Crisis, Nicaragua case study. Vam WFP food security analysis.
Díaz Rivas, T. (2009, Novembre 6). Encuesta Ingresos y Gastos de los Hogares Urbanos 2006-2007. Banco Central de Nicaragua. Retrieved 2014, from http://www.elobservadoreconomico.com/articulo/953.
Dobrzensky, A. (2003). Moon Nicaragua. Berkeley, USA: Avalon Travel.
Engle, P. L., Zeitlin, M., Medrano, Y. & Garcia L. (1996). Growth consequences of low income in Nicaraguan mothers' theories about feeding 1-year-olds. Parents' cultural belief systems: their origins, expressions and consequences, 428-46.
EUFIC-European Food Information Council (2010). Alimentacion hoy en dia 05/2010, La biodisponibilidad de los nutrientes o como sacar el maximo partido de los alimentos. Retrieved from http://www.eufic.org/article/es/nutrition/vitaminas-minerales-fitonutri….
FAO. (1996). World Food Summit: Rome Declaration and Plan of Action. Rome: FAO. Retrieved 2014, from http://www.fao.org/docrep/003/w3613e/w3613e00.HTM.
FAO. (2006). Food security (Policy Brief). FAO. Retrieved 2014, from http://www.fao.org/forestry/13128-0e6f36f27e0091055bec28ebe830f46b3.pdf.
FAO. (2008a). Food security concepts and frameworks - Lesson 1. What is Food Security? FAO. Retrieved 2014, from http://foodsecuritycluster.net/sites/default/files/What%20is%20Food%20S….
FAO. (2008b). An Introduction to the Basic Concepts of Food Security. Food Security Information for Action, Practical Guides. FAO.
FAO. (2010). Guidelines for measuring household and individual dietary diversity. FAO and EU.
FAO. (2013a). The State of Food Security in the World. The multiple dimensions of food security. Rome: FAO.
FAO. (2013b). Panorama of food and nutritional security in Latin America and the Caribbean. Hambre en América Latina y el Caribe: acercándose a los Objetivos del Milenio. FAO.
FAO. (2013c). The state of food and agriculture: food systems for better nutrition. Rome: FAO.
FAO. (2014a). FAO Statistical Yearbook: Latin America and the Caribbean food and agriculture. Santiago: FAO.
FAO. (2014b). FAOSTAT. Retrieved from faostat.fao.org/site/291/default.aspx
Economist Intelligence Unit (2014). Global food security index: annual measure of the state of global food security. The Economist, Intelligence Unit.
HabibMintz, N. (2004). Food insecurity in Nicaragua. New York: State university of New York at Plattsburgh.
Hoddinott, J. & Yohannes, Y. (2002). Dietary diversity as a food security indicator. Washington, DC: Food and Nutrition Technical Assistance Project (FANTA).
IFAD. (2012). Republic of Nicaragua: Country strategic opportunities programme. Rome. Retrieved 2014, from https://webapps.ifad.org/members/eb/107/docs/EB-2012-107-R-11.pdf.
International Food Policy Research Institute (IFPRI). (2011). Nutritions impacts of rising food prices. Food security portal.
Global Hunger Index. (2013). Global Hunger Index - The Challenge of hunger: building resilience to achieve food and nutrition security. Bohn/Washington, DC/Dublin: International Food Policy Research Institute (IFPRI), Welt hunger hilfe and Concern worldwide.
INCAP. (2010). Sistema de information geografica para la seguridad alimentaria y nutricional (SIG-SAN). Retrieved from http://www.incap.org.gt/sisvan/images/atlasrg/atlas.html.
INSA & INEC. (2001). Encuesta Nicaraguense de Demografia y Salud. Ministerio de Salud, Instituto Nacional de Estadisticas y Censos.
Kennedy, G., Razes, M., Ballard, T. & Claude Dop, M. (2010). Measurement of Dietary Diversity for monitoring the impact of food based approaches. Italy: FAO.
Knuth, L. & Vidar, M. (2011). Constitutional and Legal Protection of the Right to Food around the World. Rome: FAO.
Lamontagne, J. F., Engle, P. L. & Zeitlin, M. F. (1998). Maternal employment, child care and nutritional status of 12-18-month-old children in Managua, Nicaragua. Social Science & Medicine , 46 (3), 403-414.
Lion, K. C., Prata, N. & Stewart, C. (2009). Adolescent Childbearing in Nicaragua: A Quantitative Assessment of Associated Factors. International Perspectives on Sexual and Reproductive Health , 35 (2), 91-96.
Mason, J., Lofti, M., Dalmiya, N., Sethuraman, K. & Deitchler, M. (2001). The Micronutrient report: current progress and trends in the control of vitamin A, iron and iodine deficiencies. Ottawa, Canada: The Micronutrient Initiative.
Meade, B. & Rosen, S. (2002). Measuring Access to Food in Developing Countries: The case of Latin America. Long Beach, California: American Agricultural Economics Association.
Plan Nacional (2010). Nicaragua: Informe technico de progreso del plan nacional de desarrollo humano al 2010. Washington: International Monetary Fund.
Plan Nacional (2008). Plan Nacional de Desarrollo Humano 2008-2012. Gobierno de Reconciliacon y unidad nacional.
Nestor, A. (2014, January 1). La verdad sobre la canasta basica y el salario minimo. De la Noticia Trinchera. Retrieved 2014, from http://www.trincheraonline.com/2014/01/17/la-verdad-sobre-la-canasta-ba….
Banco Central de Nicaragua (2012). Nicaragua in figures. Nicaragua: Central Bank of Nicaragua.
Núñez Salmerón, L. (2008, June 18). Salario real fuertemente golpeado. La Prensa. Retrieved 2014, from http://archivo.laprensa.com.ni/archivo/2008/junio/18/noticias/economia/….
NutriNet. (2006, Octobre). Iron Absorption and Coffee/Tea Intake. St.Paul, MN: University of Minnesota. Retrieved 2014, from http://fscn.cfans.umn.edu/prod/groups/cfans/@pub/@cfans/@fscn/@admin/do….
Pelto, G. (2000). Improving complementary feeding practices and responsive parenting as a primary component of interventions to prevent malnutrition in infancy and early childhood. Pediatrics , 106 (4), 1300.
PNUD. (2012). Enfoque territorial contra el cambio climatico,medidas de adaptacion y reduccion de vulnerabilidad en la region de las segovias. Nicaragua. Programa de las Naciones unidas para el desarrollo.
Rodriguez, C., Alfaro Murillo, G. & Morazan, N. (2009). Silais Madriz, Diagostico comunitario. Somoto.
Ruel, M. T. & Levin, C. E. (2000). Assessing the potential for food-based strategies to reduce vitamin A and iron deficiencies: A review of recent evidence. FCND Discussion Paper NO.92. IFPRI.
Ruel, M. T., Garett, J., Morris, S., Maxwell, D., Oshaug, A., Engle, P., Menon, P., Slack,A. & Haddad, L. (1998). Urban Challenges to food and nutrition security: a review of food security, health, and caregiving in the cities. Washington, DC: FCND Discussion Paper NO. 51. IFPRI.
Swindale, A. & Bilinsky, P. (2006). Household dietary diversity score (HDDS) for measurement of household food access: indicator guide, Version 2. Washington, DC: Food and Nutrition Technical Assistance Project, Academy for Educational Development.
Temmink, M. (2005). De rol van machismo/marianismo in het leven op Curaçao. Bacheloropdracht Psychologie voor het thema Veiligheid & Gezondheid. Retrieved 2014, from http://essay.utwente.nl/58927/1/scriptie_M_Temmink.pdf.
Tucker, K. (1989). Maternal employment, differentiation and child health and nutrition in Panama.
UNDP. (2013). Human Development Reports: The Rise of the South: Human progress in a Diverse World. New York: United Nations Development Programme.
Unicef. (2003a). The big picture. Retrieved 2014, from www.unicef.org/immunization/index_bigpicture.html.
Unicef. (2003b). What are the challenges? Retrieved 2014, from www.unicef.org/nutrition/index_challenges.html.
Unicef. (2005). Retrieved 2014, from www.unicef.org/nutrition/index_24826.html.
Unicef. (2012). Wat is the role of nutriton? Retrieved 2014, from www.unicef.org/nutrition/index_role.html.
Unicef. (2013a). Breastfeeding. Retrieved 2014, from www.unicef.org/nutrition/index_24824.html.
Unicef. (2013b). At a glance: Nicaragua. Retrieved from www.unicef.org/infobycountry/nicaragua_statistics.html.
Unicef. (2014). Unicef in action. Retrieved 2014, from www.unicef.org/nutrition/index_action.html.
Valor de la Canasta Basica. (2013, Novembre). Retrieved from http://www.mitrab.gob.ni/documentos/canasta-basica/canasta-basica-enero….
Vargas, R.-O. (2010). Crisis Alimentaria Mundial Y sus repercusiones en Nicaragua.
WHO. (2010). Indicators for assessing infant and young child feeding practices. Part 2 Measurement.
WHO. (2014a). Global Database on Child Growth and Malnutrition. Retrieved 2014, from World Health Organization: http://www.who.int/nutgrowthdb/database/en/.
WHO. (2014b). World Health Statistics. Italy: World Health Organization.
World Bank. (2008a). Nicaragua Poverty Assessment - volume I: Main report. World Bank.
World Bank. (2008b). Nicaragua - Emergency Food Price Response Project. Retrieved from http://documents.worldbank.org/curated/en/2008/11/10027694/nicaragua-em….
World Bank. (2012). Joint Child Malnutrition Estimates (Unicef/WHO/World Bank). Retrieved 2014, from data.worldbank.org/child-malnutrition.
World Bank data. (n.d.). World Bank data. Retrieved from http://data.worldbank.org/indicator/.
