De voorbije jaren daverden banken wereldwijd op hun grondvesten. De traditionele grootbanken moesten niet alleen hun financiële instelling, maar ook hun imago redden. Maar wie het voorwoord van jaarverslagen van dichterbij bekijkt, merkt dat ook Belgische grootbanken hoofdzakelijk positieve resultaten toeschrijven aan zichzelf: negatieve resultaten worden maar al te graag afgeschoven op externe factoren. Een opvallende tendens die blootgelegd werd door middel van kwantitatief en kwalitatief taalonderzoek. De vier hoofdrolspelers van dit verhaal – Belfius, BNP Paribas Fortis, ING, KBC – hebben elk een eigen verleden. Toch deelt het voorwoord tot de jaarverslagen van deze grootbanken enkele opvallende gelijkenissen voor de periode 2000 – 2013. Zo hoeft het bijvoorbeeld niet te verbazen dat meer dan driekwart van de items bestempeld kan wordt als ‘goed nieuws’ of dat elk voorwoord ook financiële informatie bevat. Werd er winst of verlies geboekt, en zo ja – hoeveel? Tegelijk viel op dat deze financiële info vooral kwalitatief van aard was. Dat betekent dat slechts een derde van de financiële statements werd uitgedrukt in concrete cijfers. Dit onderzoek identificeerde opvallende trends op het gebied van onder meer benchmarking, centrale actoren in het voorwoord en de vaak verborgen aanwezigheid van CEO's. De meest opvallende trend werd echter aangegeven door de zogenaamde 'oorzakelijke partijdigheid'. Wie is de grote, boze wolf ‘Oorzakelijke partijdigheid’ gevonden betekent dat je geneigd bent om positieve resultaten toe te schrijven aan je eigen kunnen (positieve interne attributie), maar negatieve resultaten af te schuiven op je omgeving (negatieve externe attributie). Een fenomeen waaraan we ons allemaal wel eens schuldig maken, maar opvallend aanwezig was in alle jaarverslagen. Zo werd in de onderzochte bestanden werd meer dan 90 procent van de interne attributies bestempeld als ‘positief’, maar ongeveer 85 procent van de externe attributies beschreven als ‘negatief’. Kers op de taart? Deze droevige tendens is maximaal in financieel slechte tijden.
Aerts, W. (2001). Inertia in the attributional content of annual accounting narratives. The European Accounting Review , 10 (1), 3-32.Aerts, W. (1994). On the use of accounting logic as an explanatory category in narrative accounting disclosures. Accounting, Organizations and Society , 19 (4-5), 337-353.Aerts, W. (2005). Picking up the pieces: impression management in the retrospective attributional framing of accounting outcomes. Accounting, Organizations and Society , 30, 493-517.Amemic, J. & Craig, R. (2007). Guidelines for CEO-speak: editing the language of corporate leadership. Strategy & Leadership , 35 (3), 25-31.Arnone, L., Croquet, M., Heldenbergh, A., & Scoubeau, C. (2006). The financial communication during a period of transition: The case of banks and insurance companies in Belgium. Corporate Communications , 11 (2), 174-188.Beattie, V., McInnes, B., & Fearnley, S. (2004). A methodology for analysing and evaluating narratives in annual reports: a comprehensive descriptive profile and metrics for disclosure quality attributes. Accounting Forum , 28 (3), 205-236.Benoit, W. (1997). Image Repair Discourse and Crisis Communication. Public Relations Review , 23 (2), 177-186.Bravos, K. (2010, Januari 14). Readability Tests and Formulas. IDEOSITY. Technology driven. Marketing Focused.: http://www.ideosity.com/default.aspx [16.02.2014]Brennan, N. M., & Conroy, J. P. (2013). Executive hubris: the case of a bank CEO. Accounting, Auditing & Accountability Journal , 26 (2), 172-195.Breton, G. (2009). From folk-tales to shareholder-tales: semiotics analysis of the annual report. Society and Business Review , 4 (3), 187-201.Clapham, S. E., & Schwenk, C. R. (1991). Self-Serving Attributions, Managerial Cognition, and Company Performance. Strategic Management Journal, 12 (3), 219-229.Clatworthy, M., & Jones, M. J. (2003). Financial reporting of good news and bad news: evidence from accounting narratives. Accounting and Business Research , 33 (3), 171-185.Descamps, F. (2014, 13 augustus). Rommelkredieten lijken terug van weggeweest. Gevonden op http://www.demorgen.beDemyttenaere, K., Desplenter, F., Laekeman, G., & Simoens. (2009). Medication information for Flemish inpatients with major depression: evaluation and construct validity of the Consumer Information Rating Form. Journal of Clinical Pharmacy and Therapeutics , 34, 645-655.Ditlevsen, M. G. (2012). Revealing corporate identities in annual reports. Corporate Communications: An International Journal , 17 (3), 379-403.Ditlevsen, M. G. (2012). Telling the Story of Danisco's Annual Reports (1935 Through 2007-2008) From a Communicative Perspective. Journal of Business and Technical Communication , 26 (1), pp. 92-115.Extra, G., & Vallen, T. (1985). Ethnic minorities and Dutch as a second language. Dordrecht: Foris Publications.Guillamon-Saorin, E., & Martinez-Lopez, F. (2013). Corporate financial communication and the internet: manipulating investor audiences? Online Information Review , 37 (4), 518-537.Gunnarsson, B.-L. (2000). Discourse, Organizations and national cultures. Discourse Studies , 2 (1), 5-33.Ir. Douma, W. H. (1960). De Leesbaarheid van Landbouwbladen. Afdeling Sociologie en Sociografie van de Landbouwschool , 17, 429-480.Karmakar, S., & Zhu, Y. (2010). Visualizing Multiple Text Readability Indexes. Paper gepresenteerd op de International Conference on Education and Management Technology (ICEMT 2010) (133 - 137). IEEE Xplore Conferences.Kaskey, J., & Sulugiuc, G. (2011, Januari 10). DuPont Acquires Enzyme Maker Danisco for $5.8 Billion. Bloomberg News: http://www.bloomberg.com/news/2011-01-10/dupont-to- acquire- danisco-for-6-3-billion.html [15.02.2014]Lee, T., & Tweedie, D. (1975a). Accounting Information: An Investigation of Private Shareholder Usage. Accounting and Business Research , 5 (20).Lee, T., & Tweedie, D. (1977a). The Institutional Investor and Financial Information. London, U.K.: The Institute of Chartered Accountants in England and Wales.Lee, T., & Tweedie, D. (1977b). The Private Shareholder and the Corporate Report. London, U.K.: The Institute of Chartered Accountants in England and Wales.Lee, T., & Tweedie, D. (1975b). The Private Shareholder: His Sources of Financial Information and His Understanding of Reporting Practices. Accounting and Business Research , 6 (24), 304-314.Lehavy, R., Li, F., & Merkley, K. (2011). The Effect of Annual Report Readability on Analyst Following and the Properties of Their Earnings Forecasts. The Accounting Review , 86 (3), 1087-1115.Mc Laughlin, G. H. (1969). SMOG Grading – a New Readability Formula . Journal of Reading , 12 (8), 639-646.Merkl-Davies, D. M., & & Brennan, N. M. (2011). A conceptual framework of impression management: new insights from psychology, sociology and critical perspectives. Accounting and Business Research , 41 (5), 415-437.Miller, D. (1978). What Constitutes a Self-Serving Attributional Bias? A Reply to Bradley. Journal of Personality and Social Psychology , 36 (11), 1221-1223.Miller, D., & Ross, M. (1975). Self-Serving Biases in the Attribution of Causality: Fact or Fiction? Psychological Bulletin , 82 (2), 213-225.Preston, A., Wright, C., & & Young, J. J. (1996). Imaging annual reports. Accounting, Organizations and Society , 21, 113-137.Roger, R., & Grant, J. (1997). Content Analysis of Information Cited in Reports of Sell-Side Financial Analysts. The Journal of Financial Statement Analysis , 3 (1), 17-31.Schrand, C., & Walther, B. (2000). Strategic Benchmarks in Earnings Announcements: TheSelective Disclosure of Prior-Period Earnings Components. The Accounting Review , 75 (2), 151-177.Scott, C., & Suchan, J. (1986). Unclear Contract Language and Its Effect on Corporate Culture. Business Horizons , 29 (1), 20-25.Scott, M., & Lyman, S. (1968). Accounts. American Sociological Review , 33 (1), 46-62.Smart, K., Seawright, K., & & DeTienne, K. (1995). Defining quality in technical communication: A holisitc approach. Technical Communication , 42 (3), 474-481.Smits, J., & Edens, R. (2009). Onderzoek met SPSS en Excel (2e druk). Amsterdam: Pearson Education Benelux.Staw, B. M., McKechnie, P. I., & M., &. Puffer, S. M. (1983). The Justification of Organizational Performance. Administrative Science Quarterly, 28 (4), 582-600.Sydserff, R., & Weetman, P. (1999). A texture index for evaluating accounting narratives. An alternative to readability formulas. Accounting, Auditing & Accountability Journal , 12 (4), 459-488.Te Grotenhuis, M., & Matthijssen, A. (2009). Basiscursus SPSS: versie 15-17. Assen: Van Gorcum.Te Grotenhuis, M., & van der Weegen, T. (2008). Statistiek als hulpmiddel: een overzicht van gangbare toepassingen in de sociale wetenschapppen. Assen: Van Gorcum.Tessarolo, I. F., M.S., P., & Mattos da Luz, A. (2010). The Justification of Organizational Performance in Annual Report Narratives. Brazilian Administration Review , 7 (2), 198-212.The Huffington Post. (2014, 03 24). Remembering The Exxon Valdez Oil Spill, 25 Years Later . Retrieved 05 29, 2014, from HUFF POST GREEN: http://www.huffingtonpost.com/2014/03/24/exxon-valdez-oil-spill- photos_n_5020845.htmlWeih, M., Reinhold, A., Richter-Schmidinger, T., Sulimma, A.-K., Klein, H., & Kornhuber, J. (2008). Unsuitable readability levels of patient information pertaining to dementia and related diseases: a comparative analysis. International Psychogeriatrics , 1116 - 1123.Yuthas, K., Rogers, R., & Dillard, J. F. (2002). Communicative Action and Corporate Annual Reports. Journal of Business Ethics , 4 (1/2), 141-157.