Media als positieve stimulans tot gezond eten

Maaike Dijkhof
Persbericht

Media als positieve stimulans tot gezond eten

Het positieve verband tussen media en gezond eetgedrag bij kinderen

Kunnen bepaalde mediavormen ook een positieve invloed hebben op het eetgedrag van kinderen? Dat is de vraag die centraal staat bij het onderzoek van Maaike Dijkhof, Masterstudente Communicatiewetenschappen aan de Universiteit van Antwerpen.

Kleurrijke en vrolijke reclamefilmpjes voor koeken, grappige cartoons die lekkere ijsjes aanbevelen en dansende en zingende figuurtjes die je verleiden met zoete frisdranken: wanneer je de televisie aanzet op een kinderkanaal kun je er niet omheen. Uit onderzoek is dan ook gebleken dat food marketing gericht op kinderen veelal ingezet wordt voor de promotie van ongezonde en vooral suikerrijke producten. De conclusie wordt dan ook al gauw getrokken dat tv-kijken een negatieve impact heeft op het gezonde eetgedrag van kinderen. Niet alleen vanwege deze blootstelling aan food marketing, maar ook zeker vanwege de verminderde fysieke beweging en het sneller eten van ongezonde maaltijden en snacks voor de tv. Is deze conclusie echter wel terecht? Zijn er geen manieren waarop televisie een positieve impact kan hebben op het eetgedrag van kinderen?

Culinaire tv-programma’sStudente Maaike Dijkhof wilde hier meer inzicht in krijgen en heeft zich verdiept in de  culinaire tv-programma’s die tegenwoordig steeds vaker op televisie te zien zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan programma’s als Ketnet Kookt en Kookschool, waarbij kinderen veel geleerd wordt over voeding, koken en gezondheid. Programma’s als deze zijn steeds meer aanwezig binnen onze maatschappij. Er is echter nog nauwelijks onderzoek uitgevoerd naar het daadwerkelijke effect van het bekijken van een dergelijk programma op het eetgedrag van het publiek. Zeker bij kinderen is dit een groot gebrek. En daar moest verandering in komen, vond Maaike Dijkhof.

‘’Steeds meer kinderen lijden aan overgewicht. Het is daarom extra belangrijk om erachter te komen welke factoren het eetgedrag van kinderen beïnvloeden’’, aldus Maaike. Door middel van een experiment onder kinderen van 10 tot 12 jaar onderzocht zij wat de invloed is van het bekijken van een culinair tv-programma op het eetgedrag van de kinderen en de mening die zij hebben over gezonde voeding. Twee groepen kinderen namen deel aan het onderzoek, waarbij de ene groep naar een culinair tv-programma keek en de andere groep niet. Zij keek naar een neutraal tv-programma. Zowel vooraf als achteraf vulden alle kinderen een vragenlijst in over hun eetgedrag en hun mening over gezonde voeding. Het bekijken van een culinair tv-programma bleek geen invloed te hebben op de mening die de kinderen hadden over gezonde voeding. ‘Een mogelijke verklaring hiervoor is dat de kinderen voor het bekijken van het programma al vrij positief dachten over gezonde voeding, en dat het bekijken van één aflevering hier dus nog weinig invloed op heeft gehad’’ legt Maaike uit.

Het bekijken van een culinair tv-programma bleek echter wél een positieve invloed te hebben op het gezonde eetgedrag. Bij de keuze tussen een gezonde en een ongezonde snack kozen de kinderen die naar het culinaire tv-programma hadden gekeken aanzienlijk vaker voor de gezonde snack (fruit) dan de kinderen die naar het andere tv-programma gekeken hadden. De andere kinderen kozen vaker voor de ongezonde snack (koek). ‘’Zo zie je maar dat bepaalde mediavormen dus zeker een belangrijke positieve rol kunnen spelen bij het aanleren van gezond eetgedrag bij kinderen’’.

De invloed van geslacht en gezamenlijke familiemaaltijdenBij het onderzoek werd ook gekeken naar andere factoren die een mogelijke invloed hebben op de mening van kinderen over gezonde voeding en hun daadwerkelijke eetgedrag. Geslacht bleek hierbij een bepalende factor te zijn. Zowel in de voor- als de nameting van het onderzoek hadden de meisjes meer zin in gezonde voedingsproducten dan de jongens. Dit sluit erg goed aan bij bevindingen uit eerdere onderzoeken, waarin is aangetoond dat meisjes meer waarde hechten aan gezond eten en ook vaker met hun gewicht bezig zijn, zelfs op jonge leeftijd al. Het onderzoek van Maaike Dijkhof bevestigt deze bevinding dus nog maar eens.

‘’   Gezamenlijke familiemaaltijden  zorgen over het algemeen voor een gezonder eetpatroon bij kinderen ’’ 

Een andere factor die een duidelijke invloed blijkt te hebben op het eetgedrag van kinderen is het al dan niet samen eten met de rest van het gezin. Hoe vaker kinderen samen met de andere gezinsleden aan tafel zitten, hoe vaker zij ook gezonde voedingsproducten eten. ‘’Gezamenlijke familiemaaltijden zijn dus niet alleen ontzettend gezellig, maar zorgen over het algemeen ook voor een gezonder eetpatroon bij kinderen’’ concludeert Maaike. Ook deze bevinding kan zeker een belangrijke bijdrage leveren aan de strijd tegen overgewicht bij kinderen.  

Het onderzoek van Maaike Dijkhof toont dus nog maar eens aan dat eetgedrag bij kinderen een complex fenomeen is, dat beïnvloed wordt door vele factoren. Het is ontzettend belangrijk om grip te krijgen op deze factoren, om er op die manier voor te zorgen dat overgewicht bij kinderen minder wordt en kinderen een gezonde leefstijl aanleren. Één ding is echter zeker: de conclusie dat tv-kijken een negatieve impact heeft op het gezonde eetgedrag van kinderen moet deels ontkend worden. Bepaalde mediavormen kunnen wel degelijk een positieve impact hebben op het gezonde eetgedrag van kinderen.

Bibliografie

8. Bibliografie 

8.1 Literatuur

Atik, D., & Ozdamar Ertekin, Z. (2013). Children’s perception of food and healthy  eating: dynamics behind their food preferences. International Journal of Consumer  Studies, 37(1), 59-65.

Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action, a social cognitive theory.  Englewood Cliffs: Erlbaum.

Birch, L.L., & Fisher, J.O. (1998). Development of eating behaviors among children and  adolescents. Pediatrics, 101(2), 539-549.

Blanchette, L., & Brug, J. (2005). Determinants of fruit and vegetable consumption among 6- 12-year-old children and effective interventions to increase consumption. Journal of  Human Nutrition and Dietetics - the Official Journal of the British Dietetic  Association, 18(6), 431-443.

Boyland, E.J., Harrold, J.A., Kirkham, T.C., & Halford, J.C.G. (2012). Persuasive techniques  used in television advertisements to market foods to UK children. Appetite, 58(2),  658-664. 

Cairns, G., Angus, K., Hastings, G., & Caraher, M. (2013). Systematic reviews of the  evidence on the nature, extent and effects of food marketing to children. A  retrospective summary. Appetite, 62, 209-215.

Chew, F., Palmer, S., Kim, S. (1998). Testing the influence of the Health Belief Model and a  television program on nutrition behavior. Health Communication, 10(3), 227-245.

Clifford, D., Anderson, J., Auld, G., & Champ, J. (2009). Good grubbin': impact of a TV  cooking show for college students living off campus. Journal of Nutrition Education  and Behavior, 41(3), 194-200.Cooke, L.J. & Wardle, J. (2005). Age and gender differences in children’s food preferences.  British Journal of Nutrition, 93, 741-746.De Solier, I. (2005). TV dinners: Culinary television, education and distinction. Journal of  Media & Cultural Studies, 19(4), 465-481.

Dennison, B.A., & Edmunds, L.S. (2008). The role of television in childhood obesity.Progress in Pediatric Cardiology, 25(2), 191-197.

Fishbein, M., & Ajzen, I. (2010). Predicting and changing behaviour: the reasoned action  approach. New York, N.Y.: Psychology Press. 

Folta, S.C., Goldberg, J.P., Economos, C., Bell, R., & Meltzer, R. (2006). Food advertising  targeted at school-age children: a content analysis. Journal of Nutrition Education and  Behavior, 38(4), 244-248. 

Gibson, E.L., Wardle, J., & Watts, C.J. (1998). Fruit and vegetable consumption,  nutritional knowledge and beliefs in mothers and children. Appetite, 31(2), 205-228.

Gillman, M.W., Rifas-Shiman, S.L., Frazier, A.L., Rocket, H.R.H., Camargo, C.A., Field,  A.E., Berkey, C.S., & Colditz, G.A. (2000). Family dinner and diet quality among  older children and adolescents. Archives of Family Medicine, 9(3), 235-240.

Harris, J.L., Pomeranz, J.L., Lobstein, T., & Brownell, K.D. (2009). A crisis in the  Marketplace: How food marketing contributes to childhood obesity and what can be  done. Annual Review of Public Health, 30, 211-225.

Inzlicht, M., & Schmeichel, B.J. (2012). What is ego depletion? Toward a mechanistic  revision of the resource model of self-control. Perspectives on Psychological Science,  7(5), 450-463.

Kelder, S.H., Perry, C.L., Klepp, K.I., & Lytle, L.L. (1994). Longitudinal tracking of  adolescent smoking, physical activity and food choice behaviors. American Journal of  Public Health, 84(7), 1121-1126.

Linn, S., & Novosat, C.L. (2008). Calories for sale: food marketing to children in the twenty- first century. The Annals of the American Academy of Political and Social Science,  615, 133-155.

Lobstein, T, Baur, L., & Uauy, R. (2004). Obesity in children and young people: a crisis in  public health. Obesity Reviews: An Official Journal of The International Association  of the Study of Obesity, 5(1), 4-85.

Neumark-Sztainer, D., Wall, M., Perry, C., & Story, M. (2003). Correlates of fruit and  vegetable intake among adolescents. Findings from Project EAT. Preventive Medicine,  37, 198-208.

Osborne, C.L., & Forestell, C.A. (2012). Increasing children’s consumption of fruit and  vegetables: Does the type of exposure matter? Physiology and Behaviour, 106(3), 362- 368.

Papoutsi, G.S., Drichoutis, A.C., & Nayga Jr., R.M. (2013). The causes of childhood obesity:  a survey. Journal of economic surveys, 27(4), 743-767.

Renes, R.J., Mutsaers, K., & Woerkum van, C. (2012). The difficult balance between  entertainment and education: a qualitative evaluation of a Dutch health-promoting  documentary series. Health Promotion Practice, 13(2), 259-264.

Schwartz, C., Scholtens, P.A.M.J., Lalanne, A., Weenen, H., & Nicklaus, S. (2011).  Development of healthy eating habits early in life. Review of recent evidence and  selected guidelines. Appetite, 57(3), 796 - 806. 

Scaglioni, S., Arrizza, C., Vecchi, F., & Tedeschi, S. (2011). Determinants of children’s  eating behavior. The American Journal of Clinical Nutrition, 94(6), 2006-2011.

Singhal, A., Cody, M.J., Rogers, E.M., Sabido, M. (2011) Entertainment-Education and  Social  Change : History, Research and Practice. New York: Routledge.

Smits, T., & Vandebosch, H. (2012). Endorsing children’s appetite for healthy foods:  Celebrity versus non-celebrity spokes-characters. Communications, 37(4), 371-391.

Steptoe, A., Pollard, T.M., & Wardle, J. (1995). Development of a measure of the motives  underlying the selection of food: the Food Choice Questionnaire. Appetite, 25(3), 267- 284.

Strachan, J., & Pavie-Latour, V. (2008). Food for thought – Shouldn’t we actually target  food advertising more towards kids and not less? International Journal of Market  Research, 50(1), 13-27.

Videon, T.M., & Manning, C.K. (2003). Influences on adolescent eating patterns: the  importance of family meals. Journal of Adolescent Health, 32(5), 365-373. 

Wardle, J. (1995). Parental influences on children’s diets. Proceedings of the nutrition society,  54, 747-758.

Wardle, J., Haase, A.M., Steptoe, A., Nillapun, M., Jonwutiwes, K., & Bellisle, F. (2004).  Gender differences in food choice: the contribution of health beliefs and dieting.  Annals of Behavioral Medicine, 27(2), 107-116.

Wardle, J., & Huon, G. (2000). An experimental investigation of the influence of health  information on children’s taste preferences. Health Education Research, 15(1), 39-44.

Warren, R., Wicks, R.H., LeBlanc Wicks, J., Fosu, I. & Chung, D. (2008). Food and beverage  advertising on U.S. television: A comparison of child-targeted versus general audience  commercials. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 52(2), 231-246.

Wilbur, K.C. (2008). How the Digital Video Recorder (DVR) changes the traditional  television advertising. Journal of Advertising, 37(1), 143-149. 

Wilson, A.M., Magarey, A.M., & Mastersson, N. (2008). Reliability and relative validity of a  child nutrition questionnaire to simultaneously assess dietary patterns associated with  positive energy balance and food behaviours, attitudes, knowledge and environments  associated with healthy eating. International Journal of Behavioral Nutrition and  Physical Activity, 5, 5.

Zajonc, R.B. (1968). Attitudinal effects of mere exposure. Journal of Personality and Social  Psychology, 9(2), 1-27.

8.2 Websites

24Kitchen.nl (n.d.). Over ons. Geraadpleegd op 22 november 2013 viahttp://www.24kitchen.nl/over-ons

Nationaal Kompas Volksgezondheid (n.d.) Overgewicht. Geraadpleegd op 10 oktober 2013  via http://www.nationaalkompas.nl/gezondheidsdeterminanten/persoonsgebonden…

Televizier.nl (2012). Waarom kijken we zo graag naar kookprogramma’s? Geraadpleegd op  12 februari 2014 via http://www.televizier.nl/nieuws/waarom-kijken-we-zo-graag- naar-kookprogramma-s.387448.lynkx

Uitzendinggemist.nl (n.d. A)  Kookschool - aflevering 14 april 2013. Geraadpleegd op 2  februari 2014, via http://www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1337432

Uitzendinggemist.nl (n.d. B) Willem Wever - aflevering 11 februari 2013. Geraadpleegd op  17 februari 2014, via http://www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1325462

Universiteit of Hogeschool
Communicatiewetenschappen
Publicatiejaar
2014
Kernwoorden
Share this on: