Taalvariatie in het secundair onderwijs
Taalvariatie is een onderwerp waarover discussie bestaat in het hedendaagse Vlaamse onderwijslandschap. Zowel leerlingen als leraren hanteren vaak de tussentaal in de klas, terwijl de overheid benadrukt dat enkel het Standaardnederlands geschikt is als onderwijstaal. Deze masterscriptie onderzoekt een aspect van taalvariatie in de klas. De onderzoeksvraag is namelijk of de taalvariëteit de score van leerlingen op een luistertest beïnvloedt. De 101 leerlingen die aan dit experiment deelnemen, zitten in het derde middelbaar in een school in Sint-Truiden. Zij worden in twee gelijke groepen verdeeld, waarvan de ene groep twee fragmenten in de standaardtaal te horen krijgt en de andere groep diezelfde fragmenten in de (Brabants gekleurde) tussentaal. Per fragment beantwoorden de leerlingen vier inhoudsvragen en één begripsvraag. Een statistische analyse gaat na of beide groepen verschillend scoren op de test. Om een breder beeld te krijgen van taalvariatie in de klas, moeten de leerlingen eveneens enkele bijkomende vragen beantwoorden en worden de leraren Nederlands geïnterviewd.
Het experiment brengt aan het licht dat de taalvariëteit geen invloed uitoefent op de totaalscore van leerlingen op een luistertest. Datzelfde resultaat komt naar boven als de inhoudsvragen apart geanalyseerd worden. De leerlingen geven zelf ook aan dat ze beide taalvariëteiten even goed verstaan en dat ze leraren verkiezen die afwisselen tussen standaardtaal en tussentaal in de les.
Bij de begripsvragen beïnvloedt de taalvariëteit de resultaten van de leerlingen wel. Leerlingen uit de standaardtalige groep scoren namelijk significant beter op begripsvragen dan leerlingen uit de tussentalige groep. Een mogelijke verklaring daarvoor is dat jongeren niet alle elementen uit de tussentaal juist interpreteren. Zo koppelen ze een foute betekenis aan 28 procent van de bevraagde tussentalige constructies en woorden. Bovendien vinden leerlingen fragmenten in de standaardtaal aangenamer om naar te luisteren dan fragmenten in de tussentaal.
Wat ook naar voren komt uit het experiment, is dat jongens en meisjes gelijkaardig scoren op de luistertest en eveneens een vergelijkbare score geven aan de fragmenten. Bovendien herkent 98 procent van de leerlingen een standaardtalig fragment als zodanig, tegenover 85 procent die de tussentaal correct herkent. 52 procent van de jongeren is daarenboven in staat de tussentalige fragmenten in Antwerpen of Brabant te lokaliseren, tegenover 45 procent die de standaardtalige fragmenten als provincie-neutraal karakteriseert. Ten slotte denken de meeste leerlingen tegen de leraar het Standaardnederlands te hanteren en thuis of met vrienden de tussentaal. De leerkrachten Nederlands op hun beurt hechten allemaal veel belang aan standaardtaal in het onderwijs.
Het is echter belangrijk de beperkingen van dit experiment te erkennen en pistes voor verder onderzoek aan te geven. Zo zou het interessant zijn na te gaan of de resultaten dezelfde blijven als dit type experiment uitgevoerd wordt met meer leerlingen, in andere provincies, in andere jaren en met andere fragmenten en vragen. Ook dient opgemerkt te worden dat elke leerling slechts twee begripsvragen moest beantwoorden en het dus noodzakelijk is na te gaan of leerlingen nog steeds beter scoren bij standaardtalige fragmenten als ze meer begripsvragen moeten oplossen.
Bibliografie
Absilis, K., Jaspers, J., & Van Hoof, S. (2012). De manke usurpator: over Verkavelingsvlaams. Gent: Academia Press.
Absilis, K., Jaspers, J., & Van Hoof, S. (01.09.2012b). Wil Geert van Istendael ons niet begrijpen? [02.02.2014, De Morgen: http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1494221/2012/09…].
Aelterman, A., Meysman, H., Troch, F., Vanlaer, O., & Verkens, A. (2008). Een nieuw profiel voor de leraar secundair onderwijs. Hoe worden leraren daartoe gevormd? Informatiebrochure bij de invoering van het nieuwe beroepsprofiel en de basiscompetenties voor leraren. [18.03.2014, http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/een-nieuw-profiel-voor-d…].
Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (2010). Een cijfermatig inzicht in de bevolking. [26.01.2014, http://www.belgium.be/nl/over_belgie/land/bevolking/].
Baarda, D.B., & de Goede, M.P.M. (2006). Basisboek Methoden en Technieken. Handleiding voor het opzetten en uitvoeren van kwantitatief onderzoek. Groningen: Wolters-Noordhoff.
Baarda, D.B., de Goede, M.P.M., & Teunissen, J. (2009). Basisboek. Kwalitatief onderzoek. Handleiding voor het opzetten en uitvoeren van kwalitatief onderzoek. Houten: Stenfert Kroese.
Beel, V. (30.08.2012). We spreken allemaal wel eens tussentaal. [04.02.2014, De Standaard: http://www.standaard.be/cnt/dmf20120829_00276021].
Beheydt, L. (1993). De toekomst van het Nederlands. Een nieuwe taalstrijd? In L. Beheydt, F. Crols, S. Daems, L. Van Gerven, L. Hooghe, H. Van Impe, E. Ponette, & P. De Roover (red.), Tussen taal en staat: vooruitkijken voor Vlaanderen (pp. 75-94). Leuven: Davidsfonds.
Bogaert, N., & Van den Branden, K. (2011). Handboek taalbeleid secundair onderwijs. Leuven: Acco.
Bolten, A. (2004). ‘Zedde zot!’ Vlaamse inburgeringscursisten struikelen over tussentaal. Onze taal, 73 (9), pp. 237-238.
Boonen, U.K., & Harmes, I. (2012). Welk Nederlands voor Duitstaligen? Nederlandse taalverwerving en Nederlandse taalkunde vanuit Duits perspectief. In K. Absilis, J. Jaspers, & S. Van Hoof (red.), De manke usurpator: over Verkaveligsvlaams (pp. 349-370). Gent: Academia Press.
Browaeys, I. (2013). Tussentaal in de klas. Onderzoek naar taalproductie en –perceptie van leerkrachten in het beroeps- en technisch secundair onderwijs. [17.02.2014, http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/060/399/RUG01-002060399_2013_0001…].
Brown, J.D. (2011). Likert items and scales of measurement? [16.05.2014, http://jalt.org/test/PDF/Brown34.pdf].
Cajot, J. (2012). Waarom het Verkavelingsvlaams onvermijdelijk was. In K. Absillis, J. Jaspers, & S. Van Hoof (red.), De manke usurpator: over Verkavelingsvlaams (pp. 39-66). Gent: Academia Press.
Callebaut, I. (2010). Geen standaardtaal, geen taalonderwijs? Als er geen standaardtaal meer is, wat kunnen taaldocenten in de lerarenopleidingen basisonderwijs dan nog met hun taalonderwijs doen? [22.01.2014, Tijdschrift Taal: http://www.slo.nl/primair/nieuwsbrieven/taal/tt1-2/Geen_standaardtaal__…].
Callebaut, I. (2012). Taalonderwijs in de stroom van de mutatie. In K. Absilis, J. Jaspers, & S. Van Hoof (red.), De manke usurpator: over Verkavelingsvlaams (pp. 123-139). Gent: Academia Press.
Caluwé, D., Bosman, A., Croon, S., De Schepper, S., Maesen, K., Spillebeen, K., Van Calster, S., & Verreycken, V. (2012). In duidelijk Nederlands. Spreken en schrijven voor iedereen. [12.04.2014, Taaltelefoon: http://taaltelefoon.vlaanderen.be/nlapps/data/docattachments/In_duideli…].
Claerhout, E. (2012). Taalgebruik in Vlaamse films. Een diachroon onderzoek naar tussentaalkenmerken in een selectie Vlaamse films. [06.02.2014, http://www.scriptiebank.be/en/node/310].
Craps, G. (2002). De humanisering van het taalbeleid in Vlaanderen: een analyse en een vooruitblik. In J. De Caluwe, D. Geeraerts, S. Kroon, V. Mamadouh, R. Soetaert, L. Top, & T. Vallen (red.), Taalvariatie en taalbeleid: bijdragen aan het taalbeleid in Nederland en Vlaanderen (pp. 69-86). Antwerpen: Garant.
Daems, F. (2008). Van droom naar werkelijkheid: taalbeleid in het onderwijs. In W. De Hert (red.), Taalbeleid in de praktijk: een uitdaging voor elke secundaire school (pp. 9-35). Mechelen: Plantyn.
De Caluwe, J. (2002). Tien stellingen over functie en status van tussentaal in Vlaanderen. In J. De Caluwe, D. Geeraerts, S. Kroon, V. Mamadouh, R. Soetaert, L. Top, & T. Vallen (red.), Taalvariatie en taalbeleid: bijdragen aan het taalbeleid in Nederland en Vlaanderen (pp. 1-8). Antwerpen: Garant.
De Caluwe, J. (2007). Pleidooi voor een herijking van het taalbeleid in Vlaanderen. [02.12.2013, DBNL: http://www.dbnl.org/tekst/_han001200701_01/_han001200701_01_0040.php].
De Caluwe, J. (2009). Tussentaal wordt omgangstaal in Vlaanderen. [12.03.2014, http://taalkunde.letterentijdschriften.nl/document_articles/339.pdf].
De Caluwe, J. (2012). Deletie van tussentaal. De kloof tussen het taalbeleid en de taalpraktijk. In K. Absilis, J. Jaspers, & S. Van Hoof (red.), De manke usurpator: over Verkavelingsvlaams (pp. 101-122). Gent: Academia Press.
De Caluwe, J. (z.d.). Naar een realistischer taalbeleid in het Vlaamse onderwijs. [11.02.2014, https://biblio.ugent.be/input/download?func=downloadFile&recordOId=1166…].
De Caluwe, J., Delarue, S., Ghyselen, A., & Lybaert, C. (2013). Tussentaal. Over de talige ruimte tussen dialect en standaardtaal in Vlaanderen. Gent: Academia Press.
De Cock, T. (2013). Een grens overschreden? Geschreven tussentaal in publieke media. [26.01.2014, http://www.scriptiebank.be/sites/default/files/webform/scriptie/Thesis_…].
De Cort, G. (2010). Taalattitudes van Nederlandstalige en anderstalige kinderen in Vlaanderen. [03.02.2014, http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/457/924/RUG01-001457924_2011_0001…].
De Grote Taalpeiling. Tussentaal is overal (07.11.2013). [24.12.2013, VRT: http://www.vrt.be/taal/de-grote-taalpeiling-tussentaal-is-overal].
De Laet, A. (23.04.2004). Taalgebruik leerkrachten Nederlands baart zorgen. [22.02.2014, Taalschrift: http://taalschrift.org/reportage/000513.html].
De Muynck, J. (2010). Tendensen in het taalgebruik binnen het Vlaamse theaterrepertoire. [01.12.2013, http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/457/928/RUG01-001457928_2011_0001…].
De Preter, J. (04.09.2012). Als het over taal gaat is de Vlaming een rasechte sadomasochist. [22.12.2013, VRT: http://www.vrt.be/taal/als-het-over-taal-gaat-is-de-vlaming-een-rasecht…].
De Preter, J. (29.08.2012b). Taalkundigen: “Tussentaal in klas moet kunnen”. [15.05.2014, De Morgen: http://www.demorgen.be/dm/nl/989/Binnenland/article/detail/1492574/2012…].
De Ridder, F. (2007). Vlaamse tussentaal op televisie: een analyse van het fictieve reportageprogramma ‘In De Gloria’. [12.12.2013, http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/335/853/RUG01-001335853_2010_0001…].
De Roover, U. (2011). Bronnenboek Netwerk TaalCentraal 3. Wommelgem: Uitgeverij Van In.
De Ruyter, K. (07.11.2013). ‘We moeten blijven inzetten op standaardtaal’. [05.03.2014, De Standaard: http://www.standaard.be/cnt/dmf20131106_00827671].
De Schryver, J. (2012). Doe normaal en denk gemengd, ook over taalnormen. [05.02.2014, Taalunieversum: http://media.taalunieversum.org/hsnbundel/download/26/hsnbundel-26_1141…].
De Schryver, J. (2012b). Het einde van de tussentaal en de Vlaamse standaardtaaldiscussie. [11.12.2013, https://lirias.hubrussel.be/bitstream/123456789/6507/1/Einde%20van%20de…].
De Schutter, G. (1998). Talen, taalgemeenschappen en taalnormen in Vlaams-België. [24.12.2013, DBNL: http://www.dbnl.org/tekst/_ver016199801_01/_ver016199801_01_0015.php].
Delarue, S. (2012). Met open vizier. Meer aandacht voor taalvariatie in media en onderwijs in Vlaanderen. [16.02.2014, http://www.researchgate.net/publication/235967255_Met_open_vizier_meer_…].
Delarue, S. (z.d.). Standaardtaal of tussentaal op school? De paradoxale dubbele kloof tussen taalbeleid en taalgebruik. [01.02.2014, https://biblio.ugent.be/input/download?func=downloadFile&recordOId=1978…].
Demeyere, J. (2012). Ik denk zo altijd een beetje aan da tussentaaltje op tv! Een onderzoek naar perceptie van taalvariatie bij leerkrachten Nederlands in West-Vlaanderen. [26.03.2014, https://stuiterproxy.kuleuven.be/fulltxt/RUG01/001/891/598/,DanaInfo=li…].
Demeyere, J. (2013). ‘Ik denk zo altijd een beetje aan da tussentaaltje op tv!’ Perceptie van taalvariatie bij leerkrachten Nederlands in West-Vlaanderen. In J. De Caluwe, S. Delarue, A. Ghyselen, & C. Lybaert (red.), Tussentaal. Over de talige ruimte tussen dialect en standaardtaal in Vlaanderen (pp. 21-34). Gent: Academia Press.
D’Hertefelt, M., De Wachter, L., & Peeters, G. (19.03.2014). Structuur en samenhang. [29.01.2014, https://ilt.kuleuven.be/schrijfhulp/index.php].
Eta-square (z.d.). [13.05.2014, http://pic.dhe.ibm.com/infocenter/spssas/v1r0m0/index.jsp?topic=%2Fcom…].
Feys, R., & Gybels, N. (2009). Toename taalachterstandsnegationisme, standaardtaalrelativisme en taalslordigheid: anti-emancipatorisch. [13.03.2014, Onderwijskrant: http://www.onderwijskrant.be/kranten/ok148.pdf#page=2].
Geladé, A. (2013). De evolutie van taalvariatie in Vlaamse soaps. Een vergelijking van het taalgebruik in ‘Thuis’ en ‘Familie’ tussen 2002 en 2013 [Niet-gepubliceerde bachelorpaper]. Leuven: Universiteit Leuven.
Geeraerts, D. (2001). Een zondagspak? Het Nederlands in Vlaanderen: gedrag, beleid, attitudes. Ons Erfdeel, 3, pp. 337-343.
Geeraerts, D. (2013). Taal in tijden van kanteling. Het Nederlands in Vlaanderen anno 2013. [15.01.2014, http://alum.kuleuven.be/universiteit_derde_leeftijd_leuven/bestanden/ac…].
Geeraerts, D., Penne, V., & Vanswegenoven, V. (2000). Thuis-taal en Familie-taal: taalgebruik in Vlaamse soaps. In S. Gillis, J. Nuyts, & J. Taeldeman (red.), Met taal om de tuin geleid. Opstellen voor Georges De Schutter (pp. 161-170). Antwerpen: UIA.
Ghyselen, A. (2010). Ne vent als em kan ekik nie luchten! Een matched-guise onderzoek naar de attitudes van de West-Vlaming tegenover taalvariatie. [05.02.2014, http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/457/933/RUG01-001457933_2011_0001…].
Hajer, M., & Meestringa, T. (1995). Schooltaal als struikelblok: didactische wenken voor alle docenten. Bussum: Coutinho.
Haugen, E. (1972). The ecology of language. Stanford: Stanford University Press.
Hendrickx, E. (2010). Als standaardtaal u nauw aan het hart ligt... Over het effect van taalnormering. In E. Hendrickx, K. Hendrickx, W. Martin, H. Smessaert, W. Van Belle, & J. Van der Horst (red.), Liever meer of juist minder? Over normen en variatie in taal (pp. 91-109). Gent: Academia Press.
Hendrickx, R. (13.11.2001). Laat ons ne keer te goei naar onszelf luisteren. [28.04.2014, VRT: http://www.vrt.be/taal/laat-ons-ne-keer-te-goei-naar-onszelf-luisteren].
Impe, L., & Geeraerts, D. (2008). Babel in Vlaanderen? Een experimenteel onderzoek naar onderlinge verstaanbaarheid tussen Vlamingen. [20.04.2014, http://webh01.ua.ac.be/linguist/SBKL/sbkl2008/imp2008.pdf].
Janssens, G., & Marynissen, A. (2003). Het Nederlands vroeger en nu. Leuven: Acco.
Janssens, G., & Marynissen, A. (2008). Het Nederlands vroeger en nu. Leuven: Acco.
Jaspaert, K. (2006). Onderwijs Nederlands tussen gisteren en morgen. [06.03.2014, Taalunieversum: http://taalunieversum.org/sites/tuv/files/downloads/RapportOnderwijsGis…].
Jaspaert, K. (05.11.2012). Laten we van taal genieten in plaats van erop te vitten. [24.02.2013, Taalschrift: http://taalschrift.org/editie/92/laten-we-van-taal-genieten-plaats-van-…].
Jaspers, J. (2001). Het Vlaamse stigma. Over tussentaal en normativiteit. Taal en tongval, 53 (2), pp. 27-31.
Jaspers, J. (26.11.2012). Taal is meer dan vertier. [15.02.2014, http://demankeusurpator.wordpress.com/].
Jaspers, J. (2012b). Het Algemeen Nederlands: Uw sociale zekerheid? Taalgebruik en taalopvattingen in processen van in- en uitsluiting. In K. Absilis, J. Jaspers, & S. Van Hoof (red.), De manke usurpator: over Verkavelingsvlaams (pp. 371-395). Gent: Academia Press.
Jaspers, J. (14.03.2013). Vrijspraaklezing: over de zin en onzin van het Algemeen Nederlands. [12.03.2014, http://demankeusurpator.wordpress.com/].
Jaspers, J. (2013b). Alhier, aldaar aan lage lansen, het Standaardnederlands. De Vlaamse tunnelvisie op emancipatie. [18.02.2014, http://demankeusurpator.files.wordpress.com/2013/10/streven-2013.pdf].
Klasse (27.04.2009). Jongeren gebruiken taal anders. [06.04.2014, Klasse: http://www.klasse.be/leraren/12294/].
Kloots, H., & Gilis, S. (2012). Bang voor Babel. De verstaanbaarheid van tussentaal. In K. Absilis, J. Jaspers, & S. Van Hoof (red.), De manke usurpator: over Verkavelingsvlaams (pp. 225-244). Gent: Academia Press.
Kloots, H., Van de Velde, H., & van Hout, R. (2000). De spraakproeve. [17.04.2014, http://www.cnts.ua.ac.be/papers/2000/Spraakproeve00.pdf].
Knops, U. (1983). Meet- en manipulatietechnieken in taalattitudeonderzoek. Gramma, 7 (2-3), pp. 281-307.
Lippens, M. (2007). Een schooltaalbeleid en een mogelijke rol voor de leraar Nederlands. Elke leraar is een taalleraar. [18.02.2014, http://ond.vsko.be/pls/portal/docs/PAGE/DC00DSKORUBRIEKEN2006/DPB74338_…].
Lund, A., & Lund, M. (2013). Independent T-Test using SPSS. [01.05.2014, Laerd Statistics: https://statistics.laerd.com/spss-tutorials/independent-t-test-using-sp…].
Lund, A., & Lund, M. (2013b). Two-way ANOVA in SPSS. [13.05.2014, Laerd Statistics: https://statistics.laerd.com/spss-tutorials/two-way-anova-using-spss-st…].
Nachtigalova, A. (2011). Tussentaal: positie, kenmerken en gebruik door leerkrachten middelbare school. [18.03.2014, http://is.muni.cz/th/178481/ff_m/diplomova_prace.pdf].
Nies, P. (2005). Van ‘Hier spreekt men Nederlands’ tot ‘Tien voor Taal’. De evolutie van de taalprogramma’s op de openbare omroep. [11.12.2013, http://www.ethesis.net/nederlands/nederlands_deel_2.htm#Hoofdstuk 1: De taalprogramma’s en de moderne doelstellingen].
Normale Verdeling (z.d.). [16.05.2014, http://www.statistiekbegeleider.nl/statistiek-onderwerpen/normale-verde…].
Olders, B. (2007). Dialect, tussentaal en standaardtaal op een Oostendse lagere school. Een sociolinguïstische etnografie van het lerarenkorps. [15.02.2014, http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/414/301/RUG01-001414301_2010_0001…].
Onderwijskrant (2009). Themanummer Onderwijskrant & O-ZON-katern. [26.02.2014, Onderwijskrant: http://www.onderwijskrant.be/kranten/ok148.pdf#page=2].
Onderwijsspiegel (2012). Talenbeleid in de Vlaamse scholen 2010-2011. Jaarlijks rapport van de onderwijsinspectie. [18.02.2014, http://www.ond.vlaanderen.be/inspectie/organisatie/Documenten/spiegel/2…].
Ooms, M. (19.11.2012). Een taal ‘ertussenin’. [24.02.2013, De Standaard: http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20121118_00372…].
Paus, H., Rymenans, R., & Van Gorp, K. (2006). Dertien doelen in een dozijn. Een Referentiekader voor taalcompetenties van leraren in Nederland en Vlaanderen. [05.02.2014, Taalunieversum: http://taalunieversum.org/sites/tuv/files/downloads/dertiendoelen.pdf].
Phara: Tussentaal (23.02.2009). [12.02.2013, VRT: http://www.youtube.com/watch?v=YyLPJdoS6js&gl=BE].
Peeters, K., & Smet, P. (2012). Bijlage 2. Eindtermen “Nederlands” van de tweede graad aso. [03.05.2014, http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/secundair-onderwijs/tweede-graa…].
Peeters, R. (2001). Taalgebruik en taalattitudes ten opzichte van dialect en standaardtaal bij leerlingen van het ASO en het TSO in een Herentalse school [Niet-gepubliceerde licentiaatsthesis]. Leuven: Universiteit Leuven.
Pinget, A. (2009). Het gesproken Nederlands in Vlaanderen. Percepties en attitudes tegenover standaardtaal en tussentaal van Oost- en West-Vlaamse studenten. [18.02.2014, http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/414/495/RUG01-001414495_2010_0001…].
Plevoets, K. (2008). Tussen spreek- en standaardtaal. Een corpusgebaseerd onderzoek naar de situationele, regionale en sociale verspreiding van enkele morfosyntactische verschijnselen uit het gesproken Belgisch-Nederlands. [15.12.2013, http://statbel.fgov.be/nl/binaries/1431_nl_tcm325-110921.pdf].
Plevoets, K. (2009). Verkavelingsvlaams als de voertaal van de verburgerlijking van Vlaanderen. [16.12.2013, http://webh01.ua.ac.be/linguist/SBKL/Vol4.htm].
Plevoets, K. (2011). Tussentaal uit taalonzekerheid: de misvatting van de Belgische socioneerlandistiek. [13.12.2013, http://pure.hogent.be/portal/files/10057657/koen_plevoets_tussentaal_ui…].
Plevoets, K. (2012). Tussentaal en de vrije markt. [26.12.2013, VRT: http://www.overtaal.be/varia/taalwerkplevoets.pdf].
Poleyn, S. (2012). Nota van de Vlaamse Regering. Conceptnota Samen taalgrenzen verleggen. Gedachtewisseling met de heer Pascal Smet, Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel. Verslag namens de Commissie voor Onderwijs en Gelijke Kansen. [25.01.2014, Vlaams Parlement: http://docs.vlaamsparlement.be/docs/stukken/2011-2012/g1346-3.pdf].
Prieels, L. (2012). Standaardtaal of tussentaal op televisie. Een onderzoek naar het taalgebruik van presentatoren in tv-magazines. [06.12.2013, http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/891/647/RUG01-001891647_2012_0001…].
Punt, L., Strating, H., Hajer, M., & Scharten, R. (2013). Werken aan vaktaal bij de talen. [19.01.2014, http://www.slo.nl/downloads/2013/werken-aan-vaktaal-bij-de-talen.pdf/].
P-waarde (z.d.). [14.12.2013, Minerva: http://www.minerva-ebm.be/articles/nl/woordenlijst/p-waarde.htm].
Rosiers, K. (2010). Tussen taal en tussentaal. De attitudes van leerlingen in het lager en middelbaar onderwijs tegenover talige variatie in Vlaanderen. [18.10.2013, http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/457/954/RUG01-001457954_2011_0001…].
Rosiers, K. (2013). Tussen taal en tussentaal. De attitudes van leerlingen in het lager en middelbaar onderwijs tegenover talige variatie in Vlaanderen. In J. De Caluwe, S. Delarue, A. Ghyselen, & C. Lybaert (red.), Tussentaal. Over de talige ruimte tussen dialect en standaardtaal in Vlaanderen (pp. 51-65). Gent: Academia Press.
Saey, C. (2010). Taalgebruik op de radio. Tussentaal en code-switching bij presentatoren. [01.12.2013, http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/457/813/RUG01-001457813_2011_0001…].
Smet, P. (2009). Beleidsnota 2009-2014. Onderwijs. Samen grenzen verleggen voor elk talent. [05.02.2014, http://www.ond.vlaanderen.be/beleid/nota/2009-2014.pdf].
Smet, P. (22.06.2011). Conceptnota. Samen taalgrenzen verleggen. [19.01.2014, http://www.ond.vlaanderen.be/nieuws/2011/doc/Talennota_2011.pdf].
Smet, P. (20.09.2011b). Pascal Smet stelt talennota van de Vlaamse Regering voor. Samen taalgrenzen verleggen. Kinderen in Vlaanderen en Brussel voorbereiden op de wereld van morgen. [19.01.2014, http://www.pascalsmet.be/articles/onderwijs/samen-taalgrenzen-verleggen…].
Smedts, W., & Van Belle, W. (2003). Taalboek Nederlands. Kapellen: Pelckmans.
Standaardtaal, tussentaal en dialect (24.06.2013). [22.12.2013, Taaltelefoon: http://taaltelefoon.vlaanderen.be/nlapps/docs/default.asp?id=1688&order=].
Steunpunt NT2 (1998). Werkboek Nederlands als instructietaal. Brussel: VLOR.
Stroop, J. (1998). Poldernederands: waardoor het ABN verdwijnt. Amsterdam: Bert Bakker.
Taeldeman, J. (1991). Dialect in Vlaanderen. In H. Crompvoets, & A. Dams (red.), Kroesels op de Bozzem. Het dialectenboek (pp. 34-52). Waalre: Stichting Nederlandse Dialecten.
Taeldeman, J. (1992). Welk Nederlands voor Vlamingen? Nederlands van nu, 40 (2), pp. 33-52.
Taeldeman, J. (07.07.2007). Het Vlaamse taallandschap verschraalt. [15.02.2014, De Standaard: http://www.standaard.be/cnt/j41egt8e].
Toye, J. (2010). Sociolinguïstische Monitoring bij Vlaamse Kinderen en Adolescenten: Een Attitudineel Mixed Guise Onderzoek. [18.04.2014, http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/457/945/RUG01-001457945_2011_0001…].
Toye, J. (2013). Sociolinguïstische monitoring bij Vlaamse kinderen en adolescenten: een attitudineel mixed-guiseonderzoek. In J. De Caluwe, S. Delarue, A. Ghyselen, & C. Lybaert (red.), Tussentaal. Over de talige ruimte tussen dialect en standaardtaal in Vlaanderen (pp. 67-79). Gent: Academia Press.
Tussentaal (09.11.2012). [19.01.2014, VRT: http://www.vrt.be/taal/tussentaal-0].
T’Sas, J. (04.11.2013). ‘Met taalpurisme leren leerlingen geen AN’. [06.03.2014, De Standaard: http://www.standaard.be/cnt/dmf20131103_00821296].
T’Sas, J., Fernhout, E., & Permentier, L. (2009). Al die soorten Nederlands! [25.03.2014, Taalunieversum: http://taalunieversum.org/sites/tuv/files/downloads/taalpeil_2009.pdf].
Van Bavel, M. (2001). Implementatie van taalbeleid in ‘reguliere’ scholen. [01.02.2014, Taalunieversum: http://taalunieversum.org/sites/tuv/files/online_tijdschriften/bijdrage…].
Van Belle, W. (z.d.). Taalkundige bedenkingen bij recente ontwikkelingen in het leerplan Nederlands en het moedertaalonderwijs. [08.03.2014, Taalunieversum: http://media.taalunieversum.org/hsnbundel/download/8/hsnbundel-8_314.pdf].
Van de Velde, H. (2002). Autochtone taalvariatie in het Vlaamse onderwijs: een vergeten zorg? In J. De Caluwe, D. Geeraerts, S. Kroon, V. Mamadouh, R. Soetaert, L. Top, & T. Vallen (red.), Taalvariatie en taalbeleid: bijdragen aan het taalbeleid in Nederland en Vlaanderen (pp. 131-142). Antwerpen: Garant.
Van de Voorde, M. (15.08.2013). Verkavelingsvlaams is enggeestige arrogantie. [22.01.2014, Knack: http://www.knack.be/nieuws/verkavelingsvlaams-is-enggeestige-arrogantie…].
Van den Branden, K. (2005). Gelijke onderwijskansen bevorderen: taal, taal en nog eens taal…. of toch niet? [05.02.2014, CTENO: http://www.cteno.be/downloads/publicaties/van_den_branden_2005_gelijke_…].
Van den Branden, K., & Van Avermaet, P. (2001). Taal, onderwijs en ongelijkheid: quo vadis? [09.03.2014, http://www.briobrussel.be/assets/andere%20publicaties/torb_taal_onderwi…].
Van der Horst, J. (12.06.2008). Het einde van de standaardtaal? [16.01.2014, http://nieuws.kuleuven.be/node/3660].
Van der Horst, J., & Daems, F. (10.09.2008). Moeten we verder leven zonder standaardtaal? [18.01.2014, Taalschrift: http://taalschrift.org/discussie/001943.html].
Van der Velden, C. (05.12.2012). Jongeren, de Nederlandse taal & participatie. [16.03.2014, Taalunieversum: http://taalunieversum.org/sites/tuv/files/downloads/rapport_jongeren_ta…].
Van der Wal, M., & Van Bree, C. (2008). Geschiedenis van het Nederlands. Houten: Spectrum.
Van Hecke, G. (22.02.2012). VRT-taaladviseur Ruud Hendrickx over taal in media en onderwijs. [26.02.2014, VRT: http://www.vrt.be/taal/vrt-taaladviseur-ruud-hendrickx-over-taal-in-med…].
Van Istendael, G. (1989). Het Belgisch labyrint. Amsterdam: De Arbeiderspers.
Van Istendael, G. (1993). Het Belgisch labyrint. Geheel herziene uitgave. Amsterdam: De Arbeiderspers.
Van Istendael, G. (21.10.2008). Taaldag 2008. ‘Ik houd niet van de vrije markt!’. [25.02.2014, VRT: http://www.vrt.be/taal/taaldag-2008-%E2%80%9Cik-houd-niet-van-de-vrije-…].
Van Istendael, G. (30.08.2012). Dad ambetant Schoo Vlaams, da stom Abeejen. [29.01.2014, De Morgen: http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1493115/2012/08…].
Van Lancker, I. (2013). De conceptualisatie van ‘tussentaal’. Een onderzoek naar het taalrepertoire van kinderen in de jeugdbeweging. In J. De Caluwe, S. Delarue, A. Ghyselen, & C. Lybaert (red.), Tussentaal. Over de talige ruimte tussen dialect en standaardtaal in Vlaanderen (pp. 81-94). Gent: Academia Press.
Van Loon, M., Daems, K., De Commer, C., Desmet, K., De Wachter, S., Staes, J., Van Damme, K., Verdurmen, A., & Wuyts, R. (2004-2011). Nieuw netwerk Nederlands. 3A. Leerboek. Wommelgem: Van In.
Vandekerckhove, R. (2009). Dialect loss and dialect vitality in Flanders. International Journal of the Sociology of Language, pp. 196-197.
Vandekerckhove, R., De Houwer, A., & Remael, A. (2007). Intralinguale ondertiteling op de Vlaamse televisie: een spiegel voor de taalverhoudingen in Vlaanderen? [22.04.2014, http://www.cnts.ua.ac.be/papers/2007/ttso07.pdf].
Vandenbroucke, F. (2007). De lat hoog voor talen in iedere school. Goed voor de sterken, sterk voor de zwakken. [01.03.2014, https://pincette.vsko.be/organisaties/VICOG/website/DPB/SO/Perm_onderwi…].
Vandenbussche, W. (27.09.2013). De taal van de Vlamingen. [18.02.2014, http://www.elinea.nl/artikel/de-taal-van-de-vlamingen].
Variatie in het Nederlands: eenheid in verscheidenheid (15.05.2003). [13.12.2013, Taalunie: http://taalunie.org/organisatie/raad-der-nederlandse-letteren/verslagen…].
Verhaegen, A. (2011). Peiling Nederlands in de derde graad algemeen, technisch en kunstsecundair onderwijs. [22.02.2014, http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/peilingen/secundair-onderwijs/p…].
Verschueren, J. (03.09.2012). Taal en emancipatie. [06.02.2014, De Standaard: http://www.standaard.be/cnt/dmf20120902_00279882].
Vlaamse overheid (31.01.2014). Secundair onderwijs. A-stroom. Nederlands. Uitgangspunten. [17.02.2014, http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/secundair-onderwijs/eerste-graa…].
Vlaamse overheid (31.01.2014b). Secundair onderwijs. A-stroom. Nederlands. Vakgebonden eindtermen. [17.02.2014, http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/secundair-onderwijs/eerste-graa…].
Vlaamse overheid (31.01.2014c). Secundair onderwijs. Tweede graad ASO. Nederlands. Uitgangspunten. [17.02.2014, http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/secundair-onderwijs/tweede-graa…].
Vlaamse overheid (31.01.2014d). Secundair onderwijs. Tweede graad ASO. Nederlands. Vakgebonden eindtermen. [17.02.2014, http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/secundair-onderwijs/tweede-graa…].
Vlaamse overheid (31.01.2014e). Secundair onderwijs. Derde graad ASO. Nederlands. Uitgangspunten. [17.02.2014, http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/secundair-onderwijs/derde-graad…].
Vlaamse overheid (31.01.2014f). Secundair onderwijs. Derde graad ASO. Nederlands. Vakgebonden eindtermen. [17.02.2014, http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/secundair-onderwijs/derde-graad…].
Vlaamse Regering (17.01.2008). Besluit van de Vlaamse Regering betreffende de basiscompetenties van de leraren. [18.02.2014, http://www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?doci…].
Vlaamse Onderwijsraad (27.10.2011). Advies over de conceptnota ‘Samen taalgrenzen verleggen’. [15.02.2014, Vlor: http://www.vlor.be/sites/www.vlor.be/files/ar-ar-adv-002.pdf].
Wat is standaardtaal? (2012). [10.12.2013, Taaladvies: http://taaladvies.net/taal/advies/tekst/85/].
Willems, S. (2008). Algemeen Nederlands in de eerste graad. Vooruitgang of stagnering? [03.03.2014, http://doks2.khk.be/eindwerk/do/files/FiSeff80808116c8e2a70116fc0b9c103…].
Woordgebruik (11.09.2013). [23.12.2013, Taaltelefoon: http://taaltelefoon.vlaanderen.be/nlapps/docs/default.asp?id=1691&order… IDN tip 68].
