Commerciële BDSM: Geregeld geweld?
Commerciële BDSM: geregeld geweld?
Bitter Sweet Love
To slap you,
Is to touch you.
Scream for mercy.
Beg for more.
To bite you
is to kiss you.
Tied and tethered,
On the floor.
To loath you,
Is to love you.
Pretty princess.
Dirty whore.
~ Michel Faudet
De dag van vandaag hangt er nog altijd een negatieve connotatie vast aan wat BDSM eigenlijk is. In de volksmond wordt vaak verkeerdelijk gebruik gemaakt van de afkorting SM, wat staat voor sadisme en masochisme. Dit geeft al meteen een gewelddadiger karakter weer dan waar BDSM in zijn geheel voor staat, Bondage & Discipline, Dominance & Submission, Sadism & Masochism. BDSM is dus veel meer dan enkel slagen en verwondingen.
Weg met de misverstanden
Zoals in voorgaand gedicht wordt aangehaald is BDSM een normaal liefdes- of seksspel dat zich op een andere manier uit dan gebruikelijk is voor de meeste mensen. Bij BDSM moet er niet altijd sprake zijn van een liefdesrelatie, het is voor velen ook een manier om te ontsnappen aan een snel-tempo maatschappij. Hoewel the American dream een gegeven is van de Westerse wereld, kan gesteld worden dat er ook hier bij ons vaak hoge verwachtingen worden gesteld. Om positief te blijven functioneren binnen deze samenleving, is het dan ook aan te raden om zichzelf even terug te trekken om even tot rust te komen. BDSM geeft deze rust, deze ontsnapping voor sommige mensen. Daarbij kan men zichzelf zijn, tot inkeer komen en ontsnappen aan de dagelijkse sleur.
BDSM-relaties kunnen verschillende vormen aannemen. Zo kan er een relatie ontstaan tussen twee geliefden of gaat men op zoek naar een BDSM-partner buiten de relatie. Men kan 24/7 spelen of men kan kiezen voor een meer sporadische ontsnapping. Hoe dan ook wordt BDSM voornamelijk gekenmerkt door vrijwilligheid en vertrouwen. Hierdoor kan gesteld worden dat verstandige BDSM-beleving geen enkele vorm van ongewenst geweld omvat. Het is diezelfde maatschappij met grote verwachtingen, die BDSM verbiedt en als gewelddadig bestraft. Dit maakt het moeilijk om als commerciële uitbater een BDSM-zaak op te starten omdat men dan gestraft kan worden voor 'aanzetten tot geweld'. Dit is juist het punt waar de maatschappij een grote fout maakt.
Maatschappij maakt BDSM gewelddadig
Doordat er nog altijd een strafrechtelijke kwalificatie wordt gegeven aan BDSM, zijn mensen meer geneigd om BDSM-gerelateerde handelingen in het geheim te doen. Hier zit het probleem. Men gaat contacten aangaan via het internet en afspreken op afgelegen plaatsen; het is juist daar waar de grens van vrijwilligheid en vertrouwen regelmatig wordt overschreden en de stap naar geweld ontstaat. Of na het lezen van de trilogie Fifty shades of grey begint het te kriebelen om zelf eens te experimenteren en het gaat mis. Men gebruikt verkeerd materiaal, verkeerde technieken, gaat onvoorbereid en slecht geïnformeerd aan de slag … en de partner belandt in het ziekenhuis.
Daarom is het belangrijk dat de strafrechtelijke kwalificatie wordt genuanceerd en dat de mogelijkheid tot zelfregulering zijn intrede vindt. De commerciële sector hecht zeer veel belang aan veiligheid, wat ze ook wil overbrengen op zowel sympathisanten als gevorderden. Zij bieden een veilige omgeving, waar BDSM'ers hun spel kunnen komen spelen. Zij organiseren workshops om de juiste technieken aan te leren en de juiste materialen voor te stellen. He belangrijkste aspect van het BDSM gebeuren is de sociale controle, voornamelijk als men nog in een leerperiode zit. Men mag dan wel toestemming geven en vertrouwen hebben, er is altijd een kans dat er iets fout loopt. Door de openbaarheid van deze commerciële gebeurtenissen, kan men elkaar in het oog houden. Zo kan erop gelet worden dat de juiste technieken worden gebruikt en dat het stopwoord wordt gebruikt én nageleefd. Dit moet zeker niet negatief aanzien worden, alsof iedereen elkaar alleen maar gaat controleren. Dit kan ook als een verruiming werken, om nieuwe ideeën op te doen. Daarom is het zo fout om BDSM, maar voornamelijk het commerciële circuit, te bestraffen. Het zorgt namelijk voor een veilige omgeving, een veilige ontsnapping wanneer het leven weer wat te druk wordt. Het geeft mensen de kans en vrijheid om zichzelf te ontdekken en te genieten. Wat is hier strafbaar aan? Het grootste gevaar schuilt zich in de strafrechtelijke kwalificatie, waardoor er afschuw komt. Hierdoor zonderen mensen zich af en loopt het fout. Het is toch de bedoeling van de maatschappij om ervoor te zorgen dat mensen een hoger welzijn bereiken. Dus waarom gaat men dit afstraffen?
Verstandige BDSM-beleving is geen geweld, verre van. Er bestaat ook geen exacte term om uit te drukken wat het wel inhoudt. We kunnen zeggen dat het voor de één een spel is, voor de ander een manier van leven, of een manier van houden van, of gewoon een vorm van ontsnapping. BDSM is voor iedereen verschillend, maar voor de mensen die ik gesproken heb, is het een manier om tot intens geluk te komen. Dat moet men niet bestraffen, maar juist omarmen. Ieder mens is uniek.
Bibliografie
Rechtspraak
Hof van Beroep Antwerpen (eerste kamer) 30 september 1997, R.W., 1997-98
Boeken
American Psychiatric Association (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders [DSM-IV-TR]. Washington, DC: American Psychiatric Association.
Ankaert, E. (2012). Rechtshandhaving en medische beroepsuitoefening. Evaluatie van de sociaal- en tuchtrechtelijke handhaving betreffende de individuele gezondheidszorgverstrekking. Brugge: die Keure printing & publishing.
Baarda, D.B., Goede, M.P.M., De & Teunissen, J. (1997). Kwalitatief onderzoek: praktische handleiding voor het opzetten en uitvoeren van kwalitatief onderzoek. Houten: Stenfert Kroese.
Barker, M., Iantaffi, A. & Gupta, C. (2007). Kinky clients, kinky counselling? The challenges and potentials of BDSM. In L. Moon (Red.) Feeling queer or queer feelings: Radical Approaches to Counselling Sex, Sexualities and Genders. Londen: Routledge, pp. 106- 124.
Beckmann, A. (2009). The Social Construction of Sexuality and Perversion: Deconstructing Sadomasochism. Londen: Palgrave Macmillan.
Brewis, J. & Linstead, S. (2000). Sex, work and sex work: eroticizing organization. Londen: New York: Routledge.
Dancer, P. L., Kleinplatz, P. & Moser, C. (2006). 24/7 SM Slavery. In P. Kleinplatz & C. Moser (Reds). Sadomasochism: Powerful Pleasures. New York: Haworth, pp. 81-101.
Decorte, T. & Zaitch, D. (2010). Kwalitatieve methoden en technieken in de criminologie. Leuven: Acco.
Driel, M., Van (1989). Zelfregulering: hoog opspelen of thuisblijven. Deventer: Kluwer.
Easton, D. & Hardy, J.W. (2003). The new Topping Book. Verenigde Staten: Greenery Press.
Gebhard, P. (1969). Fetishism and Sadomasochism. In J. H. Masserman (Red.) Dynamics of deviant sexuality: scientific proceedings of the American Academy. New York: Grune & Stratton, pp. 71-80.
Heemelaar, M. (2008). Seksualiteit, intimiteit en hulpverlening. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Hijma, J., et al. (2010). Rechtshandeling en overeenkomst. Hoofddorp: Kluwer.
Holmes, R.M. & Holmes, S.T. (2002). Profiling violent crimes. Verenigde Staten: Sage Publications, Inc.
Howitt, D. & Cramer D. (2007). Methoden en technieken in de psychologie. Amsterdam: Pearson Education Benelux.
James, E. L. (2012a). Fifty shades of grey. Londen: Arrow Books.
James, E. L. (2012b). Fifty shades darker. Londen: Arrow Books.
James, E. L. (2012c). Fifty shades freed. Londen: Arrow Books.
Kamel, G.W.L. (1995). Leathersex: Meaningul Aspects of Gay Sadomasochism. In T.S. Weinberg (Red.), S&M: Studies in Dominance and Submission. New York: Promeheus, pp. 47-231.
Kleinplatz, P.J. & Moser, C. (2006). Sadomasochism: Powerful Pleasures. New York: Harrington Park Press.
Kruize P. & Gruter P. (2014). Aan handen en voeten gebonden: Mis(ver)standen rond BDSM- scenes en de toereikendheid van zorg en recht. Amsterdam: Multicopy.
Legros, R. (1959). Opzet. Brussel: Larcier.
Lewis, A. (2010). My Other Self: Sexual fantasies, fetishes and kinks. Australië: Book pal.
Mason, J.K. (1978). The pathology of violent injury, Londen: First published.
Mesdag, J. (2014). De Lijdzame Lust: SM in Vlanderen. Gent: Borgerhoff & Lamberigts.
O’Gorman, A. & Laenen, F. Vander (2010). Ethische aspecten van kwalitatief onderzoek. In T. Decorte en D. Zaitch (Red.), Kwalitatieve methoden en technieken in de criminologie. Leuven: Uitgeverij Acco, pp. 532-555.
Ortmann, D.M. & Sprott, R.A. (2013). Sexual Outsiders: Understanding BDSM Sexualities and Communities, Plymouth: Rowmann & Littlefield Publishers, Inc.
Plochg, T. & Van Zwieten, M.C.B. (2007). Kwalitatief onderzoek. In Plochg, T., Juttmann, R.E., Klazinga, N.S. & J.P. Mackenbach (Red.), Handboek voor gezondheidszorgonderzoek. Loghum: Bohn Stafleu.
Plooy, G.M. Du (1995). Introduction to Communication. Ndabeni Western Cape: The Rustica press.
Rubin, G. (1984). Thinking Sex: Notes for a Radical Theory on the Politics of Sexuality. In C. Vance (Red.) Pleasure and Danger: Exploring Female Sexuality. Londen: Routledge, pp. 267-319.
Sebastianus (z.d.). Ik wil je beheersen: Een leidraad voor mensen die (BD)SM-behoeften in zichzelf ontdekken. Antwerpen: Triskeleon.
Visser, D. (1986). Met genoegen minder nemen: aspecten van sado-masochisme. Schoten: Westland nv.
Von Sacher-Masoch, L. & Macleod, C. (2004). Venus in furs. Verenigde Staten: Barnes & Noble publishing.
Weinberg, T. & Kamel, L. (1983). S and M: studies in sadomasochism. New York: Prometheus Books.
Weiss, M. (2011). Techniques of Pleasure: BDSM and the Circuits of Sexuality. Verenigde Staten: Duke University Press.
West, D.J. (1987). Sexual crimes and confrontations: a study of victims and offenders. Engeland: Gower Publishing Company Limited.
Wester, F. (1991). Strategieën voor kwalitatief onderzoek. Muiderberg: Coutinho.
Wiersma, D. (1956). Ontmoetingen tussen Themis en Aesculaap. Leiden: Tuta sub aegide pallas EJB.
Wyngeart, C. Van den. (2011). Strafrecht en strafprocesrecht in hoofdlijnen. Antwerpen: Maklu.
Artikels
Alison, L., Santtila. P., Sandnabba, N. K. & Nordling, N. (2001). Sadomasochistically Oriented Behavior: Diversity in Practice and Meaning, Archives of Sexual Behavior, (30) 1, pp. 1-12.
Barret, J. (z.d.).You’ve Made Mistress Very, Very Angry: Displeasure and Pleasure in Media representations of BDSM, skin two, 57, pp. 1-27.
Bernstein, L. (1992). The New Law Merchant: Private Commercial Law in the United States, Legal Studies, 21, pp.115.
Black, J. (2001). Decentering regulation: understanding the role of regulation and self- regulation in a "post-regulatory" world, Current Legal Problems, (54) 1. pp. 103-146.
Braithwaite, J. (1982). Enforced self-regulation: a new strategy for corporate crime control, Michigan Law Review, (80) 1466, pp. 1466-1507.
Brockman, J. (1998). Fortunate enough to obtain and keep the title of profession: Self- regulating organizations and the enforcement of professional monopolies, Canadian Public Administration, (41) 4, pp. 587-621.
Caldwell, L. L. (2005). Leisure and health: Why is leisure therapeutic?, British Journal of Guidance & Counseling, (33) 1, pp. 7–26.
De Hert, P. & Gutwirth, S. (1998). Privacy, seksuele vrijheid en sadomasochisme, panopticon, 4, pp. 279-286.
DiCicco-Bloom, B. & Crabtree, B.F. (2006). The qualitative research interview, Medical education, 40, pp. 314-321.
Douglas, M. (1996). Cooperative Implementation of Federal Regulation, The Yale Journal on Regulation, (13) 535, pp. 537-601.
Doyle, M.W. (1986). Kant, Liberal Legacies, and Foreign Affairs, Philosophy & Public Affairs, (12) 3, pp. 205-2035.
Garvin, D.A. (1983). Can Industry Self-regulation work?, California Management Review, (25) 4, pp. 37-52.
Geist, M.A. (z.d.). Balanced budget legislation: an assasment of the recent canadian experiene, aangehaald in M. Priest, The Privatization of Regulation: Five Models of Self-Regulation, Ottawa Law Review, (29) 2, pp.233-302.
Gutwirth, S. & De Hert, P. (1998). Privacy, seksuele vrijheid en sadomasochisme, panopticon, 4, pp. 279-286.
Harviainen, T. J. (z.d.). Sadomasochist Role-Playing as Live-Action Role-Playing: A Trait- Descriptive Analysis, International Journal of Role-Playing, (1) 2, pp.59-70.
Hopkins, D.P. (1994). Rethinking Sadomasochism: Feminism, Interpretation, and Simulation, Hypatia, (9) 1, pp. 116-124.
Ijzendoorn, M.H., van & Miedema, S. (1986). De kwaliteit van kwalitatief onderzoek, Pedagogische studiën, 63, pp.498-505.
Kleemans, E.R., Korf, D.J. & Staring, R. (2008). Mensen van vlees en bloed. Kwalitatief onderzoek in de criminologie, Tijdschrift voor criminologie, (50) 4, pp. 323-336.
Langridge, D. & Butt, T. (2005). The Erotic Construction of Power Exchange, Journal of Constructivist Psychology, (18) 1, pp. 65-74.
Lerouge, JF. (2001). Internet Effective Rates: The Role of Self-Regulation, EDI Law Review, (8) 4, pp.197-208.
Lindemann, D. (2010). Will the Real Dominatrix Please Stand Up: Artistic Purity and Professionalism in the S&M Dungeon, Sociological Forum, (25) 3, pp. 588-606.
Lindemann, D.J. (2013). Health discourse and within-group stigma in professional BDSM, Social Science & Medicine, 99, pp.169-175.
MacLachlan, S. (1992). International Capital Markets Group, International Business Lawyer, (20) 5, pp. 240-242.
Mannell, R. C. (2007). Leisure, health and well-being, World Leisure, (49) 3, pp. 114–128.
Meepos, D. (2013). 50 shades of consent: re-defining the law’s treatment of sadomasochism, Southwestern law review, 43, pp. 97-120.
Pa, M. (2001). Beyond the Pleasure Principle: The Criminalization of Consensual Sadomasochistic Seks, Texas journal of Woman & the Law, 11, pp. 51-77.
Priest, M. (1998). The Privatization of Regulation: Five Models of Self-Regulation, Ottawa Law Review, (29) 2, pp.233-302.
Richters, J., De Visser, R.O., Rissel, C.E., Grulich, A.E. & Smith, A.M.A. (2008). Demographic and Psychosocial Features of Participants in Bondage and Discipline, “Sadomasochism” or Dominance and Submission (BDSM): Data from a National Survey, The Journal of Sexual Medicine, (5) 7, pp. 1660-1668.
Sandnabba, N. K., Santtila, P. & Nordling, N. (1999). Sexual Behavior and Social Adaptation Among Sadomasochistically-Oriented Males. Journal of Sex Research, (36) 3, pp.273- 282.
Sapido (2014). Dank U Meesteres: BDSM in porno, Magazine More Than Kink, (1) 1, pp. 28- 30.
Stiles, B. L., & Clark, R. E. (2011). BDSM: A subcultural analysis of sacrifices and delight, Deviant Behavior, (32) 2 , pp. 158–189.
Taylor, G. W., & Ussher, J. M. (2001). Making sense of S&M: A discourse analytic account, Sexualities, (4) 3, pp. 293–314.
Tyler, T. (2009). Legitimacy and Criminal Justice: The Benefits of Self-Regulation, Ohio State journal of Criminal Law, (7) 307, pp 307-359.
Tyler, T.R., Dienhart, J. & Thomas, T. (2007). The ethical commitment to compliance. California Management Review, 50, pp. 31-51.
Visser, D. (1984). Een verkennend onderzoek naar seksuele contacten van sadomasochistische mannen en vrouwen. Tijdschrift voor Seksuologie, (8) 4, 189-198.
Weinberg, S., Williams, C. J, Moser, C. (1984). The social constituents of sadomasochism, Social Problems, (31) 4, 379-389
Weinberg, T. S. (2006). Sadomasochism and the Social Sciences: A Review of the Sociological and Social Psychological Literature, Journal of Homosexuality, (50) 2, pp. 17-40.
Weiss, M.D. (2006). Mainstreaming kink: The politics of BDSM representation in U.S. popular media, Journal of Homosexuality, 50, pp. 103-131.
Wever (2014). Phee’s de sluiting – actualiteit, Magazine more than kink, (1) 1, pp. 4-9.
Williams, D.J. (2006). Different (Painful!) Strokes for Different Folks: A General Overview of Sexual Sadomasochism (SM) and its Diversity. Sexual Addiction & Compulsivity, (13), pp. 333-346.
Yost, M. R. (2010). Development and validation of the attitudes about sadomasochism scale. Journal of Sex Research, (47) 1, pp. 79-91.
Zwieten, M., Van & Willems, D. (2004). Methodologie van kwalitatief onderzoek: waardering van kwalitatief onderzoek, huisarts en wetenschap, (13) 47, pp. 631-635.
Niet-gepubliceerde bronnen
Bindel, J. & Kelly, L. (2003). A Crtitical Examination of Responses to Prostitution in Four Countries: Victoria, Australia; Ireland; The Netherlands; and Sweden, Child and Woman Abuse Studies Unit: London Metropolitan University.
Cowan, S. (2012). To Buy or Not to Buy? Vulnerability and the Criminalisation of Commercial BDSM. Feminist Legal Studies. Edinburgh: University of Edinburgh.
Decorte, T. (2014). Methoden van onderzoek: ontwerp en dataverzameling (syllabus). Gent: Academia Press.
Douglas, M. (1993). Federal agency use of audited self-regulation as a regulatory technique (rapport), Administrative Conference of the United States. Kentucky: University of College of Law.
Egan, K. (2007). Morality-based legislation is alive and well: why the law permits consent to body modification but not sadomasochistic sex. Albany: Albany Law School.
Eitmann, N. (z.d.). On sadomasochism: Taxonomies and Language, The Regulation of Sex, pp. 103-120.
Geens, K. (2014). Beleidsverklaring Justitie, Belgische Kamer van volksvertegenwoordigers, Doc 54 0020/018.
Harvard law review (2014). Nonbonding Bondage: Exploring the (extra)legal complexity of BDSM contracts, Sexuality, (128) 2.
Jenkins, R. (2001). Corporate Codes of Conduct: Self-regulation in a Global Economy (paper). Technology, Business and society, United Nations Research Institute for Social Development.
Jozifkova, E. (2013). Consensual Sadomasochistic Sex (BDSM): The Roots, the Risks, and the Distinctions Between BDSM and Violence, Curr Psychiatry Rep, DOI 10.1007/s11920-013-0392-1, New York: Springer.
Kularski, M.C. (2011). Social Construction of Sadomasochism and Fetishism, Women’s & Gender studies 6601.
Latzer, M., Just, N., Saurwein, F. & Slominski, P. (2003). Regulation Remixed: Institutional Change through Self and Co-Regulation in the Mediamatics Sector, Austrian Academy of Sciences, Research Unit For Institutional Change and European Integration (ICE), Vienna.
Manitoba (1994). Report on regulating professions and occupations (Rapport 84), Canadian Cataloguing in Publication Data, pp. 11-23.
Newmahr, S. (2010). Rethinking Kink: Sadomasochism as Serious Leisure, Qualitative Sociology, pp. 313-331.
Opstelten, I.W. (2015). Misstanden rond BDSM: melding, aangifte en vervolging, Ministerie van Veiligheid en Justitie, Den Haag.
Saelens, O. (2011-2012). Strafbaarstelling van SM (Masterproef), Faculteit rechtsgeleerdheid, Universiteit Gent.
Seeuws, J. (2012-2013). Meer dan vijftig tinten: Een exploratieve studie naar BDSM in Vlaanderen (Masterproef II), Gent: Universiteit Gent.
Shemtob, Z. (z.d.). The Joys of Pain: An Exploration of Gay BDSM in New York City, z.p.
Sullivan, M. & Jeffreys, S. (z.d.). Legalising prostitution is not the answer: the example of victoria, Australia, Coalition against trafficking in Woman: Australia.
Vandenhove, L., Meyer, M. De, Douifi, D. & Haegemen, E. (2002). Wetsvoorstel houdende reglementering van de prostitutie, Belgische Kamer van volksvertegenwoordigers.
Vannes, V. (1995). La negociation collective: une autorégulation régulée, in J. Dieux, L. Fagnart & D. Felsner, e.a. (Red). L’autorégulation. Brussel: Vrije Universiteit Brussel.
Williams, D.J. (2012). Unconventional Leisure and Career: Insight into the Work of Professional Dominatrices, Electronic Journal of Human Sexuality, (15), USA: Idaho State University.
Wilms, W. (z.d.). De botsing der systemen in het Belgische verbintenissenrecht. Naar een structurele analyse voor de ‘goede trouw’, pp. 9-27.
Wismeijer, A. A. J., Van Assen, M.A.L.M. (2013). Psychological Characteristics of BDSM Practitioners, International Society for Sexual Medicine. DOI: 10.1111/jsm.12192.
Audiovisuele bron
Hume, M. & Scoones, E. (2012). The Real 50 Shades [Documentaire]. Verenigde Staten.
Lezing
Seeuws, J. (24 februari 2015). Meer dan vijftig tinten: Een exploratieve studie naar BDSM in Vlaanderen, Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie vzw, Antwerpen: UZA.
Internetbronnen
BDSMcontracts (2013). A Guide to BDSM Contracts. Geraadpleegd op 8 mei 2015 via http://bdsmcontracts.org/.
BDSMVlaanderen (2015). BDSM etiquette, geraadpleegd op 9 mei 2015 via http://www.bdsmvlaanderen.be/wetiq.html.
BDSMzaken (2005). Algemeen BDSM forum: Langdurige opsluiting. Geraadpleegd op 12 april 2015 via http://www.bdsmzaken.nl/content/bzk-fbr-frm.asp?tabelid=9261.
BDSMzaken (2007). Algemeen BDSM forum: Onervaren brokkenmakers en spanningzoekers, Geraadpleegd op 8 mei 2015 via http://www.bdsmzaken.nl/content/bzk-fbr- frm.asp?tabelid=19958.
Donatien Alphonse François, count de Sade. (2014). Donatien Alphonse François, count de Sade. Geraadpleegd op 4 november 2014 via http://www.biography.com/people/marquis-de-sade- 9469078.
Evilmonk (2015). BDSM Manners & Traditions, geraadpleegd op 9 mei 2015 via http://www.evilmonk.org/a/manners.cfm.
Fetlife (2015). Kinky & populair. Geraadpleegd op 12 april 2015 via https://fetlife.com/explore/#/index.
Heuvelmans, J. (z.d.) SM-meesteressen alsnog naar strafrechter verwezen, Geraadpleegd op 15 april 2015 via http://www.politics.be/nieuws/5823/.
Ineedyoutoneedme (2015). BDSM etiquette: Submissive Etiquette, geraadpleegd op 9 mei 2015 via http://ineedyoutoneedme.com/category/bdsm-etiquette/.
JongBDSM (2015). Gedragscode op een bijeenkomst, Geraadpleegd op 8 mei 2015 via http://www.jongbdsm.be/chat/51-gedragscode.html.
Mertens, K. & Samyn, L. (2014). West-Vlaams koppel veroordeeld omdat ze thuis aan SM deden: “We zien elkaar doodgraag, maar voor justitie zijn we criminelen”. Geraadpleegd op 8 mei 2015 via http://www.hln.be/regio/nieuws-uit-anzegem/-we- zien-elkaar-doodgraag-maar-voor-justitie-zijn-we-criminelen-a2126358/.
Pilon, M. & Bilson, K. (2013). Seau Suffered from Brain Disease. Geraadpleegd op 8 mei 2015 via http://www.nytimes.com/2013/01/11/sports/football/junior-seau-suffered- from-brain-disease.html.
Slavin Jadira (z.d.). Leef en Gedragsregels, Geraadpleegd op 8 mei 2015 via http://www.slavinjadira.nl/leef-en-gedragsregels/.
SMvilla, (z.d). SM villa. Geraadpleegd op 8 december 2014 via http://www.sm-villa.com/.
SOJ (2015). Reciprocal organizations,Geraadpleegd op 9 mei 2015 via http://soj.org/reciprocal-organizations.
TES (2015a). Rules of Etiquette, Geraadpleegd op 8 mei 2015 via http://www.tes.org/main/about.php#rules.
TES (2015b). TES Organization, Geraadpleegd op 9 mei 2015 via http://www.tes.org/main/organization.php.
VSSM (2015). Algemene Ledenvergadering 2015, geraadpleegd op 9 mei 2015 via https://www.vssm.eu/.
Women’s aid (2015). Domestic violence (general). Geraadpleegd op 8 mei 2015 via http://www.womensaid.org.uk/domestic_violence_topic.asp?section=0001000100220 041
