Het nemen van een wondstaalafname: vergelijking tussen verschillende procedures

Het  nemen  van  een  wondstaalafname:  vergelijking  tussen  verschillende proceduresInleiding:Infecties in wonden zijn een actueel probleem binnen de gezondheidszorg.De gevolgen van een niet correct behandelde wondinfectie zijn divers.Zo  kan,  door herhaald  gebruik  van  niet  aangepaste  antibiotica,  resistentie ontstaan.  Het  niet  helen  van  een  wonde  kan  leiden  tot  een  langere hospitalisatieduur  of  in  ernstige  gevallen  tot  een  amputatie,  sepsis  of  zelfsoverlijden1,2,3.Door een wondcultuurafname kan men aan de hand van de verkregen microorganismen  een  correcte  antibioticatherapie  starten  en  complicaties  ten gevolge van wondinfectie vermijden.Tot  op  heden  bestaan geen  algemeen  aanvaarde  evidence  based richtlijnen over de meest valide en betrouwbare manier van staalafname.Er  is  nood  aan  een  wondstaalafname  welke  geïmplementeerd  kan worden  in alle zorginstellingen en welke op een gestandaardiseerde manier verricht kan worden.  Op  deze  manier  kan  het  risico  op  fouten  zowel  tijdens  de wondstaalafname, het transport als de verwerking verkleind of zelfs vermeden worden.Corpus:Een  wondstaalafname  mag  pas  verricht  worden  na  klinische  bevindingen  van wondinfectie4.Een instrument ontwikkeld door  Gardner  et  al.  (2001),  de  Clinical  Signs  and Symptoms Checklist (CSSC), draagt bij om aan de hand van klinische tekenen en symptomen  wondinfectie  te diagnosticeren.  Dit  instrument bevat zowel  de klassieke  infectietekenen  als  de  bijkomende  tekenen  van  wondinfectie. De klassieke  tekenen  kunnen  gelinkt  worden  aan  acute  wondinfectie  en  de bijkomende tekenen aan chronische wondinfectie3,5.Het gebruik van klinische tekenen geeft echter geen beeld over het aantal en soort aanwezige  micro-organismen3.  Het  gebruik  van  een  breedspectrum antibioticum  kan  leiden  tot  resistentie5. De  resultaten  van de  kweek  van een wondstaalafname kunnen wel gebruikt worden om een correct antibioticum te starten en de kans op resistentie zo verminderen6. De  weefselbiopsie  wordt  gezien  als  de  standaard  techniek  voor wondstaalafname  bij  wonden.  Deze  techniek  is  echter  duur,  invasief, arbeidsintensief,  remt  de  wondheling  en  moet  uitgevoerd  worden  door ervaringsdeskundigen4,7,8.De  aspiratietechniek  kan  ook  worden  gebruikt  voor  bekomen  van  een wondstaalafname doch vereist ook  kennis voor  uitvoeren en wordt vooral bij abcessen gebruikt.De wondwisserafname is de meest gebruikte techniek. Deze is eenvoudig, niet invasief 5en goedkoop maar wordt nog niet gestandaardiseerd uitgevoerd 1,9,10.Het  is  belangrijk  dat  bij  een  wondwisserafname  het  staal  op  levensvatbaar weefsel,  dat  tekenen  van  infectie  vertoont,  afgenomen  wordt.  Er  zijn verschillende  technieken  van  wondwisserafname.  Bij  de  gewone wondwisserafname wordt de tip van de wondwisser gedraaid over de wonde6. De meest besproken technieken zijn de Levine en de Z-techniek. Bij de Levine techniek  wordt  de  wondwisser  gedraaid  over  1  cm²  van  de  wonde  met voldoende  druk  om  vocht  uit  het  wondweefsel  te  duwen.  Hierbij  mogen  de wondranden niet geraakt worden. Door druk uit te oefenen op  het wondbed worden de eventuele micro-organismen die zich onder een gevormde biofilm bevinden ook verkregen.Bij  de  Z-techniek  wordt,  door  de  wondwisser  rollend  tussen  de  vingers  te bewegen,  in  een  zigzag  beweging  over  de  wonde  gewreven  zonder  de wondranden te raken 4,8,11.De  Levine  techniek  heeft een  grote  kwantitatieve  waarde1,12. Kwantitatieve data  wordt  verkregen  na  telling  van  het  aantal  micro-organismen  per gevormde  kolonie  in  een  wonde.  Bij  aanwezigheid  van  meer  dan  10⁶ microorganismen  wordt  de  wonde  als  infectieus  beschouwd. De  kwantitatieve resultaten  van  de  Levine  techniek  correleren  zelfs  met  deze  van  de weefselbiopsie.  Kwalitatief  staan  de  Levine,  de  Z-techniek  en  de  gewone wondwisserafname alle  drie  even sterk.  Volgens Sibbald et al.  hebben  microorganismen verkregen via een wondwisser een zelfde kwalitatieve waarde als deze verkregen na een weefselbiopsie6.Voorafgaand aan een wondstaalafname wordt door de arts hetaanvraagformulier  ingevuld.  Het  is  belangrijk  om accurate  en  waardevolle informatie (  zoals  het  type  en  de  plaats  van  de  wonde,  de  aanwezigheid  van infectietekenen en de al dan niet gestarte antibioticatherapie) in te vullen op het  aanvraagformulier  om  zo  het  verwerken  van  de  wondstaalafname  tevergemakkelijken.  Deze  verkregen  informatie  biedt  het  laboratorium  meer inzicht in het micro-organisme die de wondinfectie veroorzaakt10.Over het al dan niet reinigen van de wonde vooraf aan een wondwisserafname is er weinig consensus. Door de wonde te reinigen wordt overvloedig exsudaat, purulent  materiaal  en  achtergebleven  materiaal  van  lokale  wondverbanden weggespoeld13.  Na  het  reinigen  kunnen  de  dieperliggende  micro-organismen ook verkregen worden7. Antiseptische wondreinigingsoplossingen worden best vermeden om een wonde te reinigen daar dit de wonde ontsmet en zo tot een vertekend beeld kan geven10,14.Er wordt best een wondwisserkit gebruikt waarbij het transportmedium toelaat zowel  aerobe,  anaerobe  als  moeilijk  detecteerbare  micro-organismen  te kweken. Dit om bias en fouten in verwerking van stalen te vermijden.Er wordt geadviseerd om wondculturen onmiddellijk of binnen één à twee uur na  afname  naar  het  laboratorium  te  brengen  voor  verwerking zodat  de levensvatbaarheid  van  de  micro-organismen  behouden  blijft4,10.  Indien  een wondstaal  niet  binnen  deze  tijd  getransporteerd  wordt,  kan  het  noodzakelijk zijn om de stalen in de koelkast te bewaren of in te vriezen 10.ConclusieWondinfectie  kan  optreden  in  zowel  acute  als  chronische  wonden. Wanneer een wonde klinische tekenen en symptomen van wondinfectie vertoont, moet de infectie bevestigd worden aan de hand van een wondstaal. Op deze manier kan een gepaste behandeling gestart worden.De  wondstaalafname  kan  op  verschillende  manieren  verricht  worden.  De gouden  standaard  is  de  weefselbiopsie.  Deze  techniek  is  echter  invasief, arbeidsintensief,  duur  en  kan  niet  door  iedereen  worden  uitgevoerd.  Uit studies blijkt dat de wondstaalafname via wondwisser een aanvaard alternatief is. Deze  techniek  is  niet invasief,  niet  duur,  pijnloos en  kan  door  de  meeste personen  werkzaam  in  de  gezondheidssector  uitgevoerd  worden. De  Levine techniek,  waarbij  een  druk  wordt  uitgeoefend  op  de  wonde,  geeft  een vergelijkbaar resultaat met de weefselbiopsie.Er  is  nog  geen  consensus over  het  vooraf  reinigen  van  een  wonde.  In  elke studie afgeraden de wonde te reinigen met een antiseptische oplossing daar dit de wonde ontsmet. Een  correct  ingevuld  aanvraagformulier  geeft  de  laboranten  en  de microbiologen een idee over de te verwachten micro-organismen.Ook het transport van het verkregen materiaal speelt een rol in het resultaat en moet  dus  steeds  correct en  gestandaardiseerd  gebeuren. Er  wordt  best  één transportmedium  voor  cultuur  van  zowel  aerobe,  anaerobe  als  moeilijk  te kweken micro-organismen gebruikt.Het gebruik van één wondwisser met één transportmedium voor verschillende culturen én  de  combinatie  van  de  klinische  tekenen  en  symptomen  én  de Levine techniek kan gezien worden als een accurate procedure die een duidelijk beeld  kan  geven  van  de  aanwezige  micro-organismen  in  een  wonde.  Deze procedure  kan  men  uitvoeren  in  zowel  ziekenhuizen  als  rusthuizen.  Hierdoor kan het gebruik van de invasieve weefselbiopsie en de aspiratietechniek herleid worden  tot  een  kleinschaliger  gebruik  en  het  gebruik  van  breedspectrum antibiotica tot een minimum herleid worden.Er zouden echter nog meer vergelijkende studies moeten opgezet worden om deze procedure gestandaardiseerd te kunnen toepassen.