Deconstructing the Social Concept of Street Children. The Durban Case.
Straatkinderen: het concept ontbonden.
“We are not trash, we are people. Don’t let them take you down. You have talents and qualities .”
Straatkinderen. U kunt er zich vast wel iets bij voorstellen, want veel van onze favoriete toeristische bestemmingen zitten er vol mee. Maar wie zijn nu juist de jongeren en kinderen die worden gelabeld als straatkinderen?
Zijn het kinderen die fulltime op straat leven en die geen ouders of familieleden ter beschikking hebben om voor hen te zorgen? Of moeten we spreken van weeskinderen, thuislozen, kinderen in een straatsituatie en gedetacheerde kinderen? In onze geschiedenis wordt verwezen naar het bandeloze en loslopende kind, waarbij er noodgedwongen een interventie nodig was om toekomstige generaties te redden. Deze kinderen veroorzaakten immers heel wat publieke bezorgdheid omwille van hun kwaadaardige en deviante reputatie. Hoewel wij in België vandaag de dag niet meer te maken hebben met straatkinderen as such, blijft het wel een maatschappelijk relevant thema. We kunnen dit immers bekijken in het licht van de opkomende vluchtelingenpopulatie, waaronder zich veel kinderen bevinden die mogelijks zonder ouderlijke banden dreigen te vallen en bijgevolg op zijn minst riskeren gelabeld te worden als antisociaal.
De figuur van het straat kind
Straatkinderen maken sinds ongeveer twee decennia steevast deel uit van het ontwikkelingsdebat. Ook in wetenschappelijke literatuur werd er hevig heen en weer gedebatteerd over de figuur van het straatkind. Er zijn zelfs heuse profielen van het typische straatkind ontstaan, dat misschien onbedoeld de illusie geeft van generaliseerbaarheid. Indien men spreekt van een straatkind heeft men het over een jongen tussen de 7 en 16 jaar, die hoogstwaarschijnlijk zwart is, honger lijdt en ongetwijfeld verslaafd is aan lijmsnuiven. Hij is niet per se kwaadaardig maar heeft gewoonweg geen andere keuze dan te stelen. Dit eenzijdige en soms stigmatiserende beeld van het hulpeloze straatkind werd in de recente literatuur echter ontbonden. Men realiseert zich dat het concept net iets complexer is dan dat. Oh ja, en dat we misschien ook af en toe eens naar die kinderen zelf moeten luisteren want men vergeet wel eens dat deze jongeren wel degelijk een mening hebben alsook motivaties achter bepaalde cruciale keuzes in hun leven. Misschien is een kind wel niet zo hulploos als we met z’n allen denken?
Numbers game
Wat doorheen de tijd een vast kenmerk bleef in de street child welfare agenda is de tegenstrijdigheden in de statistieken. Het magische getal van 100 miljoen werd steevast genoemd in het merendeel van de internationale literatuur. Straf, want niemand bleek te weten waar dit mythische cijfer nu eigenlijk vandaan kwam. Het tellen van een complexe, constant bewegende groep van kinderen is dan ook geen gemakkelijke taak. Het moet gezegd, men had er baat bij deze statistieken te blijven gebruiken. Het zorgde immers voor heel wat aandacht, van zowel media als politiek. Het goochelen met cijfers is anno 2015 gelukkig zo goed als volledig gestopt. Al worden er nog steeds lichtelijk overdreven cijfers aangehaald door allerhande organisaties en agentschappen. Ook in het onderzoek dat ik dit jaar voerde in Durban (Zuid-Afrika), bleek dat cijfers van straatkinderen in deze metropool quasi onbestaande zijn. Toch wordt er rijkelijk gespeculeerd en schommelen de nummers tussen de 50 en 1000 straatkinderen.
De stem achter het straatkind
Om de stem achter het straatkind te kunnen achterhalen werkte ik tijdens mijn onderzoek een photovoice project uit, samen met twee ex-straatkinderen. Njabulo en Lwazi (*fictieve namen, privacy bescherming) maken deel uit van het surfteam van de organisatie Surfers Not Street Children, een vereniging die niet alleen andere straatkinderen wil inspireren, maar tevens de publieke opinie wil veranderen wat betreft jongeren in een straatsituatie. De surfers kregen een camera in hun handen en trokken er op uit in het stadscentrum om hun creatieve geest de gang te laten gaan. Het resultaat? Een boeiende en unieke kijk in de levens van twee straffe kerels die in hun nog prille leven al heel wat hebben meegemaakt. Van hen leerde ik meer dan wat ik aan de beste universiteiten zou kunnen leren. Ze wilden vooral geapprecieerd worden voor hun creativiteit, voor de talrijke manieren waarop ze elkaar wisten te motiveren.
Njabulo: “we as street kids earned money as parkguards, by looking after peoples cars, or even washing their cars. It’s the main thing they can do, they can earn money by being creative without stealing from anyone. We like to do things that keep us busy.”
Het is mede dankzij de organisaties in Durban dat ze de weg naar een betere toekomst vonden. En toch weigeren ze hun eigen rol daarin te onderschatten. Dat is dan ook meteen de boodschap die ze graag zouden meegeven aan andere kids wereldwijd: waar een wil is, is een weg. Zoek een passie en ga ervoor. Surfen is één van de vele manieren waarop een kind zich kan ontwikkelen, zowel op individueel vlak als op gebied van vriendschappen en sociale interacties.
Lwazi vertelt: “We just want to tell them that there is still a chance to do everything you want to do. It could be surfing, but also skating, soccer and rugby those are the things that can make you step away from the bad things. You can see the smile on our faces and it means a lot. So what I want to say to the rest of the kids, they need to be strong and all need to be together as brothers and sisters. Let us work together, see to what level we can take this. And you know, let the whole world understand about us.”
Het is van onschatbaar belang dat de mening van straatkinderen wordt gehoord. Want alleen als interventies compatibel zijn met de leefwereld van deze jongeren kan er vooruitgang geboekt worden. Dit mag nog meer benadrukt worden in de vele non-gouvernementele organisaties voor straatkinderen wereldwijd en er moet er komaf gemaakt worden met al te stigmatiserende en reducerende veronderstelling over straatkinderen. De allerbelangrijkste conclusie hierin is dat straatkinderen moeten worden behandeld als kinderen en als volwaardige leden van de maatschappij.
September 2015 - Marijke Van Buggenhout
Bibliografie
Bibliography
ACRWC, African Charter on the Rights and Welfare of the Child, 1990, Doc. CAB/LEG/24.9/49.
AHILL, C., “Street Literacy: Urban Teenagers’ Strategies for Negotiating Their Neighborhood”, Journal of Youth Studies 2000, 251-277.
ANNEAR, M.J., CUSHMAN, G., GIDLOW, B., Et al, “A Place for visual research methods in the field of leisure studies? Evidence from two studies of older adults’ active leisure”, Leisure Studies 2014, 618-643.
APTEKAR, L. and ABEBE, B., “Conflict in the Neighborhood. Street and working children in the public space”, Childhood 1997, 477-490.
ATAÖV. A., and HAIDER, J., “From participation to Empowerment: Critical Reflections on a participatory Action Research Project with Street Children in Turkey”, Youth and environment 2006, 128-152.
BAKER, R.P., Children of the Street: A re-interpretation based on evidence from Durban, South Africa, 2013, 18p en http://www.streetchildrenresources.org/wp-content/uploads/2013/02/children-of-the-street-durban.pdf
BAKER, R., PANTER-BRICK , C., and A. TODD, A., “Methods Used in Research with Street Children in Nepal”, Childhood 1996, 171-193.
BEAZLEY, H., “ ‘Vagrants Wearing Make-up’: Negotiating spaces on the Streets of Yogyakarta, Indonesia”, Urban Studies 2002, 1665-1683.
BYRNE, I., The Human Rights of Street and Working Children. A practical manual for advocates., London, Consortium for Street Children UK, 1998, 278p.
CHARMAZ, K., “Grounded Theory” in SMITH, J.A. (Ed.), Qualitative Psychology: A Practical Guide to Research Methods, London, Sage Publications, 2008, 81-110.
CHASKIN R. J., and JOSEPH, M.L., “Positive Gentrification, Social Control and the Right to the City in Mixed-Income Communities: Uses and Expectations of Space and Place”, International Journal of Urban and Regional Research 2012, 1-23.
CHENWI, L., Research paper presented at the seminar on promoting institutional rights through international human rights law: The state of South Africa’s State Reporting. Held in Cape Town, 2010, 73p.
Committee on the Rights of the Child, General Guidelines regarding the form and content of initial reports to be submitted by states parties under article 44, paragraph 1(a), of the Convention, UN doc. CRC/C/5, 30 October 1991, paras 24.
Committee on the Rights of the Child, Convention on the Rights of the Child. Adopted and opened for signature, ratification and accession by General Assembly resolution 44/25 of 20 November1989.
CONNOLLY, M and ENNEW, J., “Introduction: Children Out of Place”, Childhood 1996, 131-145.
CONTICINI, A., “Urban livelihoods from children’s perspectives: protecting assets on the streets of Dhaka”, Environments & Urbanization 2005, 69-81.
CORNELISSEN, S., “Mega Event Securisation in a Third World Setting: Global Processes and Ramifications during the 2010 FIFA World Cup”, Urban Studies 2011, 3221-3240.
DALLAPE, F., “Urban Children: A Challenge and an Opportunity”, Childhood 1996, 283-294.
DE BENIREZ, S.T., State of the World’s Street Children: Research, London, Consortium for Street Children, 2011, 87p.
DE BENITEZ, S.T., and HIDDLESTON, T., Research Paper on the Promotion and Protection of the Rights of Children Working and/or Living on the Street, 2011, 75p en http://www.streetchildrenresources.org/resources/research-paper-on-the-…
DENECKERE, G., “Kinderen van de straat. Het ‘bandeloze’ kind als abnormaliteit in het negentiende-eeuwe Gent”, in LIS, C. en SOLY, G. (Eds.), Tussen Dader en Slachtoffer. Jongeren en criminaliteit in historisch perspectief, Brussel, VUBPRESS, 2001, 299-335.
DE VENANZI, A., “Street Children and the Excluded class”, International Journal of Comparative Sociology 2003, 472-494.
DYBICZ, P., “Interventions for street children: An analysis of current best practices”, International Social Work 2005, 763-771.
GLAUSER, B., “Street Children: Deconstructing a Construct” in JAMES, A. en PROUT A. (Eds.), Constructing and Reconstructing Childhood: Contemporary issue in the sociological study of childhood, Londen, Routledge Falmer, 2003, 145-164.
GOLDSON, B., “Children in need or young offenders? Hardening ideology, organizational change and new challenges for social work with children in trouble”, Child and Family Social Work 2000, 255-265
HAI, A., “Problems Faced By The Street Children: A Study On Some Selected Places In Dhaka City, Bangladesh”, International Journal Of Scientific & Technology Research 2014, 46-56.
HAMELINK, C., “Urban Conflict and Communication”, International Communication Gazette 2008, 291-301.
KARSTEN, L., “Book review. Gill Valentine: Pubic Space and the Culture of Childhood”, International Journal of Urban and Regional Research 2007, 233-243.
LALOR, K.J., “Street children: a comparative perspective”, Child Abuse & Neglect 1999, 759-770.
LAM, D., and CHENG, F., “Chinese policy reaction of the problem of street children: An analysis from the perspective of street children”, Children and Youth Services Review 2008, 575-584.
LEGARD, R., KEEKAN, J. and WARD, K., “In Depth Interviews” in RICHIE, J and LEWIS, J., (Eds.), Qualitative research practice. A Guide for Social Science Students and Researchers, Londen, Sage Publications, 2003, 138-169.
LE ROUX, J., “Street children in South Africa: findings from interviews on the background of street children in Pretoria, South Africa.”, Adolescence 1996, 423-431.
LUCCINI, R., “Theory, Method and Triangulation in the Study of Street Children”, Childhood 1996, 167-170.
LUIZ DE MOURA, S., “The Social Construction of Street Children: Configuration and Implications”, British Journal of Social Work 2002, 353-367.
MARGUERAT, Y., “Enfants et jeunes de la rue dans la ville Africaine”, in Y. MARGUERAT en D. POITOU (Eds.), A l’écoute des enfants de la rue en Afrique noire, Mesnil-Sur-L’Estrée, Fayart, 1994, 672p.
NIEUWENHUIS, O., Action research with street children: a role for street educators, 2001, 4 in http://pubs.iied.org/pdfs/G01619.pdf
NOY, C., “Sampling Knowledge: The Hermeneuticus of Snowball Sampling in Qualitative Research”, INT. J. Social Research Methodology 2008, 330.
PANTER-BRICK, C., “Street Children, Human Rights, and Public Health: A Critique and future Directions”, Annual Review of Anthropology 2002, 147-171.
PHILLIPS, N., and HARDY, C., (Eds.), Discourse Analysis. Investigating Processes of Social Construction, California, Sage Publications Inc., 2002, 97p.
RAY, R., DAVEY, C., and NOLAN, P., Still on the streets, still short of rights, London, Plan and Consortium for Street Children, 2011, 43p.
SAUVE, S., “Changing Paradigms for Working with Street Youth: The Experience of Street Kids International”, Children, Youth and Environments 2003 en http://www.colorado.edu/journals/cye/13_1/Volume13_1FieldReports/ChangingParadigms_Suave.htm
STRACK, R.W., MAGILL, C. and MCDONAGH, K., “Engaging Youth trough Photovoice”, Health Promotion Practice 2004, 49-58.
TWUM-DANSO IMOH, A., “Realizing children’s rights in Africa. An introduction”, in TWUM-DANSO IMOH, A., and ANSELL, N., (Eds.), Children’s Lives in an Era of Children’s Rights. The Progress of the Convention on the Rights of the Child in Africa, Oxon, Routledge Research in Human Rights Law, 2014, 280p.
UNICEF, State of World’s children 2006: Excluded and invisible, New York, UNICEF, 137p.
UNCHS (United Nations Centre for Human Settlements), Strategies to combat homelessness, Nairobi, Habitat, 2000, 202p.
USANG, M.A., “The dynamics of youth justice & the convention on the rights of the child in south Africa”, Article 40 2014, 1-13.
VALENTINE, G., “Angels and devils: moral landscapes of childhood”, Environment and Planning D: Society and Space 1996, 581-599.
VALENTINE, G., “Children should be seen and not heard: the production and transgression of adults’ public space”, Urban Geography 1996, 205-220.
VAN BEERS, H., “A Plea for a Child-centred Approach in Research with Street Children”, Childhood 1996, 195-201
VEALE, A., and DONA, G., “Street children and political violence: a socio-demographic analysis of street children in Rwanda”, Child Abuse & Neglect 2003, 253-269.
VELASCO, M.L., BERCKMANS, I., O’DRISCOLL, J.V., and LOOTS, G., “A visual narrative research on photographs taken by children living on the street in the city of La Paz – Bolivia”, Children and Youth Services Review 42 2014, 136-146.
VENANZI, A., “Street Children and the Excluded Class”, International Journal of Comparative Sociology 2003, 472-493.
WANG, C.C., “Youth Participation in Photovoice as a Strategy for Community Change”, Youth participation and community change 2006, 147-161.
WANG, C., and BURRIS, M.A., “Photovoice: Concept, Methodology, and Use for Participatory Needs Assessment”, Health Education & Behavior 1997, 369-387.
WANG, C.C., and CASH, J.L., “Who Knows the Streets as Well as the Homeless? Promoting Personal and Community Action Through Photovoice”, Health Promotion Practice 2000, 81-89.
WANG, C.C., MORREL-SAMUELS, S., Et al., “Flint Photovoice: Community Building Among Youths, Adults, and Policymakers.”, American Journal of Public Health 2004, 911-913.
WATSON, V., “African urban fantasies: dreams or nightmares?”, Environment and Urbanization 2014, 215-231.
WILLIAMS, C., “Who are street children? A hierarchy of street use and appropriate responses”, Child Abuse & Neglect 1993, 831-841.
WILSON, N., DASHO, S., MARTIN, A.C., Et al., “Engaging Young Adolescents in Social Action Through Photovoice. The Youth Empowerment Strategies (YES!) Project”, The Journal of Early Adolescence 2007, 241-261.
WYLY, E.K., and HAMMEL, D.J., “Gentrification, housing policy, and the new context of urban redevelopment”, in K.F. GOTHAM (Ed.), Critical perspectives on Urban Redevelopment, Bingley, Emerald Group Publishing Limited, 2001, 211-276.
YOUNG, L., and BARRETT, H., “Issues of Access and Identity: Adapting Research Methods with Kampala Street Children”, Childhood 2001, 383-395.
YOUNG, L., “The ‘place’ of children in Kampala, Uganda: marginalization, resistance, and acceptance in the urban environment’, Environment and Planning D: Society and space 2003, 607-627.
