Naar de invoering van de anonieme of discrete bevalling in België?

Hanne
De Clerck

Van vondelingenluik tot wettelijke regeling? Geen anonieme bevalling, wel discrete.

In februari was er baby Jules in het vondelingenluik, in augustus baby Marie in een berm. Ook dit jaar zijn er in de media reeds verschillende verhalen verschenen over pasgeboren kinderen die ergens worden achtergelaten. Waarom zijn er vrouwen die ervoor kiezen om ergens in het geheim te bevallen en hun kind te dumpen in plaats van naar het ziekenhuis te trekken? Het antwoord is simpel: wie in België van een kind bevalt, wordt door het Burgerlijk Wetboek automatisch als juridische moeder aanzien. Hierdoor wordt echter een belangrijk sociaal feit ontkend, aangezien niet elke vrouw een band wil met het kind waar ze van bevallen is. Daarom trekken jaarlijks ook verschillende Belgische vrouwen naar ziekenhuizen in Noord-Frankrijk om daar anoniem te bevallen. Moet België ook niet een eigen regeling inzake anonieme of discrete bevalling invoeren in plaats van blind te blijven voor dit fenomeen?

Hoezo anonieme of discrete bevalling?

Vooraleer er kan worden overwogen of een regeling mogelijk is, moet natuurlijk eerst duidelijk zijn waarover dit allemaal gaat. Een anonieme bevalling houdt in dat een vrouw op het moment van haar bevalling kan vragen dat haar naam niet in de geboorteakte van het kind wordt opgenomen en dat haar identiteit geheim zal blijven.

Bij een discrete bevalling daarentegen, is de vrouw wél verplicht om informatie over zichzelf over te maken. Deze worden bijgehouden door een instantie die ze onder bepaalde voorwaarden kan vrijgeven, bijvoorbeeld aan het kind.

In beide gevallen wordt de naam van de vrouw echter niet in de geboorteakte opgenomen en wordt zij juridisch gezien dus niet als de moeder van het kind beschouwd.

Het invoeren van een dergelijke regeling kan er dus voor zorgen dat vrouwen niet langer gedwongen worden om hun kind in het vondelingenluik achter te laten of om naar Frankrijk te trekken indien ze om welke reden dan ook niet willen dat hun zwangerschap uit officiële documenten blijkt.

Vergeet de mensenrechten niet!

Dit kan echter niet zonder slag of stoot. Iedere persoon heeft immers bepaalde fundamentele rechten. Er moet niet alleen rekening worden gehouden met wat de moeder wil, ook de pasgeboren baby moet in het plaatje voorkomen. Zo heeft België het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind ondertekend, waarin staat dat het belang van het kind steeds een belangrijke overweging moet zijn bij elke wettelijke beslissing die ook maar iets met kinderen te maken heeft. Bovendien hebben kinderen volgens datzelfde Verdrag ook het recht om voor zover mogelijk hun ouders te kennen. De overheid moet bij het ontwikkelen van een nieuwe regelgeving dus met dit Verdrag rekening houden.

Daarnaast is er natuurlijk ook het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens dat een groot belang hecht aan het recht op privéleven van zowel de moeder als het kind. Bovendien heeft het Europese Hof voor de Rechten van de Mens zich al verschillende malen uitgesproken over de kwestie van anoniem bevallen. Uit deze arresten is duidelijk gebleken dat het Hof op zich niet tegen een dergelijke regeling is gekant , maar dat er wel aan een aantal voorwaarden moet zijn voldaan. De vrouw moet eerst en vooral voldoende informatie krijgen over de volledige procedure en alle gevolgen van haar beslissing. Bovendien moeten de gegevens van de vrouw door de overheid worden bewaard en moet er voor het kind een mogelijkheid bestaan om hier toegang toe te krijgen. Ten slotte, en dit is de belangrijkste voorwaarde, moeten deze gegevens worden bijgehouden door een onafhankelijke instantie die de belangen van de partijen kan afwegen om te beslissen of de informatie aan het kind wordt vrijgegeven.

De regeling in Frankrijk en het Groothertogdom Luxemburg, hoe het niet moet.

Nu het duidelijk is dat een regeling rond anonieme of discrete bevalling op zich niet ingaat tegen de mensenrechten, zou het dan niet handig zijn om de bestaande regeling in Frankrijk of het Groothertogdom Luxemburg gewoon over te nemen in België? Toch niet! Beide landen voerden immers oorspronkelijk een anonieme bevalling in, waardoor er op geen enkel moment informatie over de vrouw wordt bijgehouden. Dit betekent dat deze regelingen de mensenrechten schenden. Hierdoor wordt zowel in Frankrijk als in het Groothertogdom Luxemburg enorm veel kritiek geuit op deze wetgeving, waardoor in beide landen een evolutie in de richting van een discrete bevalling op gang is gekomen.

Het heeft voor België dus geen enkele zin om zich hierop te baseren. Bovendien kan uit alle kritiek in onze buurlanden en uit de mensenrechtenverdragen worden afgeleid dat een discrete bevalling de enige realistische optie is. Ook onze politici zijn tot deze conclusie gekomen. Hoewel er bij de recent ingediende wetsvoorstellen wel een aantal voorstellen rond anonieme bevalling te vinden zijn, richt de meerderheid ervan zich immers wel degelijk op een discrete bevalling.

Er kan in België een Dienst voor Discrete bevallingen worden opgericht in de schoot van de Centrale Adoptieautoriteiten. Deze Dienst krijgt de opdracht om informatie bij te houden over vrouwen die bij de bevalling vragen om dit discreet te kunnen doen. Van zodra het betrokken kind de leeftijd van 12 jaar heeft bereikt, kan het deze gegevens opvragen bij de Dienst. Indien de vrouw zich echter tegen de vrijgave ervan verzet, zal de familierechter definitief beslissen of en in welke mate het kind toegang krijgt tot de informatie. Deze procedure zorgt ervoor dat zowel vrouw als kind medisch in veilige handen zijn en dat hun mensenrechten volledig gerespecteerd worden.

Vondelingen zijn van alle tijden en het is duidelijk dat hun aantal niet afneemt. België mag niet blind blijven voor dit fenomeen. Door het invoeren van een mogelijkheid tot discrete bevalling, moeten wanhopige vrouwen zich niet langer tot het vondelingenluik of een of andere godverlaten berm wenden en zitten we binnen 15 jaar niet met een hele rits Jules’ en Maries die een hoop vragen hebben over hun afkomst waar niemand op zal kunnen antwoorden. Wat we wel zullen hebben zijn vrouwen die in een ziekenhuis kunnen bevallen en kinderen die ergens met hun vragen terechtkunnen.

Bibliografie

Bibliografie.

Verenigde Naties.

Verdragen en verdragsdocumentatie.

  • Art. 3, 7, 8 en 51, § 1-§ 2 IVRK.

Rechtsleer.

Boeken.

  • Detrick, S., The United Nations Convention on the Rights of the Child. A guide to the “Traveaux Préparatoires”, Dordrecht, Martinus Nijhoff Publishers, 1992, 712p.
  • Hodgkin, R. en Newell, P., Implementation Handbook for the Convention on the Rights of the Child, Geneve, Unicef, 1998, 787p.

Elektronische bronnen.

Europese instanties.

Verdragen en verdragsdocumentatie.

  • Aanhef Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.
  • Art. 1, 8, 34-35 en 41 EVRM.

Rechtspraak.

  • HvJ 26/62, Van Gend en Loos, Jur. 1963, 1.
  • EHRM, Röman v. Finland, 29 april 2013, § 43.
  • EHRM, Godelli v. Italy, 18 maart 2013.
  • EHRM, Pascaud v. France, 16 september 2011, § 59.
  • EHRM, Anayo v. Germany, 21 december 2010.
  • EHRM, Todoro v. Italy, 13 januari 2009.
  • EHRM, Maslov v. Oostenrijk, 23 juni 2008.
  • EHRM, Kearns v. France, 10 januari 2008.
  • EHRM, V.S. c. Allemagne, 22 mei 2007.
  • EHRM, Znamenskaya v. Russia, 2 juni 2005, § 58.
  • EHRM, Ilascu e.a. v. Moldavië en Rusland, 8 juli 2004.
  • EHRM, L. v. The Netherlands, 1 juni 2004, § 37.
  • EHRM, Odièvre v. France, 13 februari 2003.
  • EHRM, Mikulic v Croatia, 4 september 2002.
  • EHRM, Bankovic e.a. v. België e.a, 12 december 2001.
  • EHRM, B and P v. The United Kingdom, 5 september 2001, § 39.
  • EHRM, Cyprus v. Turkije, 10 mei 2001.
  • EHRM, Xhavara en 15 anderen v. Italië en Albanië, 11 januari 2001.
  • EHRM, Gül v. Switserland, 19 februari 1996, § 32.
  • EHRM, Gaskin v. UK, 7 juli 1989.
  • EHRM, Berrehab v. The Netherlands, 21 juni 1988, § 21.
  • EHRM, Leander v. Sweden, 26 maart 1987.
  • EHRM, Marckx v. Belgium, 13 juni 1979.
  • EHRM, X v. Germany, 5 juli 1977.
  • EHRM, De Wilde, Ooms en Versyp v. België, 18 juni 1971.
  • ECRM, M v. The Netherlands, 8 februari 1993.

Rechtsleer.

Boeken.

  • Villiger, M.E., “The principle of subsidiarity in the European Convention on Human Rights”, in Promoting justice, human rights and conflict resolution trough international law. Liber Amicorum Luzius Caflisch, M.G. Cohen (ed.), Leiden, Brill, 625.

Commission Internationale de l'Etat Civil.

Verdrag.

Varia.

België.

Wetgeving en wetgevingsdocumentatie.

  • Art. 10, 11, 22bis, 34 en 78 GW.
  • Burgerlijk Wetboek.
  • Strafwetboek.
  • Gerechtelijk Wetboek.
  • Wet 5 mei 2014 houdende de vaststelling van de afstamming van de meemoeder, BS 7 juli 2014.
  • Art. 7, § 4, 1° en art. 25 §3 Decreet van 20 januari 2012 houdende regeling van interlandelijke adoptie van kinderen, BS 2 maart 2012.
  • Wetsvoorstel (M. Taelman) tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek wat betreft het discreet bevallen, Parl.St. Senaat BZ 2010, nr. 5-46/1, (herneemt het voorstel van P. Vankrunkelsven et al., Parl.St. Senaat 2008-2009, nr. 4-1026/1).
  • Wetsvoorstel (G. Swennen en M. Temmerman) tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek om het bevallen in discretie mogelijk te maken, Parl.St. Senaat BZ 2010, nr. 5-258/1, (herneemt het voorstel van G. Swennen, Parl.St. Senaat 2007-2008, nr. 4-358/1).
  • Wetsvoorstel (S. De Bethune) tot aanvulling van het Burgerlijk Wetboek met bepalingen inzake de discrete bevalling, Parl.St. Senaat 2010-2011, nr. 5-347/1, 2 (herneemt het voorstel van N. Lanjri en S. De Bethune, Parl.St. Senaat 2008-2009, nr. 4-999/1).
  • Wetsvoorstel (J. Brotchi et al.) betreffende anoniem bevallen, Parl.St. Senaat 2010-2011, nr. 5-502/1, (herneemt het voorstel van P. Monfils, Parl.St. Senaat BZ 2007, nr. 4-152/1).
  • Wetsvoorstel (A. Colen et al.) tot wijziging van de regelgeving om het naamloos bevallen mogelijk te maken, Parl.St. Kamer 2010-2011, nr. 53K0701/001, (herneemt het voorstel van A. Colen et al., Parl.St. Kamer 2007-2008, nr. 52K0781/001).
  • Wetsvoorstel (N. Lanjri en S. Becq) tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek wat betreft de discrete bevalling, Parl.St. Kamer BZ 2014, nr. 54K0106/001, (herneemt het voorstel van N. Lanjri et al., Parl.St. Kamer 2010-2011, nr. 53K0349/001).
  • Wetsvoorstel (V. Matz en F. Delpérée) betreffende het discreet bevallen, Parl.St. Kamer BZ 2014, nr. 54K0273/001, 6, (herneemt het voorstel van V. Matz et al., Parl.St. Senaat 2012-2013, nr. 5-1972/1).
  • Wetsvoorstel (K. Jiroflée et al.) tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek om het bevallen in discretie mogelijk te maken, Parl.St. Kamer BZ 2014, nr. 54K0424/001, (herneemt het voorstel van M. Detiège en M. Vanlerberghe, Parl.St. Kamer 2010-2011, nr. 53K0829/001).
  • Wetsvoorstel (C. Van Cauter et al.) tot wijziging van het burgerlijk wetboek voor wat betreft het discreet bevallen, Parl.St. Kamer 2014-2015, nr. 54K0826/001,  (herneemt het voorstel van S. Lahaye-Battheu et al., Parl.St. Kamer 2010-2011, nr. 53K1404/001).
  • Wetsvoorstel (V. Van Peel) tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek en het Gerechtelijk Wetboek om het discreet bevallen mogelijk te maken, Parl.St. Kamer 2014-2015, nr. 54K0946/001, (herneemt het voorstel van E. Sleurs et al., Parl.St. Senaat 2011-2012, nr. 5-1705/1).
  • Voorstel van resolutie (C. Van Cauter et al.) tot oprichting van een dienst voor de registratie van discrete bevallingen, Parl.St. Kamer 2014-2015, nr. 54K0828/001, (herneemt het voorstel van S. Lahaye-Battheu et al., Parl.St. Kamer 2010-2011, nr. 53K1354/001).
  • Adv.RvS 46.052/AV bij het wetsvoorstel (M. Monfils et al.) betreffende discrete bevalling, Parl.St. Senaat, 2008-2009, nr. 4-1138/1.
  • Adv.RvS 39.474, 39.475, 39.476, 39.477, 39.478 en 39.525, Parl.St. Senaat 2005-06, nr. 3-417/3, nr. 54, 41.
  • Adv.RvS 33.294/3 bij het voorstel van decreet (P. Ceysens et al.) houdende regeling van de interlandelijke adoptie, Parl.St. Vlaams Parlement, 2001-02, nr. 956-4.
  • Bibliotheek van het federaal Parlement, “De anonieme bevalling, dossier nr. 98”, 20 juni 2005, www.dekamer.be/kvvcr/pdf_sections/biblio/dossier98N.pdf.

Rechtspraak.

  • GwH 7 maart 2013, nr. 30/2013.
  • GwH 3 mei 2012, nr. 61/2012.
  • GwH 16 december 2010, nr. 144/2010.
  • Arbitragehof 22 juli 2004, nr. 136/2004, RW 2004-05, 582.
  • Arbitragehof 17 december 2003,  nr. 169/2003, NJW 2004, 409, noot G. Verschelden.
  • Arbitragehof 22 juli 2003, nr. 106/2003, RW 2003-04, 652.
  • Arbitragehof 8 mei 2001, nr. 56/2001, RW  2001, 629.
  • Arbitragehof 6 juni 1994, nr. 36/96, JDJ 1996, afl. 158, 380.
  • Arbitragehof 23 mei 1990, nr. 18/90.
  • Cass. 14 november 2014,  AR C.13.0441.N, RW 2014-15, 519.
  • Cass. 2 maart 2012, Pas. 2012, 470.
  • Cass. 11 juni 2010, AR. C.09.0236.F.
  • Cass. 4 november 1999, AR C. 99.0048.N en AR C.99.0111.N, Arr.Cass. 1999, 588; RW 200-01, 232, noot A. Vandaele.
  • Cass. 29 januari 1993, Arr.Cass. 1993, 129.
  • Cass. 27 mei 1991, Pas. 1991, 886.
  • RvS 29 mei 2013, nr. 223.630, TBP 2013, 637.
  • Gent 4 oktober 1999, TJK 2000, 67, noot G. Verschelden.

Rechtsleer.

Boeken.

  • BLAUWHOFF, R.J., Foundational Facts, Relative Truths. A comparative law study on children’s right to know their genetic origins in European Family Law Series, nr. 25, Antwerpen, Intersentia, 2009, 54.
  • Leleu, Y-H., Droit des personnes et des familles, Brussel, Larcier, 2010, 838p.
  • Spielmann, A., Weitzel, A., Eissen, M-A, Spielmann, D., La Convention européenne des droits de l’homme et le droit luxembourgeois, Brussel, Nemesis, 1991, 605p.
  • Vande Lanotte, J. en Haeck, Y., Handboek EVRM, Antwerpen, Intersentia, 2005, 12-13 en 95.
  • Verschelden, G., Handboek Belgisch familierecht, Brugge, Die Keure, 2012, 840p.
  • Wuyts, T., Ouderlijk gezag: een coherente gezagsregeling voor minderjarigen, Antwerpen, Intersentia, 2013, 990p.

Verzamelwerken en bijdragen in reeksen.

  • Dalq Depoorter, J., “L’enfant de qui?” in J. Pousson-petit et al. (eds.), Droit comparé des personnes et de la famille. Liber Amicorum Marie-Thérèse Meulders-Klein, Brussel, Bruylant, 1998, 115-142.
  • De Wolf, A., “Draagmoederschap in België en in Frankrijk: een stand van zaken” in K. Boel-Woelki en M. Oderkerk (eds.), (On)geoorloofdheid van het draagmoederschap in rechtsvergelijkend perspectief, Antwerpen, Intersentia, 1999, (89) 110-111.
  • Raes, S., “het verzoekschrift op tegenspraak” in interuniversitair Centrum voor Gerechtelijk recht (ed.), Het vernieuwd gerechtelijk recht. Eerste commentaar bij de Wet van 3 augustus 1992 tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek, Brussel, Kluwer, 1992, 81-94.
  • Senaeve, P. m.m.v. Arnoeyts, S., “10 jaar Belgische rechtspraak inzake aanwending van het IVRK” in P. Senaeve en P. Lemmens (eds.), De betekenis van de mensenrechten voor het personen- en familierecht, Antwerpen, Intersentia, 2003, 103-170.
  • Senaeve, P., “Materieelrechtelijke problemen in het nieuwe afstammingsrecht” in P. Senaeve (ed.), Vijf jaar toepassing van het nieuwe afstammingsrecht, Leuven, Acco, 1993, 19-124.
  • Verschelden, G., Afstamming in APR, Mechelen, Kluwer, 2004, 762p.

Bijdragen in tijdschriften.

  • Boone, I., “Baby Jules, de vondelingenschuif en de discrete bevalling”, RW 2014-15, 1402.
  • Casman, H., “Actueel Belgisch afstammingsrecht in vogelvlucht”, Not.Fisc.M. 2008, (119) 123.
  • De Kezel, E., “Het begrip ‘het belang van het kind’”, RW 1998-99, (1163) 1165.
  • Gayse, B., “Bemiddeling, een veralgemeende grondslag”, NJW 2005, (434) 436.
  • Hanson, K., “Directe werking van het IVRK en ‘het belang van het kind’” (noot onder Cass. 31 maart 1999, 4 november 1999 en 10 november 1999), TJK 2000, (63) 66.
  • Mathieu, G., “D’Odièvre à Godelli: la jurisprudence de la Cour européenne des droits de l’homme en matière d’accouchement anonyme a-t-elle évolué?”, JDJ 2013, afl. 322, 10-23.
  • Mathieu, G., “L’accouchement anonyme: les termes du débat en Belgique”, JDJ 2013, afl. 322, 24-27.
  • Mathieu, G., “Pour un réel équilibre des intérêts en présence: plaidoyer pour l’instauration d’un accouchement dans la réelle discrétion, en droits belge et français”, JDJ 2013, afl. 322, 28-33.
  • Michaux, S.,” L’accouchement sous X au regard de la Convention européenne des droits de l’homme et de la Convention de l’ONU relative aux droits de l’enfant”, RTDF 2005, 321-346.
  • Pluym, L., “Het recht van het kind om zijn ouders te kennen (art. 7.1 IVRK) na heterologe medisch begeleide voortplanting, adoptie en draagmoederschap in België”, TJK 2012, 5-21.
  • Provost, V., “Le droit de connaître ses origines personnelles: une évidence qui n’est (peut-être) pas une”, JDJ 2007, afl. 263, 18-29.
  • Reynaert, D., “Het belang van het kind. Zoektocht naar een lading voor de vlag”, TJK 2007, 203- 205.
  • Senaeve, P., “enige implicaties van anonieme bevallingen in het buitenland op het gebied van het afstammingsrecht” (noot onder Brussel 25 mei 1977), RW 1979-80, (2762) 2768.
  • Van Broeck, J., “Het recht van een geadopteerde om zijn geboorteouders te kennen. Het bloed kruipt waar het niet gaan kan…” (noot onder EVRM Odièvre v. Frankrijk), TBBR 2003, 407-423.
  • Van De Heyning, C., “Grondwettelijke conversaties: een meerwaarde voor de bescherming van fundamentele rechten? De interpretatie en toepassing van fundamentele rechten in een complexe context van gelaagde bescherming”, TBP 2012, 395-419.
  • Verschelden, G., “Het belang van het kind in het afstammingsrecht”, TJK 2005, (168) 168.
  • Verschelden, G., “Nood aan een familierechtelijk statuut voor draagmoederschap in België, met aandacht voor grensoverschrijdende aspechten”, T.Fam. 2010, 69-70.
  • Verschelden, G., “Pleidooi voor een familierechtelijke regeling van draagmoederschap in België”, TPR 2011, 1421-1510.
  • Wuyts, T., “Het recht op identiteit in de Belgische rechtsorde”, T.Fam. 2015, 60-65.

Doctoraatsproefschriften, verhandelingen, masterproeven en scripties.

  • Pluym, L., Naar een familierechtelijk statuut voor draagmoederschap in België, onuitg. doctoraatsthesis Rechten Universiteit Gent, 2013-14, 403p.

Varia

Elektronische bronnen.

Frankrijk.

Wetgeving en wetgevingsdocumentatie.

  • Art. 19, 57, 321, 325-326, 328 eerste en tweede lid, 347, 2°, 351, tweede lid, 352, 388-2, 389 en art. 408 Code Civil français.
  • Art. L112-4, L147-1 t.e.m. L147-11, L222-6, L223-7, L224-4, 1°, L224-5 en art. L224-7 Code de l’action sociale et des familles .
  • Loi n° 93-22 du 8 janvier 1993 modifiant le Code civil relative à l’état civil, à la famille et aux droits de l’enfant et instituant un juge aux affaires familiales, JORF 9 janvier 1993, 495.
  • Loi n° 2002-93 du 22 janvier 2002 relative à l'accès aux origines des personnes adoptées et pupilles de l'Etat, JORF 23 janvier 2002, 1519. 
  • Art. 1, 7° Loi n° 2009-61 du 16 janvier 2009 ratifiant l'ordonnance n° 2005-759 du 4 juillet 2005 portant réforme de la filiation et modifiant ou abrogeant diverses dispositions relatives à la filiation, JORF 18 janvier 2009, 1062.
  • Ordonnance n° 2005-759 du 4 juillet 2005 portant réforme de la filiation, JORF 6 juillet 2005, 11159.
  • Proposition de loi (V. Pécresse et al.) instaurant un accouchement dans la discrétion, assemblée nationale XIIe legislature, n° 3224, www.assemblee-nationale.fr/12/documents/index-proposition.asp.
  • Proposition de loi (A. Lardeux et al.) visant à instaurer un accouchement dans la confidentialité, Sénat 2008-2009, n° 109, www.senat.fr/dossiers-legislatifs/depots/depots-2008.html.  

Rechtspraak.

  • Conseil constitutionel 16 mai 2012, AJ fam. 2012, 406.
  • Cass. 7 avril 2006, n° 05-11.285, www.dalloz.fr.
  • Cass. 14 juin 2005, n° 04-16.942, JCP 2005, 1573.
  • Cass. 18 mai 2005, n° 02-20.613, AJ Famille 2005, 274, noot Th. Fossier.
  • Cass. 6 avril 2004, n° 03-19.026, www.dalloz.fr.
  • Cass. 5 novembre 1996, n° 96-11.073, www.dalloz.fr.
  • Cass. 24 mai 1975, n° 73-13.556, www.dalloz.fr.
  • Conseil d’Etat 20 octobre 1989, n° 108243, www.dalloz.fr.
  • Conseil d’Etat 22 september 1997, n°161364, www.dalloz.fr.
  • Cour d’appel d’Angers 26 janvier 2011, n° 10/01339, www.dalloz.fr
  • Cour d’appel de Rennes 1 septembre 2003, n° 02/03035, www.dalloz.fr.
  • Trib. Grande Instance de Nancy 16 mai 2003, www.dalloz.fr.
  • Trib. Grande instance de Lille, 28 juli 1997, Recueil Dalloz 1998, 213, noot X. Labbée.

Rechtsleer.

Boeken.

  • Courbe, P., Droit de la famille, Paris, éditions Dalloz, 2008, 536p.
  • Terré, F. et Fenouillet, D., Droit civil: la famille, Paris, éditions Dalloz, 2011, 1106p.

Verzamelwerken en reeksen.

  • Malaurie P. et Fulchiron H., La famille in Droit civil, Paris, Defrénois, 2011, 748p.

Bijdragen in tijdschriften.

  • Ardeeff, I., “Pour le Conseil national pour l’accès aux origines personnelles et le maintien de l’accouchement sous X”, Recueil Dalloz 15 maart 2001, 868.
  • Bellivier, F., “Accès aux origines”, RTD Civ. 2002, 368.
  • Bureau,  D., “De l'application directe en France de la Convention de New York du 26 janvier 1990 sur les droits de l'enfant”, Rev. crit. DIP 2005, 679.
  • Chénedé, F., “Condamnation strasbourgeoise de l'accouchement anonyme à l'italienne”, AJ Famille 2012, p. 554.
  • Dionisi-Peyrusse, A., “Le droit de la filiation issu de la loi du 16 janvier 2009 ratifiant l'ordonnance du 4 juillet 2005”, Recueil Dalloz 2 avril 2009, 966.
  • Eudier, F., “40 propositions pour adapter la protection de l'enfance et l'adoption aux réalités d'aujourd'hui”, AJ Famille 17 mai 2014, 295.
  • Gouttenoire, A., “Mineurs”, Répertoire de procédure civile juin 2010, (1) 147-256 .
  • Granet, F., “L’établissement judiciaire de la filiation depuis la loi n° 93-22 du 8 janvier 1993”, Recueil Dalloz 1994, 21.
  • Hauser, J., “Accouchement sous X: des pratiques douteuses”, RTD Civ. 2014, 635.   
  • Henrion, R., “A propos de l’accouchement sous X: réflexions d’un médecin”, AJ Famille 17 mars 2003, 90.     
  • Le Bouriscot, M-C., “Au nom de l’intérêt de l’enfant, la cour d’appel d’Angers fait primer la volonté des grands-parents d’établir un lien avec l’enfant sur celle de la mère de renoncer la filiation”, RJPF 2011, afl. 3, 32.
  • Mallet-Bricout, B., “Droits du père et accouchement sous X : la Cour de Cassation prend position”, Recueil Dalloz 2006, 1177.
  • Massip, J., “Le remise d’un enfant à l’aide sociale en cas d’accouchement anonyme”, Recueil Dalloz 1997, 587.
  • Monéger, F., “Rapport du Conseil D’Etat: Statut et protection de l’enfant”, Revue de Droit Sanitaire et Sociale 1991, 477.
  • Neirinck, C., “La loi relative à l’accès aux origines des personnes adoptees et pupilles de l’Etat: la découverte de la fache cachée de la lune?”, RDSS 14 juni 2002, 189.
  • Neirinck, C., noot onder Cass. 7 avril 2006, RDSS 2006, 575.
  • Remy-Corlay, P., “Application directe de la convention de New York relative aux droits de l’enfant”, RTD Civ. 2005, 750.
  • Salvage-Gerest, P., “Le rapport ‘Filiation, origines, parentalité’”, AJ Famille 17 mai 2014, 293.
  • Szymczak, D., “Convention européenne des droits de l’homme: application interne”, Répertoire de droit européen avril 2014.

Varia.

Elektronische bronnen.

Groothertogdom Luxemburg.

Wetgeving en wetgevingsdocumentatie.

  • Art. 57 voorlaatste lid, 58, 334, 341, 350, 351-2, tweede lid, 368-2 en art. 368-3 Code Civil luxembourgeois.
  • Art. 1 loi du 16 mai 1975 portant modification de certaines dispositions des titres II et VIII du livre 1er du code civil, Mémorial A n° 29, 26 mai 1975, 652.
  • Art. 1 et art. 2, 4° loi du 20 décembre 1993 portant 1) approbation de la Convention relative aux droits de l’enfant, adoptee par l’Assemblée générale des Nations Unies le 20 novembre 1989 2) modification de certaines dispositions du code civil, Memorial A n°104, 29 décembre 1993, 2189.
  • Projet de loi (F. Biltgen) portant réforme de la filiation, Dossier parlementaire Chambre des Deputes 2012-13, nr. 6568, www.chd.lu.
  • Conseil d’Etat, “Avis complementaire sur le projet de loi 6172A portant réforme du mariage et de l’adoption”, 4 juin 2013, www.chd.lu, 4.
  • Parquet Général du Grand-Duché de Luxembourg, avis sur le projet de loi 6568 portant réforme de la filiation, 4 février 2014, www.chd.lu.
  • Parquet de Diekirch, avis sur le projet de loi 6568 portant réforme de la filiation,, 11 octobre 2013, 45-46, annexe à Parquet Général du Grand-Duché de Luxembourg, avis sur le projet de loi 6568 portant réforme de la filiation, 4 février 2014, www.chd.lu.
  • Procès-verbal de la réunion du 12 novembre 2014, Dossier parlementaire Chambre des Deputes 2014-2015, nr. 6568, www.chd.lu, 3.

Rechtsleer.

Tijdschriften

  • FRIDEN, G. en KINSCH, P., “La pratique luxembourgeoise en matière de droit international public (2009-2010)”, Annales du droit luxembourgeois 2011, afl. 21, (335) 342.

Varia.

  • Commission consultative nationale d'éthique pour les sciences de la vie et de la santé (hierna CNE),  “avis concernant la législation relative aux adoptions et à la problématique de l’accouchement anonyme”, 2009, nr. 22, www.cne.public.lu/publications/avis/Avis_22.pdf, 82.

Elektronische bronnen.

Verenigd Koninkrijk.

Wetgeving en wetgevingsdocumentatie.

Download scriptie (1.51 MB)
Universiteit of Hogeschool
Universiteit Gent
Thesis jaar
2015
Promotor(en)
Prof. Dr. Gerd Verschelden