Kinderen op maat of op maat van het kind? Hoe kunnen ouders (opvoeders) kinderen benaderen vanuit een mensgerichte visie?

Karen Beks
Persbericht

Kinderen op maat of op maat van het kind? Hoe kunnen ouders (opvoeders) kinderen benaderen vanuit een mensgerichte visie?

Volg de kaart van het kind:  Geef prioriteit aan een meer mensgerichte benadering in opvoeding en onderwijs  Kinderen zijn de toekomst: een mensgerichtere benadering kijkt voorbij het ‘etiketje’

ADHD, ASS, ODD, OCD, NLD, HSP, …

In (kranten)artikels kan men regelmatig lezen dat steeds meer kinderen vandaag een labeltje dragen en dat ze te snel en te vaak worden gediagnosticeerd. De cijfers die hierover te vinden zijn, liegen er niet om :  1 op de 3 krijgt bijles, 1 op de 4 kinderen kampt met emotionele of gedragsproblemen,.. Een klas zonder kinderen met een labeltje vormt vandaag een uitzondering. Dit is wel eigenaardig, want vroeger waren er toch ook drukke, trage, luie, onhandige, koppige en stoute kinderen? Nu echter worden ze gemakkelijker ‘gestoord’ genoemd en gelabeld met een stoornis. Vanwaar komt deze evolutie?

Over-diagnosticeren... Een fenomeen in onze samenleving.

Vanuit de enorme inzet, goede bedoelingen en bezorgdheden van veel ouders, leerkrachten, artsen en hulpverleners wordt de ontwikkeling van kinderen vandaag steeds nauwkeuriger in kaart  gebracht en op de voet gevolgd. Dit is een terechte evolutie: we willen uiteraard allemaal het beste voor onze kinderen. Als er dan middelen en mogelijkheden zijn ontstaan, die op dit gebied uitkomst bieden, waarom zouden we er dan geen gebruik van maken?

Echter dienen we voorzichtig te zijn met deze evolutie van het steeds meer of zelfs overmatig diagnosticeren van kinderen. Het houdt gevaren in: als kinderen een diagnose krijgen, alleen om extra begeleiding te krijgen, zonder diepgaand onderzoek of zonder te voldoen aan de criteria van het ‘labeltje’, houdt dit een nadeel in voor kinderen die terecht een diagnose ‘verdienen’, want deze worden hier namelijk over het hoofd gezien.

Verder kent een ‘label’ voordelen en nadelen. Een diagnose zorgt voor meer begrip en inzicht, een handleiding hoe we er beter mee omgaan, het geeft meer duidelijkheid, het verbetert de communicatie, het zorgt voor acceptatie, … Doch echter zijn er ook nadelen want een label kan ook discriminerend werken en leiden tot pestgedrag of uitsluiting. Het kinderrechtencommissariaat in Vlaanderen kwam in hun onderzoek ‘Recht doen aan kinderen met een label’ ook tot deze vaststelling.  In dit onderzoek werd de stem van het kind zelf beluisterd, want deze ontbreekt nog te vaak in deze thematiek.

Daarnaast zien we dat kinderen steeds aan hogere verwachtingen moeten voldoen en dat de lat voor hen steeds hoger wordt gelegd. Wie niet mee kan, valt uit de boot of krijgt een ‘etiketje’ opgeplakt.  Dat zou men kunnen wijten aan een snel veranderende samenleving waarin prestaties, competitie succes en status steeds hoger in het vaandel staan. Het lijkt wel of we aan het doorschieten zijn hierin. Is het niet juist nodig dat we kinderen meer in hun ruimte laten zodat ze terug ‘kind’ mogen zijn? Zou een meer mensgerichtere benadering geen uitkomst bieden voor kinderen?

Kijken achter het ‘etiketje’

Het is belangrijk in een mensgerichte benadering dat men verder gaat kijken achter het gedrag van een kind. Dit houdt in dat men ruimte schept voor de eigenheid van het kind door te luisteren, voorbij je eigen oordeel, wat er achter het gedrag van het kind schuilt, waarom het kind handelt zoals het handelt. Een kind met bijvoorbeeld ADHD is meer dan zijn etiketje alleen. Men dient ook oog te hebben voor de ruimere context.

Kinderen communiceren vooral door gedrag. Het is aan ons volwassenen, om vanuit een gelijkwaardige houding trachten te begrijpen wat het kind ons wil zeggen. Op deze wijze is het begrijpen waarom een kind een bepaald gedrag stelt een meerwaarde. Zo zijn immers signalen die het kind uitzendt sneller op te vatten en op te vangen. Dit luisteren naar kinderen vraagt openheid van de begeleider of ouder. Dit kan confronterend zijn, omdat men leert zichzelf in vraag te durven stellen.

Luister naar hun stem en geef ze jouw aandacht, maar blijf kapitein van het schip!

Het is erg nuttig om op deze manier beter met kinderen te kunnen communiceren waardoor zij zich beter begrepen voelen en hun stem ook meer beluisterd wordt. Dit brengt betere relaties tot stand tussen kind en ouder/begeleider. Dit wil uiteraard niet zeggen dat we een opgroeiend kind zomaar alles laten doen of beslissen. We behouden immers zelf de regie in handen, zeker als het gedrag van het kind uit de hand loopt. Een kind is nog in volle groei en nog aan het leren en heeft daar soms hulp bij nodig.  De taak van de ouder of begeleider is daarom een belangrijke opvoedende taak. Dit is een grote verantwoordelijkheid omdat kinderen het gedrag en de houding van de ouder/begeleider gaan imiteren, ook hoe deze omgaat met conflicten.

Op maat van het kind, ook in het onderwijs  

Naast de ouder/begeleider heeft ook de leerkracht deze belangrijke taak als rolmodel. Bij mijn zoektocht  naar initiatieven waar men voorbij het ‘etiketje’, door een mensgerichtere bril, naar kinderen kijkt, kwam ik terecht bij een democratische vernieuwende school, sterk gelijkend op methodescholen zoals ‘Sudbury’-scholen.

In hun benadering naar kinderen toe, kijkt men voorbij het gedrag van kinderen en dit vanuit een gelijkwaardige houding. Men gaat hier anders om met conflictsituaties dan dat we gewoon zijn. Vanuit een democratische en authentieke manier gaat de begeleider/leerkracht in dialoog met het kind zodat herstel kan plaatsvinden. Ook straffen en belonen vindt een heel andere invulling. Men gaat ervan uit dat dit manipulerend kan werken en zo kinderen kan schaden. Er zijn heel wat andere manieren die ook helpen om anders om te gaan met kinderen als hun gedrag uit de hand loopt.

Datgene wat me het meest opviel in deze school is dat de gelijkwaardigheid en samenwerking centraal staan. Kinderen volgen hun eigen interesses op eigen tempo en kiezen zelf hoe, waar en wanneer zij deze willen leren. Dit in een omgeving waarin kinderen van verschillende leeftijden samenzijn. Dit zorgt ervoor dat een sfeer van competitie en prestatiedruk onbestaande is. Hierdoor is er van discriminatie en uitsluiting geen sprake. Dit komt vooral het welzijn van kinderen ten goede en dit is toch wat willen bereiken? Volg dus de kaart van het kind!

Bibliografie

Bibliografie

ALIVE. (2012). Authenticity and Learning in a Vitalizing Environment Elementary& High School. Opgeroepen op 2013, van https://sites.google.com/site/eastalive/.

Baeten, K., Dewispelaere, J., Neyskens , A., Wens, L., Wiewauters, C., & Van der Straeten, L. (2012). Helpende gesprekken- cursus-. Brussel: HIG.

Beckers, L. (2012, november 5). Geef gerust een pilletje, dat kalmeert. De Morgen, p. 12.

Bogaert, S. (2012). De medicalisering van ADHD. Opgehaald van www.lib.ugent.be.

Bolhuis, S. (2004). Leerstrategieën, leren en verantwoordelijkheid. Amsterdam: Coutinho.

BS De Vallei: Een school voor natuurlijk leren. (sd). Opgeroepen op 2014, van http://www.natuurlijkleren.net/?page_id=90.

Coene, G. (2011). Ethiek. Brussel: HIG.

Cools, B. (2013). Gezin, zorg en welzijn: Geestelijke gezondheidszorg. Brussel: HIG.

Crab, J. (2002). Eeuwige Lente , leven met voldoende in een wereld van overvloed. Leuven(België)-Suriname: Ebron vzw en Stichting Ecosystem 2000.

Craeynest, P. (2004). De levensloop van de mens. Inleiding in de ontwikkelingspsychologie. Leuven: Acco.

Dale, V. (2013). Gratis woordenboek. Opgehaald van www.vandale.be.

Danckaerts, M. (sd). Psychofarmaca bij kinderen geen zwart-witverhaal. Opgehaald van http://www.uzleuven.be/sites/default/files/Kinderenjeugdpsychiatrie/psy….

De Laet, S. (2011, februari). Elke leerling een etiket. Opgeroepen op 2013, van www.clblimburgnoordadite.be.

Debo, Missinne, Veys, Lamote, & Holvoet. (2011, oktober 11). Te Gek: aflevering 2: De jeugd van tegenwoordig. Opgeroepen op 2014, van https://www.impulscentrum.be/webtunes/show_video.asp?id=658.

Debusschere, B. (2012, november 23). Geneesmiddelengebruik kinderen en jongeren stijgt met 15 procent in 5 jaar. De Morgen, p. 11.

EAST. (2013). EAST herstel de verbondenheid. Opgeroepen op 2013, van http://east-institute.info/nl/.

Eos wetenschap. (2012, september 4). Leerstoornissen vooral een middenklasseprobleem. Opgeroepen op 2014, van http://www.eoswetenschap.eu/artikel/leerstoornissen-vooral-een-middenkl….

Gebruik antipsychotica piekt bij kinderen. (2012, februari 25). De Standaard.

Gezinsbond. (2011, oktober). Focus op kinderen met een etiketje. Een belevingsonderzoek bij ouders. Brussel.

Greenberg, D. (2003). De Vrijheid van de Sudbury Valley School. Framingham: Astarte.

Hellinckx, W. (2009). Zitten er nog normale kinderen in de klas? 'En we zingen en we springen en we zijn zo blij want er zijn geen stoute kind'ren bij'. Basis.Ledenblad van het COV, vol:116, issue: 8, pages: 15-20.

Herbots, R. (2012, september 1). Een leerstoornis is niet te koop. De Morgen.

Kinderrechtencommissariaat. (2011). (in)(proef) druk: educatief pakket. Brussel: Artoos.

Kinderrechtencommissariaat. (2012). Advies: Recht doen aan kinderen met een label. Opgehaald van www.kinderrechtencommissariaat.be.

Kroon, T. (2004). Zo zijn onze manieren/waarden en normen in de opvoeding. Nizw uitgeverij.

Leerhuis. (2012). Het Leerhuis. Opgehaald van http://www.leerhuisbrussel.be/.

Mertens, R. (2014). Bachelorproef: Kinderen met een stoornis Of nieuwetijdskinderen? Hoe ouders coachen bij het ontdekken van de talenten van hun kinderen? Schaarbeek: HIG.

Mol, J. (2007). Opgroeien in vertrouwen , opvoeden zonder straffen en belonen. Amsterdam: Uitgeverij SWP.

Neyskens, A. (2012). Communicatietheorie. Brussel: HIG.

Pameijer, N., Van Beukering, T., Schulpen, Y., & Van De Veire, H. (2007). Handelingsgericht werken op school. Samen met leerkacht, ouder en kind aan de slag. Leuven: Acco.

Peerlings, W., & Geuens, S. (2013). Normale kinderen ze bestaan nog. Tielt: Lannoo nv.

Rengers, C. (2010). Het breken van de weerbarstige kinderwwil: Straffen en belonen. Opgeroepen op 2014, van http://kiind.nl/articles/188/Het_breken_van_de_weerbarstige_kinderwil.h….

Rigter, J. (2003). Het palet van de psychologie. Amsterdam: Coutinho.

Robinson, S. K. (2010). RSA Animate Changing education paradigms. Opgeroepen op 2013, van http://www.thersa.org/events/video/archive/sir-ken-robinson.

Rossaert, I. (2011, november). Leven met een label. Psychologie Magazine.

Sleurs, K. (2012, november 22). In vijf jaar tijd 15 % meer medicijnen voorgeschreven voor minderjarigen. Het Laatste Nieuws.

Sudbury. (2010). Sudbury school Gent. Opgeroepen op 2014, van www.sudbury.be.

Van Crombrugge, H. (2012). Product, proces,... of gewoon plezier. Don Bosco Vlaanderen, pp. 4-5.

Van De Velde, D. (2013). Op schouders van ouders. Het opvoedingsgebeuren tussen wens en realiteit. Antwerpen- Apeldoorn: Garant.

Van Eyck, H. (2012, januari 11). -To the point- aflevering Apintie Televisie (Suriname): Onderwijs, de eerste stappen van het kind. Opgeroepen op 2013, van http://www.apintie.sr/vidi.php?vid=3946.

Van Herpen, M. (2011). De diagnose houdt kinderen op achterstand. Opgeroepen op 2014, van http://hetkind.org/2011/03/17/de-diagnose-houdt-kinderen-op-achterstand….

Vandebriel, P. (2013). Hoe weet ik wat Mega Toby me vertelt? Caleidoscoop, pages: 11-19.

Vandenbosch, V., & Graindourze, L. (2009). Zijn er nog normale kinderen? Interview met Walter Hellinckx. Caleidoscoop, vol:21, issue: 3, pages: 11-16.

Vanheule, S. (2011). Opvoeden vanuit de apothekerskast? Kanttekeningen bij het psychiatriseren van kinderen. Tijdschrift voor Welzijnswerk, pages:5-18.

Vanobbergen, B., & Ackaert, L. (2013). 'Wij zijn geen beesten die de andere kinderen opeten' Over labeling, uitsluiten en insluiten. Caleidoscoop, vol:25, issue:6, pages:6-10.

Verdyck, R., Van Hecke, M., Delbaere, P., Weyn, P., & Grielens, S. (2014). Prodiagnostiek by Prodia. Opgeroepen op 2014, van http://www.prodiagnostiek.be/index.php.

Wikipedia de vrije encyclopedie. (sd). Opgeroepen op juli 8, 2014, van http://nl.wikipedia.org/.

Wyffels, D., & et al. (2011). Ervaringsgericht werken aan communicatie: Luisteren als invalshoek. Brussel: HIG.

 

 

Universiteit of Hogeschool
Gezinswetenschappen
Publicatiejaar
2014
Kernwoorden
Share this on: