Las distintas caras de la frontera en The Mystery of Survival and Other Stories de Alicia Gaspar de Alba

Laure Vercruysse
Persbericht

Las distintas caras de la frontera en The Mystery of Survival and Other Stories de Alicia Gaspar de Alba

EEN WERELD ZONDER GRENZEN: ILLUSIE OF MOGELIJKHEID? Hoe zou u zich voelen als u nergens thuis hoorde? Als u zou zweven tussen twee culturen, twee talen, twee naties, maar tot geen van beide volledig behoorde? Hoe zou u zich voelen als u afgewezen werd in het land dat u uw natie noemt omdat u een andere taal spreekt? Andere gewoontes hebt? Er andere religieuze overtuigingen op nahoudt? Waarom moet men deel uitmaken van één natie, één cultuur, één taal? Waarom kan men gewoon zichzelf niet zijn? Waarom wordt iemand genegeerd en gediscrimineerd als men bepaalde talen, gewoontes en overtuigingen combineert? Is de samenleving zo ‘ontwikkeld’ en ‘vergevorderd’ dat enkel degenen die onder één noemer geclassificeerd kunnen worden het recht hebben zich burger te noemen en goed behandeld te worden? Deze vragen zijn actueler dan ooit tevoren en gaan ons allemaal aan. Overal ter wereld worstelt men met vragen rond de identiteitsconstructie en overal ter wereld wordt men ingefluisterd dat men zus of zo moet zijn om actief te mogen deelnemen aan de samenleving. Maar waarom is dit zo? Waarom wordt onze identiteit gelijkgesteld met een artificiële constructie die opgelegd is door de maatschappij? Waarom kan men niet gewoon zijn zoals men is en waarom kan dit niet aanvaard worden? Tussen twee culturen: het leven in een niemandsland We zoomen in op de problematiek van de Chicanos, een bevolkingsgroep in de Verenigde Staten die door hun Mexicaanse origine niet alleen gediscrimineerd worden maar ook gedwongen worden tot een negatieve identiteitsconstructie. Ze zijn noch Amerikaan, noch Mexicaan, ze zijn beide. Jammer genoeg worden mensen die ontsnappen aan de eenzijdige classificatiemolen uitgestoten door de maatschappij en veroordeeld tot een leven in een niemandsland, afgebakend door de metershoge grenzen die de natie ‘beschermen’ tegen ongekende volkeren. En dit in een wereld die zo geglobaliseerd en technologisch ontwikkeld is dat men met een enkele klik op de computer een gesprek kan voeren met iemand aan de andere kant van de wereld… Oh, the irony! Het is duidelijk dat de oorspronkelijke betekenis van een grens als ‘afbakening van het grondgebied ter bescherming tegen ongekende volkeren’ de dag van vandaag verouderd is en grondig in vraag gesteld dient te worden, maar waarom blijft deze betekenis toch zo’n invloed hebben op ons leven? Is het niet hoog tijd dat we grenzen zien voor wat ze echt zijn? Een artificiële constructie die enkel dient als machtsvertoon van de natie.  Maar het ergste van het verhaal komt nog. Het is één ding dat deze grenzen op geografisch vlak geïnterpreteerd worden als scheidingslijnen, maar het is iets anders als men bedenkt dat deze geografische grenzen ook een invloed hebben op symbolisch vlak. Het concept van een grens is zo alledaags voor ons geworden dat we niet eens meer raar opkijken als mensen gecategoriseerd worden op vlak van gender, generatie, huidskleur, cultuur… Iedereen doet eraan mee. De dag van vandaag wordt men enkel nog natiewaardig beschouwd als men voldoet aan een reeks opgelegde normen. Hoe kunnen mensen van Mexicaanse origine zich ooit thuis voelen in een land zoals de Verenigde Staten waar men het Angelsaksische blanke ras als ideaal naar voren schuift? Fictieve personages met een universele boodschap In de thesis “Las distintas caras de la frontera en The Mystery of Survival and Other Stories de Alicia Gaspar de Alba” wordt onderzocht hoe de geografische grens tussen Mexico en de V.S. aanleiding geeft tot symbolische grenzen in het leven van zijn bewoners. Hoewel deze personages misschien voor de meesten onder ons tot een ongekende en ‘exotische’ wereld behoren, namelijk de Mexicaans-Amerikaanse, worden ze geconfronteerd met universele problemen. Ben ik automatisch ondergeschikt aan mijn man omdat ik een vrouw ben? Ben ik minder waard omdat ik een donkere huidskleur heb? Waarom is de Maagd Guadalupe niet even heilig als de Maagd Maria? Waarom word ik vernederd en genegeerd in de klas omdat mijn moedertaal niet dezelfde is als de ‘nationale’ taal?  Deze vragen zijn niet eigen aan de Mexicaans-Amerikaanse context. Ze behoren evengoed tot onze werkelijkheid. Uiteindelijk komt het allemaal neer op dezelfde vraag: waarom worden sommige mensen wel geaccepteerd en anderen niet? Waarom worden mensen die zich identificeren met verschillende culturen en talen automatisch veroordeeld tot een niemandsland?  Het gevaar van homogenisering Als men wilt evolueren naar een maatschappij waar integratie en acceptatie de pijlers vormen, dan zal men eerst en vooral een herdefiniëring van het concept ‘identiteit’ moeten doorvoeren. In tegenstelling tot wat men vaak denkt, is identiteit geen vaststaand concept. De identiteit van een persoon evolueert, het is een proces. Men groeit, men leert, men lééft. Net daarom heeft het geen enkele zin een persoon te reduceren tot één karakter- of fysische eigenschap: een bevolkingsgroep reduceren tot één homogene massa die één taal, één cultuur en één religie deelt, is niet realistisch en zal het ook nooit worden.  Het is hoog tijd dat men inziet dat mensen de kans moeten krijgen om deze reducerende en classificerende normen te overstijgen. Alleen dan krijgt iedereen een gelijke kans om zichzelf in een positieve en affirmerende zin te ontwikkelen en een plaats te vinden in de wereld. De Franse filosofe, Simone Weil, schreef ooit “to be rooted is perhaps the most important and least recognized need of the human soul”. Ze heeft gelijk. Het is een feit dat mensen nood hebben aan het gevoel ergens thuis te horen, maar wat men vaak vergeet is dat álle mensen hier nood aan hebben, niet enkel degenen die in het voorgeschreven kader van de naties passen. Iedereen, ook de mensen die niet eenduidig te classificeren zijn, heeft recht op een plek in de wereld. 

Bibliografie

 Aigner-Varoz, Erika. “Metaphors of a Mestiza Consciousness: Anzaldúa's Borderlands/La Frontera.” MELUS. 25.2 (2000): 47-62. Alvarez, Robert R. Jr. “The Mexican-US border: The Making of an Anthropology of Borderlands.” Annual Review of Anthropology. 24 (1995): 447-470. Anderson, Benedict. Comunidades imaginadas. Reflexiones sobre el Origen y la Difusión del Nacionalismo. México: FCE, 1993. Anzaldúa, Gloria. Borderlands/La Frontera. The New Mestiza. San Francisco: Aunt Lute books, 1987. Azevedo, Milton M. Introducción a la Lingüística Española. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall, 2009. Beltran, Cristina. “Patrolling Borders: Hybrids, Hierarchies and the Challenge of Mestizaje.” Political Research Quarterly. 57.4 (2004): 595-607. Bourne, Randolph. “Trans-National America.” Atlantic Monthly. 118 (1916): 86-97. Caicedo Riascos, Maritza. “Integración económica y desigualdad: tres generaciones de mexicanos en Estados Unidos.” Revista Mexicana de Sociología. 72.2 (2010): 255-282.  Calleja Fernández, Abigail. “La discriminación a los mexicanos en Estados Unidos.” El Cotidiano. 21.134 (2005): 89-94. Coubés, Marie-Laure. “Demografía fronteriza: cambio en las perspectivas de análisis de la población de la frontera México-Estados Unidos.” Revista Mexicana de Sociología. 62.2 (2000): 109-123. De Lauretis, Teresa. “La tecnología de género.” En Technologies of Gender. Essays on Theory, Film and Fiction. Londres: Macmillan Press, 1989: 1-30. Emmerich, Ernesto Gustavo. “México-Estados Unidos: Frontera eficiente, pero no abierta.” Frontera Norte. 15.29 (2003): 7-34. Ferguson, Suzanne. “Sequences, Anti-Sequences, Cycles, and Composite Novels: The Short Story in Genre Criticism.” Journal of the Short Story in English. 41 (2003): 1-10. Gall, Olivia. “Identidad, exclusión y racismo: reflexiones teóricas y sobre México (Identity, Exclusion and Racism: Theoretical Considerations).” Revista Mexicana de Sociología. 66.2 (2004): 221-259. García, Iñaki. “Generaciones sociales y sociológicas. Un recorrido histórico por la literatura sociológica estadounidense sobre los hijos de los inmigrantes.” Migraciones Internacionales. 3.4 (2006): 5-34. García, Mario T. “La Frontera: The Border as Symbol and Reality in Mexican-American Thought.” Mexican Studies/Estudios Mexicanos. 1.2 (1985): 195-225. García-Serrano, María Victoria. “Gloria Anzaldúa y la política de la identidad.” Revista Canadiense de Estudios Hispánicos. 19.3 (1995): 479-494. Garland Mann, Susan. The Short Story Cycle. A Genre Companion and Reference Guide. Nueva York/Connecticut/Londres: Greenwood Press, 1989. Gaspar de Alba, Alicia. “Crop Circles in the Cornfield: Remembering Gloria E. Anzaldúa (1942-2004).” American Quarterly. 56.3 (2004): 1-4. Gaspar de Alba, Alicia. The Mystery of Survival and Other Stories. Arizona: Bilingual Press/Editorial Bilingüe, 1993. Gellner, Ernest. Naciones y Nacionalismo. México: Alianza/CNCA, 1991. Gerstle, Gary. “Theodore Roosevelt and the Divided Character of American Nationalism.” The Journal of American History. 86.3 (1999): 1280-1307. Godayol, Pilar. “Malintzin/La Malinche/Doña Marina: re-reading the myth of the treacherous translator.” Journal of Iberian and Latin American Studies. 18.1 (2012): 61-76. Gutiérrez David G. “¿Sin Fronteras?: Chicanos, Mexican Americans, and the Emergence of the Contemporary Mexican Immigration Debate, 1968-1978.” Journal of American Ethnic History. 10.4 (1991): 5-37. Hall, Stuart. “¿Quién necesita identidad?” en Cuestiones de identidad cultural. Eds. Stuart Hall y Paul du Gay. Buenos Aires: Amorrortu, 2003: 13-39. Haselsberger, Beatrix. “Decoding borders. Approaching border impacts on space and people.” Planning Theory & Practice. 15.4 (2014): 505-526. Hernández-Mora, Judith. “El chicano imaginado ¿o el chicano que se imagina?” Reencuentro. 37 (2003): 23-27. Hobsbawn, Eric. Nações e Nacionalismo desde 1780: Programa, Mito e Realidade. Rio de Janeiro: Paz e Terra, 1991. Huerta Luis y María Mercado, Elva López-Reza, Flor García Urías. “El discurso de la educación bilingüe en la frontera México-Estados Unidos: formación de identidades, relaciones de poder y opresión.” Nóesis. Revista de Ciencias Sociales y Humanidades. 16.32 (2007): 72-95. Ingram, Forrest R. Representative Short Story Cycles of the Twentieth Century: Studies in a Literary Genre. La Haya: Mouton, 1971. Lampe, Philip E. “Viva La Raza: A Possible Chicano Dilemma.” Social Science. 56.3 (1981): 158-163. Lorey, David E. y Lili Buj. “El surgimiento de la región fronteriza entre Estados Unidos y México en el siglo XX.” Revista Mexicana de Sociología. 53.3 (1991): 305-347. Lundén, Rolf. The United Stories of America. Studies in the Short Story Composite. Amsterdam/Atlanta: Rodopi, 1999. Lundén, Rolf. “Centrifugal and Centripetal Narrative Strategies in the Short Story Composite and the Episode Film.” Interférences littéraires/Literaire interferenties. 12 (2014): 49-60. Luscher, Robert M. “The Short Story Sequence: An Open Book.” En Short Story Theory at a Crossroads. Eds. Susan Lohafer y Jo Ellyn Clarey. Baton Rouge: Lousiana State University Press, 1989. Maingueneau, Dominique. Le Discours Littéraire. Paratopie et Scène d’Énonciation. París: Armand Colin, 2004. Martin, Cheryl E. y Mark Wasserman. Latin America and its people. 1800 to present. New Jersey: Prentice Hall, 2012. McClennen, Sophia A. The Dialectics of Exile: Nation, Time, Language, and Space in Hispanic Literatures. West Lafayette: Purdue University Press, 2002. Medina, Rúben. “El mestizaje a través de la frontera: Vasconcelos y Anzaldúa.” Mexican Studies/Estudios Mexicanos. 25.1 (2009): 101-123. Paz, Octavio. “Los hijos de la Malinche.” en Id., El laberinto de la soledad  [1950]. México: Fondo de Cultura Económica. 1992. Penfield, Joyce y Jacob L. Ornstein-Galicia. Chicano English: An Ethnic Contact Dialect. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamin’s Publishing Company, 1985. Pérez-Torres, Rafael. “Chicano Culture Reclaiming our America: Coyotes at the Border.” American Literature. 67.4 (1995): 815-824. Price, Patricia. “Inscribing in the border: Schizophrenia and the aesthetics of Aztlán.” Social and Cultural Geography. 1.1 (2000): 101-116. Ramírez, Axel. “Educación y cultura chicana en Estados Unidos.” Reencuentro. 37 (2003): 7-22. Rodríguez Ortiz, Roxana. Alegoría de la Frontera México-Estados Unidos. Análisis comparativo de dos Literaturas colindantes. México D.F.: Ediciones y Gráficos Eón, S.A. de C.V., 2013. Roosevelt, Theodore. “Fear God and Take Your Own Part.” En Fear God and Take Your OwnPart. New York: George H. Doran Company, 1916. Sayer, Peter. “Demystifying Language Mixing: Spanglish in School.” Journal of Latinos andEducation. 7.2 (2008): 94-112. Showstack, Rachel Elizabeth. “Symbolic power in the heritage language classroom. How Spanish heritage speakers sustain and resist hegemonic discourses on language and cultural diversity.” Spanish in Context. 9.1 (2012): 1-26. Smith, Anthony. “¿Gastronomía o geología? El rol del nacionalismo en la reconstrucción de las naciones.” Nation and Nationalism. 1.1 (1995): 3-23. Valdeón, Roberto A. “Doña Marina/La Malinche. A historiographical approach to the interpreter/traitor.” Target. 25.2 (2013): 157-179. Valdés, Guadalupe M. “Bilingües y bilingüismo en los Estados Unidos; la política lingüística en una época antinmigrante.” Alteridades. 5.10 (1995): 25-42. Valenzuela Arce, José Manuel. “Al otro lado de la línea. Representaciones socioculturales en las narrativas sobre la frontera México-Estados Unidos.” Revista Mexicana de Sociología. 62.2 (2000): 125-149. Vila, Pablo. “Identity and empowerment on the border.” North American Congress on Latin America. 33.3 (1999): 40-45. Vila, Pablo. Social Categories, Metaphors, and Narrative Identities on the U.S.-Mexico Frontier. Reinforcing Borders. Austin: University of Texas Press, 2000.  Websites: “Presentación.” en Portal de cultura chicana (Biblioteca Virtual Miguel Cervantes). <http://www.cervantesvirtual.com/bib/portal/Lchicana/presentacion.shtml&…; Última vez consultado: (24/05/2015). Gaspar de Alba, Alicia. “Alicia.” en Alicia Gaspar de Alba. (2008-2014). <http://www.aliciagaspardealba.net/alicia.html&gt; Última vez consultado: (24/05/2015). “Frontera.” en Diccionario de la lengua española (RAE). (2015). <http://lema.rae.es/drae/?val=frontera&gt; Última vez consultado: (24/05/2015).  

 

Universiteit of Hogeschool
Máster en Estudios Ibéricos e Iberoamericanos
Publicatiejaar
2015
Kernwoorden
Share this on: