Joost is 22, voelt zich goed in zijn vel, sport veel en probeert gezond te eten. Af en toe ervaart hij echter een hevige stekende pijn op de borst. Hij voelt dan hoe zijn hart bonkt in zijn keel en het lijkt alsof ademen hem tien keer zo veel moeite kost. Meestal gaat het snel over maar de laatste keer duurde het zo lang dat hij op spoed terecht kwam. De dokters verzekerden hem dat zijn hart kerngezond was maar zoals altijd was Joost er nog niet helemaal gerust in…
Velen ervaren het verhaal van Joost als herkenbaar. Als je het al hebt meegemaakt, zul je kunnen bevestigen dat het een nare en beangstigende ervaring is die voor onzekerheid zorgt. In de medische wereld wordt dit OBP (Onverklaarde Borstpijn) genoemd. Zij die het nog niet meemaakten hebben een grote kans om het alsnog te ondervinden: een vierde van de bevolking krijgt er wel eens mee te maken.
“Het komt wel goed”
Niettegenstaande de goede resultaten van onderzoeken, geven de patiënten met OBP vaak aan zich echt ziek te voelen, ongerust te zijn en zich niet zeker te voelen door de meestal vage aanbevelingen en opvolging. Bij sommige patiënten wordt er een onderliggende aandoening gevonden (zoals een klaplong, hyperventilatie of middelenmisbruik) maar meer dan 50 % van de patiënten op spoed met hartklachten of pijn op de borst krijgen geen specifieke diagnose. Dit zijn de OBP-patiënten.
Het is door de onzekerheid waarin zij zich bevinden dat er al snel een vicieuze cirkel kan ontstaan. Angstige patiënten kennen een aandachtsverschuiving in de richting van hun gewaarwordingen (pijn, hartkloppingen,… ) waardoor ze zich hier onbewust meer op gaan focussen. Deze focus doet de frequentie toenemen waarmee ze bepaalde dingen gaan voelen en zorgt dus op zijn beurt voor meer angst.
Patiënten met OBP mogen dan wel lichamelijk volledig gezond zijn, het alom bekende zinnetje ‘het komt wel goed, u mankeert niets’ is voor hen weinig hulpzaam.
Paniek
Betekent dit dan dat OBP nooit ernstig kan zijn? Dat is niet het geval, integendeel: studies wijzen uit dat er heel wat psychologische factoren gekoppeld zijn aan de problematiek van OBP. Zo blijkt 88 % van alle patiënten met onverklaarde borstpijn te lijden aan een onderliggende psychiatrische aandoening, waarvan paniekstoornissen de meest frequent voorkomende zijn. Opmerkelijk is wel dat slechts 6 % van die paniekstoornissen correct geïdentificeerd wordt op een spoedgevallendienst. Met andere woorden: 94 % blijft onder de radar.
Zonder een juiste en gerichte aanpak van zo’n stoornis dient de patiënt terug te vallen op diens eigen strategieën in een poging opnieuw controle te krijgen over angstgevoelens en lichamelijke sensaties. Deze strategieën kunnen echter zeer schadelijk zijn voor het individu. Het gaat bijvoorbeeld over het vermijden van bepaalde activiteiten, plaatsen (waar men eerder een aanval kreeg) of personen. Zo’n gedrag heeft een nefast effect op de sociale en mentale gezondheid van de patiënt en kan net zo hinderend zijn als een lichamelijke ziekte. ‘Gewoon paniek’ is dus geen goede stelling.
Bovendien heeft OBP de neiging om gemakkelijk naar een chronische vorm te evolueren. Heel wat patiënten ondervinden jaren na de eerste klachten nog dagelijks moeilijkheden.
Economische impact
Niet alleen de patiënt maar ook het volledige gezondheidszorgsysteem heeft baat bij een goede opsporing van de onderliggende aandoeningen van onverklaarde borstpijn. Aangezien OBP-patiënten vaak beroep doen op gespecialiseerde gezondheidszorg (zoals een spoeddienst, cardiologen, …) kunnen de kosten per patiënt flink oplopen. Een studie uit 2013 schatte de jaarlijkse kosten per OBP-patiënt op € 10 068.
Niet elk verhaal van OBP is even extreem maar elk verhaal verdient de nodige aandacht en zorg. Op die manier worden bepaalde vicieuze cirkels tijdig doorbroken, spaart de gezondheidszorg een significante kost uit en kan Joost blijven genieten van hetgeen hij het liefste doet.
Al-Ani, M., Mahmoud, A., Hamburger, R., & Winchester, D. (2015). Common non-cardiac contributions tot anginal pain: experience of emergency chest pain evaluation center. American College of Cardiology.
Arora, A., & Katzka, D. (2011). How do I Handle the Patient With Noncardiac Chest Pain? Clinical Gastroenterology and Hepatology, 295-304.
Arslanian-Engoren, C. (2009). Explicating Nurses' Cardiac Triage Decisions. Journal of Cardiovascular Nursing, 50-57.
Asbury, E., & Collins, P. (2005). Psychosocial Factors Associated with Noncardiac Chest Pain and Cardiac Syndrome X. Herz, 55-60.
Bass, C., & Mayou, R. (2002). Chest Pain. ABC of psychological medicine, 588-591.
Bautista, J., Fullerton, H., Briseno, M., Cui, H., & Fass, R. (2004). The effect of an empirical trial of high-dose lansoprazole on symptom response of patients with non-cardiac chest pain – a randomized, double-blind, placebo-controlled, crossover trial. Aliment Pharmacol Ther, 1123-1130.
Baylis, C., & Till, C. (2009). Interpretation of arterial blood gases. Critical Illness and Intensive Care II, 470-474.
BJN. (2012). What makes a good nurse? . British Journal of Nursing, 579.
Bunch, A., Carithers, C., & Leasure, A. (2014). Use of a 90-Minute Protocol to Evaluate Patients Presenting to the Emergency Department With Chest Pain. Dimensions of Critical Care Nursing , 194-200.
Buntinx, F., Knockaert, D., Bruyninckx, R., de Blaey, N., Aerts, M., Knottnerus, J., & Delooz, H. (2001). Chest pain in general practice or in the hospital emerency department: is it the same? Family Practice, 586-589.
Burgstaller, J., Jenni, B., Steurer, J., Held, U., & Wertli, M. (2014). Treatment Efficacy for Non-Cardiovascular Chest Pain: A Systematic Review and Meta-Analysis. PLoS ONE, 9(8).
Burillo-Putze, G., López, B., León, J., Sánchez, M., González, M., Rodriguez, A., . . . Mirò, O. (2009). Undisclosed cocaine use and chest pain in emergency departments of Spain. Scandinavian Journal of Trauma, Resuscitation and Emergency Medicine.
Byrne, J. (2014). Introducing a chest pain pathway in the emergency department to improve quality of care for patients with possible cardiac chest pain. Quality Improvement Reports .
Chambers, J., Marks, E., Knisley, L., & Hunter, M. (2012). Non-cardiac chest pain: time to extend the rapid access chest pain clinic? . The international Journal of Clinical Practice, 303-306.
Chambers, J., Marks, E., Russell, V., & Hunter, M. (2014). A multidisciplinary, biopsychosocial treatment for non-cardiac chest pain. The International Journal of Clinical Practice.
de Beurs, E., & van Widenfelt, B. (2005). Paniekstoornis en agorafobie. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
Dickman, R., Emmons, S., Cui, H., Sewell, J., Hernández, D., Esquivel, R., & Fass, R. (2005). The effect of a therapeutic trial of high-dose rabeprazole on symptom response of patients with non-cardiac chest pain: a randomized, double-blind, placebo-controlled, crossover trial. Aliment Pharmocol Ther, 547-555.
Diercks, D. (2009). Triage of Emergency Department Patients with Chest Pain: Where Should We Set the Bar? Annals of Emergency Medicine, 746-747.
Dumville, J., MacPherson, H., Griffith, K., Miles, J., & Lewin, R. (2007). Non-cardiac chest pain: a retrospective cohort study of patients who attended a Rapid Access Chest Pain Clinic. Family Practice Advance Access, 152-157.
Eken, C., Oktay, C., Bacanli, A., Gulen, B., Koparan, C., Ugras, S., & Cete, Y. (2007). Anxiety and depressive disorders in patients presenting with chest pain to the emergency department: a comparison between cardiac and non-cardiac origin. The Journal of Emergency Medicine, 144-150.
Ekwall, A., Gerdtz, M., & Manias, E. (2009). Anxiety as a factor influencing satisfaction with emergency department care: perspectives of accompanying persons. Journal of Clinical Nursing, 3489-3497.
Eslick, G., & Talley, N. (2008). Natural history and predictors of outcome for non-cardiac chest pain: a prospective 4-year cohort study. Neurogastroenterology and Motility, 989–997.
Eslick, G., Jones, M., & Talley, N. (2003). Non-cardiac chest pain: prevalence, risk factor, impact and consulting - a population-based study. Aliment Pharmacol Ther, 1115-1124.
Fam, A., & Smythe, H. (1985). Musculoskeletal chest wall pain. Canadian Medical Association Journal, 379 - 389.
Fass, R., & Achem, S. (2011). Noncardiac Chest Pain: Epidemiology, Natural Course and Pathogenesis. Journal of Neurogastroenterology and Motility, 110-123.
Fass, R., Fennetry, M., Ofman, J., Gralnek, I., Johnson, C., Camargo, E., & Sampliner, R. (1998). The Clinical and Economic Value of a Short Course of Omeprazole in Patients With Noncardiac Chest Pain. Gastroenterology, 42-49.
Foldes-Busque, G., Denis, I., Poitras, J., Fleet, R., Archambault, P., & Dionne, C. (2013). A prospective cohort study to refine and validate the Panic Screening Score for identifying panic attacks associated with unexplained chest pain in the emergency department. BMJ.
Foldes-Busque, G., Marchand, A., Chauny, J.-M., Poitras, J., Diodati, J., Denis, I., . . . Fleet, R. (2011). Unexplained chest pain in the ED: could it be panic? . The American Journal of Emergency Medicine, 743-751.
Ford, A., Suares, N., & Talley, N. (2011). Meta-analysis: the epidemiology of noncardiac chest pain in the community. Alimentary Pharmacology and Therapeutics, 172-180.
Frieling, T., Bergdoldt, G., Allescher, H., & Riemann, J. (2015). Chest pain - not always the heart! Clinical impact of gastrointestinal diseases in non-cardiac chest pain. Zeitschrift für Gastroenterologie, 120-124.
Gaunt, H. (2014). Is chest pain always an emergency? Nursing Practice, 12-14.
Görge, G., Grandt, D., & Häuser, W. (2014). Chronischer Brustschmerz. Der Schmerz 3, 282-288.
Hadlandsmyth, K., Rosenbaum, D., Craft, J., Gervino, E., & White, K. (2013). Health care utilization in patients with non-cardiac chest pain: A longitudinal analysis of chest pain, anxiety, and interoceptive fear. Psychol Health, 28(8), 849-861.
Hamer, H. P. (2006). Cardiac pain or panic disorder? Managing uncertainty in the emergency department. Nursing and Health Sciences, 8, 224-230.
Hershcovici, T., Achem, S., & Fass, R. (2012). Systematic review: the treatment of noncardiac chest pain. Alimentary Pharmacology and Therapeutics, 5-14.
Hicks, K., Cocks, K., Martin, B., Elton, P., MacNab, A., Colediffe, W., & Furze, G. (2014). An intervention to reassure patients about test results in rapid access chest pain clinic: a pilot randomised controlled trial. Cardiovascular Disorders.
Hiestand, B., & Smith, S. (2011). Cocaine Chest Pain: Between a (Crack) Rock and a Hard Place. Academy of Emergency Medicine, 68-71.
Huffman, J., & Pollack, M. (2003). Predicting panic disorder among patients with chest pain: An analysis of the literature. Psychosomatics, 222-236.
Hung, M., Hu, P., & Hung, M. (2014). Coronary Artery Spasm: Review and Update. International Journal of Medical Science, 1161-1171.
Jangland, E., Gunningberg, L., & Carlsson, M. (2009). Patients' and relatives' complaints about encounters and communication in health care: Evidence for quality improvement. Patients Education and Counseling, 199-204.
Jones, H., Cooper, P., Miller, V., Brooks, N., & Whorwell, P. (2006). Treatment of non-cardiac chest pain: a controlled trial of hypnotherapy. Neurogastroenterology, 1403-1408.
Jones, M. (2000). Evaluation of Noncardiac Chest Pain: Toward a Positive Diagnosis. Hospital Physician, 54-69.
Jonsbu, E., Dammen, T., Morken, G., & Martinsen, E. (2010). Patients with noncardiac chest pain and benign palpitations referred for cardiac outpatient investigation: a 6-month follow-up. General Hospital Psychiatry, 406-412.
Jonsbu, E., Martinsen, E., Morken, G., Moum, T., & Dammen, T. (2012). Illness perception among patients with chest pain and palpitations before and after negative cardiac evaluation. BioPsychoSocial Medicine, 6, 1-8.
Kaski, J. (2004). Pathophysiology and management of patients with chest pain and normal coronary arteriograms (cardiac syndrome X). Circulation, 568-572.
Kayaniyil, S., Ardern, C., Winstanley, J., Parsons, C., Brister, S., Oh, P., . . . Grace, S. (2009). Degree and Correlates of Cardiac Knowledge and Awareness among cardiac inpatients. Patient Educ Couns., 75(1), 99-107.
Keefe, F., Shelby, R., Somers, T., Varia, I., Blazing, M., Waters, S., . . . She, L. (2011). Effects of coping skills training and sertraline in patients with non-cardiac chest pain: A randomized controlled study. Pain, 730-741.
Keller, K., & Lemberg, L. (2003). The Cocaine-Abused Heart. American Journal of Critical Care, 562-566.
Kienzl, D., Prosch, H., Töpker, M., & Herold, C. (2012). Imaging of non-cardiac, non-traumatic causes of acute chest pain. European Journal of Radiology, 3669-3674.
LaSalvia, L., Nadkarni, P., & Bal, T. (2010). Chest Pain Triage in the Emergency Department: An Integrated Diagnostics Approach. Perspectives, 19-28.
Lindsell, C., Anatharaman, V., Diercks, D., Han, J., Hoekstra, J., Hollander, J., . . . Pollack, C. (2006). The Internet Tracking Registry of Acute Coronary Syndromes (i*trACS): A Multicenter Registry of Patients With Suspicion of Acute Coronary Syndromes Reported Using the Standardized Reporting Guidelines for Emergency Department Chest Pain Studies. American College of Emergency Physicians, 666-677.
Löwe, B., Gräfe, K., Zipfel, S., Spitzer, R., Herrmann-Lingen, C., Witte, S., & Herzog, W. (2003). Detecting panic disorder in medical and psychosomatic outpatients Comparative validation of the Hospital Anxiety and Depression Scale, the Patient Health Questionnaire, a screening question, and physicians' diagnosis. Journal of Psychosomatic Research, 515-519.
Maraj, S., Figueredo, V., & Morris, D. (2010). Cocaine and the Heart. Clinical Cardiology, 264-269.
Marchand, A., Belleville, G., Fleet, R., Dupuis, G., Bacon, S., Poitras, J., . . . Lavoie, K. (2012). Treatment of panic in chest pain patients from emergency departments: efficacy of different interventions focusing on panic management. General Hospital Psychiatry, 671-680.
McConaghy, J., & Oza, R. (2013). Outpatient Diagnosis of Acute Chest Pain in Adults. American Academy of Family Physicians, 87(3), 177-182.
Merkouris, A., Papathanassoglou, E., & Lemonidou, C. (2004). Evaluation of patient satisfaction with nursing care: quantitative or qualitative approach? . International Journal of Nursing Studies, 355-367.
Meuret, A., & Ritz, T. (2010). Hyperventilation in panic disorder and asthma: Empirical evidence and clinical strategies. International Journal of Psychophysiology, 68-79.
Mirams, L., Poliakoff, E., Brown, R., & Lloyd, D. (2013). Brief body-scan meditation practice improves somatosensory perceptual decision making. Consciousness and Cognition, 348-359.
Moser, D., Chung, M., McKinley, S., Riegel, B., An, K., Cherrington, C., . . . Garvin, B. (2003). Critical care nursing practice regarding patient anxiety assessment and management. Intensive and Critical Care Nursing, 276-288.
Mourad, G., Alwin, J., Strömberg, A., & Jaarsma, T. (2013). Societal costs of non-cardiac chest pain compared with ischemic heart disease - a longitudinal study. Health Services Research.
NICE. (2010). Chest pain of recent onset. British Journal of General Practice, 607-610.
Norr, A., Albanese, B., Oglesby, M., Allan, N., & Schmidt, N. (2014). Anxiety sensitivity and intolerance of uncertainty as potential risk factors for cyberchondria. Journal of Affective Disorders, 64-69.
Olatunji, B. O. (2009). Is Hypochondriasis an anxiety disorder? The British Journal of Psychiatry, 194, 481-482.
Oliva, P., Potts, D., & Pluss, R. (1973). Coronary arterial spasm in Prinzmetal angina. New England Journal of Medicine, 745-751.
Palsson, O. S. (2010). Heart-focused anxiety as a mediating variable in the treatment of non-cardiac chest pain by cognitive-behavioural and psychopharmacological treatment by paroxetine. Journal of Psychosomatic Research, 69, 237-239.
Papagiannis, A., Lazaridis, G., Zarogoulidis, K., Papaiwannou, A., Karavergou, A., Lampaki, S., . . . Zarogoulidis, P. (2015). Pneumothorax: an up to date “introduction”. Annals of Translational Medicine.
Petrie, K., Müller, J., Schirmbeck, F., Donkin, L., Broadbent, E., Ellis, C., . . . Rief, W. (2007). Effect of providing information about normal test results on patients’ reassurance: randomised controlled trial. British Medical Journal.
Quinn, T. (1997). Assessment of the patient with chest pain in the Accident and Emergency department. Accident and Emergency nursing, 5, 65-70.
Rakshit, R., & Caestecker, J. (2008). The patient with non-cardiac chest pain. Acute Care, 279-283.
Repasky, T. (2005). A Frequently Used and Revised Emergency Department Chest Pain Pathway. Journal of Emergency Nursing, 368-370.
RØysland, I., Dysvik, E., Furnes, B., & Friberg, F. (2013). Exploring the information needs of patients with unexplained chest pain. Patient Preference and Adherence, 915-923.
Ruigómez, A., Massó-González, E., Johansson, S., Wallander, M.-A., & García-Rodríguez, L. (2009). Chest pain without established ischaemic heart disease in primary care patients. Britisch Journal of General Practice, 78-86.
Sanz, J. (2014). Recomendaciones para la utilización de la adaptación española del Inventario de Ansiedad de Beck (BAI) en la práctica clínica. Clínica y Salud, 39-48.
Schroeder, S., Gerlach, A., Achenbach, S., & Martin, A. (2014). The Relevance of Accuracy of Heartbeat Perception in Noncardiac and Cardiac Chest Pain. International Journal of Behavioral Medicine.
Smeijers, L., van de Pas, H., Nyklicek, I., Notten, P., Pedersen, S., & Kop, W. (2014). The independent association of anxiety with non-cardiac chest pain. Psychology & Health, 253-263.
Spinhoven, P., Van der Droes, A., Van Dijk, E., & Van Rood, Y. (2010). Heart-focused anxiety as a mediating variable in the treatment of noncardiac chest pain by cognitive-behavioral therapy and paroxetine. Journal of Psychosomatic Research, 227-235.
Steenbergen, W. V. (2012). Handboek Medische Ziekteleer. Leuven: Acco.
Stolk, P. (2004). Psychiatrie. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff.
Svenaeus, F. (2014). Empathy as a necessary condition of phronesis: a line of thought for medical ethics. Health Care and Philosophy, 293-299.
Thurston, R., Keefe, F., Bradley, L., Krishnan, K., & Caldwell, D. (2001). Chest pain in the absence of coronary artery disease: a biopsychosocial perspective. International Association for the Study of Pain, 95-100.
Vakil, N. (2013). The initial diagnosis of GERD. Best Practice & Research Clinical Gastroenterology, 365-371.
Van de Kraats, R., & Lijmer, J. (2014). Panic symptoms in patients with non-cardiac chest pain in the emergency department: a blind spot for emergency phycisians. Stress and Psychosomatics.
van Ravesteijn, H., van Dijk, I., Darmon, D., van de Laar, F., Lucassen, P., Hartman, T., . . . Speckens, A. (2012). The reassuring value of diagnostic tests: A systematic review. Patient Education and Counseling, 86, 3-8.
Verdon, F., Herzig, L., Burnand, B., Bischoff, T., Pécoud, A., Funod, M., . . . Favrat, B. (2008). Chest pain in daily practice: occurence, causes and management. Swiss Med WKLY, 340-347.
Wagley, L., & Newton, S. (2010). Emergency Nurses' Use of Psychosocial Nursing Interventions for Management of ED Patient Fear and Anxiety. Journal of Emergency Nursing, 415-419.
Webster, R., Norman, P., Goodacre, S., Thompson, A., & McEachan, R. (2014). Illness representations, psychological distress and non-cardiac chest pain in patients attending an emergency department. Psychology & Health, 1265-1282.
Wertli, M., Ruchti, K., Steurer, J., & Held, U. (2013). Diagnostic indicators of non-cardiovascular chest pain: a systematic review and meta-analysis. BMC Medicine, 11, 1-35.
White, K. (2010). Assessment and Treatment of Psychological Causes of Chest Pain. Medical Clinics of North America, 291-318.
White, R., & Horvitz, E. (2009). Experiences with Web Search on Medical Concerns and Self Diagnosis. Microsoft Research, 696-700.
Wysong, P., & Driver, E. (2009). Patients' Perceptions of Nurses' Skill. Critical Care Nurse, 24-37.
Zigmond, A., & Snaith, R. (1983). The Hospital Anxiety and Depression Scale. Acta Psychiatrica Scandinavica, 361-370.