Help! Mijn kind wil op Facebook. Ouders preventief ondersteunen wanneer kinderen, jonger dan 13 jaar willen deelnemen aan sociale media.

Linda
Nijst

Help! Mijn kind wil op Facebook.

Ouders preventief ondersteunen wanneer kinderen, jonger dan 13 jaar willen deelnemen aan sociale media.

Het mag niet, maar het gebeurt wel! 35% van de Vlaamse 9-12 jarigen heeft een profiel op sociaal netwerk Facebook. Hoezo mag dat niet? Zegt wie? Is dat een probleem als ze dat toch doen? En weten die ouders dat wel? Moeten we ouders waarschuwen, geruststellen of ondersteunen? En op welke manier kunnen professionals dat dan best doen? Ik zocht een antwoord op deze vragen door middel van een kwantitatief onderzoek, een kwalitatief onderzoek en een literatuurstudie. Tot slot reik ik in deze bachelorproef drie praktische veranderingsstrategieën aan die deze klus helpen klaren.

Om op die eerste vraag te antwoorden, het verbod is geen uitspraak van de één of andere pedagoog, noch een artikel in ons wetboek. Nee, netwerken zoals Facebook, Instagram en Snapshat namen de grens van 13 jaar zelf op in hun gebruikersvoorwaarden. Dit heeft alles te maken met de Amerikaanse COPPA-wetgeving, die zegt dat gegevens van jongere kinderen niet gebruikt mogen worden voor commerciële doeleinden.  En dat is nu net wat deze netwerken met onze gegevens doen. Om het zichzelf niet al te moeilijk te maken, installeerden Zuckerberg en co een eenvoudige leeftijdsclausule zodat ze hun handen verder in onschuld kunnen wassen.

Je zou dus kunnen argumenteren dat de leeftijdsgrens weinig pedagogische achtergrond heeft en niet noodzakelijk het beste is voor kinderen. Het blijft wel zo dat kinderen moeten liegen over hun leeftijd om een profiel te maken. Dit staat gelijk aan valse persoonsgegevens verstrekken en is juridisch gezien niet helemaal onschuldig. Ga je als ouder akkoord, dan geef je de boodschap mee dat liegen wel mag als dat goed uitkomt en staat de verdere pedagogische relatie van meet af aan onder druk.

Daarnaast zijn er ook enkele risico’s  om rekening mee te houden. Het inschatten van gevolgen voor privacy is voor volwassenen al een lastige zaak. Voor kinderen is dat nog moeilijker. Ook stuurt een platform als Facebook inhoud op basis van profielgegevens, zoals gender en leeftijd. Lijk je ouder dan je bent? Dan trekt je profiel dus ook inhoud aan die niet bij je leeftijd past. Jonge kinderen zijn kwetsbaarder voor cyberpesten. Bovendien noteerde Child Focus in 2014 een stijging van het aantal grooming-gevallen waar Facebook bij betrokken was. Een groomer is een volwassene die een minderjarige benadert via internet met het oog op seksueel misbruik.

50% van de Europese ouders legt zijn kinderen echter geen restricties op met betrekking tot sociale media. Ouders weten dus vaak dat kinderen het doen en proberen ook niet om dat te verbieden. Ze hebben daar verschillende redenen voor. Sommige ouders zien er gewoon weinig kwaad in. Anderen vrezen dat hun kind uit de boot zal vallen als de anderen het wel mogen. Maar ook het idee dat kinderen het stiekem toch gaan doen en dat ouders daardoor controle verliezen, speelt een rol.

De aanname dat kinderen het bij een verbod stiekem zullen doen, blijkt overigens niet helemaal te kloppen. Europees onderzoek wijst uit dat weinig kinderen een duidelijk verbod van hun ouders zullen omzeilen. De kans dat ze dat wel doen stijgt met de leeftijd. Het is dus belangrijk dat we hierover ander advies verstrekken aan ouders van kinderen, dan aan ouders van tieners.

Louter verbieden is nochtans geen beste strategie. Daar leren kinderen weinig van. Een open, positieve dialoog aangaan, alternatieven aanreiken en samen met kinderen vaardigheden inoefenen, werken veel beter. Een warme relatie tussen ouder en kind vergroot de kans dat een verbod gehandhaafd wordt, maar ook dat kinderen naar hun ouders toe durven gaan wanneer ze problemen tegenkomen.

Voor veel ouders zal preventie met juiste informatie over de leeftijdsgrens, de risico’s, de alternatieven en het belang van een positieve dialoog voldoende zijn om mediaopvoeding op te nemen. Ik stel daarom enkele concrete aanpassingen voor aan de e-Safety kalender en website van Child Focus die ouders nog beter kunnen informeren. Een groep ouders heeft ook nood aan gepaste begeleiding bij het inoefenen van pedagogische vaardigheden om tot die dialoog te kunnen komen. Hier kan opvoedingsondersteuning een rol spelen en daarom stel ik een vorming voor die ouders en kinderen samenbrengt.

Maar gezinnen hebben ook, en vooral, onze solidariteit nodig. Het Afrikaanse gezegde “It takes a village to raise a child” was nooit meer waar dan vandaag. Sociale media vergrootten onze leefwereld. Het is steeds moeilijker voor ouders om dat te overzien. Sociale media geven kinderen en jongeren plots heel veel rolmodellen, terwijl wij vaak vergeten dat ze meekijken. Daarom sluit ik mijn bachelorproef af met een manifest dat professionals oproept om hun stem te laten horen op sociale media. Als we nu eens allemaal het rolmodel zouden zijn dat we ons eigen kind toewensen?  Dan kan die leeftijdsgrens misschien ooit echt weg en kunnen ook kinderen genieten van de vele kansen die sociale media ons bieden. 

Bibliografie

Burggraaff-Huiskes, M. (2013). Opvoedingsondersteuning als bijzondere vorm van preventie. Bussum: Coutinho.

 

Bastiaenen, N., Broothaerts, N., & Van den Abeele, K. (2014). Catalogus van het preventiemateriaal van Child Focus rond jongeren en het internet . Brussels: Child Focus.

 

Bee-secure.lu. (n.d.). Facebook-co. Retrieved 05 20, 2015, from bee-secure: https://www.bee-secure.lu/de/themen/facebook-co

 

Brown, B. (2012, 09 28). Wholehearted Parenting Manifesto. Retrieved 05 19, 2015, from Huffingtonpost.com: http://www.huffingtonpost.com/bren/wholehearted-parenting-manifesto_b_1…

 

Child Focus. (n.d.). Waarom is Facebook verboden voor kinderen jonger dan 13 jaar? Retrieved 05 20, 2015, from clicksafe.be: http://www.childfocus.be/nl/preventie/veilig-internetten/ouders/jongere…

 

Child Focus. (2015). Glossary. Belgium .

 

Child Focus. (2014). Jaarverslag 2013. Brussels: Child Focus.

 

Child Focus. (2015). Jaarverslag 2014. Brussels: Child Focus.

 

Child Focus. (2013, 01 23). Phineas en Ferb Veilig Online. Retrieved 05 20, 2015, from YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=b4yZfHzH7tY

 

Clark, L. S. (2013). The Parent App: understanding families in the digital age. New York: Oxford University Press.

 

EU Kids Online. (2013). Country Classification: Opportunities, Risks, Harm and Parental Mediation. London: EU Kids Online Network.

 

De Bruyckere, P., & Smits, B. (2011). De jeugd is tegenwoordig. Leuven: Lannoo Campus.

 

de Roos, S., & van Dinther, M. (2011). Preventie in de hulp- en dienstverlening. Bussum: Coutinho.

 

Delver, B., Evers, F., Hop, L., Lechner, D., Leek, J., Pardoen, J., et al. (2012). Mediawijsheidscompetenties. Retrieved 11 11, 2014, from mediawijzer.net: http://www.mediawijzer.net/

 

Delfos, M. (2007). Van ouder tot groepsouder. Opvoeden in het virtuele milieu. In H. Van Crombrugge, W. Vandenhole, & J. Willems, De opvoedingsbelofte als ijkpunt en stimulans voor de verantwoordelijkheid van ouders en samenleving tegenover kinderen, (pp. 91-99). Brussels: Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen vzw.

 

Getsafeonline.org. (n.d.). Safeguarding Children 10 to 12. Retrieved 05 20, 2015, from getsafeonline.org: https://www.getsafeonline.org/safeguarding-children/10-to-12/

 

Haspeslagh, L., Vanwynsberghe, H., & Verdegem, P. (2014). D2.3.1. Integration Three reports with recommendations for policy and regulation, learning and awareness raising . Brussels, Leuven, Gent: iMinds-MICT-UGent .

 

Hoek, M. (2009). Denk in buffers, een handreiking aan ouderbegeleiders. Ouderschap en Ouderbegeleiding (3), 233.

 

Klasse. (2014). Plan: met je kind op Facebook. Retrieved 05 19, 2015, from Klasse voor ouders: http://www.klasse.be/ouders/36146/plan-met-je-kind-op-facebook/

 

Klicksafe.de. (2011). Willkommen bei facebook, was es bei der anmeldung zu beachten gibt. Retrieved 05 20, 2015, from http://www.klicksafe.de/themen/kommunizieren/facebook/willkommen-bei-fa…

 

Livingstone, S., & Bulger, M. (2014). A Global Research Agenda for Children's Rights in The Digital Age. Journal of Children and Media , 8 (4).

 

Livingstone, S., O ´ lafsson, K., & Staksrud, E. (2011). Social networking, age and privacy. London: EU Kids Online, LSE.

 

Meurs, P. (2012). Cursus Ontwikkelingspsychologie 1ste Jaar Gezinswetenschappen. Brussel: Hoger Instituut Gezinswetenschappen.

 

O' Neil, B. (2013). Who cares? Practical ethics and the problem of underage users on social networking sites. Ethics and Information Technology , 15 (4), 253-262.

 

Pardoen, J. (2012). Focus! Over sociale media als de grote afleider. Amsterdam: SWP.

 

Pardoen, J. (2012). Kan een meisje van 10 veilig op Facebook? Retrieved 05 19, 2015, from mediapovoeding.nl: http://www.mediaopvoeding.nl/vraag/kan-een-meisje-van-10-veilig-op-face…

 

Subrahmanyam, K., & Smahel, D. (2011). Digital Youth - The Role of Media in Development. New York: Springer.

 

Thinkuknow. (n.d.). What are they doing, Socialising, Under 13 and Facebook. Retrieved 05 20, 2015, from thinkuknow.co.uk: https://www.thinkuknow.co.uk/parents/Secondary/What-are-they-doing/Soci…

Van Waeg, S., Van Hoecke, L., Demeulenaere, A., & D'hanens, K. (2014). Onderzoeksrapport Apestaartjaren 5. Gent: Mediaraven, LINC.

 

Van Crombrugge, H. (2009). Ouders in Soorten. Antwerpen: Garant.

 

Van den Abeele, K. (2015, January 24). Visie Child Focus op sociale media voor jongeren -13j. (L. Nijst, Interviewer)

 

Vanwynsberghe, H., & Haspeslagh, L. (2014). Getting Started Measuring Social Media Literacy. Brussels: EMSOC.

 

Vandoninck, S., d'Haenens, L., & Ichau, e. (2014). Net Children Go Mobile. Vlaanderen: Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media. Afdeling Cultuur en Media.

 

Veiliginternetten.nl. (2014). Mag mijn kind op facebook? Retrieved 05 20, 2015, from veiliginternetten: https://veiliginternetten.nl/themes/situatie/mag-mijn-kind-op-facebook/

 

Vettenburg, N., Burssens, D., Goris, P., Melis, B., Van Gils, J., Verdonck, D., et al. (2003). Preventie gespiegeld. Preventie m.b.t. de jeugd inzake welzijn en gezondheid. Panopticon , 529-546.

 

 

Universiteit of Hogeschool
Odisee
Thesis jaar
2015