Voedseltaksen en Global System Dynamics: een vergelijkende kwalitatieve casestudy tussen Denemarken en Finland
- LievenAnnemans
- IgnaasDevisch
VOEDSELTAKSEN EN GLOBAL SYSTEM DYNAMICS: EEN KWALITATIEVE CASE STUDY VAN DE VETTAKS IN DENEMARKEN IN VERGELIJKING MET VOEDSELTAKSEN IN FINLAND
Albrecht, L., Annemans, L.*
* Faculteit Gezondheidswetenschappen, Universiteit Gent
Doelstelling: In deze masterproef werd een vergelijking gemaakt van de vettaks in Denemarken, die na één jaar werd afgevoerd, met de bestaande voedseltaksen in Finland, welke wel effectief bleken te zijn. De voor- en nadelen alsook de impact op economisch vlak en het globale maatschappelijke systeem van zowel voedsel- als vettaksen werden weergegeven.
Methodologie: Een vergelijkende kwalitatieve case study werd opgezet. Er werd een uitgebreide literatuurstudie uitgewerkt, aangevuld met gestructureerde interviews. De interviews werden afgenomen via mail met vier personen, elk representatief voor zowel Deense als Finse autoriteiten. De vragen peilden telkens naar opinie, visie en suggesties omtrent huidige en voorgaande maatregelen in verband met voedsel- en vettaksen.
Resultaten: In tegenstelling tot het falen van de Deense vettaks, bleken voedseltaksen in Finland, waaronder een zoetwarentaks, wel effectief te zijn. Oorzaken hiervan kunnen toegeschreven worden aan de grootte alsook de vorm van taxatie. De voedseltaks in Finland woog zwaarder door in de koopprijs dan in Denemarken en had bijgevolg een meer ontradend effect in het consumptiegedrag. Finland hief tevens belastingen per kilogram afgewerkt product, terwijl de Deense heffing van kracht was op het vetgehalte bij de productie van een voedingsmiddel en niet op het vetpercentage van het eindproduct. Bovendien ontving de vettaks in Denemarken heel wat weerwerk van consumenten en voedselproducenten- en retailers, welke kampten met grote administratieve lasten en het moeilijk hadden om de hieraan verbonden kosten te dragen. De Finse autoriteiten ondervonden minder verzet tegen hun voedseltaksen.
Het feit dat het Deense ministerie, voor het overgaan op de vettaks, onvoldoende research verrichtte en er in Finland meer onderzoek gevoerd werd naar de effectiviteit van een voedselbelasting, alsook de verdelingseffecten hiervan, kan eveneens een belangrijke rol gespeeld hebben in het succesverhaal van de voedseltaks in Finland en de gefaalde vettaks in Denemarken.
Tot slot was er een verandering van de Deense regering sinds het tijdstip waarop de belasting werd besloten waardoor er slechts weinig stakeholders waren die werkelijk ‘eigendom’ hadden over de belasting, en bijgevolg zeer weinigen bereid waren om de belasting te verdedigen wanneer er kritiek tegen begon te ontstaan.
Conclusie: Zowel uit de literatuur als uit de afgenomen interviews blijkt de nood aan het beter in rekening nemen van alle maatschappelijke gevolgen van een voedsel/vettaks, en aan meer onderzoek omtrent vet- en voedseltaksen vooraleer deze in te voeren.
Bibliografie
Alemanno, A., & Carreño, I. (2011). Fat taxes in the European Union between fiscal austerity and the fight against obesity [Elektronische versie].
European Journal of
Risk Regulation, 2,
571-576.
Alhabeeb, J. (1996). Teenagers' Money, Discretionary Spending And Saving. Association for Financial Counseling and Planning Education: 123-132.
Allais, O., Bertall, P. & Nichèle, V. (2010). The effects of a fat tax on French households’ purchases: a nutritional approach.
American Journal of Agricultural Economics, 92(1): 228-245.
Andersen, L/ (2009)
Documentations of concepts questionnaire. http://orgprints.org/15741/1/15741.pdf. Geraadpleegd op 28 oktober 2013.
Andreyeva, T. Long, M.W., & Brownell, K. D. (2010). The Impact of Food Prices on
Consumption: A systematic review of research on the price elasticity of demand
for food [Elektronische versie].
American Journal of Public Health, 100, 216-222.
Auvinen, V. (9 december 2013).
Thesis fat tax. Beschikbare e-mail: veli.auvinen@vm.fi.
Auvinen, V. (10 april 2014).
Thesis fat tax. Beschikbare e-mail: veli.auvinen@vm.fi.
Boizot-Szantai, C., & Etile, F. (2012). Taxer les boissons sucrées pour lutter contre
l’obésité? Le point de vue de l’économie [Elektronische versie].
Obésité, 6, 218-
225.
Bonnet, C. (2013). How to set up an effective food tax? Comment on "Food taxes: a new holy grail?"
International Journal of Health Policy and Management, 1: 233–4. 75
Brownell, K. & Frieden, T. (2009). Ounces of Prevention - The Public Policy Case for Taxes on Sugared Beverages.
The New England Journal of Medicine, 360 (18): 1805-1808.
Brownell, K., Farley, T., Willett, W., Popkin, B., Chaloupka, F., Thompson, J. & Ludwig, D. (2009). The Public Health and Economic Benefits of Taxing Sugar-Sweetened Beverages.
The New England Journal of Medicine, 361(16): 1599-1605.
Buckley, M., Cowan, C. & McCarthy, M. (2007).
The convenience food market in Great Britain: Convenience food lifestyle (CFL) segments, 49: 600-617.
Campbell, C. (1991). Food insecurity: a nutritional outcome or a predictor variable?
The Journal of Nutrition: 121:408-415.
Caraher M, Cowburn G. (2005). Taxing food: implications for public health nutrition.
Public Health Nutrition, 8: 1242-9.
Chouinard, H. H., Davis, D. E., La France, J. T., & Perloff, J. M. (2005). Effects of a Fat Tax on Dairy Products. [Elektronische versie].
Forum for Health Economics &
Policy, 10 (2),
1-37.
Creighton, R. (2010). Fat taxes: the newest manifestation of the age-old excise tax.
Journal of Legal Medicine, 31: 123-136.
Dagevos, H., & Munnichs, G. (2007).
De obesogene samenleving. Maatschappelijke
perspectieven op overgewicht.
Amsterdam: Amsterdam University Press.
De Borger, B. & Van Poeck, A. (2012).
Economie in rechte lijn. Berchem: De Boeck.
De Graeve, D., Maes, L., Nuyens, Y., Willems, S. & Van Royen, P. (2012). Na de feesttafel: opnieuw de vettaks.
De Huisarts, 1039: 16.
Delpeuch, F., Maire, B., Monnier, E. & Holdsworth. (2009).
Globesity: a planet out of control? London: Sterling. 76
Devisch, I. (2013).
Food Taxes: A New Holy Grail? International Journal of Health Policy and Management, 1: 1-3.
Drewnowski, A. (2003). Fat and sugar: an economic analysis.
The Journal of Nutrition, 838-840.
Duffey, K., Gordon- Larsen, P., Shikany, J., Guilkey, M., Jacobs, D. & Popkin, B. (2010). Food Price and diet and health outcomes.
Archives of internal Medicine, 170(5): 420-426.
Edjabou, L. & Smed, S. (2013). The effect of using consumption taxes on foods to promote climate friendly diets – The case of Denmark.
Food Policy, 39: 84-96.
Epstein, L., Dearing, K., Paluch, R., Roemmich, J., Cho, D. (2007). Price and maternal obesity influence purchasing of low- and high-energy-dense foods.
American Journal of Clinical Nutrition, 86: 914-22.
Epstein, L. H., Jankowiak, N., Nederkoorn, C., Raynor, H. A., French, S. A., &
Finkelstein, E. (2012). Experimental research on the relation between food price
changes and food-purchasing patterns: a targeted review [Elektronische versie].
The American Journal of Clinical Nutrition, 95,
789-809.
Farrand, M. (1898).
The taxation of tea. The American Historical Review, 3: 266-269.
Finoulst, M., Verbeke, W & Vankrunkselven, P. (31 oktober 2011). De vettaks is slechts het begin.
De Morgen: 27.
Food Ethics Council (2012). Fat taxes: can taxing unhealthy food and drink improve health?
Report of the Business Forum meeting. Geraadpleegd op 8 april, 2014, van http://www.foodethicscouncil.org/ 77
Giesen, J., Payne, C. R., Havermans, R. C., & Jansen, A. (2011). Exploring how calorie
information and taxes on high-calorie foods influence lunch decisions
[Elektronische versie].
American Journal of Clinical Nutrition, 93, 689-694.
Gordon, R. & Li, W. (2009). Tax structures in developing countries: Many puzzles and a possible explanation.
Journal of Public Economics, 93: 855-866.
Green, R., Cornelsen, L., Dangour, A.D., Turner, R., Shankar, B., Mazzocchi, M. & Smith, R.D. (2013). The effect of rising food prices on food consumption: systematic review with meta-regression.
British Medical Journal, 346: 1-9.
Greve, J. (2008). Obesity and labor market outcomes in Denmark.
Economics and Human Biology, 6: 350-362.
Greden, J.F. (1976).
The Tea Controversy in Colonial America. The Journal of the American Medical Association, 236(1): 63-66.
Griffith, R., & O’Connell, M. (2010). Public policy towards food consumption
[Elektronische versie].
Fiscal Studies, 31, 481-507.
Gwozdz, W. (2011). Showcase: On the Way to a Fat Tax in Denmark. Geraadpleegd op
25 november, 2013 van http://www.scp-knowledge.eu
Haavio, M. & Kotakorpi, K. (2010). The political economy of sin taxes.
European Economic Review, 55: 575-594.
Havermans, R., Nederkoorn, C., Giesen, J., & Jansen, A. (2011). Vettaks tegen
vetzucht. Werkt het? [Elektronische versie].
Nederlands Tijdschrift voor Voeding
& Diëtetiek, 66
, 12-15.
Hawkes, C., (2012). Food policies for healthy populations and healthy economies
[Elektronische versie].
British Medical Journal, 344, 27-29. 78
Herman, D., Harrison, G., Afifi, A. & Jenks, E. (2008). Effect of a targeted subsidy on intake of fruits and vegetables among low-income women in the Special Supplemental Nutrition Program for Women, Infants, and Children.
American Journal of Public Health, 98: 98-105.
Heymann, E. P., & Goldsmith, D. (2012). Best approaches in the battle against
Globesity? Learning lessons from our experience tackling HIV-AIDS and tobacco
smoking [Elektronische versie].
Journal of the Royal Society of Medicine, 3(7), 1-9.
Holt, E. (2011). Hungary to introduce broad range of fat taxes.
Thelancet.com, 378: 755.
Holt, E. (2010). Romania mulls over fast food tax [Elektronische versie].
The Lancet,
375,
2.
Hongaarse Overheid (2010).
Health Care Services Available During Temporary Stay in Hungary. Geraadpleegd op 18 april 2014, van http://www.oep.hu/oepdok/fajlok/e.pdf
International Food Policy Research Institute. (2006). Do Government Food Price Policies Affect the Prevalence of Obesity? Empirical Evidence from Egypt.
World Development, 4: 687-701.
IRS.gov.
Excise Tax. http://www.irs.gov/businesses/small/article/0,,id=99517,00.html. Geraadpleegd op 28 oktober 2013.
Jacobson, M., Brownell, K. (2000). Small taxes on soft drinks and snack foods to promote health.
American Journal of Public Health, 90 (6): 854-857.
Jensen, J. (10 december 2013).
Thesis fat tax. Beschikbare e-mail: jorgen@ifro.ku.dk
Jensen, J. D., Smed, S. (n.d.). The Danish tax on saturated fat: Short run effects on consumption and consumer prices of fats. FOI Working Paper (forthcoming). 79
Johansson, E., Böckerman, P., Kiiskinen, U. & Heliövaara, M. (2009). Obesity and labour market success in Finland: The difference between having a high BMI and being fat.
Economics and Human Biology, 7: 36-45.
Kim, D. & Kawachi, I. (2006). Food Taxation and Pricing Strategies to "Thin Out" the Obesity Epidemic.
American Journal of Preventive Medicine, 30(5): 430-437.
Koopmanschap, M., Rutten, F. (1996).
A practical guide for calculating indirect costs of disease. PharmacoEconomics; 10 (5): 460-466.
Landon, J., & Graff, H. (2012). What is the role of health-related food duties?
[Elektronische versie]. National Heart Forum. London: National Heart Forum.
Landon, J. (2014).
Food taxes – action in Europe. Bijdragen gepresenteerd op het Big Food Symposium van 17 februari aan de Universiteit van Otago: Wellington.
Laurance, J. (2009). Time for a fat tax?
Thelancet.com, 373: 1597.
Mankiw, N. (2004).
Kernbegrippen van economie. Den Haag: Academic Service.
Marshall, T. (2000). Exploring a fiscal food policy: the case of diet and ischaemic heart disease.
British Medical Journal, 320: 301-305.
McColl, K. (2009). "Fat taxes" and the financial crisis [Elektronische versie].
The Lancet, 373, 797-798.
Michaud, P., van Soest, A. & Andreyeva, T. (2007). Cross-Country Variation in Obesity Patterns among Older Americans and Europeans.
Forum for Health Economics & Policy, 10: 1-29.
Ministry of Finance. (2010).
Excise duties to be levied on sweets and ice cream. Geraadpleegd op 24 februari, 2014, van http://www.vm.fi 80
Ministry of Finance. (2012).
Interim report of the Sugar Tax Working Group completed.
Geraadpleegd op 24 februari, 2014, van http://www.vm.fi
Ministry of Finance. (2012).
Working group to explore sugar tax options.
Geraadpleegd op 24 februari, 2014, van http://www.vm.fi
Ministry of Finance. (2013).
Final report of the sugar tax working group. Geraadpleegd op 24 februari, 2014, van http://www.vm.fi
Ministry of Finance. (2013).
Sugar Tax Working Group emphasises influencing
children’s and young people’s consumption
. Geraadpleegd op 24 februari, 2014, van
Ministry of Finance. (2014).
Excise duties on sweets, ice cream and soft drinks. Geraadpleegd op 24 februari, 2014, van http://www.vm.fi
Mytton, O., Clarke, D., Rayner, M. (2012). Taxing unhealthy food and drinks to
improve health [Elektronische versie].
British Medical Journal, 344, 30-33.
Mytton, O., Gray, A., Rayner, M., & Rutter, H. (2007). Could targeted food taxes
improve health? [Elektronische versie].
Journal of Epidemiology and Community
Health,
61, 689-694.
Nederkoorn, C., Havermans, R., Giesen, J. & Jansen, A. (2011). High tax on high energy dense foods and its effects on the purchase of calories in a supermarket. An experiment.
Appetite, 56: 760-765.
Nnoaham, K., Sacks, G., Rayner, M., Mytton, O. & Gray, A. (2009). Modelling income group differences in the health and economic impacts of targeted food taxes and subsidies.
International Journal of Epidemiology, 35: 1324-1333.
Nordström, J. & Thunström, L. (2010). Can targeted food taxes and subsidies improve the diet? Distributional effects among income groups.
Food Policy, 36: 259-271. 81
Nordström, J. & Thunström, L. (2009). The impact of tax reforms designed to encourage healthier grain consumption.
Journal of Health Economics, 28: 622-634.
O’Donoghue, T. & Rabin, M. (2006). Optimal Sin taxes.
Journal of Public Economics, 90: 1825-1849.
OECD (2010). Obesity and the Economics of Prevention.
Fit not fat: 15-22.
OECD.
Members and partners. http://www.oecd.org/about/membersandpartners/. Geraadpleegd op 19 maart 2014.
Petkantchin, V. (2013). Nutrition taxes: the costs of Denmark’s fat tax.
IEM’s Economic Note, 1-4.
Rauch, J. (2002). The fat tax.
The Atlantic Monthly.
Robertson, A., Lobstein, T., & Knai, C. (2007).
Obesity and socio-economic groups in Europe: Evidence review and implications for action. European Commission. Geraadpleegd op 4 maart, 2014, van http://ec.europa.eu/
Sassie, F., & Devaux, M. (2012). Obesity update 2012. Organisation for economic co
operation and development. OECD.
Schroeter, C., Lusk, J. & Tyner, W. (2008). Determining the impact of food price and income changes on body weight.
Journal of Health Economics, 27: 45-68.
SKAT. (2011).
Lov om afgift af mættet fedt i visse fødevarer (fedtafgiftsloven).
Geraadpleegd op 25 november, 2013, van https://www.retsinformation.dk/
Skatteministeriet. (2012).
Presse. Geraadpleegd op 25 november, 2013, van
Skatteministriet. (2011).
Høringsskema – bekendtgørelse om fedtafgift. Geraadpleegd op 25 november, 2013, van www.skm.dk 82
Smart, J (1986). Utilitarianism and its Applications.
New directions in Ethics, Routledge and Kegan Paul: 24-41.
Smed, S. (2012). Financial penalties on foods: the fat tax in Denmark.
Nutrition Bulletin, 37: 142-147.
Smed, S., Jensen, J. & Denver, S. (2007). Socio-economic characteristics and the effect of taxation as a health policy instrument.
Food Policy, 32: 624-639.
Smed, S., & Robertson, A. (2012). Are taxes on fatty foods having their desired effects on health? [Elektronische versie].
British Medical Journal, 345, e6885.
Smeets, H. (2013). De Vettaks als laatste redmiddel?
Health Forum, 13: 18-19.
Stafford, N. (2012). Denmark cancels "fat tax" and shelves "sugar tax"because of threat of job losses. [Elektronische versie].
British Medical Journal, 345, e7889.
Stastny, D.
Fat-tax: An Economic Analysis, Liberální Institute of the Czech Republic.
Stokols, D., Allen, J. & Bellingham, R. (1996). The social ecology of health promotion: implications for research and practice.
American Journal of Health Promotion, 10: 247-251.
Strnad, J. & Beardsley, C. (2005). Conceptualizing the "fat tax": the role of food taxes in developed economies.
Stanford Law and Economics Olin Working Paper, 78:1224-1326.
Suutarinen, N. (9 december 2013). Thesis fat tax. Beschikbare e-mail: sanna.ala-
Szúcs, R. & Csapó, Z. (2009). Reducing consumption of food with high level of fat sugar and/or salt among young generation.
Applied Studies in Agribusiness and Commerce: 79-85. 83
TAX.DK. (2012).
Juridische begeleiding 2.012-2 Accijnzen vet, ijs en chocolade.
Geraadpleegd op 25 november, 2013, van http://www.tax.dk/
The Danish Folketing (2010). Draft of Proposal for the Act on a Tax on Saturated Fat in Specific Food (The Fat Tax Act).
Skattemin, 231-0038.
The European Public Health Alliance. (2012).
Food taxation in Europe: Evolution of
the legislation
. Geraadpleegd op 3 maart, 2014, van http://www.epha.org/
The European Public Health Alliance. (2014).
Obesity experts campaign to cut sugar in food by up to 30%. Geraadpleegd op 24 februari 2014, van http://www.epha.org/
Thow, A. M., Snowdon, W., Schultz, J. T., Leeder, S., Vivili, P., & Swinburn, B. A.
(2011). The role of policy in improving diets: experiences from the Pacific Obesity Prevention in Communities food policy project [Elektronische versie].
Obesity Reviews, 12, 68-74.
Tiffin, R. & Arnoult, M. (2011). The public health impacts of a fat tax.
European Journal of Clinical Nutrition, 65: 427-433.
Tiffin, R., & Salois, M. (2011). Inequalities in diet and nutrition [Elektronische versie].
Proceedings of the Nutrition Society, 71,
105-111.
Tuchman, B. (1984).
The March of Folly. The Random House Publishing Group: New York.
Vartiainen, E., Jousilahti, P., Alfthan, G., Sundvall, J., Pietinen, P. & Puska, P. (2000). Cardiovascular risk factor changes in Finland,1972–1997.
International Journal of Epidemiology, 29: 49-56.
VAT and fat (2000).
British Medical Journal, 320: 1469-1476. 84
Vettaks of geen vettaks? (2011). Geraadpleegd op 11 oktober 2013 via http://www.lvsvhasselt.be/wp-content/uploads/2011/10/Vettaks-of-geen-ve…
Villanueva, T. (2011). European nations launch tax attack on unhealthy foods
[Elektronische versie].
Canadian Medical Association Journal, 183, e1229-e1230.
Waterlander, W. E., de Boer, M. R., Schuit, A. J., Seidell, J. C., & Steenhuis, I. HM.
(2013). Price discounts significantly enhance fruit and vegetable purchases when
combined with nutrition education: a randomized controlled supermarket trial
[Elektronische versie].
American Journal of Clinical Nutrition, 97, 886-895.
Waterlander, W., Steenhuis, I., de Boer, M., Schuit, A. & Seidell, J. (2012). Introducing taxes, subsidies or both: The effects of various food pricing strategies in a web-based supermarket randomized trial.
Preventive Medicine, 54: 323-330.
Winkler, J. (2011). Why soft drink taxes will not work.
British Journal of Nutrition, 108: 395–396.
World Health Organization. (2012).
Hungary taxes unhealthy foods. Geraadpleegd op
14 april, 2014, van http://www.euro.who.int/
Yaniv, G., Rosin, O. & Tobol, Y. (2009). Junk-food, home cooking, physical activity and obesity: The effect of the fat tax and the thin subsidy.
Journal of Public Economics, 93: 823-830.
