Nd:YAG laser in de restauratieve tandheelkunde
Nd:YAG laser in de restauratieve tandheelkunde
Gevoelige tanden? Al eens aan een laserbehandeling gedacht?
Een stralende zomerdag! Je geniet op het strand van de heerlijke warmte van de zon. Je loopt langs de dijk en ziet lachende kinderen, zonnende meiden, een dametje verdiept in een spannend boek, een groepje jongeren met een roddelblaadje… Aan je rechterzijde zie je een groot bord: ambachtelijk bereid ijs! Mmm, heerlijk, zo’n bolletje vanille. Je likt aan het optimaal gekoelde ijsje. Maar plots, zomaar uit het niets, schiet de pijn in je bovenkiezen! Er spoken tal van vragen door je hoofd: waar komt die pijn zo plots vandaan? De gedachte aan de tandartsboor doet je huiveren. Hoe kan dit behandeld worden?
Dentineovergevoeligheid: wat is het en waar komt het vandaan?In normale omstandigheden is het dentine (d.i. het tandbeen) bedekt met een laagje glazuur of met tandvlees. Wanneer het dentine echter in contact komt met speeksel, kan dit aanleiding geven tot dentineovergevoeligheid. Dit is het geval wanneer bijvoorbeeld door het ouder worden het tandvlees terugtrekt of wanneer het beschermende laagje glazuur verloren gegaan is. In het dentine zitten namelijk zeer kleine kanaaltjes die in verbinding staan met de tandzenuw. Dentineovergevoeligheid wordt uitgelokt door temperatuurschommelingen, maar ook door chemische of mechanische stimuli zoals het tandenpoetsen. Ook het eten van zuur of zoet voedsel kan gepaard gaan met pijn.
Lasers bij de tandarts?!Iedereen komt wel eens in contact met een laser. Neem bijvoorbeeld een eenvoudig pointertje dat gebruikt wordt tijdens een PowerPoint-voorstelling. Het idee dat lasers ook bij de tandarts gebruikt kunnen worden, is nieuw. Lasers kunnen een alternatief vormen voor de tandartsboor. De behandeling is pijnloos en is veel aangenamer voor de patiënt. Toch is het gebruik van lasers niet zo voor de hand liggend. Er zijn namelijk verschillende soorten lasers op de markt, elk met een verschillende golflengte en dus een verschillend effect.
Het is van essentieel belang de juiste laser te kiezen en de juiste laserinstellingen te gebruiken. Het gebruik van de verkeerde laser kan ernstige gevolgen hebben, zoals het afsterven van de tand. Daarom wordt er heel wat onderzoek verricht om te weten te komen welke laser en welke laserparameters gebruikt moeten worden om een optimaal effect te bekomen.
Wat is een laser eigenlijk?Het woord ‘laser’ staat voor ‘light amplification by stimulated emission of radiation’. Een laser bestaat uit twee spiegels waartussen zich een tussenstof bevindt. Aan de tussenstof wordt energie in een geschikte vorm toegevoegd. Eén van beide spiegels is echter niet volledig reflecterend, waardoor er een bepaalde hoeveelheid licht/energie uitgezonden wordt. In tegenstelling tot gewoon licht, is laserlicht monochromatisch. Dit wil zeggen dat het licht dat de laser uitzendt slechts overeenstemt met een specifieke golflengte en dus uit één kleur bestaat. De golflengte is typerend voor het type laser en hangt af van het gebruikte materiaal van de tussenstof.
Welke laser komt nu in aanmerking voor welke behandeling?Welke laser best gebruikt wordt, is afhankelijk van het oppervlak dat je wenst te bestralen en het effect dat je wenst te bekomen. De golflengte van de gebruikte laser moet zoveel mogelijk overeenstemmen met de absorptiekenmerken van het bestraalde weefsel. Wanneer dit niet het geval is, dan treedt er transmissie op van een bepaalde hoeveelheid energie. Hierbij passeert de straling het oppervlak zonder dat er enige interactie plaatsvindt. Dieper gelegen delen, zoals de zenuw van een tand, kunnen dan schadelijke effecten ondervinden, omdat de temperatuur er te hoog oploopt.
Er:YAG laserlicht (2940 nm) wordt goed geabsorbeerd door het glazuur en dentine van een tand. Bij de Nd:YAG laser (1064 nm) is dit echter niet het geval.
Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat een Er:YAG laser geschikt zou zijn voor de behandeling van cariës (d.i. “een gaatje”), terwijl de Nd:YAG laser eerder gebruikt kan worden voor tandvleesbehandelingen of voor de behandeling van dentineovergevoeligheid.
Zo heeft elke laser zijn specifieke toepassing. Voor een tandarts is het aanschaffen van één type laser dus niet voldoende om alle behandelingen te kunnen uitvoeren. Het aanschaffen van lasers brengt bovendien een hoog kostenplaatje met zich mee, waardoor de laser nog steeds niet ingeburgerd is in een algemene tandartspraktijk.
ConclusieAls besluit kan gesteld worden dat het gebruik van lasers in de algemene tandartspraktijk steeds dichterbij komt. Tandartsen doen onderzoek om een tandartsbezoek zo aangenaam en pijnloos mogelijk te laten verlopen. Zo is behandeling van dentineovergevoeligheid mogelijk met een Nd:YAG laser (1064 nm), al is het gebruik nog niet algemeen ingeburgerd. Na zo’n laserbehandeling kan je dus pijnloos genieten van dat heerlijk ijsje op een stralende vakantiedag. Wil je meer te weten komen over dit intrigerende onderwerp, dan zal mijn scriptie u zeker heel wat kennis kunnen bijbrengen. Zowel de werking van lasers in het algemeen als de werking van de Nd:YAG laser in het bijzonder komt uitvoerig aan bod.
1 van Loveren C., van der Weijden G.A., redacteurs. Preventieve tandheelkunde. Op weg naar een doelmatige aanpak. Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum; 2000. p. 333.
2 http://www.dspe.nl/files/83-3-007.pdf geraadpleegd op 07/10/2012.
3 ten Bosch J.J. Lasers in de tandheelkunde 1. Wat is er bijzonder aan lasers? Ned Tijdschr tandheelkd 2002; 109: 83-87.
4 van de Graaf J., Rampersad I. Lasers in de tandheelkunde. Een overzicht.
5 Featherstone J.D.B. Lasers in de tandheelkunde 3. Het gebruik van lasers voor de preventie van cariës. Ned Tijdschr Tandheelkd 2002; 109: 162-167.
6 Moritz A. Oral laser application. Berlin: Quintessenz Verlags-GmbH; 2006. p. 547.
7 Sterenborg H.J.C.M. Lasers in de tandheelkunde 9. Veiligheid bij lasergebruik. Ned Tijdschr Tandheelkd 2003; 110: 62-66.
8 Coluzzi D.J., Convissar R.A. Atlas of laser applications in dentistry. Canada: Quintessence Publishing Co; 2007. p. 220.
9 Reich E. Lasers in de tandheelkunde 4. Verwijdering van carieus weefsel met lasers. Ned Tijdschr Tandheelkd 2002; 109: 246-249.
10 http://www.hightechlaser.be/bco/view/nl/401589-+Algemene+Productinformatie+.html geraadpleegd op 25/10/2012.
11 Meire M., Delmé K., Nammour S., De Moor R. Lasers : principes, eigenschappen en weefselinteractie. Belgisch tijdschrift voor tandheelkunde 2009; 2: 60-66.
12 De Moor R., Nammour S. Lasers in de algemene praktijk, een toegevoegde waarde. Belgisch Tijdschrift voor Tandheelkunde 2009; 2: 67-70.
13 http://www.hightechlaser.be/bco/view/nl/483403-+Smartlite+KTP+Laser+(532+nm)+.html geraadpleegd op 25/10/2012.
14 http://www.hightechlaser.be/bco/view/nl/5482208+Fox+Diodelaser+(810+nm+of+980+nm)+.html geraadpleegd op 28/10/2012.
15 http://www.hightechlaser.be/bco/view/nl/851805-+XD-2+Diodelaser+(810+nm)+.html geraadpleegd op 28/10/2012.
16 http://www.hightechlaser.be/bco/view/nl/509034-+Genius+ND:Yag+Laser+(1064+nm)+.html geraadpleegd op 28/10/2012.
17 http://www.hightechlaser.be/bco/view/nl/484152-+Smartfile+Nd:YAG+Laser+(1064+nm)+.html geraadpleegd op 28/10/2012.
18 Hossain M., Nakamura Y., e.a. Compositional and structural changes of human dentin following caries removal by Er,Cr:YSGG laser irradiation in primary teeth. J Clin Pediatr Dent 2002; 26(4): 377‑382.
19 Schoop U., Goharkhay K., e.a. The use of the erbium, chromium:yttriumscandium-gallium-garnet laser in endodontic treatment. The results of an in vitro study. J Am Dent Assoc. 2007, 138: 949-955.
20 http://www.hightechlaser.be/bco/view/nl/484703-+Smart+US20+D+Laser+(10+600+nm)+.html geraadpleegd op 02/11/2012.
22 Delmé K., Meire M., De. Bruyne M., Nammour S., De Moor R. Caviteitspreparatie met de Er:YAG laser in het volwassen gebit. Belgisch tijdschrift voor tandheelkunde 2009; 2: 71-80.
23 Parker S. Laser regulation and safety in general dental practice. Br Dent J 2007; 202(9): 523-532.
24 http://physics.schooltool.nl/quantumoptics/rabi.php geraadpleegd op 07/10/2012.
25 Boulnois J.-L. Photophysical processes in recent medical laser developments: a review. Lasers in medical science 1986; vol 1.
26 http://www.dspe.nl/files/Mikroniek%202009-2%20Lasertechnologie.pdf geraadpleegd op 01/12/2012.
27 Parker S. Laser-tissue interaction. Brit Dent J 2007; 202:73-81.
28 Parker S. Laser: Tissue interaction and its application in clinical dentistry. International journal of laser dentistry 2011; 1(1): 1-8.
29 http://bme240.eng.uci.edu/students/10s/mwinkle1/basics.html geraadpleegd op 08/02/2013.
30 Cow B. T. Introduction to laser-tissue interactions. 2007.
31 Parker S. Low-level laser use in dentistry. Br Dent J 2007; 202: 131-138.
32 Parker S. Introduction, history of lasers and laser light production. Br Dent J 2007; 202: 21-31.
33 Oudhof H.A.J. Het gebruik van lasers in de tandartspraktijk: mogelijkheden en onmogelijkheden. Ned Tijdschr Tandheelkd 2007; 114:248-252.
34 Coluzzi D.J. Fundamentals of dental lasers: science and instruments. Dent Clin N Am 2004; 48: 751-770.
35 Convissar R.A. The biologic rationale for the use of lasers in dentistry. Dent Clin N Am 2004; 48: 771-794.
36 Moon Y.M., Kim H. C., e.a. Effect of laser-activated irrigation of 1320-nanometer Nd:YAG laser on sealer penetration in curved root canals. J Endod. 2012; 38(4); 531-535.
37 Wadhwani R. Lasers in dentistry – an introduction to new technology. International Dentistry SA; 9(2): 6-20.
38 Harazaki M., Hayakawa K., Fukui T., Isshiki Y. Powell L.G. The Nd:YAG laser is useful in prevention of dental caries during orthodontic treatment. Bull. Tokyo dent. Coll. 2001; 42(2): 79-86.
39 Casetellan C.S., Luiz A.C., Bezinelli L.M., Lopes R.M.G., Mendes F.M., Eduardo CdP., De Freitas P.M. In vitro evaluation of enamel demineralization after Er:YAG and Nd:YAG laser irradiation on primary teeth. Photomedicine and Laser Surgery 2007; 25(2): 85-90.
40 Chen CC., Huang ST. The effects of lasers and fluoride on the acid resistance of decalcified human enamel. Photomedicine and Laser Surgery 2009; 27(3): 447-452.
41 Azevedo D.T., Faraoni-Romano J.J., Derceli JdR., Palma-Dibb R.G. Effect of Nd:YAG laser combined with fluoride on the prevention of primary tooth enamel demineralization. Braz Dent J 2012; 23(2): 104-109.
42 Tavares J.G., Eduardo CdP., Burnett L.H., Boff T.R., Moreira de Freitas P. Argon and Nd:YAG lasers for caries prevention in enamel. Photomedicine and Laser Surgery 2012; 30(8): 433-437.
43 Antunes A., de Rossi W., Zezell D.M. Spectroscopic alternations on enamel and dentin after nanosecond Nd:YAG laser irradiation. Spectrochimica Acta Part A 2006; 64: 1142-1146.
44 Rohanizadeh R., LeGeros R.Z., Fan D., Jean A., Daculsi G. Ultrastructural properties of laser-irradiated and heat‑treated dentin. J Dent Res 1999; 78(12): 1829-1835.
45 Correa-Afonso A.M., Ciconne-Nogueira J.C., Pécora J.D., Palma-Dibb R.G. In vitro assessment of laser efficiency for caries prevention in pits and fissures. Microscopy Research and Technique 2012; 75: 245-252.
46 Zezell D.M., Boari H.G.D., Ana P.A., Eduardo CdP., Powell G.L. Nd:YAG laser in caries prevention: a clinical trial. Lasers in surgery and medicine 2009; 41: 31-35.
47 Correa-Afonso A. M., Pécora J. D., Palma-Dibb R.G. Influence of laser irradiation on pits and fissures: an in situ study. Photomedicine and laser surgery 2013; 31(2): 82-89.
48 Bedini R., Manzon L., Fratto G., Pecci R. Microhardness and morphological changes induced bij Nd:YAG laser on dental enamel: an in vitro study. Research and methodologies 2010; 46(2): 168-172.
49 Kimura Y., Wilder-Smith P., Arrastia-Jitosho A.M.A., Liaw L-H. L., Matsumoto K., Berns M.W. Effects of nanosecond pulsed Nd:YAG laser irradiation on dentin resistance to artificial caries-like lesions. Lasers in surgery and medicine 1997; 20: 15-21.
50 Korythnicki D., Mayer M.P.A., Daronch M., Singer J.D.M., Grande R.H.M. Effects of Nd:YAG laser on enamel microhardness and dental plaque composition: an in situ study. Photomedicine and laser surgery 2006; 24(1): 59-63.
51 Majori M., Manzon L., Pane S., Bedini R. Effect of Nd:YAG laser on dental enamel. Journal of Applied Biomaterials & Biomechanics 2005; 3(2): 128-133.
52 Hossain M., Nakamura Y., Kimura Y., Yamada Y., Kawanaka T., Matsumoto K. Effect of pulsed Nd:YAG laser irradiation on acid demineralization of enamel and dentin. Journal of Clinical Laser Medicine & Surgery 2001; 19(2): 105-108.
53 Zhang C., Kimura Y., Matsumoto K. The effects of pulsed Nd:YAG laser irradiation with fluoride on root surface. Journal of Clinical Laser Medicine & Surgery 1996; 14(6): 399-403.
54 Kinney J.H., Haupt D.L., Balooch M., White J.M., Bell W.L., Marshall S.J., Marshall Jr. G.W. The threshold effects of Nd and Ho:YAG laser-induced surface modification on demineralization of dentin surfaces. J Dent Res 1996; 75(6): 1388-395.
55 Naveen R.B., Vanaja R. G., Shashikiran. Evaluation of primary tooth enamel surface morphology and microhardness after Nd:YAG laser irradiation and APF gel treatment – an in vitro study. J Clin Pediatr Dent 2011; 35(4): 377-382.
56 Kuramoto M., Matson E., Turbino M.L., Marques R.A. Microhardness of Nd:YAG laser irradiated enamel surfaces. Braz Dent J 2001; 12(1): 31-33.
57 Márquez F., Quintana E., Roca I., Salgado J. Physical-mechanical effects of Nd:YAG laser on the surface of sound dental enamel. Biomaterials 1993; 14(4): 313-316.
58 White J.M., Adams G.L. Microhardness and scanning electron microscopy analysis of Nd:YAG laser and acid treatment effects in dentin. Scanning Microscopy 1996; 10(2): 329-337.
59 Neev J., Pham K., Lee J.P., White J.M. Dentin ablation with three infrared lasers. Lasers in Surgery and Medicine 1996; 18: 121-128.
60 Cernavin I. A comparison of the effects of Nd:YAG and Ho:YAG laser irradiation on dentine and enamel. Australian Dental Journal 1995; 40(2): 79-84.
61 Yamada Y., Hossain M., Joe T., Kawanaka T., Kinoshita J. Matsumoto K. Removal effects of the Nd:YAG laser and CarisolvTM on carious dentin. Journal of Clinical Laser Medicine & Surgery 2000; 18(5): 241-245.
62 Jennett E., Motamedi M., Rastegar S., Frederickson C., Powers J.M. Dye-enhanced ablation of enamel by pulsed lasers. J Dent Res 1994; 73(12): 1841-1847.
63 Lizarelli R.F.Z., Kurachi C., Misoguti L., Bagnato V.S. A comparative study of nanosecond and picosecond laser ablation in enamel : morphological aspects. Journal of Clinical Laser Medicine & Surgery 2000; 18(3): 151-157.
64 Cox C.J.M., Pearson G.J., Palmer G. Preliminary in vitro investigation of the effects of pulsed Nd:YAG laser irradiation on enamel and dentine. Biomaterials 1994; 15(14): 1145-1151.
65 Al-Omari W.M., Palamara J.E. The effect of Nd:YAG and Er, Cr:YSGG lasers on the microhardness of human dentin. Lasers Med Sci 2013; 28: 151-156.
66 McDonald A., Claffey N., Pearson G., Blau W., Setchell D. The effect of Nd:YAG radiation at nanosecond pulse duration on dentine crater depth. Biomaterials 2002; 23: 51-58.
67 McDonald A.V., Claffey N.M., Pearson G., Blau W., Setchel D.J. Effect of Nd:YAG radiation at millisecond pulse duration on dentin crater depth. Lasers in Surgery and Medicine 2000; 27: 213-223.
68 McDonald A., Claffey N., Pearson G., Blau W., Setchel D. The effect of Nd:YAG pulse duration on dentine crater depth. Journal of Dentistry 2001; 29: 43-53.
69 Yamada M.K., Uo M., Ohkawa S., Akasaka T., Watari F. Three-dimensional topographic scanning electron microscope and raman spectroscopic analyses of the radiation effect on teeth by Nd:YAG, Er:YAG and CO2 lasers. J Biomed Mater Res B Appl Biomater. 2004; 71(1): 7-15.
70 Harris D.M., White J.M., Goodis H., Arcoria C.J., Simon J., Carpenter W.M., Fried D., Burkart J., Yessik M., Myers T. Selective ablation of surface enamel caries with a pulsed Nd:YAG dental laser. Lasers in Surgery and Medicine 2002; 30: 342-350.
71 White J.M., Goodis H.E., Setcos J.C., Eakle S., Hulscher B.E., Rose C.L. Effects of pulsed Nd:YAG laser energy on human teeth: a tree-year follow-up study. JADA 1993; 124: 45-51.
72 G. Bassi, S. Chawla, M. Patel. The Nd :YAG laser in caries removal. Br Dent J 1994; 177: 248-250.
73 Gow A.M., McDonald A.V., Pearson G.J., Setchell D.J. An in vitro investigation of the temperature rises produced in dentine by Nd:YAG laser light with and without water cooling. J. Prosthodont. Rest. Dent. 1999; 7(2/3): 71-77.
74 Launay Y., Mordon S., Cornll A., Brunetaud J.M., Maschetto Y. Thermal effects of lasers on dental tissues. Lasers in Surgery and Medicine 1987; 7: 473-477.
75 Moriyama E.H., Zangaro R.A., Lobo P.D.C., Villaverde A.B., Pacheco M.T., Watanabe L-S., Vitkin A. Optothermal transfer simulation in laser-irradiated human dentin. Journal of Biomedical Optics 2003; 8(2): 298-302.
76 Duncan Y., Powell G.L., Higuchi W.I., Fox J.L. Comparison of three lasers on dental pulp chamber temperature change. Journal of Clinical Laser Medicine & Surgery 1993; 11(3): 119-122.
77 White J.M., Fagan M.C., Goodis H.E. Intrapulpal temperatures during pulsed Nd:YAG laser treatment of dentin, in vitro. J Periodontol 1994; 65(3): 255-259.
78 Türkmen C., Günday M., Karaçorlu M., Basaran B. Effect of CO2, Nd:YAG, and ArF excimer lasers on dentin morphology and pulp chamber temperature: an in vitro study. Journal of Endodontics 2000; 26(11): 644-648.
79 Von Fraunhofer J.A., Allen D.J. Thermal effects associated with the Nd/YAG dental laser. The Angle Orthodontist 1993; 63(4): 299-304.
80 Srimaneepong V., Palamara J.E.A., Wilson P.R. Pulpal space pressure and thermal changes from Nd:YAG laser irradiation of dentin. Journal of Dentistry 2002; 30: 291-296.
81 Mehl A., Kremers L., Salzmann K., Hickel R. 3D volume-ablation rate and thermal side effects with the Er:YAG and Nd:YAG laser. Dent Mater 1997; 13: 246-251.
82 Lizarelli R.F.Z., Moriyama L.T., Bagnato V.S. Temperature response in the pulpal chamber of primary human teeth exposed to Nd:YAG laser using a picoseconds pulsed regime. Photomedicine and Laser Surgery 2006; 24(5): 610-615.
83 Alexander R., Xie J., Fried D. Selective removal of residual composite from dental enamel surfaces using the third harmonic of a Q-switched Nd:YAG laser. Lasers in Surgery and Medicine 2002; 30: 240-245.
84 Thomas B.W., Hook C.R., Draughn R.A. Laser-aided degradation of composite resin. The Angle Orthodontist 1996; 66(4): 281-286.
85 Goswami M., Singh A. Comparative evaluation of shear bond strength of composite resin bonded to acid etched or Nd:YAG laser enamel. J Indian Soc Pedod Prev Dent 2011; 29: 140-143.
86 Franke M., Taylor A.W., Lago A., Fredel M.C. Influence of Nd:YAG laser irradiation on an adhesive restorative procedure. Operative Dentistry 2006; 31(5): 604-609.
87 Dayem R.N., Assessment of the penetration depth of dental adhesives through deproteinized acid‑etched dentin using neodymium:yttium-aluminium-garnet laser and sodium hypochlorite. Lasers Med Sci 2010; 25: 17-24.
88 Rolla J.N., Mota E.G., Oshima H.M.S, Burnett Junior L.H., Spohr A.M. Nd:YAG laser influence on microtensile bond strength of different adhesive systems for human dentin. Photomedicine and Laser Surgery 2006; 24(6): 730-734.
89 Ghiggi P.C., Cezarotto Dall Agnol R.J., Burnett Junior L.H., Borges G.A., Spohr A.M. Effect of the Nd:YAG and the Er:YAG laser on the adhesive-dentin interface: a scanning electron microscopy study. Photomedicine and Laser Surgery 2010; 28(2): 195-200.
90 Ariyaratnam M.T., Wilson M.A., Blinkhorn A.S. An analysis of surface roughness, surface morphology and composite/dentin bond strength of human dentin following the application of the Nd:YAG laser. Dent Mater 1999; 15:223-228.
91 Wen X., Liu L., Nie X., Zhang L., Deng M., Chen Y. Effect of pulse Nd:YAG laser on bond strength and micorleakage of resin to human dentin. Photomedicine and Laser Surgery 2010; 28(6):741-746.
92 Matos A.B., Oliveira D.C., Kuramoto M., Eduardo CdP, Matson E. Nd:YAG laser influence on sound dentin bond strength. Journal of Clinical Laser Medicine & Surgery 1999; 17(4): 165-169.
93 Castro F.L.A., Andrade M.F., Hebling J., Lizarelli R.F.Z. Nd:YAG laser irradiation of etched/unetched dentin through an uncured two-step etch-and-rinse adhesive and its effect on microtensile bond strength. J Adhes Dent 2012; 14:137-145.
94 Tarçin B., Günday M., Oveçoglu H., Türkmen C., Oveçoglu M.L., Oksüz M, Ay M. Tensile bond strength of dentin adhesives on acid- and laser-etched dentin surfaces. Quintessence international 2009; 40(10): 865-874.
95 Matos A.B., Oliveira D.C., Navarro R.S., Eduardo CdP, Matson E. Nd:YAG laser influence on tensile bond strength of self-etching adhesive systems. Journal of Clinical Laser Medicine & Surgery 2000; 18(5): 253-257.
96 Moritz A., Gutknecht N., Schoop U., Goharkhay K., Wernisch J., Sperr W. Alternatives in enamel conditioning: a comparison of conventional and innovative methods. Journal of Clinical Laser Medicine & Surgery 1996; 14(3): 133-136.
97 Arcoria C.J., Lippas M.G., Vitasek B.A. Enamel surface roughness analysis after laser ablation and acid-etching. Journal of Oral Rehabilitation 1993; 20: 213-224.
98 Fuhrmann R., Gutknecht N., Magunski A., Lampert F., Diedrich P. Conditioning of enamel with Nd:YAG and CO2 dental laser systems and with phosphoric acid. J Orofac Orthop 2001; 5: 375-386.
99 Ariyaratnam M.T., Wilson M.A., Mackie I.C., Blinkhorn A.S. A comparison of surface roughness and composite/enamel bond strength of human enamel following the application of the Nd:YAG laser and etching with phosphoric acid. Dent Mater 1997; 13: 51-55.
100 Paranhos M.P.G., Spohr A.M., Marcondes M., Oshlma H.M.S., Mota E.G., Burnett L.H. Influence of Nd:YAG laser irradiation on microtensile bond strength of adhesive systems to sound or carious dentin. Quintessence International 2009; 40(2): 145-153.
101 Kobayashi C.A., Fujishima A., Miyazaki T., Kimura Y., Matsumoto K., Osada T., Fukunaga H., Kawawa T. Effect of Nd:YAG laser irradiation on shear bond strength of glasionomer luting cement to dentin surface. Int J Prosthodont 2003; 16(5): 493-498.
102 Roberts-Harry D.P. Laser etching of teeth for orthodontic bracket placement: a preliminary clinical study. Lasers Surg Med. 1992; 12(5): 467-470.
103 Akyil M.S., Yilmaz A., Karaalioglu O.F., Duymuş Z.Y. Shear bond strength of repair composite resin to an acid-etched and a laser irradiated feldspatic ceramic surface. Photomed Laser Surg 2010; 28(4): 539-545.
104 Poosti M., Jahanbin A., Mahdabi P., Mehrnoush S. Porcelain conditioning with Nd:YAG and Er:YAG laser for bracket bonding in orthodontics. Lasers Med Sci 2012; 27: 321-324.
105 da Silva Ferreira S., Hanashiro F.S., de Souza-Zaroni W.C., Turbino M.L., Youssef M.N. Influence of aluminium oxide sandblasting associated with Nd:YAG or Er:YAG lasers on shear bond strength of a feldspathic ceramic to resin cements. Photomed Laser Surg 2010; 28(4): 471-475.
106 Akyil M.S., Yilmaz A., Bayindir F., Duymuş Z.Y. Microtensile bond strength of resin cement to a feldspathic ceramic. Photomed Laser Surg 2011; 29(3): 197-203.
107 Oyaguë R.C., Osorio R., Lopes da Silveira B., Toledano M. Comparison of bond stability between dual-cure resin cements and pretreated glass‑infiltrated alumina ceramics. Photomed Laser Surg 2011; 29(7): 465-475.
108 Lopes da Silveira B., Paglia A., Burnett L.H., Shinkai R.S.A., Eduardo C.D.P., Spohr A.M. Micro‑tensile bond strength between a resin cement and an aluminous ceramic treated with Nd:YAG laser, Rocatec system, or aluminium oxide sandblasting. Photomed Laser Surg 2005; 23(6): 543-548.
109 Usumez A., Hamdemirci N., Koroglu B.Y., Simsek I. Parlar O., Sari T. Bond strength of resin cement to zirconia ceramic with different surface treatments. Lasers Med Sci 2013; 28: 259-266.
110 Akyil M.S., Uzun I.H., Bayindir F. Bond strength of resin cement to yttrium-stabilized tetragonal zirconia ceramic treated with air abrasion, silica coating, and laser irradiation. Photomed Laser Surg 2010; 28(6): 801-808.
111 Akin H., Ozkurt Z., Kirmali O., Kazazoglu E., Ozdemir A.K. Shear bond strength of resin cement to zirconia ceramic after aluminum oxide sandblasting and various laser treatments. Photomed Laser Surg 2011; 29(12): 797-802.
112 Spohr A.M., Borges G.A., Burnet Junior L.H., Mota E.G., Oshima H.M.S. Surface modification of In-ceram zirconia ceramic by Nd:YAG laser, Rocatec system, or aluminum oxide sandblasting and its bond strength to a resin cement. Photomed Laser Surg 2008; 26(3): 203-208.
113 Kara H.B., Ozturk A.N., Aykent F., Koc O., Ozturk B. The effect of different surface treatments on roughness and bond strength in low fusing ceramics. Lasers Med Sci 2011; 26: 599-604.
114 Osorio E., Toledano M., Lopes de Silveira B., Osorio R. Effect of different surface treatments on In‑ceram alumina roughness. An AFM study. J Dent 2010; 38(2): 118-122.
115 Al-Sabbagh M., Brown A., Thomas M.V. In-office treatment of dentinal hypersensitivity. Dent Clin N Am 2009; 53: 47-60.
116 He S., Wang Y., Li X., Hu D. Effectiveness of laser therapy and topical desensitizing agents in treating dentine hypersensitivity: a systematic review. J Oral Rehabil 2011; 38: 348-358.
117 Demi M., Delmé K., De Moor R. Hypersensitive teeth : conventional vs laser treatment. Part II : laser treatment of dentin hypersensitivity. J Oral Laser Applications 2009; 9(2-3); 75-92.
118 Sgolastra F., Petrucci A., Gatto R., Monaco A. Effectiveness of laser in dentinal hypersensitivity treatment: a systematic review. JOE 2011; 37(3): 297-303.
119 Sgolastra F., Petrucci A., Severino R., Gatto R., Monaco A. Lasers for the treatment of dentin hypersensitivity: a meta-analysis. J Dent Res 2013; 92(6): 492-499.
120 Blatz M.B. Laser therapy may be better than topical desensitizing agents for treating dentin hypersensitivity. J Evid Base Dent Pract 2012; 12: 69-70.
121 Abed A.M., Mahdian M., Seifi M., Ziaei S.A., Shamsaei M. Comparative assessment of the sealing ability of Nd:YAG laser versus a new desensitizing agent in human dentinal tubules: a pilot study. Odont 2011; 99: 45-48.
122 Gholami G.A., Fekrazad R., Esmaiel-Nejad A., Kalhori K.A.M. An evaluation of the occluding effects of Er;Cr:YSGG, Nd:YAG, CO2 and diode lasers on dentinal tubules: a scanning electron microscope in vitro study. Photomed Laser Surg 2011; 29(2): 115-121.
123 Al-Saud LMS., Al-Nahedh HNA. Occluding effect of Nd:YAG laser and different dentin desensitizing agents on human dentinal tubules in vitro: a scanning electron microscopy investigation. Oper Dent 2012; 37(4): 340-355.
124 Farmakis E-T. R., Kozyrakis K., Khabbaz M.G., Schoop U., Beer F., Moritz A. In vitro evaluation of dentin tubule occlusion by Denshield and Neodymium-doped Yttrium-Aluminum-Garnet laser irradiation. JOE 2012; 38(5): 662-666.
125 Farmakis E-T. R., Beer F., Kozyrakis K., Pantazis N., Moritz A. The influence of different power settings of Nd:YAG laser irradiation, bioglass and combination to the occlusion of dentinal tubules. Photomed Laser Surg 2013; 31(2): 54-58.
126 Dilber E., Malkoc M.A., Ozturk A.N., Ozturk F. Effect of various laser irradiations on the mineral content of dentin. Eur J Dent 2013; 7(1): 74-80.
127 Talesara T. Kulloli A., Shetty S., Kathariya R. Evaluation of potassium binoxalate gel and Nd:YAG laser in the management of dentinal hypersensitivity: a split-mouth clinical and ESEM study. Lasers Med Sci 2012; Epub ahead of print.
128 Lopes A.O., Aranha A.C.C. Comparative evaluation of the effects of Nd:YAG laser and a desensitizer agent on the treatment of dentin hypersensitivity: a clinical study. Photomed Laser Surg 2013; 31(3): 1-7.
129 Marcondes M., Paranhos M.P.G., Spohr A.M., Mota E.G., Lima da Silva I.N., Souto A.A. Burnett L.H. The influence of the Nd:YAG laser bleaching on physical and mechanical properties of the dental enamel. J Biomed Mater Res B Appl Biomater 2009; 90(1): 388-395.
130 Goharkhay K., Schoop U., Wernisch J., Hartl S., De Moor R., Moritz A. Frequency doubled neodymium:yttium-aluminium-garnet and diode laser-activated power bleaching – pH, environmental scanning electron microscopy and colorimetric in vitro evaluations. Lasers Med Sci 2009; 24: 339-346.
131 Michida S.MdA., Passos S.P., Marimoto Â.R.K., Garakis M.C.V., Araujo M.A.M. Intrapulpal temperature variation during bleaching with various activation mechanisms. J Appl Oral Sci 2009; 17(5): 436-439.
132 Domínguez A.D., García J.A., Costela Á, Gómez C. Influence of the light source and bleaching gel on the efficacy of the tooth whitening process. Photomed Laser Surg 2011; 29(1): 53-59.
133 Strobl A., Gutknecht N., Franzen R., Hhilgers R-D, Lampert F., Meister J. Laser-assisted in-office bleaching using a neodymium:yttium-aluminium-garnet laser: an in vivo study. Lasers Med Sci 2010; 25:503-509.
134 Gabbar F.A., Aboulazm S.F. Comparative study on gingival retraction using mechanochemical procedure and pulsed Nd:YAG laser irradiation. Egypt Dent J 1995; 41: 1001-1006.