In hun blootje voor het publieke oog Een kwalitatieve studie naar de grijze zone tussen de aanvaardbare en problematische vertoning van minderjarig naakt

Ann-Sophie Decuyper
Persbericht

In hun blootje voor het publieke oog Een kwalitatieve studie naar de grijze zone tussen de aanvaardbare en problematische vertoning van minderjarig naakt

In hun blootje voor het publieke oog

Whether controversial or taken for granted, pictures of children are everywhere

Halfnaakte kinderen in reclamespots, naakte kinderen afgebeeld in kunst, pikante foto’s van tieners die verschijnen op de sociale media.. Kortom afbeeldingen van kinderen zijn vandaag de dag overal te bespeuren. De opkomende nieuwe technologieën en de mogelijkheid om afbeeldingen in grote hoeveelheden te verspreiden en te delen met de hele wereld, hebben hun deel in deze wending.

Uit de literatuur valt op te merken dat afbeeldingen van kinderen meer en meer als verdacht worden beschouwd. Er schuilt als het ware een schaduw van taboe rond het thema ‘minderjarig naakt’. De samenleving wordt namelijk gekenmerkt door heel wat maatschappelijke onrust en verontwaardiging omtrent de problematiek van seksueel misbruik van kinderen.

Can an adult man in this day and age enjoy an image of a naked baby, a pre-pubescent girl or a feminised boy without fearing an accusation of paedophilia?”

Verder kan de opkomende digitalisering niet weggecijferd worden uit onze maatschappij. Zonder enige twijfel kent of gebruikt iedereen de nieuwe hype binnen de mobiele media ‘Snapchat’, of de topper onder de sociale media ‘Facebook’. Deze nieuwe evoluties reiken echter ongekende mogelijkheden aan, die zowel positief als negatief kunnen worden beschouwd. Voornoemde evoluties kunnen in dat opzicht een negatieve connotatie meekrijgen in die zin dat zij nieuwe gevaren en bedreigingen creëren. Uit de literatuur blijkt verder dat het leven van minderjarigen zich meer en meer in de virtuele wereld afspeelt.

I can never get that photo back”, “It’s out there forever

In dit licht drong de volgende vraag zich op bij mezelf: moeten we ons zorgen maken of moeten we net vertederd zijn bij het zien van deze afbeeldingen?
Dit was dan ook meteen de start van een interessant onderzoek die gebundeld wordt in mijn scriptie.

Ik ging op zoek naar de vraag of de hedendaagse vertoningen van minderjarig naakt, voor het publieke oog, al dan niet als problematisch worden ervaren. Een reclamespot waar een jong kind met lange wapperend haren in de wind, halfnaakt, zittend op een wit paard, met sensuele muziek op de achtergrond wordt afgebeeld, vormde een eerste trigger van het onderzoek. Het betreft een reclamespot rond het adverteren van een auto. De spot vormde echter geen focus van het onderzoek, daar deze werd gelegd op het publiek toegankelijk beeldmateriaal. Meer bepaald bronnen die zich situeren ‘buiten’ de privésfeer en bijgevolg toegankelijk zijn voor het bredere publiek, dit zowel op cultureel (e.g. films, kunst), op commercieel (e.g. reclame, tv), als op technologisch vlak (e.g. internet, mobiele telefoon).

“Kunnen sommige publiek toegankelijke beelden als aanstootgevend/prikkelend worden ervaren”? “Wanneer wordt de grens van het aanvaardbare als overschreden ervaren?” “Waar ligt überhaupt de grens?”

Het onderzoek vertrok vanuit verschillende perspectieven, met name enerzijds het perspectief van de publieke opinie en anderzijds het perspectief van het bredere beleid, meer bepaald bij monde van de specifieke organisaties die relevant waren voor de probleemstelling (e.g. Child Focus, de Jury voor Ethische Praktijken inzake Reclame en Sensoa).

Met deze scriptie hoop ik een bijdrage te kunnen leveren aan de nieuwe uitdagingen en vragen die de problematiek van seksueel misbruik van kinderen stelt. Uit de literatuur, maar ook uit het eigen onderzoek, blijkt namelijk dat er toch wel wat gevoeligheden en taboes heersen omtrent de afbeelding van kinderen. Door de verschaffing van inzichten omtrent deze vraagstelling kan de thematiek zichtbaar en bespreekbaar gemaakt worden. Een greep uit een aantal recente persartikels kan reeds duiden op een grote maatschappelijke aandacht: “Kwart tieners zet zichzelf te kijk op Facebook”, “Ophef over minderjarig naakt in Iphone-applicatie BeautyMeter”, “Child Focus vraagt minderjarigen uitdrukkelijk om hun privacy beter te beschermen”.

Tot slot kwam uit het onderzoek naar voren dat de afbeeldingen van minderjarig naakt in het publiek toegankelijke beeldmateriaal kunnen worden misbruikt door personen met een seksuele voorkeur voor kinderen. Dit geloof werd zowel bij respondenten uit de publieke opinie als bij respondenten uit het bredere beleid teruggevonden. Dergelijke bevinding zou nog verder onderzocht kunnen worden in toekomstig onderzoek. De vraag of personen met een seksuele voorkeur voor kinderen wel degelijk misbruik maken van dergelijke vertoningen in het publiek toegankelijke beeldmateriaal is vooreerst vooralsnog niet eenduidig beantwoord. Daarenboven kwam het debat rond de seksualisering van kinderen eveneens aan bod in het empirische onderzoek. Televisiemakers, fotografen of opvoeders duwen in dit verband kinderen als het ware in een rol van ‘hoertje’ en vervrouwelijken het minderjarige kind. De vraag dringt zich hier op of we ons echt zorgen moeten maken over dergelijke beelden. Vinden personen met een seksuele voorkeur voor kinderen dit aantrekkelijk of prefereren zij eerder het onschuldige en kwetsbare kind? Ook deze onopgehelderde materie kan een aanzet zijn voor verder onderzoek. Bijgevolg legt deze meesterproef alvast enkele punten bloot waar de thematiek in kwestie nog verder kan onderzocht worden.

Bibliografie

REFERENTIES

BOEKEN

Allegaert, P., Cailliau, A., & Couckhuyt, A. (2011). Gevaarlijk jong : Kind in gevaar, kind als gevaar. Tielt: Lannoo.

Baarda, D.B., & De Goede, M.P.M. (1995). Praktische handleiding voor het opzetten en uitvoeren van kwalitatief onderzoek. Nederland: Houten.

Baudrillard, J. (1985). The ecstasy of communication. In H. Foster (Eds.), Post modern culture. London: Pluto.

Beyens, K., & Tournel, H. (2009). Mijnwerkes of ontdekkingsreizigers? Het kwalitatieve interview. In T. Decorte, & D. Zaitch (Eds), Kwalitatieve methoden en technieken in de criminologie (pp. 195-228). Leuven: Acco.

Billiet, J. (2006). Ethiek en deontologie van de onderzoeker. In J. Billiet, & H. Waege (Eds), Een samenleving onderzocht: Methoden van sociaal-wetenschappelijk onderzoek (pp.365-369). Antwerpen: De Boeck.

Billiet, J., & Waege, H. (2003). Een samenleving onderzocht: Methoden van sociaal-wetenschappelijk onderzoek. Hoger: De Boeck.

Boeije, H. (2012). Analyseren in kwalitatief onderzoek: Denken en doen. Boom: Lemma.

Bogaerts, S., Goethals, J., Vervaeke, G., & Spapens, T. (2003). De verleiding uit onvermogen: Interpersoonlijke factoren en pedoseksualiteit. Leuven: Universitaire Pers.

Bolt, L.L.E., Verwij, M.F., Van Delden, J.J.M. (2007). Ethiek in de praktijk. Assen: Koninklijke van Gorcum.

Brown, J.D., Steele, J.R., & Walsh-childers, K. (2002). Sexual teens, sexual media. Investigating media’s influence on adolescent sexuality. New Jersey: Laurence Erlbaum.

Catells, M. (2002). The internet galaxy: Reflection on the internet, business and society. Oxford: Oxford University Press.

Carlson, D., & Roseboro, D. (2011). The sexuality curriculum and youth culture. New York: Peter Lang.

Crambé, B., & Waege, H. (2006). Kwalitatief onderzoek en dataverzameling door open interviews. In J. Billiet, & H. Waege, Een samenleving onderzocht: Methoden van sociaalwetenschappelijk onderzoek (pp. 315-359). Antwerpen: De Boeck.

Decorte, T., &, Zaitch, D. (red.) (2010). Kwalitatieve methoden en technieken in de criminologie. Leuven: Acco.

Decorte, T. (2009). Kwalitatieve data-analyse in het criminologisch onderzoek. Kwalitatieve Methoden en technieken in de criminologie. Den Haag: Acco.

Dumez, C., Kesters, M., & Van Hamp, P. (1998). Relatie(v)aardig. Over kinderen en jongeren, relaties en seksueel misbruik, preventie en hulpverlening. Leuven-Appeldoorn: Garant.

De Zengotita, A. (2005). Mediated: How the media shape your world. London: Bloomsbury.

De Roy, C. (2003). De wet op strafrechtelijke bescherming van minderjarigen: nieuwe strafbaarstelling en grotere territoriale gelding. In X., Advocaten-Strafrecht, nr. 4, Mechelen: Kluwer.

Den Bon, T., Geeraerts, D., & Van der Sijs, N. (2008). Van Dale groot woordenboek der Nederlandse taal. 3 delen, 14de herziene druk. Utrecht: Van Dale Lexicografie.

Feinber, J. (1990). The moral limits of the criminal law: Harmless wrongdoing. New York: Oxford University Press.

Gearin, E., & Kahle, C. (2001) Focus group methodology review and implementation. Los Angeles: USC.

Giroux, H.A. (2000). Stealing innocence: Corporate culture’s war on children. New York: Palgrave.

Goulart, R. (1970). The assault on childhood. London: Gollancz.

Holland, P. (2008). The child in the picture. In K. Drotner, & S. Livingstone, The international handbook of children, media and culture (pp.36-54). London: Sage Publications.

Holland, P. (2004). Picturing childhood. The myth of the child in popular imagery. London: I.B. Tauris & Co Ltd.

Holland, P. (2000). Looking at babies: Pleasures and taboos. In C. Fehily, J. Fletcher, & K. Newton (Eds.), I spy: Representations of childhood (pp. 112-122). London: I.B. Tauris & Co Ltd.

Holloway, S. & Valentine, G. (2003). Cyberkids: Children in the information age. London: Routledge-Falmer.

Humblet, J. (2007). De oorverdovende stilte omtrent pedofilie: Het gepolariseerde debat voorbij. Antwerpen: Garant.

Jacobs, F.C.L.M., & Maris, C.W. (2003). Rechtsvindingen en de grondslagen van het recht. Assen: Koninklijke Van Gorcum.

Kenway, J., & Bullen, B. (2001). Consuming children: Education-Entertainment-Advertising. Buckingham: Open University Press.

Kline, S. (1994). Out of the garden. London: Verso.

Krueger, R., & Casey, M. (2009). Focus groups: A practical guide for applied research, 4th ed. London: Sage Publications.

Mill, J.S. (1863). On liberty. Boston: Ticknor and Fields.

Morgan, D. (Ed.) (1993). Successful focus group, advancing the state of the art. London: Sage Publications.

Mortelmans, D. (2007). Handboek kwalitatieve onderzoeksmethoden. Leuven: Acco.

Noaks, L., & Wincup, E. (2004). Criminological research: Understanding qualitative methods. Londen: Sage Publications.

O’Gorman, A. (2009). Ethische aspecten van het kwalitatief onderzoek. In T. Decorte, & D. Zaitch, Kwalitatieve methoden en technieken (pp. 513-535). Leuven: Acco.

Ost, S. (2009). Child pornography and sexual grooming: Legal and social responses. New York: Cambridge University Press.

Opgenhaffen, M., & Van Belle, B. (2012). Sociale media en journalistiek, p.12. Leuven: Lannoo Campus.

Pardoen, J., & Pijpers, R. (2006). Verliefd op internet. Over het internet gedrag van pubers. Amsterdam: SWP.

Peršak, N. (2007). Criminalising harmful conduct: The harm principle, its limits and continental counterparts. New York: Springer.

Postman, N. (1983). The disappearance of childhood. London: Vintage.

Puchta, C., & Potter, J. (2004). Focus group practice. Londen: Sage Publications.

Saunders, M., Lewis, P., & Tornhill, A. (2008). Methoden en technieken van onderzoek 4de editie. Amsterdam: Pearson Education.

Schor, J.B. (2004). Born to buy. New York: Scribner.

Schujt, G., & Verhoof, D. (Eds.) (1995). Vrijheid van meningsuiting, racisme en revisionisme. Gent: Academia Press.

Scraton, P. (Eds) (1997). ‘Childhood’ in ‘crisis’. London: UCL Press.

Simons, J. (2002). Interface and cyberspace. Inleiding in de nieuwe media. Amsterdam: University Press.

Stevens, L. (2002). Strafrecht en seksualiteit. De misdrijven inzake aanranding van de eerbaarheid, verkrachting, ontucht, prostitutie, seksreclame, zedenschennis en overspel. Antwerpen: Intersentia

Tiemeijer, W.L. (2008). Wat 93,7 procent van de Nederlanders moet weten over opiniepeilingen. Amsterdam: Aksant.

van Ree, F. (2001). Pedofilie: Een controversiële kwestie. Analyse van een maatschappelijk vraagstuk. Lisse: Swets & Zeitlinger.

Verhofstadt, D. (2012). Media en ethiek. Gent: Academia Press.

Vermeulen, G., Ponsaers, P., & Verlinden, A. (2003). Het profiel van de pedoseksueel. Een sociologische benadering. Antwerpen-Appeldoorn: Maklu.

Van Rooij, T., & Van den Eijnden, R. (2007). Monitor internet en jongeren 2006 en 2007. Ontwikkelingen in internetgebruik en de rol van opvoeding. Rotterdam: IVO.

Witteveen, W. (2001). De geordende wereld van het recht: Een inleiding. Amsterdam: University Press.

Yar, M. (2006). Cybercrime and society. London: Sage Publications.

Zelizer, V. (1985). Pricing the priceless child. New York: Basic Books.

TIJDSCHRIFTARTIKELEN

Boyd, D.M., & Ellison, N.B. (2007). Social network sites : Definition, history and scholarship. Journal of computer-mediated communication, 13(1), 210-230.

Dombrowski, S.C., Gischlar, K.L., & Durst, T. (2007). Safeguarding young people from cyber pornography and cyber sexual predation: A major dilemma of the internet. Child Abuse Review, 16(3), 153-170.

Choo, K.R. (2009). Online child grooming: A literature review on the misuse of social networking sites for grooming children for sexual offences. Research and Public Series, 103, 1-108.

Edwards, S. (1994). Pretty babies: Art, erotica or kiddie porn? History of Photography, 18, 38-46.

Evers, J. (2010). Over coderen, analysestrategieën en onderzoeksdesign bij software. Kwalon, 15(3), 62-63.

Gallagher, B. (2005). New Technology: Helping or Harming children? Child Abuse Review, 14, 367-373.

Gilbert, R., Spatz Widom, C., Browne, K., Fergusson, D., Webb, E., & Janson, S. (2009). Burden and consequences of child maltreatment in high-income countries. The Lancet, 373(9657), 68-81.

Groenland, E. A. G. (2007). De focusgroep versus het diepte-interview in marktonderzoek. Kwalon, 12(1), 11-12.

Hutsebaut, F. (2000). Kinderpornografie in het Belgisch strafrecht. Tijdschrift voor Strafrecht, 0, 185-191.

Jewkes, Y. (2010). Much ado about nothing? Representations and realities of online soliciting of children. Journal of Sexual Agression, 16(1), 5-18.

Martin, J., & Alaggia, R. (2013). Sexual abuse images in cyberspace: expanding the ecology of the child. Child Sexual Abuse, 22(4), 398-415.

Morgan, D. (1988). Focus groups as qualitative research. Sage University Paper Series on Qualitative Research Methods, Vol.16.

Mirkin, H. (2009). The social, political and legal construction of the concept of child pornography. Journal of Homosexuality, 56, 233-267.

Priebe, G., & Svedin, C. (2008). Child sexual abuse is largely hidden from the adult society. An epidemiological study of adolescents disclosures. Child Abuse & Neglect, 32, 1095-1108.

Quayle, E., & Jones, T. (2011). Sexualized images of children on the internet. Sexual Abuse: A Journal of Research and Treatment, 23(1), 7-21.

Tubex, H., & Snacken, S. (1998). Straffen en behandelen: Evolutie van de aanpak van seksuele delinquentie. Panopticon: Tijdschrift voor Strafrecht, Criminologie en Forensisch Welzijnswerk, 4, 287-310.

Vermeulen, G., & Dhondt, F. (2002). Bescherming van minderjarigen via het strafrecht. Verdiensten en beperkingen van de wet van 28 november 2000 betreffende de strafrechtelijke bescherming van minderjarigen. Tijdschrift voor Strafrecht, 3, 124-130.

Wolak, J., Finkelhor, D., Mitchell, K.J., & Ybarra, M.L. (2008). Online ‘predators’ and their victims: Myths, realities and implications for prevention and treatment. American Psychologist, 63(2), 111-128.

Zurbriggen, E.L., Pearce, G.E, & Freyd, J.J. (2003). Evaluating the impact of betrayal for children exposed in photographs. Children & Society, 17, 305-320.

 

ELEKTRONISCHE BRONNEN

Britten verbieden ‘provocatieve’ advertentie met Dakota Fanning (2011, november 9). Het Nieuwsblad. Geraadpleegd op: http://m.nieuwsblad.be/cnt/DMF20111109_144

Child Focus (2012). Jaarverslag: 15 jaar in beweging. Geraadpleegd op: http://www.childfocus.be/newsmanager/483/346/Jaarverslag-2012?cntnt01options=4

Child focus (z.j.). Child focus en seksueel misbruik. Geraadpleegd op 24 november 2013 via http://www.childfocus.be/nl/seksuele-uitbuiting/extra-familiaal-seksuee…

Child Focus en Seksueel Misbruik. Geraadpleegd op 6 december 2013 via http://www.childfocus.be/nl/seksuele-uitbuiting/extra-familiaal-seksuee…

Deuze, M. (2007, juni 11). De tien verschillen tussen oude en nieuwe media. Blog: De toekomst van de journalistiek, popup. Geraadpleegd op: www. Henkblanken.nl.

De Smet, S., Mahjoub, S., & Child Focus (2009). Op het scherp van het net: Een verkennende studie over jongeren, internet en betaalseks. Koning Boudewijnstichting. Geraadpleegd op: http://www.childfocus.be/docsmanager/2/338/Op-het-scherp-van-het-net-Een-verkennende-studie-over-jongeren-internet-en-betaalseks/?cntnt01currentpage=1&cntnt01lang=nl_NL

JEP (2013). Reglement: Jury voor de Ethische Praktijken inzake Reclame. Geraadpleegd op: http://www.jep.be/media/JEP%20Reglement%20NL%202013.pdf

JEP (z.j.) Codes en Regels: Jury voor de Ethische Praktijken inzake Reclame. Geraadpleegd op: http://www.jep.be/nl/codes-regels/

Sensoa (2011). Feiten en cijfers: Jongeren en seksualiteit. Geraadpleegd op: http://www.sensoa.be/sites/default/files/feitenencijfersjongerenenseksualiteit.pdf

SMIT VUB, CITA & CRID FUNDP, & OSC Universiteit Antwerpen (2008). Onderzoeksproject van het federaal wetenschapsbeleid omtrent kansen en risico’s van het gebruik van informatie- en communicatietechnologieën door tieners. Geraadpleegd op: http://www.ua.ac.be/main.aspx?c=TIRO

Stichting Reclame Code (Nederland). Geraadpleegd op 6 december 2013 via https://www.reclamecode.nl/consument/default.asp?paginaID=141&hID=102

Uitspraak Reclame Code Commissie. Geraadpleegd op 6 december 2013 via https://www.reclamecode.nl/webuitspraak.asp?ID=118463&acCode

Verschuren, D. (2011). Expositie ‘gevaarlijk jong’. Jongeren door de ogen van kunstenaars. Geraadpleegd op: http://www.steunpuntjeugd.be/uploads/documents/KRAX_11___Jongeren_door_…

Vermeulen, G. (2002). Strenger en ook beter? Over de fragmentarische aanscherping van de strafrechtelijke bescherming van minderjarigen in de wet van 28 november 2000. In X., Gandaius Actueel VII. Mechelen: Kluwer. Geraadpleegd op: http://hdl.handle.net/1854/LU-153148

Van Belleghem, S., Thijs, D., & De Ruyck, T. (2012). Social media around the World. INSITES. Geraadpleegd op: www. Insites-consulting/publications/social-media-around-the-world-2012/

JURIDISCHE BRONNEN

Verdrag inzake de Rechten van het Kind, aangenomen door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties te New York op 20 november 1989, B.S. 17 januari 1992.

Het Facultatief Protocol bij het Verdrag inzake de Rechten van het kind van 25 mei 2000, B.S. 27 maart 2006.

Verdrag van de Raad van Europa inzake de bescherming van kinderen tegen seksuele uitbuiting en seksueel misbruik, opgemaakt te Lanzarote op 25 oktober 2007.

Kaderbesluit 2004/68/JBZ van de Raad van 22 december 2003 ter bestrijding van seksuele uitbuiting van kinderen en kinderpornografie, P.B. 20 januari 2004, nr. L 13/44.

Richtlijn 2011/92/EU van het Europees Parlement en de Raad van 13 december 2011 ter bestrijding van seksueel misbruik, seksuele uitbuiting van kinderen en kinderpornografie, en ter vervanging van Kaderbesluit 2004/68/JBZ van de Raad.

COM (2010) 94 [Commissiedocument nr. 94 van 2010, definitieve versie].

Wet van 28 november 2000 betreffende strafrechtelijke bescherming van minderjarigen, B.S. 17 maart 2001.

Wetsontwerp betreffende de strafrechtelijke bescherming van minderjarigen. Memorie van Toelichting, Parl. St. Kamer 1998-1999, nr. 190/01.

Cass. 25 november 1992, Pas. 1992, I, 1305.

Artikel 388 Burgerlijk wetboek

Artikel 488 Burgerlijk wetboek

Artikel 22bis Grondwetboek

Artikel 383 Strafwetboek

Artikel 383bis Strafwetboek

 

NIET-WETENSCHAPPELIJKE BRONNEN

Belgische pedofiel gearresteerd in Thailand. (2013, april 28). De standaard, p. 1.

Deckmyn, D. (2014, april 14). Het jaar van Snapchat. De Standaard, p.1.

Klifman, M. (2012, maart 5). Child Focus vraagt minderjarigen uitdrukkelijk om hun privacy beter te beschermen. De Standaard, p.1.

Klifman, M. (2012, maart 5). Kwart tieners zet zichzelf te kijk op Facebook. De Standaard, p.1.

Marilyn Ivy (1995, december 25). Silence and Satan. The Nation, pp. 834-835.

Proces tegen pedofiele Vlaamse pater in Canada van start. (2013, november 18). De Standaard, p.1.

Rechtbank Dendermonde geeft lokale ex-voorzitter N-VA 6 jaar cel voor kindermisbruik. (2013, januari 30) De Standaard, p. 1.

Van der Zwaag, G. (2009, juli 2). Ophef over minderjarig naakt in iPhone-applicatie BeautyMeter. Wired, p.1.

Vergauwen, E. (2013, november 4). Virtueel Filipijns meisje lokt kindermisbruikers. De Standaard, p. 1.

Zet niet zomaar foto’s van je kinderen op Facebook. (2014, februari 20). De Standaard, p.1.

 

 

Universiteit of Hogeschool
Master of Science in de criminologische wetenschappen
Publicatiejaar
2014
Promotor(en)
Prof. Dr. Vermeulen Gert
Kernwoorden
Share this on: