Volunteer Tourism: Een balans tussen intenties en daadwerkelijke bijdragen aan ontwikkeling? Case studies bij TCDF en Greenway in Thailand
Tijd voor vrijwilligerstoerisme 2.0.
Vrijwilligerstoerisme is booming business. Iedereen kent wel iemand die in Afrika of Azië toeristische uitstappen combineert met vrijwilligerswerk. Hierdoor is een lappendeken aan organisaties ontstaan met uiteenlopende faciliteiten, projecten, prijskaartjes en dus een wisselende kwaliteit. Potentiële vrijwilliger toeristen worden “verleid” met heroïsche beloften over hun meerwaarde.
Daardoor verschuift de vraag over hun eigenlijke capaciteiten en de projectdoelstellingen onterecht naar de achtergrond. Het ontbreekt daarbij aan een efficiënt controlesysteem. Goede bedoelingen en ethische samenwerkingen gaan dan ook vaak verloren in het kluwen aan malafide of commerciële praktijken. Getuigen hiervan zijn de undercoverreportage in Telefacts Laat (03/09) over Projects Abroad in Cambodja en het MO-dossier over Voluntourism.
Nood aan transparantie
Organisaties zijn echter vrij in hun beeldvorming. Zij spelen graag in op wensen en verwachtingen, niet in het minst in naam van hun verkoopcijfers. Een taal van “verschil maken”, “iets betekenisvol doen” en “bijdragen aan de toekomst van anderen”, stelt duidelijk een ontwikkelingsagenda voor. Het is de basis van een ondoordacht beleid dat onrealistische verwachtingen schept. Organisaties promoten zo het stereotiepe beeld van de rijke of zelfs superieure Westerling die iets bijdraagt, ongeacht zijn vaardigheden.
Een tweede heikel punt zijn de uiteenlopende prijskaartjes tussen commerciële en non- profitorganisaties. Afhankelijk van de zendende organisatie betaal je een flink bedrag. Eenmaal ter plekke blijkt soms dat anderen voor dezelfde ervaring iets heel anders betaald hebben. Bovendien krijgen “populaire” projecten zoals weeshuizen, scholen en de verzorging van dieren met een hoge aaibaarheidsfactor disproportioneel meer marketingaandacht. De unieke belevenis is dan een gerechtvaardigd excuus voor de hoge kostprijs.
Het prijskaartje vormt echter geen garantie voor kwaliteit. Dat in de vorm van ethische lokale samenwerking of goede begeleiding van de vrijwilliger toeristen. Het wijst eerder op het feit dat dit een zeer winstgevende industrie is. Ook de beeldvorming sluit in veel gevallen niet aan bij de realiteit. De term “vrijwilligerstoerisme” heeft een vrijblijvende bijklank, en bij de ene organisatie zal het toeristische aspect zwaarder doorwegen dan de andere. Dit mag echter niet ten koste gaan van naïeve goedbedoelende vrijwilliger toeristen en van de lokaal betrokken gemeenschappen.
Verwachtingen versus capaciteiten
Er is nood aan eerlijke communicatie over de projectdoelstellingen: ligt de nadruk op de toeristische ervaring of wordt er echt gewerkt, hoe luxueus is het verblijf... In een vrije markt is er voor elk wat wils, dat valt niet meer weg te denken. Correcte informatie is daarbij een voorwaarde opdat de juiste persoon op het juiste project belandt. Helaas wegen promopraatjes in de praktijk vaak zwaarder door, met gefrustreerde vrijwilliger toeristen en onbeantwoorde verwachtingen tot gevolg. Aan de andere kant van het
spectrum bevindt zich een passieve ontvangstgemeenschap die in het meest extreme geval fungeert als marionet in een geënsceneerde realiteit.
Vrijwilliger toeristen hebben vaak een misplaatst beeld over hun capaciteiten. Dat ligt aan onjuiste beeldvorming vooraf of een gebrek aan voorbereiding. Ze staan er bijvoorbeeld niet bij stil dat het zeer moeilijk is om les te geven aan kinderen zonder kennis van de lokale taal en cultuur. Of dat je hen op een tweetal weken niet heel veel kan bijbrengen. In de hoop dat de vorige vrijwilliger hen niet net hetzelfde heeft aangeleerd. Op de projecten wordt geklaagd over teleurstellingen, maar eenmaal thuis zijn verleidelijke Facebookfoto’s de enige - stille - getuigen van een verbloemde werkelijkheid.
Een derde weg?
Het is noodzakelijk om de projectdoelstellingen aan te passen zodat vrijwilliger toeristen enkel ondersteunende taken toegewezen krijgen. Door de haalbare uitvoering ervan, halen zij voldoening uit hun werk. Tegelijkertijd kunnen hun centen gebruikt worden om bijvoorbeeld een echte leerkracht te werk te stellen. Het nadeel hiervan is dat zij moeten willen inzien dat glorieuze taken - zoals zelf leerkracht spelen - er dan niet meer in zitten.
Een andere optie is om het concept vrijwilligerstoerisme anders te benaderen. Het beschikt over de capaciteit om mensen te engageren. Je leert de wereld vanuit een ander perspectief bekijken door jezelf onder te dompelen in andere dagelijkse gewoontes en cultuur. Daardoor kan het fungeren als bruggenbouwer tussen culturen en kennissystemen. Om dit op een geloofwaardige manier uit te voeren is er echter werk aan de winkel. Een controleorgaan of kwaliteitslabel dat het kaf van het koren scheidt. Zo kan komaf gemaakt worden met malafide praktijken in de vorm van geld of de exploitatie van mensen. Ik kijk alvast uit naar de nieuwe reclamefolders.
Bibliografie
Benson, A.M. & Blackman, D. (2011). To distribute leadership or not? A lesson from the islands. Tourism management (32), 1141-1149.
Benson, A.M. & Henderson, S. (2011). A Strategic Analysis of Volunteer Tourism Organisations. The Service Industries Journal, 31(3), 405-425.
Brown, S. (2005). Travelling with a purpose: Understanding the motives and benefits of volunteer vacationers. Current Issues in Tourism, 8(6), 479–496.
Brown, T. J. & Morrison, A. M. (2003). Expanding volunteer vacation participation, An exploratory study on the mini-mission concept. Tourism Recreation Research, 28(3), 73–82.
Butcher, J. (2003). The Moralisation of Tourism: Sun, Sand . . . and Saving the World? New York: Routledge.
Butcher, J. (2006). A response to building a decommodified research paradigm in tourism: the contribution of NGOs by Stephen Wearing, Matthew McDonald, and Jess Ponting. Journal of Sustainable Tourism, 14(3), 307–310.
Butcher, J. & Smith, P. (2010). Making a difference: Volunteer tourism and development. Tourism Recreation Research, 35(1), 27–36.
Callanan, M. & Thomas, S. (2005). Volunteer tourism. In M. Noveli (Eds.), Nichetourism (pp. 183–200). Oxford: Butterworth-Heinemann.
Chan, K.L. (2011). Developing and promoting sustainable volunteer tourism sites in Sabah, Malaysia: experiences dimensions and tourists’ motives. In A.M. Benson, Volunteer Tourism, Theory framework to practical applications (pp. 71-89). London & New York: Routledge.
Cheong, S. & Miller, M. (2000). Power and tourism: A Foucauldian observation. Annals of Tourism Research, 27, 371–390.
Coghlan, A. (2006). Volunteer tourism as an emerging trend or an expansion of ecotourism? A look at potential clients’ perceptions of volunteer tourism organisations. International Journal of Nonprofit and Voluntary Sector Marketing, 11(3), 225–237.
Conran, M. (2011). They really love me! Intimacy in Volunteer Tourism. Annals of Tourism Research, 38(4), 1454-1473.
Comhlàmh. (g.d.). Volunteers & Development workers in global solidarity. Geraadpleegd op http://www.comhlamh.org
Coren, N. & Gray, T. (2012). Commodification of Volunteer Tourism: a Comparative Study of Volunteer Tourists in Vietnam and in Thailand. International journal of Tourism Research, 14, 222-234.
Daldeniz, B. & Hampton, M.P. (2011). VOLUNtourists versus volunTOURISTS: a true dichotomy or merely a differing perception? In A.M. Benson, Volunteer Tourism, Theory framework to practical applications (pp. 30-41). London & New York: Routledge.
80
Fee, L. & Mdee, A. (2011). How does it make a difference? Towards ‘accreditation’ of the development impact of volunteer tourism. In A.M. Benson, Volunteer Tourism, Theory framework to practical applications (pp. 223-239). London & New York: Routledge.
Gray, N.J. & Campbell, L.M. (2007). A Decommodified Experience? Exploring Aesthetic, Economic and Ethical Values for Volunteer Ecotourism in Costa Rica. Journal of Sustainable Tourism, 15(5), 463-482.
Greenway Thailand. (2008-2009). Provider of Volunteer Projects, Adventure Travel & GAP Year in Asia. Geraadpleegd op http://www.thegreenlion.net
Green, R. (2005). Community perceptions of environmental and social change and tourism development on the island of Koh Samui, Thailand. Journal of Environmental Psychology, 25, 37-56.
Guttentag, D.A. (2009). The Possible Negative Impacts of Volunteer Tourism. International Journal of Tourism Research, 11, 537-551.
Ingram, J. (2011). Volunteer Tourism: how do we know it is ‘making a difference’. In A.M. Benson, Volunteer Tourism, Theory framework to practical applications (pp. 211-222). London & New York: Routledge.
International Youth Voluntary Services. (g.d.). Tasks and Aims of IYVS. Geraadpleegd op http://www.contribute-to-change.eu/index.php/tasks-and-aims.html
International Volunteer Program Association. (g.d.). Geraadpleegd op http://www.volunteerinternational.org/
Kincheloe, J. & McLaren, P. (2003). Rethinking critical theory and qualitative research. In N. Denzin & S. Lincoln (Eds.), The handbook of qualitative research (pp. 279-313). Thousand Oaks, CA: Sage.
Lacher, G.R. & Nepal, S.K. (2010). Dependency and Development in northern Thailand. Annals of Tourism Research, 37(3), 947-968.
Lyons, K.D. (2003). Ambiguities in volunteer tourism: A case study of Australians participating in a J-1 visitor exchange program. Tourism Recreation Research, 28(3), 5-13.
Lyons, K.D. & Wearing, S. (2012). Reflections on the ambiguous Intersections between Volunteering and Tourism. Leisure Sciences, 34, 88-93.
McGehee, N.G. (2002). Alternative tourism and social movements. Annals of Tourism Research, 29, 124–143.
McGehee, N.G. (2012). Oppression, Emancipation and Volunteer Tourism, Research propositions. Annals of Tourism Research, 39(1), 84-107.
McGehee, N. G., & Andereck, K. (2008). ‘Pettin’ the critters’: Exploring the complex relationship between volunteers and the voluntoured in McDowell County, WV, USA and Tijuana, Mexico. In S. Wearing & K. Lyons (Eds.), Journeys of discovery in Volunteer
81
Tourism: International case study perspectives (pp. 12-24). Oxfordshire: CABI. McGehee, N.G. & Andereck, K. (2009). Volunteer Tourism & the “voluntoured”: the case of
Tijuana, Mexico. Journal of Sustainable Tourism, 17(1), 39-51. McGehee, N.G. & Santos, C.A. (2005). Social change, discourse and volunteer tourism.
Annals of Tourism Research, 32(3), 760-779.
Palacios, C.M. (2010). Volunteer Tourism, development and education in a postcolonial world: conceiving global connections beyond aid. Journal of Sustainable Tourism, 18 (7), 861-878.
Pantea, M.C. (2012). Young People in Cross-National volunteering: Perceptions of unfairness, Journal of Social and Personal Relationships, 30(5), 564-581.
Population and Community Development Association. (g.d.). Chiang Rai Hill Tribe Museum and Tour. Geraadpleegd op http://www.pdacr.org
Pitaya Suwan Foundation. (2013). Geraadpleegd op http://www.pitayasuwan.org
Raymond, E.M. & Hall, C.M. (2008). The development Of Cross-Cultural (Mis)Understanding Through Volunteer Tourism. Journal of Sustainable Tourism, 16(5), 530-543.
Sherraden, M., Stringham, J., Sow, S., & McBride, A. (2006). The forms and structure of international voluntary service. Voluntas, 17, 163–180.
Sin, H. L. (2009). Volunteer tourism, Involve me and I will learn? Annals of Tourism Research, 36(3), 480–501.
Sin, H.L. (2010). Who are we responsible to? Local’s tales of volunteer tourism. Geoforum, 41, 983-992.
Simpson, K. (2004). ‘Doing development’: the gap year, volunteer-tourists and a popular practice of development. Journal of International Development, 16, 681–692.
Thai Child Development Foundation. (g.d.). Geraadpleegd op http://www.thaichilddevelopment.org
The International Ecotourism Society. (2011). Voluntourism Guidelines. https://www.ecotourism.org/voluntourism-guidelines
Tomazos, K. & Butler, R. (2009a). Volunteer Tourism: The New Ecotourism? Anatolia, 20(1), 196-212.
Tomazos, K & Butler, R. (2009b). Volunteer Tourism: Working on holiday or playing at work? Tourismos: An International Multidisciplinary Journal Of Tourism, 4(4), 331-349.
Tomazos, K. & Butler, R. (2012). Volunteer Tourists in the field: A question of balance? Tourism Management, 33, 177-187.
82
Wearing, S. (2001). Volunteer Tourism, Experiences that make a difference., Oxford & New York: CABI.
Wearing, S. (2003). Special issue on volunteer tourism. Tourism Recreation Research, 28 (3), 3-4.
Wearing, S. (2004). Examining best practice in volunteer tourism. In R. Stebbins & R. Graham (Eds.), Volunteering as leisure/leisure as volunteering (pp. 209-224). Oxford: CABI.
Wearing, S., & McDonald, M. (2002). The development of community-based tourism: Rethinking the relationship between tour operators and development agents as intermediaries in rural and isolated area communities. Journal of Sustainable Tourism, 1(3), 191–206.
Wearing, S., McDonald, M., & Ponting, J. (2005). Building a decommodified research paradigm in tourism: The contribution of NGO’s. Journal of Sustainable Tourism, 13(5), 424–439.
Wearing, S., & Ponting, J. (2009). Breaking down the system: How volunteer tourism contributes to new ways of viewing commodified tourism. In T. Jamal & M. Robinson (Eds.), The sage handbook of tourism studies (pp. 254-268). London: Sage.
Wearing, S., Stevenson, D. & Young, T. (2010). Tourist cultures, identity, place and the traveller. Londen: Sage.
Wearing, S. & McGehee, N.G. (2013). Volunteer Tourism: A review. Tourism management, 38, 120-130.
Wight, P. (2003). Ecotourism: ethics or eco-sell? Journal of Travel Research, 31(3), 3-9.
Wilson, A. (2004). The intimate economies of Bangkok: Tomboys, Tycoons and Avon Ladies in the Global City. Berkeley: University of California Press.
