The Return to Being: A Study on the Other Voice in Modern Poetry
The Return to Being: A study on the Other Voice in Modern Poetry
Rilke opperde in 1923 dat “Gesang, wie du ihn lehrst, ist nicht Begehr, nicht Werbung um ein endlich noch Errecihtes; Gesang ist Dasein.” Gesang of lyriek is Zijn. Een docent van Nederlandse letterkunde verkondigde tijdens een hoorcollege iets gelijkaardigs: “Poëzie is existentie in woorden.” Het werd stil en we wisten niet of we moesten glimlachen, dan wel bedachtzaam knikken. Poëzie is existentie? Betekent dit dat de dichtkunst zoals mensen een eigen bestaan heeft? Wij gebruiken immers ook woorden, dus hij kon evengoed zeggen: “Een mens is existentie in woorden.” Of niet? Deze vragen dwaalden door de hoofden van vele modernistische schrijvers en taalfilosofen zoals Jean Paulhan, Jorge Luis Borges, Friedrich Hölderlin en Maurice Blanchot. Als studente literatuur heb ik ervaren dat gedichten meer betekenen dan een tijdelijke afleiding of vlucht uit de werkelijkheid. Een roman of poëziebundel kan een diepe indruk nalaten op zijn lezers waardoor literatuur geen breuk vormt met de realiteit, maar eerder een brug slaat tussen taal en het dagelijkse leven.
Alvorens dit te vatten, is een nieuw perspectief op poëzie vereist. Hiermee bedoel ik dat de betekenis van een gedicht niet meer binnen de perken van ons interpretatievermogen valt. Bijgevolg worden traditionele opvattingen over taal, de rol van de lezer, de waarheid en het realiteitsbeeld in vraag gesteld. Want hoe kunnen we een literair werk benaderen als het iets omvat dat we niet kunnen begrijpen? Wat is dit ‘iets’? Het hoofdargument in mijn masterscriptie luidt als volgt: we kunnen niet bepalen wat poëzie betekent, maar eerder hoe betekenis tot stand komt. En deze betekenis ontstaat door de relatie tussen poëzie en alteriteit. Alteriteit is een centraal begrip in moderne literatuur en daaraan verwante disciplines zoals filosofie en zal ik omschrijven als een onherleidbaar gegeven dat altijd als “de Ander” wordt gezien.
De Duitstalige dichter Paul Celan vertelde in “De Meridiaan” (1960) dat poëzie op weg is naar de Ander. Aan de andere kant van de wereld schreef Octavio Paz in De Boog en de Lier (1956) dat een poëtische ervaring leidt tot een onthulling van het menselijke bestaan. De werken van deze invloedrijke poëten bevatten reflecties over de relatie tussen poëzie en het Zijn. Beide schrijvers benadrukken de rol van “de Andere” in hun gedichten en werpen een nieuw licht op taal. De uitspraak van Paz toont zo dat poëzie een invloed kan uitoefenen op onze ervaringswereld. Deze denkwijze is plausibel als we taal niet louter reduceren tot een communicatiemiddel. Of zoals de literatuurwetenschapper Gerald Bruns het verwoordt: “poetry is made of language but not of what we use language to produce – meanings, concepts, propositions, and so on.” De waarde en betekenis van moderne poëzie reikt dus verder dan een cognitieve lezing.
In mijn scriptie heb ik poëtische anthologieën van Paz en Celan vanuit een filosofisch perspectief besproken, omdat een interdisciplinaire benadering van hun opvattingen een duidelijker en breder beeld kan geven over de relatie tussen poëtische taal en het bestaan. De titel van Sartres werk Qu’est-ce que la Littérature? (1948) of Wat is Literatuur? is een vraag die veronderstelt dat een literair werk gedefinieerd kan worden. Ik wil net aantonen dat een definitie van poëzie de veelheid aan interpretaties ondermijnt en daarom vragen de uitspraken van Sartre in dit werk om een herbeschouwing. Volgens de Franse filosoof is elk literair werk bijvoorbeeld een appel, waardoor een schrijver zich steeds richt tot een publiek. Deze intentionalistische gedachtegang wordt door Heidegger in “Der Ursprung des Kunstwerkes” (1935) bekritiseerd. Er zijn talloze verwijzingen naar Heidegger terug te vinden in de werken van Paz en ik geloof dat zijn opvatting over alteriteit overeenstemt met die van Heidegger. De l’Existence à l’Existant (1947) van Emmanuel Levinas bevat dan weer thematische aspecten die dichter aanleunen bij Celans “De Meridiaan”.
Een Heideggeriaanse lezing van Paz en een Levinasiaanse lezing van Celan verduidelijken het verschil tussen aletheia en aporia. Deze Griekse termen refereren aan verschillende opvattingen over poëtische waarheid en alteriteit. Hiermee bedoel ik dat Heidegger en Paz beiden geloven dat alteriteit kan verschijnen door een ervaring met poëzie. De Duitse filosoof beweerde dat de essentie van poëzie het stichten van waarheid is. Deze waarheid is de openbaring van “iets anders”, van een andere blik op de werkelijkheid. Paz verklaarde dat “truth does not proceed from reason, but from poetic expression”. Aletheia is dan een benaming voor de onthulling van een andere realiteitservaring. Deze onthulling is evenwel tijdelijk en het is van belang om te benadrukken dat poëzie niet gelijk is aan alteriteit. Poëzie maakt eerder een relatie tot de Ander mogelijk. Alteriteit is van nature woordenloos en hierdoor kunnen gedichten het alleen benaderen, maar niet omvatten. In aansluiting daarop staat de onvatbaarheid van de Ander centraal in Celans poëtica. Om deze reden associeer ik aporia met zijn opvattingen. Deze term betekent letterlijk “zonder doorgang” (a + poros) en verwijst naar de onmogelijkheid om alteriteit in taal te verwoorden.
Toch is het weinig doordacht om te stellen dat de kritische reflecties van Paz en Celan radicale verschillen vertonen, omdat ze beiden geloofden dat poëzie niet bestaat uit het verwoorden van alteriteit, maar uit een relatie tot “de Ander” die voortdurend openstaat. Paz benadrukte eerder de mogelijke aanwezigheid van de Ander, terwijl de Ander volgens Celan altijd door afwezigheid gekenmerkt is. Deze afwezigheid is echter niet negatief, maar respecteert de overvloed aan betekenis die inherent is aan alteriteit. Een specifieke interpretatie van alteriteit zou namelijk impliceren dat we dit gegeven kunnen vatten, terwijl het steeds de grenzen van onze conceptuele kennis overschrijdt. Ik sluit hier af met een flard uit een gedicht van Paz, aangezien zijn woorden aantonen hoe we poëzie kunnen ervaren als een grenssituatie, een limen, in plaats van te beheersen met ons verstand:
Between what I see and what I say,
Between what I say and what I keep silent,
Between what I keep silent and what I dream,
Between what I dream and what I forget:
poetry.
Bibliografie
Bibliography
Primary:
Celan, Paul. The Meridian. Collected Prose. Ed. Rosemary Waldrop. NY: Oxford
University Press, 1997. Pp. 37-55. Print.
Heidegger, Martin. The Origin of the Work of Art. Off the Beaten Track. Ed. & Trans.
Julian Young and Kenneth Haynes. USA: Cambridge University Press, 2002. Pp. 1-56. Print.
Paz, Octavio. The Bow and the Lyre: The Poem. The Poetic Revelation. Poetry and History.
Trsl. Ruth L.C. Simms. USA: University of Texas Press, 1956. Print.
Paz, Octavio. Poetry of Solitude and Poetry of Communion. The Siren & the Seashell.
Trans. Lysander Kemp & M.S. Peden. USA: University of Texas Press, 1976. Pp.165-179 Print.
Paz, Octavio. The Other Voice: Essays on Modern Poetry. USA: Harcourt Brace
Jovanovich, 1990. Print.
Levinas, Emmanuel. Existence and Existents. Trans. Alphonso Lingis. London: Kluwer
Academic Publishers, 1988. Print.
Sartre, Jean-Paul. What is Literature? Trans. Methuen & Co. Ltd. UK: Routledge, 1993.
Print.
Secondary:
Adorno, Theodor. Cultural Criticism and Society. Prisms. Trans. Samuel & Sherry Weber
Cambride: MIT Press, 1983. Print. Pp. 17-35
Adorno, Theodor. Aesthetic Theory. Trans. Athlone Press. USA: University of Minnesota,
1997. Print.
Adorno, Theodor. Can One Live after Auschwitz? A Philosophical Reader. Ed. Rolf
Tiedemann & trans. Rodney Livingstone. USA: Stanford University Press, 2003. Print.
Alfred, Thomas. Prague Palimpsest: Writing, Memory and the City. USA: University of
Chicago Press, 2010. Print.
Andrews, Chris. Poetry and Cosmogony: Science in the Writing of Queneau and Ponge.
Amsterdam: Atlanta, 1999. Print.
Bergo, Bettina. Emmanuel Levinas. Stanford Encyclopedia of Philosophy, 2011. Web. 19
April 2014. <http://plato.stanford.edu/entries/levinas/>
Bernasconi, Robert. The Question of Language in Heidegger’s History of Being. NY:
Prometheus Books, 1989. Print.
Bernet, Rudolf. Levinas’s Critique of Husserl. The Cambridge Companion to Levinas. Ed.
Simon Critchley & Robert Bernasconi. UK: Cambridge University Press, 2005. Pp. 82-99. Print.
Bernstein, Jay M. The Fate of Art: Aesthetic Alienation from Kant to Derrida and Adorno.
Cambridge: Polity Press, 1992. Print.
Bondy, Francois. Jean-Paul Sartre and Politics. Journal of Contemporary History, Vol. 2,
No. 2, Literature and Society. Sage Publications Ltd., 1967. Pp. 25-48. Print.
Böttiger, Helmut. Orte Paul Celans. Wien: Paul Zsolnay Verlag, 1996. Print.
Blanchot, Maurice. The Infinite Conversation. Trans. Susan Hanson. USA: University of
Minnesota, 1993. Print.
Blanchot, Maurice. Literature and the Right to Death. Trans. Charlotte Mandell.
The Work of Fire. US: Stanford University Press, 1995. Print.
Blanchot, Maurice. The Space of Literature. Trans. Ann Smock. Lincoln: University
of Nebraska Press, 1982. Print.
Bökenkamp, Werner. Georg Büchner: Sämtliche Werke. Gütersloh: Mohn, 1965. Print.
Bonnefoy, Yves. The Act and the Place of Poetry. Trans. John T. Naughton. Chicago: The
University of Chicago Press, 1989. Print.
Bruns, L. Gerald. Modern Poetry and the Idea of Language: A Critical and Historical
Study. USA: Yale University Press, 1974. Print.
Bruns, L. Gerald. The Remembrance of Language: An Introduction to Gadamer’s Poetics.
Gadamer on Celan: Who am I and who are you? New York: SUNY Press, 1997. Pp.1-51. Print.
Bruns, L. Gerald. Tragic Thoughts at the End of Philosophy: Language, Literature, and
Ethical Theory. USA: Northwestern University Press, 1999. Print.
Bruns Gerald, The Concepts of Art and Poetry in Emmanuel Levinas’s writings . The
Cambridge Companion to Levinas. Ed. By Simon Critchley & Robert Bernasconi. UK: Cambridge University Press, 2005. Pp. 206-229. Print.
Cardinal, Roger. Twentieth-Century French Poetry: A Critical Anthology. Ed. Azérad and
Collier. UK: Cambridge University Press, 2010. Print.
Caute, David. Introduction to What is Literature? UK: Routledge, 1978. Pp. vii-xxi. Print.
Celan, Paul. Selected Prose and Poems of Paul Celan. Trans. John Felstiner. NY: W.W.
Norton, 2011. Print.
Clarke, Timothy. Martin Heidegger. USA: Routledge, 2002. Print.
Critchley, Simon. The Cambridge Companion to Levinas. Ed. Simon Critchley &
Robert Bernasconi. UK: Cambridge University Press, 2005. Print.
David, Marian. The Correspondence Theory of Truth. Stanford Encyclopedia of Philosophy,
2009. Web 1 April 2014. <http://plato.stanford.edu/entries/truth-correspondence/>
Derrida, Jacques. Punctuations: The Time of a Thesis. Eyes of the University. Trans. Jan
Plug. USA: Stanford University Press, 2004. Pp. 113-128.
Eshel, Amir. Paul Celan’s Other: History, Poetics, and Ethics. New German Critique,
No. 91. USA: Duke University Press, 2004. Pp. 57-77. Print.
Fagenblat, Michael. A Covenant of Creatures: Levinas’s Philosophy of Judaism. USA:
Stanford University Press, 2010. Print.
Fell, Joseph P. Heidegger and Sartre: An Essay on Being and Place. NY: Columbia
University Press, 1979. Print.
Fioretos, Aris. Nothing: History and Materiality in Celan. Word Traces. USA: The John
Hopkins University Press, 1994. Pp. 295-344. Print
Fynsk, Christopher. The Realities at Stake in a Poem: Celan’s Bremen and Darmstadt
Addresses. Word Traces. Ed. by Aris Fioretos. USA: The John Hopkins University Press, 1994. Pp. 159-184. Print.
Gadamer, Hans-Geog. Truth and Method. Trans. Weinsheimer, J. & Marshall D.G.
New York, NY: The Crossroad Publishing Corporation, 1992. Print.
Gasché, Rodolphe. Of Minimal Things: Studies on the Notion of Relation. USA: Stanford
University Press, 1999. Print.
Georgiou, Ion. Sartre on Literature. Philosophy Now, 2009. Web. 23 February 2014.
<http://philosophynow.org/issues/75/Sartre_on_Literature>
Gersch, Herbert. Georg Büchner, Lenz. Studienausgabe. Stuttgart: Reclam, 1984. Pp. 35-50.
Print.
Goldthorpe, Rhiannon. Sartre: Literature and Theory. USA: Cambridge University Press,
1984. Print.
Green, William. Plato’s View of Poetry. Harvard Studies in Classical Philology, Vol. 29.
USA: Harvard University, 1918. Pp. 1-75. Print.
Grondin, Jean. Gadamer’s Aesthetics: The Overcoming of Aesthetic Consciousness
and the Hermeneutical Truth of Art. Encylopedia of Aesthetics, 2, 267-271.Oxford: Oxford University Press, 1998. Print.
Guerlac, Suzanne. Sartre and the Powers of Literature: The Myth of Prose and the Practice
of Reading. The John Hopkins University: MLN, Vol. 108, No. 5. Comparative
Literature, 1993. Pp. 805-824. Print.
Hamacher, Werner. The Second Inversion: Movements of a Figure through Celan’s Poetry:
Word Traces. Ed. Aris Fioretos. USA: The John Hopkins University Press, 1994. Pp. 219-263. Print.
Hamburger, Michael. Paul Celan: Selected Poems. UK: Penguin Books, 1972. Print.
Hand, Séan. Emmanuel Levinas. NY: Routledge, 2009. Print.
Heidegger, Martin. Being and Time. Trans. Macquarrie & Robinson. UK: Blackwell
Publishing Ltd, 1962. Print.
King, John. From Art to Politics: Octavio Paz and the Pursuit of Freedom. Journal of Latin
American Studies, Vol. 35, No. 2. USA: Cambridge University Press, 2003. Pp. 423-424. Print.
Joris, Pierre. Celan/Heidegger: Translation at the Mountain of Death. USA: Conference at
Wake Forest University, 1988. Web. 17 April 2014.
<http://wings.buffalo.edu/epc/authors/joris/todtnauberg.html>
Joris, Pierre. Paul Celan: Selections. USA: University of California Press, 2005. Print.
Kisiel. Theodore. A Prefatory Guide to Readers of ‘Being and Time’. The Genesis of
Heidegger’s Being and Time, pp. 13-20. London: University of California Press, 1995. Print.
Levinas, Emmanuel. Totality and Infinity. Trans. A. Lingis. USA: Duquesne University
Press, 1969. Print.
Levinas, Emmanuel. Paul Celan: From Being to the Other. Proper Names. Trans. Michael
B. Smith. USA: Stanford University Press, 1996. Pp. 40-46. Print.
Libertson, Joseph. Proximity: Levinas, Blanchot, Bataille and Communication. Netherlands:
Martinus Nijhoff Publishers, 1982. Print.
Lingis, Alphonso. Translator’s Introduction to Existence and Existents. London: Kluwer
Academic Publishers, 1988. Pp. 1-8. Print.
Mallarmé, Stéphane. Selected Letters of Stéphane Mallarmé. Ed. & trans. by Rosemary
Lloyd. US: University of Chicago Press, 1988. Print.
Merkel, Bernard. The Concept of Freedom and the Development of Sartre’s Early Political
Thought. USA: University of Reading, 1984. Print
Murphy, Carol J. Re-Presenting the Real: Jean Paulhan and Jean Fautrier. USA: Yale
University Press, 2004. Pp. 71-86. Print.
Neruda, Pablo. Five Decades: Poems 1925-1970. Ed. and trans. by Benn Belitt. NY: Grove
Press, 1974. Print.
Paz, Octavio. The Collected Poems of Octavio Paz. Trans. Eliot Weinberger. USA: New
Directions, 1990. Print.
Pouilloux, Jean-Yves & Syrotinski, Michael. Fault Lines: Literature and the Experience of
the Impossible. USA: Yale University Press. Yale French Studies, No. 106, 2004.
Pp. 159-172. Print.
Quiroga, José. Understanding Octavio Paz. USA: University of South Carolina, 1999. Print.
Rilke, Rainer Maria. Briefe an einen jungen Dichter. Leipzig: Insel-Bücherei, 1903. Print.
Risser, James. Hermeneutics and the Voice of the Other: Re-reading Gadamer’s
philosophical hermeneutics. New York, NY: Sony Press, 1997. Print.
Schulz, Georg-Michael. Negativität in der Dichtung Paul Celans. Tübingen: Max Niemeyer
Verlag, 1977. Print.
Stevens, Wallace. The Collected Poems. NY: Knopf, 1990. Print.
Syrotinski, Michael. ‘Editor’s Preface’. The Power of Rhetoric, the Rhetoric of Power.
USA: Yale University Press, 2004. Pp. 1-7. Print.
Valéry, Paul. Selected Writings of Paul Valéry. Trans. by Malcolm Cowley. USA: New
Directions, 1950. Print.
Visker, Rudi. The Inhuman Condition: Looking for Difference after Levinas and Heidegger.
Netherlands: Kluwer Academic Publishers, 2004. Print.
Vogel, Lawrence. The Fragile “We”: Ethical Implications of Heidegger’s Being and Time.
USA: Northwestern University Press, 1994. Print.
Waldenfels, Bernhard. Levinas and the Face of the Other. The Cambridge Companion to
Levinas. Ed. By Simon Critchley & Robert Bernasconi. UK: Cambridge University Press, 2005. Pp. 63-79. Print.
Wall, John. Phronesis, Poetics and Moral Creativity. Ethical Theory and Moral
Practice 6, pp. 317-341. Netherlands: Kluwer Academics Publishers, 2003. Print.
Weinsheimer, Joel. Philosophical Hermeneutics and Literary Theory. USA: Yale
University Press, 1991. Print.
Wilson, Jason. Octavio Paz: A Study of his Poetics. UK: Cambridge University Press, 1979.
Print.
Woolf, Virginia. Between the Acts. London: Harcourt, 1941. Print.
Wyschogrod, Edith. Language and alterity in the thought of Levinas. The Cambridge
Companion to Levinas. Ed. Simon Critchley & Robert Bernasconi. UK: Cambridge University Press, 2005. Pp. 188-203. Print.
Ziarek, Krzysztof. Inflected Language. Toward a Hermeneutics of Nearness: Heidegger,
Levinas, Stevens, Celan. USA: State University of New York Press, 1994. Print.
Ziarek, Krzysztof. Giving Its Word: Event (as) Language. Heidegger and Language. (Ed.
J. Powell). USA: Indiana University Press, 2013. Pp. 102-119. Print.
