Het Duinendecreet: een historische wandeling doorheen de grote polemiek over het Vlaamse klein duintje
“Driewerf boe-hoera voor ons Vlaams klein duintje”
Onze kust is lelijk. Dat is geen feit, maar een mening van velen.
De verkavelingen voor villagrond, de bouw van zomerhuisjes, de aanleg van kampeerterreinen, en vooral de constructie van grijze wolkenkrabbers, hebben onze zakdoekbrede kustlijn onttoverd tot een banale betonnen eenheidsworst. Het gevolg is dat deze van oudsher geliefkoosde ontmoetingsplaats tussen land en zee enkel nog de moeite waard is met de rug naar het hinterland. “Zicht op de duinen” is immers reeds lang vervangen door “zicht op beton”. Volgende vraag dringt zich dan ook op:
“Hoe is dat nu toch in godsnaam zover kunnen komen?”
Vijf minuten politieke moed voor de duinen
“Ook het schone moet sterven”, heeft ooit een oude krokodil gezegd.
Deze gevleugelde woorden vatten mooi samen wat er met onze kustlijn en in het bijzonder met onze duinen is gebeurd. Van de 5000 ha duinen die onze kust oorspronkelijk rijk was, ontsnapte nauwelijks de helft aan de betonvloed.
Het argeloos volbouwen en dichtslibben van de kust is van redelijk recente datum. Door de stuwende kracht van munt en markt en door het idee: “vakantie aan zee voor iedereen” werd onze beperkte kuststrook voornamelijk na 1945 getransformeerd tot een verstedelijkt en chaotisch volgebouwd gebied. Er werd verkaveld met een enorme zucht naar eigendom: elk lapje grond werd voor een habbekrats opgekocht en gebetonneerd tot massieve buildings. Het gevolg van deze lucratieve ontginning was dat het duingebied steeds meer de gedaante kreeg van een kleine dorre zandbak, omheind door prikkeldraad en afval. Elke seconde die vergleed, betekende het doodsvonnis van grote delen duin.
Ondanks vroegere initiatieven om de ongebreidelde bouwdrift aan de kust een halt toe te roepen, bleef de wet tot 1993 dode letter. Met een zee van vertraging zorgde de goedkeuring van het Duinendecreet in dat jaar voor een officieel wetgevend kader ter bescherming van de het reeds aangetast duingebied. Vanaf dat ogenblik gold er een streng bouwverbod op de resterende duingebieden en werd het behoud en beheer ervan prioriteit.
Dit duinendecreet kende echter een moeizame geboorte. Het opleggen van beperkingen inzake eigendoms-en gebruiksrecht voor het voeren van een ‘offensief natuurbeleid’ stuitte op veel verzet. De regelgeving vormde immers een bedreiging voor het voortbestaan en de uitbouw van bepaalde sectoren zoals vastgoed en toerisme. Uitgebreid lippendienst werd dan ook bewezen om de publieke opinie te overtuigen van de zin of onzin van het beschermen van de duinen. Lamlendig gekibbel en gekonkelfoes tussen de betrokkenen in en buiten de wetstraat was het gevolg.
Uiteindelijk moet dit decreet beschouwd worden als het resultaat van een lange en moeizame weg van politiek gemarchandeer, waarbij “het geven en nemen” principe van uitermate belang was om tot een voor alle partijen aanvaardbaar compromis te komen. Deze duinenregeling schreef overigens geschiedenis door daadwerkelijk voorrang te geven aan een offensief natuurbeleid waarin duin terug duin mocht zijn en niet enkel meer in dienst stond van de mens. Daarenboven gold het decreet als startsein voor een geïntegreerd kustzonebeheer, waarin een duurzame toenadering wordt gezocht tussen de diverse betrokkenen en de verschillende belangen worden afgewogen ten behoeve van het kustmilieu.
Zowel vreugdedansje als heildronk voor dit duinendecreet blijven echter ongepast. Door het juridisch getouwtrek bleven uitzonderingen op dit bouwverbod schering en inslag. Verder betekende het decreet ook een zware financiële aderlating voor de overheid: zo’n 21 miljoen euro schadevergoeding werd immers uitbetaald aan gedupeerde eigenaars. Ten slotte was reeds talrijk duingebied onherroepelijk beschadigd of verloren gegaan. Een herstelbeleid bleek voor vele gebieden niet meer mogelijk.
Vandaag zijn de Vlaamse duinen dan ook gereduceerd tot misschien mooie, maar weliswaar losse parels, verspreide restanten van wat eens een kostbaar parelsnoer was.
“Polderen”
Ook de huidige regering wordt geconfronteerd met het complexe spanningsveld tussen algemeen en privaat belang inzake milieuproblematiek. De actuele discussie omtrent de wettelijke bescherming van de historische permanente poldergraslanden toont dit mooi aan. Hoewel er duidelijke verschillen bestaan m.b.t. betrokkenen en hun beweegredenen, staan net zoals in 1993 ook in dit natuurbehoudsdossier diverse belanghebbenden tegenover elkaar.
Uit onderzoek van het Instituut voor Natuur-en Bosonderzoek blijkt dat de voorbije acht jaar minstens 208 ha, of zo’n 300 voetbalvelden poldernatuur onherroepelijk verloren is gegaan. Nochtans is het beschermen van onze kustpolders niet alleen van belang vanuit natuuroogpunt. Door hun grote verscheidenheid in reliëf, zijn deze graslanden ook van onschatbare historische waarde. Door het conserveren van het honderden jaren oude micro-reliëf van deze polders kunnen wij immers de geschiedenis van dit landschap aflezen.
Een versplintering van belangen is echter ook in dit dossier merkbaar, waarbij discussies tussen de verschillende stakeholders nog steeds op het scherpst van de snede worden gevoerd. Ook hier lijkt een compromis nog niet onmiddellijk in zicht. Het scheuren van de polders gaat echter gezwind en onverstoord verder. Het kalf lijkt ondertussen al verdronken te zijn.
In memoriam
Het duinenconflict kan als betekenisvolle achtergrond dienen waartegen huidige natuurbehoudsdossiers zoals de polderkwestie kunnen worden begrepen en worden opgelost. De duinenepisode toont immers niet alleen aan dat het gebrek aan bereidheid tot overleg en samenwerking een gevolg is van de verlammende angst tot het nemen van verantwoordelijkheid, maar ook dat een compromis vaak de enige weg is tot een duurzame politieke oplossing.
Daarnaast vestigt dit historisch compromis ook de aandacht op het gebrek aan responsabiliteit van de individuele burger die het zich persoonlijk toe-eigenen van natuurschoon nog al te vaak ziet als een absoluut recht. Grond is echter schaars en in principe van niemand. Dat deze vaste overtuiging op lange termijn dan ook enkel leidt tot zelfvernietiging wordt vaak genegeerd.
Wij zijn van nature echter vergeetachtig. Het verhaal van het Vlaams klein duintje begint in onze bovenkamer te vervagen. Bij het wandelen in een stuivend duinlandschap ervaren wij enkel het resultaat van dit compromis.
Door het verloren duingebied echter te blijven prijzen, blijft niet alleen de herinnering aan haar schoonheid levend, maar ook de tijdloze vraag die het duinenverhaal ons stelt:
“Moet wij eerst iets verliezen, vooraleer wij de waarde ervan beseffen?”
Bibliografie
1 Bibliografie
1.1 Primaire bronnen
Wetgeving
Wetten, decreten, besluiten
Wet van 7 augustus 1931 op het behoud van de monumenten en landschappen, B.S. 5 september 1931, gewijzigd door het Vlaams Gewest door het decreet van 13 juli 1972 tot wijziging van de wet van 7 augustus 1931 op het behoud van de monumenten en landschappen, B.S. 7 september 1972, door het decreet houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 1993, B.S. 29 december 1992 en door het decreet van 14 juli, B.S. 9 september 1993
Wet van 29 maart 1962 houdende organisatie van de ruimtelijke ordening en de stedebouw, B.S. 12 april 1962
Wet van 12 juli 1973 op het natuurbehoud, B.S. 20 oktober 1973
Decreet van 14 juli 1993 houdende maatregelen tot bescherming van de kustduinen, B.S. 31 augustus 1993, err. B.S. 12 oktober 1993
Decreet van 26 januari 1994 houdende bekrachtiging van het besluit van de Vlaamse regering van 15 september 1993 betreffende de aanduiding van beschermde duingebieden en voor het duingebied belangrijke landbouwgebieden, B.S. 26 februari 1994
Decreet van 21 december 1994 houdende bekrachtiging van het besluit van de Vlaamse regering van 16 november 1994 betreffende de definitieve aanwijzing van de beschermde duingebieden en van de voor het duingebied belangrijke landbouwgebieden en houdende wijziging van de wet van 12 juli 1973 op het natuurbehoud, B.S. 30 december 1994
Decreet houdende bekrachtiging van het besluit van de Vlaamse Regering van 4 oktober 1995 betreffende de definitieve aanwijzing van de beschermde duingebieden en van de voor het duingebied belangrijke landbouwgebieden die aangeduid werden door het Besluit van de Vlaamse Regering van 16 november 1994 betreffende de aanwijzing van de beschermde duingebieden en van de voor het duingebied belangrijke landbouwgebieden maar niet door het Besluit van de Vlaamse Regering van 15 december 1993 betreffende de aanduiding van de beschermde duingebieden en de voor het duingebied belangrijke landbouwgebieden en houdende wijziging van de Wet van 12 juli 1973 op het natuurbehoud. Vlaamse Raad, BZ 1995
Besluit van de Vlaamse regering van 15 september 1993 betreffende de aanduiding van beschermde duingebieden en voor het duingebied belangrijke landbouwgebieden, B.S. 17 september 1993
Besluit van de Vlaamse regering van 2 maart 1994 tot bepaling van de procedure van het openbaar onderzoek bij het opmaken van de perceelsgewijze inventaris bedoeld in artikel 53 van de wet van 12 juli 1973 op het natuurbehoud, zoals gewijzigd bij decreet van 14 juli 1993 houdende maartregelen tot bescherming van de kustduinen, B.S. 9 april 1994
Besluit van de Vlaamse regering van 16 november 1994 betreffende de definitieve aanwijzing van de beschermde duingebieden en van de voor het duingebied belangrijke landbouwgebieden, B.S. 30 november 1994
Voorstellen van decreet en handelingen
Voorstel van decreet van de heer J. Loones c.s. houdende maatregelen tot bescherming van de kustduinen, Vlaamse Raad, 1990-1991, nr.507/1
Voorstel van decreet van de heer M. Capoen houdende maatregelen tot bescherming van de kustduinen, Vlaamse Raad, B.Z.1992, nr. 96/1
Voorstel van decreet van de heer J. Vande Lanotte c.s. betreffende de duinen, Vlaamse Raad, B.Z. 1992, nr. 174/1-3
Voorstel van decreet van de heer D. Ramoudt betreffende de kustduinen, Vlaamse Raad, 1992-1993, nr. 288/1-2
Voorstel van decreet van de heer M. Maertens en mevrouw V. Dua houdende maatregelen ter bescherming en beheer van het maritieme duinengebied, Vlaamse Raad, 1992-1993, nr. 306/1-2
Voorstel van decreet van de heer M. Capoen houdende maatregelen tot bescherming van de kustduinen, Vlaamse Raad, 1992-1993, nr 96/2-12
Voorstel van decreet van de heren J. Vande Lanotte, R. landuyt en M. Capoen houdende bekrachtiging van het besluit van de Vlaamse regering van 15 september 1993 betreffende de aanduiding van beschermde duingebieden en voor het duingebied belangrijke landbouwgebieden, Vlaamse Raad, 1993-1994, stuk 403/3-5
Voorstel van decreet van mevrouw M. Tyberghien-Vandenbussche en de heer J. Van Looy, c.s., houdende wijziging van de wet van 12 juli 1973 op het natuurbehoud, Vlaamse Raad, 1994-1995, nr. 632/1
Voorstel van decreet van de heren R. Landuyt en M. Capoen houdende bekrachtiging van het besluit van de Vlaamse regering van 16 november1994 betreffende de definitieve aanwijzing van de beschermde duingebieden en van de voor het duingebied belangrijke landbouwgebieden, en houdende wijziging van de wet van 12 juli 1973 op het natuurbehoud, Vlaamse Raad, 1994-1995, nr. 632/2 -5
Handelingen, Vlaamse Raad, 19-11-1992, zittingsjaar 1992-1993, nr.11, pp. 320-323
Handelingen, Vlaamse Raad, 05-07-1993, zittingsjaar 1992-1993, nr.65, pp. 2490-2512
Handelingen, Vlaamse Raad, 07-07-1993, zittingsjaar 1992-1993, nr.68, pp. 2622-2624
Handelingen, Vlaamse Raad, 07-12-1994, , zittingsjaar 1994-1995, nr. 632/4, pp. 1-43
Handelingen, Vlaamse Raad,16-12-1994, zittingsjaar:1994-1995, nr.16, pp. 600-620
Parlementaire vragen en antwoorden
Vraag en antwoord, Vlaams Parlement, 1996-1997, vraag nr.123, 17 december 1997 van de heer Carl Decaluwé tot Vlaams Minister van Leefmilieu en tewerkstelling dhr. Theo Kelchtermans
Vraag en antwoord, Vlaams Parlement, 1998-1999, vraag nr. 50, 25 november 1999 van de heer Jos Bex tot Vlaams Minister van Leefmilieu en Landbouw, mevr. Vera Dua
Vraag en antwoord, Vlaams Parlement, 2000-2001,vraag nr. 230, 31 mei 2000 van de heer Didier Ramoudt tot Vlaams Minister van Leefmilieu en Landbouw, mevr. Vera Dua
Vraag en antwoord, Vlaams Parlement, 2001-2002, vraag nr. 27, 1 februari 2001 van de heer Jacky Maes tot Vlaams Minister van Leefmilieu en Landbouw mevr. Vera Dua
Vraag en antwoord, Vlaams Parlement, vraag nr. 128, 28 februari 2003 van mevrouw Veerle Declercq tot Vlaams Minister van Leefmilieu en Landbouw, mevr. Vera Dua
Vraag en antwoord, Vlaams Parlement, vraag nr.124, 21 april 2005 van de heer Jan Loones tot Vlaams Minister van Openbare werken, Energie, Leefmilieu en Natuur de dhr. Kris Peeters
Vraag en antwoord, Vlaams Parlement, vraag nr. 360 van 21 maart 2006 van de heer Jacky Maes tot Vlaams Minister van Openbare werken, Energie, Leefmilieu en Natuur dhr. Kris Peeters
Vraag en antwoord, Vlaams Parlement, vraag nr. 411, 20 februari 2008 van de heer Jan Verfaillie tot Vlaams Minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur mevr. Hilde Crevits
Vraag en antwoord, Vlaams Parlement, 2012-2013, vraag nr. 271, 26 januari 2012 door Wilfried Vandaele aan Vlaams Minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur mevr. Joke Schauvlieghe
Briefwisseling
“Brief aan vzw Natuurreservaten van dhr. W. Slosse, betreffende duinendecreet: Koksijde geeft negatieve toon aan, s.d.” In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossiers betreffende het Duinendecreet (1987-1995)”, nr. 7
“Brief aan dhr. Paul Breyne, volksvertegenwoordiger CVP van mevr. Vincke Nicole, betreffende Duinendecreet en eigen perceel, s.d.” In: KADOC, CD&V fractie in de Vlaamse Raad, “Beschikkingen over de beroepen tegen de Duinendecreten of tegen de KB’s m.b.t. Duinendecreten, 1994-1995”, nr. 462
“Brief aan dhr. Manu Desutter van dhr. Jan Jassogne, betreffende voorstel van decreet houdende maatregelen tot bescherming van de kustduinen, op 13 juni 1993.” In: KADOC, CD&V fractie in de Vlaamse Raad, “Dossier met betrekking tot de politieke onderhandelingen over de duinendecreten 1993-1994”, nr.462
“Open brief aan alle leden van de Vlaamse Raad van dhr. Jan Jassogne, voorzitter van het CIB, afdeling Kust, betreffende het Duinendecreet: een cocktail van milieubescherming, leugen, bedrog, ideologische strijd en onzorgvuldige wetgeving, Oostende, 6 oktober 1993.” In: KADOC, CD&V fractie in de Vlaamse Raad, “Dossier met betrekking tot de politieke onderhandelingen over de duinendecreten 1993-1994”, nr. 462
“Brief aan Paul, Hugo, Peter, John, Jean-Louis, dagelijks bestuur van vzw Natuurreservaten, betreffende toezicht bouwovertredingen Duinendecreet-actie d.m.v. instellen procedure- gekoppeld aan perscampagne op 08 december 1993.” In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossiers betreffende het Duinendecreet (1987-1995)”, nr. 7
“Brief aan dhr. Jean-Louis Herrier van vzw Natuurreservaten, betreffende toezicht bouwovertredingen Duinendecreet-actie van vzw Natuurreservaten op 8 december 1993;” in: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen,“Dossiers betreffende het Duinendecreet (1987-1995)”, nr.7
“Brief aan vzw Natuurreservaten van J.L Herrier, betreffende reactie op het artikel: Vandenbussche (F.). “Vloed van bezwaren tegen Duinendecreet.” In: Het Volk, 1994, 14-15 mei, op 16 mei 1994.” In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossiers betreffende het Duinendecreet (1987-1995)”, nr. 7
“Brief aan alle leden van de Vlaamse Raad van vzw Natuurreservaten, betreffende het Duinendecreet 28 oktober 1994.” In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossiers betreffende het Duinendecreet (1987-1995)”, nr. 7
“Brief aan de heer N. De Batselier van vzw Natuurreservaten, betreffende IWVA-beheersplan Doornpanne Brussel op 3 november 1994.” In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossier over waterwinning in de duinen 1990-1995”, nr. 301
“Brief aan dhr. O. Vanneste, gouverneur van West-Vlaanderen van vzw Natuurreservaten, betreffende bijkomend onderzoek Duinendecreet op 5 maart 1995.” In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossiers betreffende het Duinendecreet (1993-1995)”, nr. 8.
“Brief aan dhr. T. Kelchtermans van vzw Natuurreservaten, betreffende de drinkwatervoorziening in de kustzone versus natuurwaarden in de kustduinen, Brussel op 27 maart 1996.” In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossier over waterwinning in de duinen 1990-1995”, nr. 301
“Open brief aan Vlaams milieuminister Kelchtermans van vzw Natuurreservaten, betreffende Watervoorziening van de kustzone: Vlaams Wateroverleg is een Flop, op 27 maart 1996.” In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossier over waterwinning in de duinen 1990-1995”, nr. 301
Persnota’s
Persnota CVP, Vlaamse Raad, op 7 juli 1993. In: KADOC, Archief CD&V fractie in de Vlaamse Raad, “Dossier met betrekking tot de politieke onderhandelingen over de duinendecreten”, 1993-1994, nr. 462
Persnota Vlaamse regering, “Norbert De Batselier beschermt waardevolle kustduinen” op 17 september 1993. In: KADOC, CD&V fractie in de Vlaamse Raad, “Dossier met betrekking tot de politieke onderhandelingen over de duinendecreten, 1993-1994”, nr. 462
Persnota Agalev West-Vlaanderen, “Geen blokkering van het Duinendecreet, evenmin uitholling” op 25 oktober 1993. In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossiers betreffende het Duinendecreet (1987-1995)”, nr.7
Persnota vzw Natuurreservaten, “Mogen de duinen worden volgebouwd?” op 31 maart 1994. In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossiers betreffende het Duinendecreet 1993-1995”, nr. 8
Persnota Vlaamse regering, “Duinen: De Batselier gaat in beroep”, op 31 maart 1994. In: KADOC, CD&V fractie in de Vlaamse Raad, “Dossier met betrekking tot de politieke onderhandelingen over de duinendecreten 1993-1994”, nr. 462
Persnota vzw Natuurreservaten, “40.000 stemmen voor het duinendekreet” op 30 september 1994. In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossiers betreffende het Duinendecreet (1987-1995)”, nr. 7
Persnota IWVA, op 30 april 1996. In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossier over waterwinning in de duinen 1990-1995”, nr. 301
Persnota Agalev, Vlaamse Raad, “Geen vuil water in ruil voor duinenbeheer; Agalev blijft tegenstander van IWVA waterwinning in de duinen” op 3 november 1997. In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossier over waterwinning in de duinen 1990-1995”, nr. 301
Adviezen, rapporten, brochures
Natuurreservaten vzw en Vakantiegenoegens vzw: “Brochure Standpuntenplatform ‘Rekreatie, Natuurlijk’ op 22 april 1989.” In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossiers betreffende het Duinendecreet 1993-94”, nr. 7
“BLN-Rapport: Duinen in bouwzones, beton er over? ‘Verslag inventarisatie ekologisch en landschappelijk waardevolle gronden gesitueerd in de bouw -en recreatiezones te Koksijde door ‘Beschermkomitee Leefmilieu en Natuurbehoud in Koksijde’, s.d., 1992.” In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossiers betreffende het Duinendecreet (1987-1995)”, nr. 7
Kuijken (E.). Provoost (S.). en Herrier (J.L.) Inventaris van de knelpunten tussen de gewestplanbestemming en het natuurbehoud in de duinstreek van de Vlaamse kust. Hasselt, Instituut voor Natuurbehoud, 1992, p. 55
Natuurreservaten vzw: “Bewijsmateriaal voorkennis kaarten I.N. en favoritisme bij afleveren bouwvergunningen, s.d.” In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossiers betreffende het Duinendecreet 1993-94”, nr. 7
Natuurreservaten vzw: “Document betreffende reeks overtredingen i.v.m. Duinendecreet, s.d.” In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossiers betreffende het Duinendecreet 1993-94”, nr.7
Herrier (J.L.). De kustduinen als landschapsecologisch begrip, hoorzitting Vlaamse Raad, 26 januari 1993, s.p.
Natuurreservaten vzw: “The empire strikes back of hoe de immobiliënsector het Duinendecreet poogt te discrediteren door de ‘kleine man als slachtoffer’ ten tonele te voeren op 8 november 1993.” In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossiers betreffende het Duinendecreet (1987-1995)”, nr. 7
Herrier (J.L)., Leten (M.)., Kuijken (E.). Inventaris van de knelpunten tussen de gewestplanbestemming en het natuurbehoud in de duinstreek van de Vlaamse kust, Hasselt, Instituut voor Natuurbehoud, 1993, p. 55
Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Kust 2002, deel 1: Zeewerende functie van de kust, Brussel, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Administratie waterinfrastructuur en Zeewezen/Bestuur Havens, 1993, p. 148
Regionale Commissie van Advies voor de Ruimtelijle Ordening en de Stedebouw in West-Vlaanderen: “Zitting van 12 augustus 1994 betreffende openbaar onderzoek.” In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossiers betreffende het Duinendecreet (1993-1995)”, nr. 8
“Memovergadering van vzw Natuurreservaten, tussenkomst van William Slosse, medewerker van de Duinenwerkgroep aan de Westkust, op 09/11/1994.” In: AMSAB, Natuurpunt West-Vlaanderen, “Dossier over waterwinning in de duinen 1990-1995”, nr. 301
Kuijken (E.)., Leten (M.). en Provoost (S.). Ecologische inpasbaarheid van waterwinning in het duinengebied van de Westkust, Hasselt, Instituut voor Natuurbehoud, 1994, p. 21
Kuijken (E.). en Provoost (S.). “Gemotiveerd advies over de bezwaren en adviezen met betrekking tot het openbaar onderzoek over de beschermde duingebieden en de voor het duingebied belangrijke landbouwgebieden aangeduid in het besluit van de Vlaamse regering van 16 november 1994.” In: Rapporten van het Instituut voor Natuurbehoud, 25(1995), p. 1-45
Kuijken (E.). Provoost (S.). en Herrier (J.L.). Inventaris van de verkavelingen en de afwijkende bijzondere plannen van aanleg in als groengebied door de gewestplannen bestemde kustduinen en aanvulling van de inventaris van de knelpunten tussen het natuurbehoud en de gewestplannen in de duinstreek van de Vlaamse kust: situeringskaarten. Hasselt, Instituut voor Natuurbehoud, 1995, p. 14 (mappen)
Provoost (S.). en Hoffmann (M.). ed., Ecosysteemvisie voor de Vlaamse kust, Brussel, Universiteit Gent en Instituut voor Natuurbehoud in opdracht van AMINAL, Afdeling Natuur, 1996, p.130+ Bijlage
Westtoer apb, 2008, Welkom in de duinen: reflecties en aanbevelingen omtrent natuur en recreatie aan de Vlaamse Kust, Brugge, Westtoer apb, p. 134
Krantenartikels
A.W. “Kelchtermans ziet onomkeerbare trendbreuk in ruimtelijke ordening.” In: De Standaard, 1995, 13 april
Beirlant (B.). “Ongeremd sociaal toerisme slaat gaten in kustduinen.” In: De Standaard, 1993, 29 april
Bruneel (D.). “20 jaar na Duinendecreet nood aan bescherming zonevreemd bos.” In: De Wereld Morgen, 2013, 13 september
CDK. “Villabewoners willen duinen vrijwaren” In: Het Nieuwsblad, 1993, 28 oktober
CDK. “Natuurreservaten tegen kunstmeer aan Hoge Blekker.” In: De Standaard, 1994, 13 april
CDK. “Natuurreservaten in beroep tegen vergunning waterwinning op vliegveld.” In: Het Nieuwsblad, 1994, 8 september
Claeys (J.). “Krachten achter het Duinendecreet gevormd door hypocriete neo-communisten.” In: Het Volk, 1993, 17 november
CK. “Het alternatief volgens Dewulf.” In: Het Volk, 1993, 1 november
CK. “Domein Georges Theunis in Koksijde krijgt straks definitieve natuurbescherming.” In: Het Volk, s.d.
Deridder (H.). “Proces rond de gewestplannen op ‘Kirschen-toer.” In: De Standaard, 1993, 30 april-1 mei.
De Moor (F.). “De grond van de duinen. De Compagnie het Zoute probeert nogmaals het Duinendecreet te laten wijzigen om enkele van haar kostbare gronden bouwrijp te kunnen maken.” In: Knack, 1996, s.d., pp.32-38
De Moor (F.). “Tot de laatste duin.” In: Knack, 1993, 4 augustus, pp. 16-17
De Taeye (W.). “Kelchtermans redt Westkust van drooglegging.” In: Het Volk, 1990, 2 april
De Taeye (W.). ‘”Onze duinen verdwijnen sneller dan ooit.” In: Het Volk, 1993, 9 april
JC. “Home Theunis wacht nog op definitieve keuze.” In: Het Laatste Nieuws, 1991, 3 augustus
J.L. “Natuurreservaten voor snelle bekrachtiging Duinendecreet.” In: Het Volk, 1993, 13 oktober
JVD. “Kustduinen voorlopig beschermd tegen bouwwoede.” In: De Tijd, 1993, september 18-19
Lambrecht (L.) “Bescherming duinen in eindfase.” In: Beleid, 1994, 25 november
LB. “Scherpe taal maar mild vonnis in zaak Ter Yde.” In: De Morgen, 1990, 24 oktober
LD. “Duinendecreet ontketent stormen.” In: West-Vlaanderen, 1993, 8 oktober
Libert (M.). “Duinendekreet achterpoortjes uitgetest.” In: De Morgen, 1993, 24 september
Libert (M.). “Negentig jaar duinverloedering.” In: De Morgen, 1993, 24 september
Libert (M.). “Opstarten van duinburgerwacht.” In: De Morgen, 1993, 24 september
R.M. “Duinendecreet wordt voort uitgehold: Rechters interpreteren tekst anders dan De Batselier.” In: De Morgen, 1994, 1 april
R.M. “Het Duinendecreet erop of eronder: uitholling van de doelstellingen.” In : De Morgen, 1995, 1 oktober
R.W. “Toekomst kustduinen in gedrang. Groenen eisen onmiddellijke bouwstop.” In: De Morgen, 1993, 13 mei
R.W. “Zouteduinen in Knokke bedreigd door verkaveling. Natuurreservaten willen onmiddellijke uitvoering Duinendecreet.” In: De Morgen, 1993, 27 mei
S.E.O. “Geld en aankoopbeleid voor de kustduinen dringt zich op.” In: Het Laatste Nieuws, 1997, 21 april
S.N. “Rechter verklaart IWVA-baas schuldig aan onwettig waterwinning in Ter Yde.” In: Het Nieuwsblad, 1990, 24 oktober
S.N. “Gewezen directeur IWVA veroordeeld wegens waterwinning in Ter Yde.” In: Gazet van Antwerpen, 1990, 24 oktober
S.N. “Agalev. Duinendecreet ondergraven.” In: De Morgen, 1993, 23 september.
Surmont (E.). “Bouwstop in de kustduinen.” In: Het Laatste Nieuws, 1993, 12 september
Surmont (E.). “Heksenjacht in de duinen.” In: Het Laatste Nieuws, 1993, 29 oktober
TH. “Immobilien reageert op goedkeuring Duinendecreet.” In: Gazet van Antwerpen, 1993, 9 oktober
Vandenbussche (F.) “Vloed van bezwaren tegen Duinendecreet.” In: Het Volk, 1994, 14-15 mei
Vandenbussche (F.). “IWVA wil 1,8 miljoen kubieke meter water uit duinen trekken.” In: Het Volk, 1982, 22 juni
Van Den Broeck (K.). “De Batselier beschermt 1000 hectare duinen.” In: De Morgen, 1993, 18 september
Van Den Broeck (K.). “Duinen zonder beton. Vlaamse regering redt 1000 hektare kust.” In: De Morgen, 18 september
WA. “Kompromis tussen CVP en SP: duinen slechts beschermd tot eind volgend jaar.” In: De Tijd, 1993, 11-12 december
WB. “Juristen laken procedure Duinendecreet.” In: Financieel-Economische Tijd, 1994, 26 november
Willems (B.). “Appartement met zicht op krijgsbaan.” In: De Morgen, 1993, 24 september
Willems (B.). “Kordon bouwvergunningen rond beschermd natuurgebied Milieugroeperingen Westkust stellen duinenwacht in.” In: De Morgen, 1993, 28 september
Willems (B.). “Gemeenten krijgen inspraak bij invulling. Duinendecreet Natuurreservaten. Politici zijn tweeslachtig.” In: De Morgen, 1993, 12 oktober
WM. “Rechter verklaart IWVA-baas schuldig aan onwettige waterwinning in ter Yde.” In: Het Nieuwsblad, 1990, 24 oktober
WM. “Onenigheid binnen de Vlaamse Raad remt het duinendekreet.” In: Het Nieuwsblad, 1993, 26 oktober
Wouters (A.). “Dekreet beschermt definitief duizend hektare kustduinen.” In: De Standaard, 1993, 17 december
Interviews in chronologische volgorde
Interview van dhr. Jean-Louis Herrier, vertegenwoordiger Instituut voor Natuurbehoud, door Pauline Van Bogaert op 06/05/2014 te Brugge
Interview van dhr. Peter Bossu, vertegenwoordiger vzw Natuurreservaten en J. Vande Lanotte, door Pauline Van Bogaert op 15/05/2014 te Woumen
Interview van prof. Eckhart Kuijken, vertegenwoordiger Instituut voor Natuurbehoud, door Pauline Van Bogaert op 16/05/2014 te Wingene
Interview van mevr. Vera Dua, vertegenwoordiger Agalev, door Pauline Van Bogaert op 02/06/2014 te Gent
Interview van dhr. John Van Gompel, vertegenwoordiger Duinenwerkgroep, door Pauline Van Bogaert op 06/06/2014 te Blankenberghe
Interview van dhr. Dirk Van Melkebeke, vertegenwoordiger kabinet Norbert De Batselier, door Pauline Van Bogaert op 18/06/2014 te Brussel
Interview van dhr. Norbert De Batselier, vertegenwoordiger Vlaams Ministerie voor Leefmilieu, door Pauline Van Bogaert op 19/06/2014 te Brussel
Schriftelijke vraag-antwoordprocedure met dhr. Emmanuel Van Houtte, vertegenwoordiger Intercommunale Watervoorzieningsmaatschappij Veurne-Ambacht, door Pauline Van Bogaert aangevat op 09/06/2014, beëindigd op 23/06/2014
Schriftelijke vraag-antwoordprocedure met dhr. Jan Jassogne, vertegenwoordiger Confederatie Immobiliënberoepen België, Afdeling Kust, door Pauline Van Bogaert, aangevat op 22/05/2014, beëindigd op 30/05/2014
Schriftelijke vraag-antwoordprocedure met Peter Van Bossuyt, vertegenwoordiger Boerenbond, door Pauline Van Bogaert aangevat op 23/06/2014, beëindigd op 27/06/2014
Andere
Mampaey (D.). “Duinen op de Helling” op 28 oktober 1993. In: Panorama-Reportage, BRTN, VRT-Beeldarchief
Vermandere (W.). Lied ‘De Panne’ uit het Album ‘Lat mie maar lopen’, 1991
1.2 Literatuurlijst
Nederlandstalige en Engelstalige werken
Arnoldus (H.). en Rottier (H.). De Vlaamse Kustvlakte. Van Calais tot Saefthinge. Tielt, Lannoo/Den Boer,1984, p.208
Beck (U.). De wereld als risicomaatschappij. Essays over de ecologische crisis en de politiek van de vooruitgang. Amsterdam, De Balie, 1997, p. 120
Bernard (N.). Multilevel Governance in the European Union. Den Haag, Kluwer Law International, 2002, p. 274
Billiau (R.)., Dalle (G.)., Dalle (R.)., Termote (J.). Tussen land en zee: het duingebied van Nieuwpoort tot De Panne. Tielt, Lannoo, 1992, p. 264
Bryman (A.). Social Research Methods, Oxford, Oxford University Press, 2008, p.800
Bogaert (D.). Natuurbeleid in Vlaanderen, Natuurontwikkeling en draagvlak als vernieuwingen. Nijmegen (Doctoraatsverhandeling de Katholieke Universiteit Nijmegen), 2004, p. 337 (Promotor: P. Leroy)
Bouckaert (B.). en De Waele (T.). Ruimtelijke ordening en stedebouw in het Vlaamse Gewest. Gent, Mys en Breesch, 2000, p. 231
Caspers (T.). De geschiedenis van de natuurbescherming in Vlaanderen van 1910-1940, Helmond, Wibro, 1992. (Doctoraatsverhandeling Katholieke Universiteit Brabant), p. 326
Castryck (G.). en Decaluwe (M.). red. De relatie tussen economie en ecologie: gisteren, vandaag en morgen. Gent, Academia Press, 1999, p. 196
Cazaux (G.). De bescherming van de Vlaamse kustduinen. Antwerpen (Onuitgegeven licentiaatsverhandeling Universitaire Instelling Antwerpen, Instituut voor milieukunde), 1995, p. 61 (Promotor: Prof. Dr. I. Loots )
Consience (H.). Bella Stock: Tafereelen uit het leven der Vlaemsche visschers, Antwerpen, J.P.Van Dieren, 1861 p.164
Constandt (M.). 100 jaar toerisme. Een eeuw vakantie in West-Vlaanderen, Tielt, Lannoo, 1986, p. 159
De Batselier (N.). Kiezen tussen eco en ego. Leuven, Van Halewyck, 1996, p. 269
De Decker (P.)., Ryckevaert (M.)., Vandekerkhove (B.)., Pisman (A.)., Vastman (F.). en Le Roy (M.). Ruimte en wonen: trends en uitdagingen. Antwerpen-Appeldoorn, Garant, 2010, p. 103
Den Houter (F.). Strand-goed. Het strand aangekleed. De geschiedenis van het Belgisch strandleven en het strandmeubilair. Rotterdam, Donia Pers Produkties, p. 160
De Loose (L.), Van Elsacker (C.). en Verheyen (R.). Een verwervingsplan voor de Vlaamse Kustduinen en aangrenzende gebieden: Patrimoniale prioriteitsbepaling, kadastrale perceelsgewijze inventaris, budgettaire implicaties. Wilrijk, AMINAL/ Groep Toegepaste Ekologie, 1996, p. 109
Diani (M.). Green Networks. A structural Analysis of the Italian Environmental movement. Edinburgh Edinburgh University Press, 1995, p. 300
Eeckhout (B). Het einde van het compromis. Politiek na Wilders en De Wever. Nieuwspoort-rapportage 2011. Amsterdam, Vangennep, 2011, p. 47
Florizoone (P.). ‘De groenen: ideeën, bewegingen en partijen. Antwerpen, Kluwer 1985, p.60
Franklin (K.). en Schaeffer (N.). Duel for the Dunes: Land Use and Conflict on the Shores of Lake Michigan. Urbana, University of Illinois Press, 1983, p.278
Hajer (M.A). The Politics of Environmental Discourse. Ecological Modernization and the Policy Process. Oxford, Clarendon Press, 1995, p. 332
Herrier (J.-L.), Mees (J.)., Salman (A.). Seys (J.).,Van Nieuwenhuyse (H.). en Dobbelaere (I.). Eds. Proceedings ‘Dunes and Estuaries 2005’ – International Conference on Nature Restoration Practices in European Coastal Habitats. Koksijde, VLIZ Special Publication 19,2005, p. 685
Hooghe (M.). ‘Nieuwkomers op het middenveld: nieuwe sociale bewegingen als actoren in het Belgisch politiek systeem: de milieubeweging en de vrouwenbeweging in Vlaanderen, 1970-1990’, Brussel (Onuitgegeven doctoraatsverhandeling aan de Vrije Universiteit Brussel), 1997, p. 150
Kelchtermans (T.). MINA-plan 2000. Analyse en Voorstellen voor een Vernieuwd Vlaams Milieu- en Natuurbeleid. Brussel, Ministerie Vlaamse Gemeenschap, 1989, p. 347
Kempenaers (J.). Recollecting Landscapes-herfotografie, geheugen en transformatie 1904-1980-2004. Gent, A&S Books, p. 381
Keulartz (F.W.J). en Swart (S.). Natuurbeelden en natuurbeleid. Theoretische en empirische verkenningen. Den Haag, NWO Ethiek en Beleid, 2000, p.134
Kitschelt (H.), Beyond the European left: ideology and political action in the Belgian ecology parties. Durham, Duke University Press, 1990, p. 271
Kuijken (E.). ed. Natuurrapport 1999: toestand van de natuur in Vlaanderen: cijfers voor het beleid. Brussel, Instituut voor Natuurbehoud, 6, 1999, p. 221
Lemaire (T.). Over de waarde van kulturen: een inleiding in de kultuurfilosofie tussen europacentrisme en relativisme. Baarn, Ambo, 1976, p. 509
Leroy (P.) en De Geest (A.). Milieubeweging en milieubeleid: sociale en politieke aspecten van de milieukwestie. Antwerpen, Nederlandsche Boekhandel, 1985, p. 248
Lombaerde (P.). Leopold II: Koning-Bouwheer. Gent, Pandora, 1995, p. 130
Lorenz (C.). De constructie van het verleden. Een inleiding in de theorie van de geschiedenis. Boom, Amsterdam, 2008, p. 400
Margalit (A.). On compromise and rotten compromises. Princeton, Princeton University Press, 2010, p. 221
Massart (J.). Pour la protection de la nature en Belgique. Brussel, Lamertin, 1912, p. 308
Motté (M.). De Volksunie is dood. Leve de Volksunie? Welke invloed heeft de Volksunie nog op de huidige politiek? Gent(Onuitgegeven licentiaatsverhandeling Universiteit Gent), 2008-2009, p. 63 (Promotor. Prof. Dr. C. Devos)
Renard (P.). Wat kan ik voor u doen? Ruimtelijke wanorde in België: een hypotheek op onze toekomst. Antwerpen, Icarus, 1995, p.200
Schokkaert (B.). Het ekologisme in Vlaanderen: een voorbeeld van een nieuwe sociale beweging? Gent(Onuitgegeven licentiaatsverhandeling Rijksuniversiteit Gent), 1989, p.159
Thoen (E.)., Borger (G.J.), de Kraker (A.)., Soens (T.)., Tys (T.)., Vervaet (L.). en Weerts (H.). Landscapes or seascapes? The History of the coastal environment in the North Sea area reconsidered. Turnhout, Brepols, 2013, p. 428
Wester (F.)., Renkstorf (K.). en Scheepers (P.). Onderzoekstypen in de Communicatiewetenschappen. Alphen aan de rijn, Kluwer, 2006, p. 669
Van Acker (J.)., Berquin (H.). en Lehouck (A.). e.a. In het zand geschreven. De duinen van de Westhoek: een geschiedenis. Lier, Antilope, 2012, p. 304
Van der Elst (F.). Twintig jaar Volksunie (1954-1974). Een beknopt overzicht van de wording, de stichting en de geschiedenis van de Vlaams-nationale partij. Brussel, vzw. Volksunie, 1974, p. 128
Vanhecke (L.)., Charlier (G.).,Verhelst (L.).. Landschappen in Vlaanderen vroeger en nu: van groene armoede naar grijze overvloed. Meise, Nationale plantentuin van België, 1981, p.140
Van Casteren (J.). Het Duinendecreet en het Structuurplan Kustzone :elkaar versterkende factoren in de strijd voor het duinenbehoud. Gent (Onuitgegeven licentiaatsverhandeling Rijksuniversiteit Gent), 1996-1997, p. 72
Vermandere (M.). We zijn goed aangekomen! Vakantiekolonies aan de Belgische kust 1887-1980, Brussel/Gent, ASP Editions/Amsab-ISG, 2010, p.192
Walgrave (S.). Tussen loyauteit en selectiviteit. Over de ambivalente verhouding tussen nieuwe sociale bewegingen en groene partij in Vlaanderen. Leuven, Garant, 1995, p. 361
Walgrave (S.). Nieuwe sociale bewegingen in Vlaanderen, een sociologische verkenning van de milieubeweging, de derde wereldbeweging en de vredesbeweging. Leuven, KUL Sociologisch onderzoeksinstituut, 1994, p.215
Nederlandstalige en Engelstalige artikels
Arts (B.). “Policy Arrangements.” In: J. Tatenhove, B. Art. en P. Leroy ed., Political Modernisation and the Environment. The Renewal of Environmental Policy Arrangements. Dordrecht, Kluwer, 2002, pp. 60-68
Baeyens (H.). “Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen 1991.” In: Planologisch Nieuws, 13(1993), 3, pp. 206-214
Bogaert (D.). en Leroy (P.). “Het Vlaamse Natuurbeleid: de institutionalisering van een beleidsveld.” in: Landschap, 21(2004), 4, pp. 185-197
Cabus (P.). ‘Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen op te lossen knelpunten’. In: Planologisch Nieuws, 13(1993), pp. 215-221
Dedecker (P.). en Swyngedouw (E.). “De wondere wereld van de Vlaamse ruimtelijke ordening. Over de wankele fundamenten van het ruimtelijk beleid.” In: Planologisch Nieuws, 13(1993), 4, pp. 282-285
Delanois (H.). Natuur- en Stedeschoon 50 jaar. In: De Vereniging voor Natuur- en Stedeschoon, 34(1961) , 1-3, pp. 1-26
Decleer (C.). “Duinen of fortuinen?” In: Natuurreservaten, 8(1986), 5, pp. 178-180
Defoort (P.J.). “Overzicht van de verworpen juridische argumenten tegen het Duinendecreet.” In: Tijdschrift voor milieurecht, 1996, pp. 271-275
Defoort (P.J.). “Het Duinendecreet: een duidelijke beleidskeuze.” In: Rechtskundig weekblad, 1995, pp. 1281-1292
Defoort (P.J.). “Het Duinendecreet: een "vlugge en doeltreffende", en nu ook geoorloofde natuurbescherming.” In: Tijdschrift voor milieurecht, 1995, p. 399
De Lannoy (W.). Toerisme en planning. In: Planologisch Nieuws, 12(1992), 1, pp. 2-4
Dua (V.). “De nood aan integraal kustzonebeheer. Integraal kustzonebeheer of stervensbegeleiding?” In: Bladgroen, 16(1997), pp. 3-6
Dumoulin (E.). “De oostkust en haar duinen: kleine reflecties over kust-urbanisatie, natuurbehoud en de zwinbosjes.” In: NMOotje 11(2005), 2, pp. 4-15
Entmann (R.). “Framing: toward clarification of a fractured paradigm”. In: Journal of Communication, 43 (1993), 4, pp. 51-58
Flamey (P.). en Empereur (E.). “Het Duinendecreet of de betonnering van de duinenbescherming.” In: Rechtskundig Weekblad, 1994-1995, pp. 377-388
Flamey (P.). en Empereur (E.). “En dan nu iets totaal anders moet er nog zand zijn?” In: Rechtskundig Weekblad, 1995-96, pp. 339-341.
Grietens (E.). “Overtreden loert! Stedenbouwwacht klaagt gebrekkige handhaving van bouwmisdrijven aan.” In: Planologisch Nieuws, 15(1995), pp. 16-21
Hajer (M.). “Van participatie naar maatschappelijke coalitievorming” In: Duyvendak (W.)., Horstik (I.). en Zagema (B.). Ed. Het groene poldermodel. Consensus en conflict in de milieupolitiek. Amsterdam, Instituut voor Publiek en Politiek, 1999, pp. 128-135
Herrier (J.L.). ‘Het Duinendecreet en de Ruimtelijke Ordening aan de Kust.’ In: Symposium Kustdag. Tussen Land en Zee, 1994, 18 juni, s.p.
Herrier (J.L). “Duurzaam Kustbeheer op Vlaams niveau uit het perspectief van het natuurbehoud: een terugblik en uitdagingen voor de toekomst”, in: K. Belpaeme, ed., 10 jaar kustbeheer: referantenbundel van de studiedag, Oostende, Coördinatiepunt Duurzaam Kustbeheer, 2011, pp. 78-80
Keppler (U.). en Maes (P.). “Het toerisme als mobiliteitsopwekker aan de Vlaamse kust”. In: Planologisch nieuws, 15(1995), 4 pp. 300-307
Kelchtermans (T.). “Onomkeerbare trendbreuk. Ruimtelijke ordening in Vlaanderen.” In: Planologisch Nieuws, 15(1995), 2, pp. 97-104
Kuindersma, (W.). ed., “Bestuurlijke trends en het natuurbeleid” in: Planbureaustudies, 3(2002), pp.165
Lavrijsen (L.). “Bevoegdheidsverdeling tussen de Staat en de Gewesten inzake leefmilieu na de tweede fase van de staatshervorming.” In: Lavrijsen, (L.)., Orban (E.)., Herbiet (M.). en Hannequar (E.). eds., De bevoegdheden inzake milieubeheer, Brussel, Story-Scientia, 1990, p.276
Leroy (P.)., Arts. (B.). en Tatenhove (J.). “Verandering en continuïteit in milieubeleid: een kader voor analyse en duiding.” In: Arts (B.) en Leroy (P.). eds. Verandering van politiek, vernieuwing van milieubeleid. Klassieke en postmoderne arrangementen. Nijmegen University Press, 2003, p. 111
Lorent (J.). “Het structuurplan Vlaanderen. Ontstaan en methodiek.” In: Planologisch Nieuws, 13(1993), 3, pp. 199-205
Mahieu (G.). en Termote (J.). “De geallieerde kustverdediging achter het IJzerfront over wapens, water, zand en zieken.” In: VLIZ De Grote Rede, 36(2013), pp. 39-46
Martens (B.). “Openbaar onderzoek Duinendecreet.” In: Milieurecht info, 6(1994), pp. 12-13
Martens (B.). “Het Duinendecreet.” In: Milieurecht info, 2(1995), pp. 6-9
Martens (B.). “De duinen definitief decretaal beschermd.” In: Milieurecht info, 11(1995), pp. 19-21
Martens. (B.). “Stedebouwrechtelijke implicaties van het Duinendecreet en het grinddecreet, deel 1: Het Duinendecreet”, in: K. Deketelaere ed., Recente ontwikkelingen inzake ruimtelijke ordening en stedebouw. Brugge, Die Keure, 1994, p. 139
Meir (P.). “De nood aan een integrale benadering van de kustzone als een coherent ecosysteem.” In: Natuurreservaten vzw. Symposium Kustdag tussen Land en zee. Wenduine-De Haan. 18 juni 1994, pp. 7-10
Norro (P.). “Toerisme en natuurbehoud aan de Vlaamse kust: een utopie?” In: Planologisch Nieuws, 12(1992), pp. 41-52
Ostyn (G.). “Evolutie van het duinareaal te Knokke-Heist” In: Dierickx-Visschers (F.). en Welvaert (F.). Eds., 2000 jaar Zwinstreek. Knokke, Mappamundi, 1985, s.p.
Provoost (S.). “Het Duinendecreet: onze kustduinen beschermd.” In: Kuijken (E.). ed. Natuurrapport 1999: toestand van de natuur in Vlaanderen: cijfers voor het beleid. Brussel, Instituut voor Natuurbehoud, 1999, 6, pp. 113-116
Selnes, (T.). en Kuindersma (W.). “Natuurbeleid en bestuurlijke ontwikkelingen: de piramide voorbij?” In: Kuindersma, (W.). ed., Bestuurlijke trends en het natuurbeleid, Planbureaustudies, 3(2002), pp. 13-33
S.N. “De internationale duinendag in Nieuwpoort. 2 mei 87.” In: Natuurreservaten, 8(1987), 2, p.53
S.N. “Nationale natuurbeschermingsdag. Natuurbehoud in duinen en kustpolders.” In: Natuurreservaten,7(1985), 4, p. 99
S.N. “Bedreigd landschap: de duinen.” In: Natuurreservaten vzw, 1982, pp.43-44
S.N. “Tussen land en zee: dringend nood aan een integraal kustzonebeheer: 10-punten programma voor integraal kustzonebeheer in België.” In: Natuurpunt, Werkgroep Kustwerkgroep, 1994, p. 1-40.
S.N. “Het MINA-plan over de duinen.” In: Natuurreservaten, 11(1989), p. 4
S.N. “Duinendecreet beschermt natuurwaarden kust” In: Praktijk, 1993, s.d.
S.N. “Jean Massart. Wetenschatten - Historische figuren van het zeewetenschappelijk onderzoek.” In: I/LIZ information Sheets, 130(2009), p. 4
Stubbe (L.). “Internationale Duinendag. Keerpunt voor het Duinenbehoud?” In: Natuurreservaten, 9(1987), 3, pp. 89-90
Thoen (E.). “Geschiedenis en de spanning tussen economie en ecologie”. In: Castryck (G.). en Decaluwe (M.). Eds. De relatie tussen en economie en ecologie gisteren, vandaag en morgen. Gent, Academia Press, 1999, pp. 13-44
Van Der Heijden (H.A.). “De milieubeweging in de twintigste eeuw.” In: Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis,3(2004), pp. 445-483
Van Gompel (J.). “Duinen in beweging. Akties van Natuurreservaten boeken succes.” In: Natuurreservaten, 7(1987), 6, pp. 180-183
Van Gompel (J.). “De Belgische kustduinen of het verhaal van 50 jaar ruimtelijk wanbeleid.” In: Natuurreservaten, 8(1987), 2, pp. 47-51
Van Hoorick (G.). “Het bouwverbod in het Duinendecreet.” In: Lejeune (Y.). en Erneux (P.). (eds.). Pratique notariale et droit administratif. Aménagement de territoire et opérations immobiliéres des pouvoirs locaux. Brussel, Larcier, 1998, pp. 291-301
Van Hoorick (G.). “Het Duinendecreet doorstaat de toets van het Arbitragehof.” In: Chroniques de Droit Public, 2000, pp. 212-214
Vermeersch (C.). “De teloorgang van de Belgische kust.” In: Ruimtelijk planning, 15(1986), p.37
Verschaffel (B.). “Geschiedschrijving- een waar verhaal, of de waarheid over verhalen?” In: Ankersmit (F.R.). ed., Op verhaal komen: over narrativiteit in de mens- en cultuurwetenschappen. Kampen. Kok Agora. 1990, p. 83-107
Walgrave (S.). “Maatschappelijk draagvlak als alibi: macht en tegenmacht inzake milieubeleid op het middenveld.” In: Res Publica, 39(1997), pp.1-21
Wullus (H.). Rede van sekretaris Wullus. In: De Vereniging voor Natuur- en Stedeschoon, 34(1961), pp.52-53
Megill (A.). ‘Recounting the past: description and explanation and narrative in historiography.’ In: The American Historical Review,94(1989), pp. 627-653
Rootes (C. A.). “Political Opportunity Structures: promise, problems and prospects.” In: La Lettre de la maison Française d’Oxford, 10(1999), pp. 75-97
Slabbinck (B.). “Investments as a lever for sustainable equilibrium between ecology and recreation at the Belgian coast.” In: Herrier (J.-L.). et al. (Ed.). Proceedings ‘Dunes and Estuaries 2005’: International Conference on nature restoration practices in European coastal habitats, Koksijde, VLIZ Special Publication 19, 2005 pp. 366-367.
Snow (D.A.). en Benford (R.D.). “Ideology, frame resonance and participant mobilization.” In: International social movement research, 1(1988), pp. 97-218
Websites
S.N., Het tienpuntenprogramma voor een kust met zee, zon en minder zorgen: voor een geïntegreerd duurzaam beheer van de kustzone, Natuurpunt, afdeling Kustwerkgroep,< http://www.natuurpunt.be/uploads/natuurbehoud/kustwerkgroep/documenten/… >, geraadpleegd op 02/06/2014
S.N., 20 jaar Duinendecreet. <http://www.focus-wtv.be/video/20-jaar-Duinendecreet>, geraadpleegd op 05/05/2014
S.N. Eindelijk bescherming voor kustpolders?< http://www.vogelbescherming.be/site/index php?option=com_content&view=article&id=754:eindelijk-bescherming-voor-kustpolders &catid=14:persberichten&Itemid=105 >, geraadpleegd op 02/06/2014
S.N., European Union for Coastal Conservation, in:<http://www.eucc.nl/en/>, geraadpleegd op 08/06/2014.
Bijlage
Interview
Hieronder de vragen die als wegwijzers werden gebruikt tijdens de interviews en vraag-antwoordprocedures. Deze zijn nooit op dergelijke wijze letterlijk gesteld, maar golden als kapstokken. Naargelang de respondent werden telkens specifieke bijvragen gesteld.
1. Welke actoren waren er volgens u verantwoordelijk voor de versnippering van het duingebied?
2. Hoe komt het dat we zo lang hebben moeten wachten op een wettelijke regelgeving inzake de bescherming van de maritieme kustduinen? Er waren immers toch voor 1993 reeds mogelijkheden geweest om het duingebied te beschermen tegen de verkavelingsprojecten?
3. Over het uitgangspunt bleek iedereen het er roerend over eens te zijn: er moest iets gebeuren ter bescherming van de duinen, de praktische invulling bleek echter geen sinecure. Welke bepalingen uit het Duinendecreet hebben volgens u tot kritiek en verzet geleid ? En welke actoren zorgden daarbij voor tegenwind?
4. Waarom de keuze voor een decretale bescherming? Was een gewone gewestplanwijziging niet eenvoudiger en sneller geweest?
5. Wat was de rol van de pers in dit belangenconflict? Heeft u het gevoel dat journalisten de politici in twee kampen deelden, voor of tegen de duinen?
6. Primeerde het biodiversiteitsargument bij de ontsluiting van het duingebied? Of is er rekening gehouden met andere belangen?
7. Hoe komt het dat het aankoopbeleid en de verwerving door de overheid van de duingebieden zo moeizaam verliep?
8. Werd er volgens u voldoende rekening gehouden met de belangen van de ‘kleine’ eigenaar?
9. Wat is de relevantie van het onderscheid tussen beschermd duingebied en de voor het duingebied belangrijke landbouwgebieden? Hoe kan u de anticipatie van de eigenaars verklaren? Zijn de kaarten van het Instituut voor Natuurbehoud gelekt? Zo ja door wie?
10. In welke mate kan het Duinendecreet als voorbeeld beschouwd worden voor de Belgische compromispolitiek?
11. Wat betekende dit dossier voor natuurbehoud in Vlaanderen ?
12. Zijn er volgens u gelijkenissen te trekken tussen het duinenconflict van 1993 en het huidig debat over de bescherming van de poldergebieden en de zonevreemde bossen?
