Jongeren en rouwen - ondersteuning vanuit een politiecontext
Het startpunt van mijn scriptie bestond uit de vaststelling van een hiaat tussen theorie en praktijk op mijn stageplaats. Ondanks de overvloed aan theorie bleek het in praktijk moeilijk tot heel moeilijk om slecht nieuws te melden aan minderjarigen. Zo kwam ik tot de onderzoeksvraag “Hoe kan je kinderen en jongeren tot 18 jaar oud ondersteunen bij het verwerken van een rouwproces vanuit een politiecontext?”. Om een antwoord te formuleren op mijn onderzoeksvraag, moest ik theorie en praktijk onder de loep nemen.
Daarom ben ik eerst nagegaan wat de aanleiding is van een rouwproces, wat rouwen is en wat een rouwproces inhoudt. Ik heb mij verdiept in alle uitingen van rouwen en trauma bij kinderen en jongeren. Uit het theoretische luik kan geconcludeerd worden dat het belangrijk is dat de slechtnieuwsmelding op een zo goed mogelijke manier gebeurt omdat een trauma of een verstoord rouwproces de ontwikkeling ernstig kan verstoren. Bij minderjarigen kan dit bijgevolg levensingrijpende gevolgen hebben.
Omdat politieambtenaren het slechte nieuws vaak moeten melden aan nabestaanden, wordt dit eveneens belicht in deze scriptie. Zorgverleners zijn vaak niet in staat om het slechte nieuws te brengen aan minderjarigen die met een verlies geconfronteerd worden. Daardoor komt deze taak vaak terecht op de schouders van de politiebeambte.
Na het onderzoeken van de theoretische zijde, werd mij duidelijk hoe belangrijk deze probleemstelling is. Daarom wou ik meer doen dan een probleem vaststellen, ik wou namelijk bijdragen tot een oplossing. Zo kwam ik op het idee om een hulpmiddel te maken voor politiebeambten, aangezien bestaande hulpmiddelen ontoereikend bleven.
Voor politieambtenaren is het niet vanzelfsprekend om zich te verdiepen in alle uitingen van rouwen bij kinderen en jongeren. Daarom heb ik, als eindproduct van deze scriptie, een hulpmiddel gecreëerd voor politieambtenaren. Hierbij heb ik de problemen die politieambtenaren ervaren gebundeld. Dit is enerzijds het melden van het slechte nieuws en daarnaast antwoorden geven op de vragen die zowel de kinderen als de nabestaanden nog kunnen hebben. Hierover heb ik theorieën opgezocht, cursussen gelezen en met ervaringsdeskundigen gepraat. Dit hulpmiddel is aangepast aan hun noden en vragen en bevat informatie die kan helpen bij een slechtnieuwsmelding aan een minderjarige.
Omdat politiebeambten slechts tijdelijk in het gezin aanwezig zijn, heb ik eveneens een hulpmiddel gemaakt dat politieambtenaren kunnen overhandigen aan de nabestaanden: ‘Ons verdriet’. Met dit hulpmiddel kunnen de zorgverleners concreet aan de slag want het biedt ondersteuning bij de opvolging van het rouwproces van de minderjarige.
Met behulp van het hulpmiddel heb ik de theorie geselecteerd in functie van de praktijk. Slecht nieuws is moeilijk voor alle partijen: de politiebeambte heeft het moeilijk om slecht nieuws te brengen, de minderjarige ondervindt moeilijkheden bij de confrontatie met een verlies en de nabestaande heeft moeite om naast het eigen rouwproces de minderjarige bij te staan. Het hulpmiddel voor Politie Mechelen dat ontstaan is uit deze scriptie, poogt een hulp en houvast te bieden voor alle partijen die te kampen hebben met slecht nieuws.
Bibliografie
Aertsen, I. (2002). Vademecum Politiële Slachtofferbejegening. Gent: Academia Press.
Bibi, S. (2011). Traumatische gebeurtenis, psychotrauma. 2011: Mens en Samenleving. Geraadpleegd op [14 april 2014], http://mens-en- samenleving.infonu.nl/diversen/74378-traumatische-gebeurtenis- psychotrauma.html
Beryce, W.(1998). Mourning Groups for Children Suffering from Expected of Sudden death of Family of Friends. Journal of Child and Adolescent Group Therapy, 8 (1), pp.13-22.
Briere, J.; Hodges, M.; Godbout, N. (2010). Traumatic stress affect dysregulation and dysfunctional avoidance: A structural equation model. Journal of Traumatic Stress 23, pp.767-774.
Briere, J.; Kaltman, S.; Green,G.L. (2008). Accumulated childhood trauma and symptom complexity. Journal of Traumatic Stress,21, pp. 223-226.
Briere, J.; Runtz, M. (1990). Differential adult symptomatology associated with three types of child abuse histories. Child Abuse & Neglect, 1, pp.357-364.
Busch, R.; Kimble C.S. (2001). Grieving Children: Are We Meeting the Challenge? Pedriatic Nursing, 27 (4), pp. 414-418.
Cloitre, M.; Stolbach, B.C.; Herman, J.L.; van der Kolk, B.; Pynoos, R.; Wang, J.; Petkova, E. (2009). A development approach to complex PTSC. Childhood and adult cumulative trauma as predictors of symptom complexity. Journal of Traumatic Stress, 22, pp.399-408.
Cook, A.; Spinazzola, J.; Ford, J.; Lanktree, C.; Blaustein, M.; Cloitre, M.; DeRosa, R.; Hubbard, R.; Kagan, R.; Liautaud, J.; Mallah, K.; Olafson, E.; van der Kolk, BK (2005). Complex trauma in children and adolescents. Psychiatric Annals, 35, pp. 390-398.
DELA, (s.d.). Before you go. S.d.: DELA. Geraadpleegd op [10 april 2014], http://www.beforeyougo.be/nl/steun-na-overlijden/rouwproces-bij- kinderen
Evans, J.W.(1996). Death and bereavement. 2014: University of California. Geraadpleegd op 18 april 2014], www.com.uci.edu/~anatomy/willed_body/death.htm
Felitti, V.J.; Anda, R.F.; Nordenberg, D.; Williamson, D.F.; Spitz, A.M.; Edwards, V.; Koss, M.P.; Marks, J.S. (1998). Relationship of childhood abuse and household dysfunction to any of the leading causes of death in adults. The Adverse Childhood Experiences (ACE) Study. American Journal of Preventative Medicine, 14, pp.245- 258.
Fiddelaers-Jaspers, R. & Fiddelaers, J. (1998). De meest gestelde vragen over kinderen en de dood (2e ed.). Heeze: Stichting In de Wolken.
Finkelhor, D.; Ormrod, R.K.; Turner, H.A. (2007). Poly-victimization and trauma in a nationally representatieve longitudinal cohort. Development and Psychopathology, 19, pp.149-166.
Folette, V.M.; Polusny, M.A.; Bechtle, A.E.; Naugle, A.E. (1996). Cumulative trauma: The impact of child sexual abuse, adult sexual assault and spouse abuse. Journa of Traumatic Stress, 2, pp.5-35.
Godbout, N.; Dutton, D.; Lussier, Y; Sabourin, S. (2009). Early experiences of violence as predictors of intimate partner violence and marital adjustment using attachment theory as a conceptual framework. Personal Relationships, 16, pp.365-384.
Het Nationaal Forum voor slachtofferbeleid (2011). Uw rechten als slachtoffer van een misdrijf [brochure]. Brussel: Vlaamse Overheid.
Hodges, M.; Godbout, N.; Briere, J.; Lanktree, C.; Gilbert,A.; Kletzka, N.T.(2013). Cumulative trauma and symptom complexity in children: a path analysis. Child Abuse & Neglect, 2013 (37), 891- 898. Geraadpleegd op 14 april 2014, LIMO.
Keirse, M. (1999). Vingerafdruk van verdtiet woorden van bemoediging (1e ed.). Tielt: Lannoo nv.
Keirse, M. (2002). Kinderen helpen bij verlies Een boek voor al wie van kinderen houdt (1e ed.). Tielt: Lannoo nv.
Keirse, M. (2002). Helpen bijverlies en verdriet Een gids voor het gezin en de hulpverlener (14e ed.). Tielt: Lannoo nv.
Kind en Gezin (s.d.). Rouwen. s.d.: Kind en Gezin. Geraadpleegd op [12 april 2014], http://www.kindengezin.be/opvoeding/opvoedingsvragen/rouwen/
Kleuters rouwen ook (2012). Kleuters rouwen ook. 2012: nioo. Geraadpleegd op [10 april 2014], http://www.kleutersrouwenook.be/theorie/hoerouwenwe.html
Kübler-Ross Vlaanderen, (2014). Omgaan met verlies. 2014: Kübler-Ross Vlaanderen. Geraadpleegd op [13 april 2014], http://www.kublerrossvlaanderen.be/?item=1_de_vijf_fasen_van_rouw
Moerdijk, F. (ed.) et al. (1998). Woordenboek der Nederlandse taal(1e ed.). Leiden: INL.
Noppe, J.; Pashley, V.; De Hert, P.; Luisman, W. (2013). Mensenrechten en politie (2e ed.). Antwerpen: Maklu-Uitgevers nv.
Philippa, M. (ed.) et al. (2009). Etymologisch woordenboek van het Nederlands: S- Z(1e ed.). Amsterdam: Amsterdam University Press.
Politie Mechelen (2014). Kerntaak Interventie. 2014: Politie Mechelen. Geraadpleegd op [14 april 2014], http://www.lokalepolitie.be/5358/interventie.html
Politie Mechelen (2014). Kerntaak Lokaal Onderzoek. 2014: Politie Mechelen. Geraadpleegd op [14 april 2014], http://www.lokalepolitie.be/5358/lokaal- onderzoek.html
Politie Mechelen (2014). Kerntaak Onthaal. 2014: Politie Mechelen. Geraadpleegd op [14 april 2014], http://www.lokalepolitie.be/5358/onthaal.html
Politie Mechelen (2014). Kerntaak Openbare Orde. 2014: Politie Mechelen. Geraadpleegd op [14 april 2014], http://www.lokalepolitie.be/5358/openbare-orde.html
Politie Mechelen (2014). Kerntaak Slachtofferbejegening. 2014: Politie Mechelen. Geraadpleegd op [14 april 2014], http://www.lokalepolitie.be/5358/slachtofferbejegening.html
Politie Mechelen (2014). Kerntaak Verkeer. 2014:Politie Mechelen. Geraadpleegd op [14 april 2014], http://www.lokalepolitie.be/5358/verkeer.html
Politie Mechelen (2014). Kerntaak Wijkwerking. 2014: Politie Mechelen. Geraadpleegd op [14 april 2014], http://www.lokalepolitie.be/5358/wijkwerking.html
Price, M.; Higa-McMillan, C.; Kim, S.; Frueh, B.C. (2013). Trauma experience in children and adolescents: An assessment of the effects of trauma type and role of interpersonal proximity. Journal of Anxiety Disorders, 2013 (27), 652-660. Geraadpleegd op 14 april 2014, LIMO.
Riely M. (2003). Facilitating Children’s Grief. The Journal of School Nursing, 19 (4), p.p. 212-218.
Seager, K.M.; Spencer, S.C. (1996). Meeting the bereavement needs of kids in patient/families – not just playing around. The Hospice Journal, 11 (4), pp.41-66.
Schulz, M.; Mavroyiannis, A.D. (2012). Richtlijn 2012/29/EU van het Europees parlement en de Raad: tot vaststelling van minimumnormen voor de rechten, de ondersteuning en de bescherming van slachtoffers van strafbare feiten, en ter vervanging van Kaderbesluit 2001/220/JBZ. Straatsburg: Eurpese Unie.
Schwab, R. (1997). Parental mourning and children’s behavior. Journal of Counseling and Development, 75 (4), pp. 258-265.
Slosse, N. (2011). De visjes van Océane (1e ed.). Averbode: Averbode.
S.N. (2014). Accare. 2000-2014: Assen. Geraadpleegd op [14 april 2014], https://www.accare.nl/jongeren/psychische-problemen-waarmee-jongeren- bij-accare-komen/iets-ergs-meegemaakt
S.N. (2014). Troostdozen helpen kinderen in Vlaams-Brabant bij rouwverwerking. 2014: BELGA. Geraadpleegd op [15 april 2014], http://www.klasse.be/leraren/43131/troostdozen-helpen-kinderen-in- vlaams- brabant-bij-rouwverwerking/
S.N. (2011). Uw rechten als slachtoffer in de strafuitvoering. 2011: Slachtofferzorg in het arrondissement Mechelen. Geraadpleegd op [20 april 2014], http://www.slachtofferzorg.be/mechelen/hoe-kunt-u-als-slachtoffer- tussenkomen-in-de-procedure-/uw-rechten-als-slachtoffer-in-de- strafuitvoering
S.N. (2004). Wat is dood zijn voor kinderen. 2004: HOUVAST. Geraadpleegd op [12 april 2014], http://www.houvast.be/tekst391.shtml
Vanassche, F. (2013). Een beetje afscheid (1e ed.). Kortrijk: Vanassche Frederique.
Van Dale(ed.) et al. (2014). Woordenboek der Nederlandsche Taal (14de ed.). Antwerpen: Van Dale Lexicografie.
Van den Bossche, L.(1999). Omzendbrief OOP 15ter betreffende politiële slachtofferbejegening. Brussel: Belgisch Staatsblad.
Van Der Dussen De Kestergat, B. (2006). Politionele slachtofferbejegening in het kader van de nieuwe politiestructuur [scriptie]. Leuven: Katholieke Universiteit Leuven.
Van Liefferinge, J. (2014). Overhandiging van eerst ‘Troostdoos’. 2014: Persinfo. Geraadpeegd op [15 april 2014], http://www.persinfo.org/2014/01/28/overhandiging- van-eerst-troostdoos
Van Liefferinge, J. (2013). Ternattenaar ontwikkelt rouwdoosje voor kinderen. 2013: Persinfo.Geraadpleegd op [15 april 2014], http://www.persinfo.org/2013/04/16/ternattenaar-ontwikkelt-rouwdoosje- …; voor- kinderen
Vandereycken, W.; Van Deth, R. (2011). Psychiatrie Van diagnose tot behandeling (3de ed.). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Werbrouck, B. (2005). Slachtofferbejegening binnen de politie [eindwerk]. Kortrijk: Hogeschool West-Vlaanderen.
Wolraich, M.L.; Aeves, J; Feldman, H.M.; Hagan, J.F.; Howard, B.J.; Navarro, A.; Richtmeier, A.J. ; Tolmas, H.C. (2000). The pediatrician and childhood bereavement. Pediatrics, 105 (2), pp. 445-451.
