WOI in België: het dagelijks leven in Limburg en omstreken

Sarah Gelaesen
Persbericht

WOI in België: het dagelijks leven in Limburg en omstreken

De Eerste Wereldoorlog. Een onderwerp waar reeds veel over geschreven is en die hoeveelheid zou, naar aanleiding van de honderdste verjaardag, alleen maar toenemen. Toch wilde ik een ander werk neerzetten, dan de meeste boeken, verslagen en eindwerken die dit onderwerp behandelen. Door enkele werken te raadplegen en selectief te werk te gaan, kwam ik tot het dagelijks leven. Wat hield de kleine man, vrouwen en kinderen bezig in de periode '14 -'18? Hoe slaagden zij erin om hun gezin staande te houden in deze Groote Oorlog?

Bij de woorden ‘het dagelijks leven’ denkt men aan dialecten, grootmoeders recepten, humor, oude kaartspelletjes, paard en kar, de eerste winkels in de dorpsstraat, maar ook aan alcoholisme, roddelen over de buurvrouw, concurrentie tussen de twee bakkers in het dorp… Een te uitgebreide werkelijkheid om volledig te beschrijven. Iemand met een nostalgische kijk naar het verleden zal het dagelijks leven ook helemaal anders interpreteren dan een vooruitkijkend persoon. Ik heb mij daarom toegespitst op enkele, voor de hand liggende, thema’s.

Ik begin mijn eindwerk met een korte uiteenzetting van het verloop van WOI in Limburg. Daarna ga ik dieper in op enkele Limburgse verhalen, die mij persoonlijk meteen hebben aangesproken tijdens het lezen. Ik ga verder met het bespreken van de klederdracht in het begin van de twintigste eeuw. Ook voeding, een onderwerp, dat zeker de nodige vragen zal oproepen bij de lezer, wordt uitvoerig besproken. Ik stelde mij dan ook de vraag of er sprake was van hongersnood in België tijdens WOI en ging op onderzoek uit. Hier vloeide meteen het volgende punt uit voort, ziektes. De meest voorkomende ziektes, hun symptomen en de behandeling werden uitgeschreven. Aangezien ik, als toekomstig leerkracht, de nodige interesse heb in het onderwijs, bleef ook dit onderwerp niet onbesproken. Ik heb me verdiept in het onderwijs, zowel in bezet, als in onbezet België. Uiteindelijk wordt ook aangehaald wat de kinderen, maar ook volwassenen, deden in hun vrije tijd. Al deze bevindingen heb ik aangesterkt met getuigenissen van oorlogskinderen.

Het bekomen resultaat werd uitgewerkt in een didactisch luik. Ik koos ervoor mijn didactisch luik op te stellen voor leerlingen van de eerste graad secundair onderwijs. Zij horen deze leerstof, volgens het leerplan, niet te behandelen. Toch vind ik dat ook deze leerlingen, zeker naar aanleiding van de honderdste verjaardag, moeten weten wat er zich heeft afgespeeld in België tijdens de periode ’14-’18. Meer zelfs, hoe leefden en overleefden hun leeftijdsgenoten? Dit alles ontdekken zij door met de hele klas een workshop te volgen. Door zelf te exploreren en constateren bekomen de leerlingen een pakketje kennis, vaardigheden en attitudes die betrekking hebben op de Eerste Wereldoorlog.  

Veel leesplezier! 

Bibliografie

Literatuurlijst

1. Internet

ADMIN, "Vlektyfus", Medische vragen, 10 april 2014, (internet, www.medischevragen.com/vlektyfus.html)

BETTINA, “Hoe de mode kan veranderen 1900-1930”, Bettina schrijft, 12 april 2014, (internet, http://bettinaschrijft.blogspot.be/2012/09/hoe-de-mode-kan-veranderen-1…)

BROOS, J., “De dodendraad in twintig vragen”, Dodendraad, 23 mei 2014, (internet, http://www.dodendraad.org/index.php/teksten3/algemene-geschiedenis)

BROOS, J., “Em. Prof. Dr. Alex Vanneste”, Dodendraad, 23 mei 2014, (internet, http://dodendraad.org/index.php/boek/auteurs/57-em-prof-dr-alex-vanneste)

CONRADS, M., “Kleding 1914-1919: Eerste Wereldoorlog”, Kledingstijlen van eind 19de eeuw en 20ste eeuw: 1890-1980, 12 april 2014, (internet,  http://www.cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/i000658.html)

DEBROUWER, K., "De loopgraven", Tijdmachine, 22 april 2014, (internet, www.members.home.nl/keesdebrouwer/eerste_wereldoorlog/03_de_loopgraven…)

JAY, “Chanel: Gabrielle Coco Chanel”, Gabrielle Coco Chanel, 12 april 2014, (internet, http://visionaryartistrymag.com/2011/01/chanel/)

MECKING, E., "Spaanse griep en Eerste Wereldoorlog", Wereldoorlog 14-18, 10 april 2014, (internet, www.wereldoorlog1418.nl/spaanse%20griep/#01)

PROVOOST, A., “Anna, enfant de l’Yser”, Anne Provoost, 17 mei 2014, (internet, http://www.anneprovoost.be/nl/index.php/Main/DeBoot)

VAN DAMME, W., “De slag om Dendermonde van september 1914, Willy Van Damme’s weblog, 3 juni 2014, (internet, http://willyvandamme.wordpress.com/2014/01/)

VDG, S., “Schurftmijt”, Wikipedia, 10 april 2014, (internet, http://nl.wikipedia.org/wiki/Schurftmijt)

WANNEE, E., "Schurft (mens)”, Wikipedia, 10 april 2014, (internet, www.nl.wikipedia.org/wiki/Schurft_(mens))

..., "Hoeveel slachtoffers maakte de Spaanse griep in België?", De Standaard, 10 april 2014, (internet, www.standaard.be/cnt/9d29ojal)

http://nl.wikipedia.org/wiki/Kleerluis. Geraadpleegd op 23 mei 2014.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Emile_Francqui. Geraadpleegd op 23 mei 2014.

http://roosenboom.jouwweb.be/de-groote-oorlog-in-hasselt. Geraadpleegd op 23 mei 2014.

http://en.wikipedia.org/wiki/Gavrilo_Princip. Geraadpleegd op 23 mei 2014.

http://www.geheugenvannederland.nl/. Geraadpleegd op 2 juni 2014.

http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art&art_id=1781. Geraadpleegd op 4 juni 2014.

http://experiencesonthewesternfront.weebly.com/index.html). Geraadpleegd op 23 mei 2014.

http://www.huidziekten.nl/. Geraadpleegd op 23 mei 2014.

http://www.fotoleren.nl/component/bronnenbank/?view=bronnen&tmpl=iframe…. Geraadpleegd op 4 juni 2014.

2. Boeken

CHIELENS, W., De kijkkast van Kobe, Hasselt-Amsterdam, Clavis Uitgeverij, 2006, 93 pagina’s.

DELBECKE, J., e.a., Kinderen in de Eerste Wereldoorlog, Tielt, Uitgeverij Lannoo nv, 2000, 240 pagina’s.

GILISSEN, T., OORLOG in Wimmertingen, Wimmertingen, Werkgroep W700, 2012, 128 pagina’s.

GOOSSENS, E., e.a., Alken; Tussen mammoet en computer, Alken,

Gemeentebestuur Alken, 1994, 283 pagina’s.

HELSEN, J., e.a., 2000 jaar Tongeren, Hasselt, Uitgeverij Concentra, 1988, 238 pagina’s.

NATH, G., e.a., 14-18 van dichtbij, Leuven, Uitgeverij Acco, 2012, 235 pagina’s.

NATH, G., Brood willen we hebben!, Antwerpen, Uitgeverij Manteau, 2013, 316 pagina’s.

NATH, G., Voedselschaarste en voedselbedeling, tactieken en strategieën, Gent, Universiteit Gent, 2011, 266 pagina’s.

VANOUTRIVE, P., De allerlaatste getuigen van WOI, Tielt, Uitgeverij Lannoo, 2011, 332 pagina’s.

VANTHUYNE, H., De dag dat cavalerie voor ’t laatst storm reed, Halen, Museum Slag der Zilveren, 1984, 124 pagina’s.

VAN THUYNE, D., 1914; De Duitsers komen, Tielt, Uitgeverij Lannoo nv, 2010, 216 pagina’s.

VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS, Geschiedenis eerste graad, Brussel, VVKSO, 2009, 40 pagina’s.

3. Documentaires

VRT-project ’14-’18, 2013-2014, De allerlaatste getuigen, België, De redactie, 6 afleveringen.

4. Lijst afbeeldingen

Afbeelding 1: Kroonprins Frans Ferdinand met zijn familie (http://www.fotoleren.nl/component/bronnenbank/?view=bronnen&tmpl=iframe…. Geraadpleegd op 4 juni 2014.)

Afbeelding 2: Gavrillo Princip (1894-1918) (http://en.wikipedia.org/wiki/Gavrilo_Princip. Geraadpleegd op 23 mei 2014.)

Afbeelding 3: Schlieffenplan (VAN DAMME, W., “De slag om Dendermonde van september 1914, Willy Van Damme’s weblog, 3 juni 2014, (internet, http://willyvandamme.wordpress.com/2014/01/)

Afbeelding 4: Luitenant-generaal de Witte overhandigt het vaandel aan kolonel Xhardez (http://roosenboom.jouwweb.be/de-groote-oorlog-in-hasselt. Geraadpleegd op 23 mei 2014.)

Afbeelding 5: Manschappen en paarden rusten uit (http://roosenboom.jouwweb.be/de-groote-oorlog-in-hasselt. Geraadpleegd op 23 mei 2014.)

Afbeelding 6: Parade van de Belgische troepen op de Grote Markt in Tongeren (HELSEN, J., e.a., 2000 jaar Tongeren, Hasselt, Uitgeverij Concentra, 1988, 238 pagina’s.)

Afbeelding 7: Schouwing van het Duitse leger op de Grote Markt te Tongeren (1914) (HELSEN, J., e.a., 2000 jaar Tongeren, Hasselt, Uitgeverij Concentra, 1988, 238 pagina’s.)

Afbeelding 8: Laatste bladzijde uit de akte van schenking aan gemeente Alken (GOOSSENS, E., e.a., Alken; Tussen mammoet en computer, Alken,

Gemeentebestuur Alken, 1994, 283 pagina’s.)

Afbeelding 9: Aankondiging in Het Belang van Limburg (GILISSEN, T., OORLOG in Wimmertingen, Wimmertingen, Werkgroep W700, 2012, 128 pagina’s.)

Afbeelding 10: Oude pastorij (GILISSEN, T., OORLOG in Wimmertingen, Wimmertingen, Werkgroep W700, 2012, 128 pagina’s.)

Afbeelding 11: Huis van Leo Blokken (GILISSEN, T., OORLOG in Wimmertingen, Wimmertingen, Werkgroep W700, 2012, 128 pagina’s.)

Afbeelding 12: De dodendraad (BROOS, J., “De dodendraad in twintig vragen”, Dodendraad, 23 mei 2014, (internet, http://www.dodendraad.org/index.php/teksten3/algemene-geschiedenis))

Afbeelding 13: Opbouw dodendraad (BROOS, J., “De dodendraad in twintig vragen”, Dodendraad, 23 mei 2014, (internet, http://www.dodendraad.org/index.php/teksten3/algemene-geschiedenis))

Afbeelding 14: Opbouw dodendraad (BROOS, J., “De dodendraad in twintig vragen”, Dodendraad, 23 mei 2014, (internet, http://www.dodendraad.org/index.php/teksten3/algemene-geschiedenis))

Afbeelding 15: Wit waarschuwingsbordje (BROOS, J., “De dodendraad in twintig vragen”, Dodendraad, 23 mei 2014, (internet, http://www.dodendraad.org/index.php/teksten3/algemene-geschiedenis))

Afbeelding 16: Passierschein of toestemmingsdocument (BROOS, J., “De dodendraad in twintig vragen”, Dodendraad, 23 mei 2014, (internet, http://www.dodendraad.org/index.php/teksten3/algemene-geschiedenis))

Afbeelding 17: Passeursraam (BROOS, J., “De dodendraad in twintig vragen”, Dodendraad, 23 mei 2014, (internet, http://www.dodendraad.org/index.php/teksten3/algemene-geschiedenis))

Afbeelding 18: Slachtoffer van de dodendraad (BROOS, J., “De dodendraad in twintig vragen”, Dodendraad, 23 mei 2014, (internet, http://www.dodendraad.org/index.php/teksten3/algemene-geschiedenis))

Afbeelding 19: Slachtoffer van de dodendraad (BROOS, J., “De dodendraad in twintig vragen”, Dodendraad, 23 mei 2014, (internet, http://www.dodendraad.org/index.php/teksten3/algemene-geschiedenis))

Afbeelding 20: Dina vanden Heuvel (*1909) (VANOUTRIVE, P., De allerlaatste getuigen van WOI, Tielt, Uitgeverij Lannoo, 2011, 332 pagina’s.)

Afbeelding 21: Lieza Huybrechts (*1909) (VANOUTRIVE, P., De allerlaatste getuigen van WOI, Tielt, Uitgeverij Lannoo, 2011, 332 pagina’s.)

Afbeelding 22: Mariette De Geeter (*1911) (VANOUTRIVE, P., De allerlaatste getuigen van WOI, Tielt, Uitgeverij Lannoo, 2011, 332 pagina’s.)

Afbeelding 23: Strompelrok (CONRADS, M., “Kleding 1914-1919: Eerste Wereldoorlog”, Kledingstijlen van eind 19de eeuw en 20ste eeuw: 1890-1980, 12 april 2014, (internet,  http://www.cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/i000658.html))

Afbeelding 24: Kostuum voor de man (CONRADS, M., “Kleding 1914-1919: Eerste Wereldoorlog”, Kledingstijlen van eind 19de eeuw en 20ste eeuw: 1890-1980, 12 april 2014, (internet,  http://www.cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/i000658.html))

Afbeelding 25: Gabrielle Bonheur ‘Coco’ Chanel (1883-1971) (JAY, “Chanel: Gabrielle Coco Chanel”, Gabrielle Coco Chanel, 12 april 2014, (internet, http://visionaryartistrymag.com/2011/01/chanel/))

Afbeelding 26: Japon (1916) (CONRADS, M., “Kleding 1914-1919: Eerste Wereldoorlog”, Kledingstijlen van eind 19de eeuw en 20ste eeuw: 1890-1980, 12 april 2014, (internet,  http://www.cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/i000658.html))

Afbeelding 27: Avondjapon (1918) (CONRADS, M., “Kleding 1914-1919: Eerste Wereldoorlog”, Kledingstijlen van eind 19de eeuw en 20ste eeuw: 1890-1980, 12 april 2014, (internet,  http://www.cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/i000658.html))

Afbeelding 28: Tweekleurige schoenen (1916) (CONRADS, M., “Kleding 1914-1919: Eerste Wereldoorlog”, Kledingstijlen van eind 19de eeuw en 20ste eeuw: 1890-1980, 12 april 2014, (internet,  http://www.cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/i000658.html))

Afbeelding 29: Vrouwenjapon (1921) (CONRADS, M., “Kleding 1914-1919: Eerste Wereldoorlog”, Kledingstijlen van eind 19de eeuw en 20ste eeuw: 1890-1980, 12 april 2014, (internet,  http://www.cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/i000658.html))

Afbeelding 30: Emile Francqui (1863-1935) (http://nl.wikipedia.org/wiki/Emile_Francqui. Geraadpleegd op 23 mei 2014.)

Afbeelding 31: Een kleerluis (http://nl.wikipedia.org/wiki/Kleerluis. Geraadpleegd op 23 mei 2014.)

Afbeelding 32: Een schurftmijt (VDG, S., “Schurftmijt”, Wikipedia, 10 april 2014, (internet, http://nl.wikipedia.org/wiki/Schurftmijt))

Afbeelding 33: Loopgravenvoeten (http://www.huidziekten.nl/. Geraadpleegd op 23 mei 2014.)

Afbeelding 34: Shellshock (http://experiencesonthewesternfront.weebly.com/index.html). Geraadpleegd op 23 mei 2014.)

Afbeelding 35: Rachel D’Haene (*1909) (VANOUTRIVE, P., De allerlaatste getuigen van WOI, Tielt, Uitgeverij Lannoo, 2011, 332 pagina’s.)

Afbeelding 36: Bertha Kempeneers (*1909) (VANOUTRIVE, P., De allerlaatste getuigen van WOI, Tielt, Uitgeverij Lannoo, 2011, 332 pagina’s.)

Afbeelding 37: Justina Bel (*1913) (VANOUTRIVE, P., De allerlaatste getuigen van WOI, Tielt, Uitgeverij Lannoo, 2011, 332 pagina’s.)

Afbeelding 38: Jongensklas Alken (1918) (GOOSSENS, E., e.a., Alken; Tussen mammoet en computer, Alken, Gemeentebestuur Alken, 1994, 283 pagina’s.)

Afbeelding 39: Meisjesklas Alken (1918) (GOOSSENS, E., e.a., Alken; Tussen mammoet en computer, Alken, Gemeentebestuur Alken, 1994, 283 pagina’s.)

Afbeelding 40: Lieza Huybrechts (*1909) (VANOUTRIVE, P., De allerlaatste getuigen van WOI, Tielt, Uitgeverij Lannoo, 2011, 332 pagina’s.)

Tabel 1: Prijs van aardappelen doorheen de oorlogsjaren (NATH, G., e.a., 14-18 van dichtbij, Leuven, Uitgeverij Acco, 2012, 235 pagina’s.)

 

Universiteit of Hogeschool
Professionele Bachelor Lerarenopleiding Secundair Onderwijs Geschiedenis & Nederlands
Publicatiejaar
2014
Promotor(en)
NB
Kernwoorden
Share this on: