Het Red Light District: door de ogen van een sociaal werker

Het Red Light District: door de ogen van een sociaal werker

“Hallo, ik ben Anna en ik ben afkomstig van Hongarije. Ik was 19 toen ik via een kennis een job in de horeca aangeboden kreeg in België. Aangezien er in Hongarije veel armoede is en ik voor mijn zieke moeder en mijn kind moest kunnen zorgen nam ik de job aan. Eenmaal aangekomen in België bleek niets van het beloofde waar. Ik werd als prostituee tewerkgesteld in het schipperskwartier, het Red Light District van Antwerpen. Ik werkte er soms dag en nacht in de meest vreselijke omstandigheden en moest al mijn geld afstaan….”

Dit is een fictief voorbeeld maar in de realiteit zijn er talrijke gelijkaardige voorbeelden te vinden van meisjes die met leugens in de prostitutie gedwongen- en uitgebuit worden. Dit is een onaanvaardbaar fenomeen en het wordt hoog tijd dat deze problematiek ook in de maatschappij meer aandacht krijgt. Maar al te vaak wordt prostitutie en mensenhandel als een ver-van-mijn-bed-show aanzien, buitenstaanders weten niet wat er zich allemaal afspeelt achter de ramen van het Red Light District. Het is nodig om de praktijk onder ogen te zien, zodat dergelijke uitbuiting niet meer voorkomt.

Eerst en vooral wil ik duidelijk stellen dat ik met het fenomeen ‘prostitutie’ op zich geen probleem heb. Prostitutie is het oudste beroep ter wereld en zal volgens mij dan ook altijd blijven bestaan, ook al merken we doorheen de geschiedenis dat er een wens is van de maatschappij om prostitutie te bestrijden en af te schaffen. Een recent voorbeeld is de niet-bindende Europese resolutie waarbij de klant van een prostituee strafbaar wordt gesteld. Dit is een manier voor het bestrijden van prostitutie: klanten zullen, althans in het openbaar, geen prostituees meer bezoeken als zij hiervoor gestraft worden. Ik heb hierbij een aantal bedenkingen.

Het probleem van gedwongen prostitutie wordt niet opgelost door klanten te bestraffen, integendeel. Door mijn praktijkervaring weet ik dat het vaak de klanten zelf zijn die hulpverleningsorganisaties informeren over de meisjes waarvan ze vermoeden dat ze een slachtoffer van mensenhandel zijn. Ik ben van mening dat de wetgever de pooiers zou moeten aanpakken. Met pooiers bedoel ik iedereen die op een oneerlijke manier geld van de meisjes afneemt en hen uitbuit. Jammer genoeg krijgen zij vaak lichte straffen. Zo was er dit jaar een grootschalige actie die tegelijkertijd in Gent en Hongarije plaatsvond. In totaal werden 11 pooiers opgepakt die verantwoordelijk waren voor het uitbuiten van 42 Hongaarse meisjes. De leiders kregen elk 5 jaar cel, waarvan telkens 1 jaar met uitstel. Dit is vrij weinig ten opzichte van al het leed dat die meisjes is aangedaan. Voor het openbaar ministerie, dat voor elk van de leiders 10 jaar gevraagd had, was deze straf ook erg licht. De pooiers kregen wel zware geldboetes.

Ik deed onderzoek naar het hulpverleningsaanbod en de werking van de politie voor prostituees in Gent en Antwerpen. Hiervoor nam ik onder andere enquêtes af van de prostituees. Maar ik had ook overleg met de hulpverleningsorganisaties en politiediensten. In Gent is de belangrijkste hulpverleningsorganisatie VZW Pasop. De hulpverleningsorganisaties in het Antwerpse zijn Ghapro en Payoke. Team Meprosch is de Gentse politiedienst die zich bezighoudt met mensenhandel, prostitutie en schijnhuwelijken. In Antwerpen is dit het ‘prostitutieteam’.

Dit onderzoek bevat een aantal besluiten en aanbevelingen. Deze aanbevelingen kunnen er mede voor zorgen dat mensenhandel en gedwongen prostitutie een halt wordt toegeroepen en prostituees een betere bescherming en plaats in de maatschappij krijgen.

Volgens mij krijgt de functie van maatschappelijk werker niet altijd de nodige of de juiste plaats in het prostitutiemilieu. Aangezien prostituees een specifieke doelgroep zijn in een vaak kwetsbare situatie, zoals illegaliteit en slachtoffers van mensenhandel, vind ik dat er een gespecialiseerde aanpak nodig is. Binnen de politiediensten van Gent zijn er momenteel twee maatschappelijke werkers met het thema bezig, in Antwerpen is er geen maatschappelijk werker.

Ik vind het ook belangrijk dat maatschappelijk werkers niet volledig los mogen gezien worden van de politie. De drempel naar de politie en de hulpverlening is voor prostituees zo groot en juist de maatschappelijk werker heeft de taak om deze drempel te verlagen. Een maatschappelijk werker bij de politie kan voor de prostituees een soort ‘go-between’ zijn tussen de hulpverleningsorganisaties en de politie. Maatschappelijk werkers kunnen prostituees ook voorbereiden op het indienen van een klacht aangezien dit voor prostituees vaak enorm moeilijk is.

Een andere bedenking heeft te maken met het wetgevende aspect. Om de prostituees echt te beschermen zou dit op federaal niveau moeten behandeld worden. Maar de materie ligt zo gevoelig dat er in de politiek weinig aandacht voor bestaat. Het is ook enorm moeilijk om een gemeenschappelijk beleid te creëren aangezien elke stad die met prostitutie in contact komt erbij betrokken moet worden. Ik vind het ook belangrijk om bij het maken van een wetgeving oog te blijven hebben voor de prostituees zelf. Het doel van eender welk beleid moet ten alle tijden voorkomen dat vrouwen uitgebuit worden en het slachtoffer worden van mensenhandel.

Ook zijn er nog plaatsen en middelen te kort voor de opvangcentra voor slachtoffers van mensenhandel. Er zijn slechts drie opvangcentra in België: Payoke in Antwerpen, Pag-asa in Brussel en Sürya in Luik.

Ten slotte is er ook nood aan een betere bekendmaking van de hulpverleningsorganisaties. Vaak weten prostituees wie de medewerkers van deze organisaties zijn, maar kennen ze de organisatie niet bij naam. Hulpverleningsorganisaties zouden er baat bij hebben om aan naambekendheid te doen. Ik denk dat het opstellen van een gemeenschappelijke folder met alle organisaties per stad tot een van de mogelijkheden behoort. Momenteel heeft iedere organisatie een eigen folder of verwijskaartje maar volgens mij raken de prostituees er soms zelf niet meer wijs uit. Als er meerdere kaartjes en folders in omloop zijn weten ze na een tijd niet meer welk kaartje van welke organisatie is. Een gemeenschappelijke brochure met alle informatie zou hiervoor een bruikbaar alternatief zijn.

Naar ik hoop heb ik hiermee uw ogen geopend voor een wereld die helemaal niet zo ver van ons staat als het lijkt. Gedwongen prostitutie en mensenhandel zijn ook in België dagdagelijkse realiteit. Ik hoop dat hulpverleningsorganisaties, politiediensten en overheden zich blijvend inzetten voor de rechten, bescherming en ondersteuning van prostituees.