Zaakvoerder Janssen leidt een groot bedrijf dat actief is in de bouwsector. Het gaat om een winstgevende BVBA met een redelijke jaaromzet dat een 100-tal werknemers tewerkstelt. Van overheidswege is de zaakvoerder verplicht een externe auditor aan te stellen. Deze externe auditor zal onder meer nagaan of de financiële verslaggeving overeenstemt met de werkelijkheid. De heer Janssen verkiest echter om een revisie aan zich voorbij te laten gaan, ook al betekent het dat hij tegen de wet ingaat. Hoewel het verhaal van zaakvoerder Janssen volledig fictief is, is het niet geheel onwaarschijnlijk. Tal van ondernemingen durven tegen de wet in te gaan wat betreft het aanstellen van een externe auditor. Echter, tot op heden was niet geweten waarom zij dat deden. Wie deze bedrijven zijn en waarom ze tegen de wet ingaan lees je hier!
Uit het gevoerde onderzoek bleek dat maar liefst 16% van de ‘grote’ private Belgische NV’s en BVBA’s in hun meest eenvoudige vorm een audit weigeren tegen de wetgeving in, net als het bedrijf van de heer Janssen.[1] Best verrassend als je weet dat een externe audit officieel geschiedt in het belang van het bedrijf en omgeving. De kerntaak van de externe auditor is immers de controle van de financiële verslaggeving van een onderneming op een ‘objectieve’ en ‘onafhankelijke’ manier. Op die manier hoopt de auditor te voorzien in betrouwbare informatie voor zowel internen als externen van het bedrijf. Het gekende boekhoudschandaal van Lernout & Hauspie legde enkele jaren geleden reeds bloot dat de door het bedrijf weergegeven informatie niet altijd is wat ze lijkt.
De Belgische overheid speelde hierop in door ‘grote’ ondernemingen te verplichten een externe auditor aan te stellen. Naast de bedrijfsleider nemen immers nog heel wat andere partijen deel aan het economisch verkeer, denk maar aan klanten, aandeelhouders of banken. Al deze partijen streven verschillende belangen na, waardoor belangenconflicten kunnen ontstaan. Bovendien heeft niet iedereen toegang tot dezelfde informatie, wat eveneens een storend element is binnen de economische relaties. Doordat de heer Janssen geen auditor aanstelt, lopen belanghebbenden het risico dat de informatie die hij naar buiten brengt vertekent is. De zaakvoerder kan zo zijn eigen belangen behartigen zonder dat anderen er erg in hebben. Indien een externe auditor aanwezig was, had die kunnen optreden als scheidsrechter.
Hoewel de externe audit zijn nut reeds heeft bewezen voor bepaalde ondernemingen, zien anderen de noodzaak van de verplichte externe audit niet. In de praktijk gaan bedrijven aldus voor zichzelf uitmaken of een externe audit de investering waard is. Specifiek voor de heer Janssen wogen de mogelijke voordelen niet op tegen de voorzienbare nadelen van een externe audit. Onder de voordelen die de heer Janssen kan verwachten, vallen naast prestatieverbeteringen ook meer kwaliteitsvolle informatie en conflictbeheersing. Hiertegenover staat wel dat zaakvoerder heel wat van zijn kostbare tijd en middelen had moeten spenderen aan de externe audit. Bovendien kan de heer Janssen opteren voor goedkopere alternatieven op de markt. Het onderzoek toon aan dat 24% van de ondernemingen die een externe audit weigeren, voorzien wel in een externe accountant of bedrijfsrevisor voor gelijkaardige taken. Merk wel op dat hiermee niet voldaan is aan de auditverplichting.
Vooral de bedrijfsgrootte en de winstgevendheid en in mindere mate het aantal aandeelhouders en de sector beïnvloeden de waarschijnlijkheid om een audit te weigeren. Bedrijven die relatieve klein zijn behoren vaker tot de categorie van de weigerende ondernemingen. In het geval van de heer Janssen is de omzet relatief laag net als het aantal werknemers. Door die kleinschaligheid blijft de informatie meer controleerbaar en is het aantal conflicten beperkt. Daarmee in lijn gaan ook bedrijven met weinig aandeelhouders frequenter een externe revisie weigeren. De aandeelhouders kennen de heer Janssen persoonlijk, waardoor conflicten onderling opgelost worden. Ook het feit dat het bedrijf reeds winstgevend is kan meespelen. Alles verloopt immers vlot zonder auditor, waardoor de nood om er één aan te stellen kleiner is. Tevens blijken de meeste bedrijven zonder verplichte auditor zich te concentreren in de garagesector. Ook in de bouwsector, waarin de heer Janssen actief is, en de horeca worden meer weigerende ondernemingen waargenomen. Weigering is binnen deze sectoren vermoedelijk te wijten aan de angst dat de auditor fraude of zwartwerk aan het licht zal brengen, bovendien zijn bedrijven in deze sectoren relatief risicovolle ondernemingen.
Tot op heden was onbekend waarom bedrijven een externe audit weigeren. Op basis van een aantal kenmerken kan nu beter worden ingeschat of een bedrijf een externe audit zal weigeren. In het geval van de heer Janssen kan worden besloten dat, wanneer dit een reëel bedrijf is, de kans groot is dat het bedrijf een audit zal weigeren. Het bedrijf heeft namelijk veel kenmerken gemeenschappelijk met de bedrijven die in de realiteit een audit weigeren. Feit is dat heel wat bedrijven door de overheid verplicht worden een externe audit aan te stellen, terwijl de voordelen niet altijd opwegen tegen de nadelen.
[1] d.w.z. groot op basis van artikel 15 Wetboek van Vennootschappen en bovendien geen dochtervennootschappen, geen deel van een groep, geen financiële activiteiten en niet beursgenoteerd.
Abbott, L., Parker, S., & Peters, G. F. (2012). Internal Audit Assistance and External Audit Timeliness. Auditing: A Journal of Practive & Theory, 3-20.
Abdel-Khalik, R. A. (1989). Why Do Privat COmpanies Demand Auditing? A Case for Organizational Loss of Control. Journal of accounting, auditing & finance, 31-52.
Aerts, K. (2002). Taken en aansprakelijkheden van commissarissen en bedrijfsrevisoren. Brussel: Larcier.
Anoniem. (2014, Maart 24). (J. Vanduffel, Interviewer)
Ashbaugh, H., & Warfield, T. D. (2003). Audits as a Corporate Governance Mechanism: Evidence from the German Market. JOURNAL OF INTERNATIONAL ACCOUNTING RESEARCH, 1-21.
Beasley, M. S., Carcello, J. V., Hermanson, D. R., & Lapides, P. D. (2000). Fraudulent Financial Reporting: Consideration of Industry Traits and Corporate Governance Mechanisms. Accounting Horizons, 14, 441-454.
Belgische Federale Overheidsdiensten. (2014, januari 17). Verplichte bijdrage aan fonds tot hulp aan slachtoffers. Opgehaald van Federale Overheidsdienst Justitie: http://justitie.belgium.be/nl/themas_en_dossiers/straffen_en_boetes/ver…
Boone, J. P., Khurana, I. K., & Raman, K. K. (2010). Do the Big 4 and the Second-tier firms provide audits of similar quality? J. Account. Public Policy, 330-352.
Bureau van Dijck. (2014, Februari 27). Onze producten. Opgehaald van Bureau van Dijk: http://www.bvdinfo.com/nl-be/products/company-information/national/bel-…
Bureau van Dijk. (2014, april 12). Bel-First Internet Manual. Opgehaald van Bel-first : https://webhelp.bvdep.com/Robo/BIN/Robo.dll?project=WHBELINT_FR&newsess…
Carey, P., Simnett, R., & Tanewski, G. (2000). Voluntary Demand for Internal and External Auditing by Family Businesses. A Journal of Practive A Theory, 19, 37-51.
Carrington, T. (2010). An analysis of the demands on a sufficient audit: Professional appearance is what counts! Critical Perspectives on Accounting, 669-682.
Chang, S.-I., Tsai, C.-F., Shih, D.-H., & Hwang, C.-L. (2008). The development of audit detection risk assessment system: Usig the fuzzy theory and audit risk model. Expert Systems with Applications, 1053-1067.
Chow, C. W. (1982). The Demand for External Auditing: Size, Debt and Ownership Influences. THE ACCOUNTING REVIEW, 272-290.
Collis, J., Jarvis, R., & Skerratt, L. (2004). The demand for the audit in small companies in the UK. Accounting and Business Research, 14, 87-96.
Commissie voor Boekhoudkundige Normen. (2010). CBN-advies 2010/5 - Berekening criteria artikel 15 W.Venn.
Commissie voor boekhoudkundige normen. (2013). CBN-advies 2013/5- De aandeelhoudersstructuur van ondernemingen: opname in de toelichting van de jaarrekening.
Committee Auditing Concepts. (1972). Report of the Committee on Basic Auditing Concepts. Accounting Review, 14-74.
Copley, P. A., & Doucet, M. S. (1983). The Impact of Competition on the Quality of Governmental Audits. Auditing: A Journal of Practive & Theory, 88-98.
Cox, N. J. (2014, april 14). Winsorizing a variabel. Opgehaald van help for stata: http://fmwww.bc.edu/repec/bocode/w/winsor.html
De Poorter, I. (2006). De aansprakelijkheid van de bedrijfsrevisoren beperkt. Tijdschrift voor Rechtspersoon en Vennootschap, 358-372.
De Poorter, I. (2013, November 14). Het statuut en de aansprakelijkheid van de bestuurder en de bedrijfsrevisor - een moeilijke evenwichtsoefening.
Dechow, P. M., Sloan, R. G., & Sweeney, A. P. (1996). Causes and Consequences of Earnings Manipulation: An analysis of Firms Subject to Enforcement Actions by the SEC. Contemporary Accounting Research, 13, 1-36.
Deckers, F., & van Kollenburg, J. (1998). Elementaire theorie Accountantscontrole . Groningen: Wolters-Noordhoff .
DeJong, D. V., & Smith, J. H. (1984). The Determination of Audit Responsibilities: An Application of Agency Theory. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 21-34.
Deloitte. (2011). Bronnen van aansprakelijkheid van de bedrijfsrevisor. Rotterdam.
Doty, J. (2012). The Relevance, Role, and Reliability of Audits in the Global Economy. Texas Law Review, 1891-1911.
Dries, R., Van Brussel, L., & Willekens, M. (2004). Handboek auditing tweede herwerkte druk. Antwerpen: Intersentia.
Dunn, J. (1996). Auditing: Theory and Practice Second Edition. Prentice Hall Europe: Hertfordshire.
European Commission. (2013, april 27). GREEN PAPER Audit Policy: Lessons from the Crisis. Opgehaald van http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0561:FIN…
Fama, E. F., & Jensen, M. C. (1983). Separation of Ownership and Control. Journal of Law and Economics.
FOD Economie. (2014, april 5). Gegevensinzameling. Opgehaald van Statistics Belgium: http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/gegevensinzameling/nomenclaturen…
Francis, J. R. (2004). What do we know about audit quality. The Britisch Accounting Review, 345-368.
Gao, L., & Kling, G. (2012). The impact of corporate governance and external audit on complaince to mandatoy disclosure requirements in China. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 17-31.
Ghys, E. (2011). Relatie interne en externe audit.
Gramling, A. M., Rittenberg, L. E., & Johnstone, K. M. (2010). Auditing, 7e. South-Western: Cengage Learning.
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2010). Multivariate Data Analysis A Global Perspective. New Jersey: Pearson Education.
Hamilton, L. C. (2003). Statistics With Stata. Canada: Thomson Learning.
Han, S.-K. (1994). Mimetic Isomorphism and Its Effect on the Audit Services Market. Social Forces, 637-663.
Hope, O.-K., Langli, J. C., & Wayne, T. B. (2012). Agency conflicts and auditing in private firms. Accounting, Organizations & Society, 500-517.
Informatiecentrum voor het Bedrijfsrevisoraat. (2014, mei 18). Advies. Opgehaald van Non-respect de l'obligation légale de nommer un commissaire: http://www.icci.be/fr/adviezen/Pages/non-respect-obligation-legale-nomm…
Instituut van de Bedrijfsrevisoren. (1991). De bedrijfsrevisor en het strafrecht.
Instituut van de Bedrijfsrevisoren. (2003). De aansprakelijkheid van de bedrijfsrevisor burgerrechtelijke, strafrechtelijke en tuchtrechtelijke aspecten.
Instituut van de Bedrijfsrevisoren. (2013, april 10). Opgehaald van http://www.ibr-ire.be/nl/het_beroep/de_bedrijfsrevisor/wat_is_een_bedri…
Instituut van de Bedrijfsrevisoren. (2013, mei 25). Jaarverslag 2013: De bedrijfsrevisor, een vertrouwenspartner in een wereld in beweging. Opgehaald van Instituut van de Bedrijfsrevisoren: http://flipbook.ibr-ire.be/jaarverslagenIBR/jaarverslag2013/index.html#…
Jensen, M. C., & Meckling, W. H. (1976, Oktober). Theory of the Firm: Managerial Behavior,Agency Costs and Ownership Structure. Journal of Financial Economics, pp. 305-360.
Kam-Wah, L. (2009). Does audit quality matter more for firms with high investment opportunities. J. Account. Public Policy, pp. 33-50.
Kim, J., & Yi, C. H. (2009). Does auditor designation by the regulatory authority improve audit quality? Evidence from Korea. J. Account. Public Policy, 207-230.
Kinney, W. R., & Martin, R. D. (1994). Does Auditing Reduce Bias in Financial Reporting? A Review of Audit-Related Addjustment Studies. Aduting: A Journal of Practive & Theory, 149-156.
Knechel, R. W., & Willekens, M. (2006). The Role of Risk Management and Governance in Determining Audit Demand. Journal of Business Finance & Accounting, 1344–1367.
La Porta, R., Lopez-De-Silanes, F., & Shleifer, A. (1999, april). Corporate Ownership Around the World. The Journal of Finance, pp. 471-517.
Lennox, C. (2005). Management Ownership and Audit Firm Size. Contemporary Accountig Research, 205-227.
Lennox, C. S., & Pittman, J. A. (2011). Voluntay Audits versus Mandatory Audits. THE ACCOUNTING REVIEW, 1655-1678.
Moore, G., & Ronen, J. (1990). External Audit and Asymmetric Information. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 234-242.
Niemi, L., Kinnunen, J., Ojala, H., & Troberg, P. (2012). Drivers of voluntary audit in Finland: to be or not to be audited? Accounting and Busines Research, pp. 1-53.
Niskanen, M., Karjalainen, J., & Niskanen Jyrki. (2010). The Role of Auditing in Small Private Family Firms: Is it about Quality and Credibility? Family Business Review, 5-8.
Niskanen, M., Karjalainen, J., & Niskanen, J. (2011). Demand for Audit Quality in Private Firms: Eviddence on Ownership Effects. International Journal of Auditing, 43-65.
Pauly, M. V. (1968). The Economics of Moral Hazard: Comment. The American Economic Review, 531-537.
Piot, C. (2001). Agency costs and audit quality: evidence from France. The European Accounting Review, 461-499.
Rechtspraak. (2014, Januari 16). Opgehaald van Informatiecentrum voor het bedrijfsrevisoraat: http://www.icci.be/nl/Rechtspraak/Pages/Zoeken-op-thema.aspx
Sarens, G., Reheul, A. M., Van Caneghem, T., De Vlaminck, N., & Dierick, J. (2012). De rol van de bedrijfsrevisor in bedrijven die niet verplicht zijn een bedrijfsrevisor aan te stellen. Antwerpen: Maklu-Uitgevers.
Sekaran, U., & Bougie, R. (2011). Research Methods for Business. Chichester: John Wiley & Sons Ltd.
Tauringana, V., & Clarke, S. (2000). The demand for external auditing: managerial share ownership, size, gearing and liquidity influences. Managerial Auditing Journal, 160-168.
Tuchtuitspraken. (2014, Februari 27). Opgehaald van Instituut van de Bedrijfsrevisoren: https://www.ibr-ire.be/nl/het_beroep/publiek_toezicht/tuchtuitspraken/P…
Van de Velde, L., & De Beelde, I. (2009). Audit- and non-audit fees and company characteristics in Belgium.
Van Hulle, K. (1997). De rol, het statuut en de aansprakelijkheid van de wettelijke rekeningcontroleur in de Europese Unie. Opgehaald van Instituut van de Bedrijfsrevisoren: http://www.ibr-ire.be/nl/publicaties/afgesloten_reeksen/ibr_studies/Doc…
Van Hulle, K., Lybaert, N., & Maes, J. (2010). Handboek boekhoud- en jaarrekeningrecht. Brugge: die Keure.
Vander Bauwhede, H., & Willekens, M. (2004). Evidence on (the Lack of) Audit-quality Differentiation in the Private Client Segment of the Belgian Audit Market. European Accounting Review, 13, 501-522.
vander Linden, M., Vanderstappen, E., Pauwels, P., & Vincke , J. P. (2004). De vennootschap en haar commissaris praktische toepassingsgevallen. Opgeroepen op oktober 8, 2013, van Website van IBR.
Verrijssen, L. (2014, Maart 10). (J. Vanduffel, Interviewer)
Willekens, M. (1995). Economic aspects of audit regulation and auditor liability. The European Accounting Review, 765-767.
Willekens, M. (2008). De toegevoegde waarde van de audit. Brugge: die Keure.
Willekens, M., & Achmadi, C. (2003). Pricing and supplier concentration in the privat client segment of the audit market: Market power or competition? The International Journal of Accounting, 431-455.
Willekens, M., Steele, A., & Miltz, D. (1996). Audit Standards and Auditor Liability: A Theoretical Model. Accounting and business Research, 249-264.
Willems, K. (2013). Effect van een auditwissel op de auditvertraging.
Zang, L., Pawlicki, A. R., McQuilken, D., & Titera, W. R. (2012). The AICPA Assuranc Services Executive Committee Emerging Assurance Technologies Task Force: The Audit Data Standards (ADS) Initiative. Journal of Information Systems, 26, 199-205.