Weet jij hoe je chocolade moet tempereren? Heb je al eens gehoord van de Miracle Berry? En wat zijn gluten nu ook al weer? Pieter Van Leemputten, student Voedings- en Dieetkunde, onderzocht hoe kinderen op een interactieve manier de wetenschappelijke en technische processen, verborgen achter voedingsmiddelen, kunnen ontdekken en onderzoeken. Er werd gekeken naar het effect van een interactieve leeromgeving op de kennis en vaardigheden van lagereschoolkinderen tussen acht en twaalf jaar oud. In het suikermuseum van Tienen, binnen het kader van de Techniek en WetenschapsAcademie, werden vijf workshops uitgewerkt.
De Techniek- en WetenschapsAcademie
In het najaar van 2015 startte UCLL een bijzondere en nieuwe afdeling van de Techniek- en WetenschapsAcademie in Tienen. De Techniek- en WetenschapsAcademie met hoofdzetel in Houthalen is een soort van spin-off van UCLL waar kinderen, jongeren en af en toe ook mama's en papa’s en leraren een workshop kunnen komen volgen tijdens of na de schooluren. In samenspraak met de diensten van het suikermuseum van de stad Tienen, werd de Tiense uitdaging voor de Techniek- en WetenschapsAcademie het voedingsverhaal in uitdagende woensdagnamiddagen tot bij kinderen te brengen. Dit in synergie met het Tiense erfgoedverhaal van de stad. Pieter zorgde zo voor verschillende workshops die uitgeschreven werden in een handleiding voor elke lesgever van elke Techniek- en WetenschapsAcademie.
Workshops
Inhoudelijk werd er bij de ontwikkeling van de workshops rekening gehouden met de speerpunten van de stad Tienen. Deze drie speerpunten bestonden uit: het gebruik van lokale voedingsmiddelen, de aanwezigheid van een erfgoedfactor en het leggen van linken tussen de Techniek- en WetenschapsAcademie met de bedrijfswereld, als ook onderwijs.
De workshops boden enkele Tiense lokale streekproducten aan als centraal thema. Lokale bedrijven kregen de kans om hun expertise te delen en hun producten in de spotlight te brengen. Bovendien werd er bewust gekozen om het belang van gezonde voeding subtiel in de inhoud te verwerken, zonder de workshops te overschaduwen. Verscheidene misvattingen rond voeding werden aangekaart en kinderen werden aangespoord om actief over de samenstelling van producten na te denken. Zo werd hun huidige kennis over voeding evenwel getoetst en bijgeschaafd.
Aan de hand van concept cartoons, het uitvoeren van praktische opdrachten en door het principe van onderzoekend leren toe te passen, werd kennis over techniek en wetenschap die schuilen achter voeding, overgebracht.
Blijvend resultaat
Door het format van de workshops, waarin theorie en praktijk hand in hand gaan, kregen de kinderen de kans om de wetenschapper, technicus of voedingsdeskundige in zich te ontdekken. Diegenen die erbij waren vergeten niet meer hoe het komt dat appels naar vanille kunnen ruiken, hoe citroenzuur wordt gewonnen en hoe je smaakpapillen je kunnen bedriegen. In elke workshop werd een onderzoekende houding aangemoedigd waarbij kinderen hun vaardigheden konden inzetten om oplossingen te zoeken voor gestelde problemen. De niet-schoolse omgeving zorgde voor een interactieve en speelse omgang met de doelgroep waardoor de interesse positief werd geprikkeld. Het resultaat bestaat uit wetenschappelijk onderbouwde en interactieve workshops met gebruiksvriendelijke handleidingen, die verder gebruikt kunnen worden in de in de toekomst van de Techniek- en WetenschapsAcademie.
UCCL organiseert in samenwerking met scholen en gemeenten of steden Techniek- en WetenschapsAcademies in o.a. Leuven, Tienen, Genk, Houthalen, Herk-de-Stad, Maaseik, Aarschot en Peer.
1. Nelissen S. Conceptnota doe- en belevingsmuseum. Techniek en WetenschapsAcademie. 2015.
2. Anaba eerlijk over ouderschap. De ontwikkeling van je kind tussen 6 en 9 jaar. Beschikbaar via: http://www.anababa.nl/ontwikkeling/kind/tussen-6-en-9-jaar. Geraadpleegd 20 mei 2015.
3. Anaba eerlijk over ouderschap. De ontwikkeling van je kind tussen 9 en 12 jaar. Beschikbaar via: http://www.anababa.nl/ontwikkeling/kind/tussen-9-en-12-jaar. Geraadpleegd 20 mei 2015.
4. Vlaamse overheid – Agentschap voor kwaliteitszorg in onderwijs en vorming. Curriculum basisonderwijs 2015. Beschikbaar via: http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/basisonderwijs. Geraadpleegd op 20 mei 2015.
5. Vlaamse overheid – Agentschap voor kwaliteitszorg in onderwijs en vorming. Curriculum basisonderwijs 2015. Beschikbaar via; http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/secundair-onderwijs. Geraadpleegd op 20 mei 2015.
6. Scheerder G, Van den Broucke S, Saan H. Projecten voor gezondheidspromotie. Een handleiding voor kwaliteitsvol werken. Brussel: VIG, 2003.p.30-36.
7. Van De Keere K, Vervaet S. Leren is onderzoeken. Aan de slag met wetenschap in de klas. Leuven: Lannoo Campus; 2013.
8. Alfieri L, Brooks PJ, Aldrich NJ, Tenenbaum HR. Does discovery-based instruction enhance learning? Journal of Educational Psychology 2011, 103(1): 1-18.
9. Vervaet S, Van De Keere K. Stem voor onderzoekend leren: voorbeelden uit het basisonderwijs. Expertisecentrum Onderwijsinnovatie. Beschikbaar via: http://www.techniekacademie.be/fotos/STEM-Kristof-Stephanie.pdf. Geraadpleegd op 20 juni 2015.
10. Vervaet S, Dejonckheere P, Van de Keere K. Onderzoekend leren in de klas in: 4 pijlers. Sint-Canisiusblad 2014, 112(2): 5-10.
11. Kruit P, Wu F, van den Berg E. Kinderen aan het experimenteren zetten via concept cartoons. Tijdschrift voor Didactiek der β-wetenschappen 2013, 30(1&2): 27-48.
12. Kamp M. Leuker kunnen we het wél maken – het succes van concept cartoons. Niche, bulletin voor het onderwijs in de biologie. 2004. Beschikbaar via: http://www.ecent.nl/servlet/supportBinaryFiles?referenceId=1&supportId=…. Geraadpleegd op 25 juni 2015.
13. What is a conceptcartoon? Beschikbaar via: http://conceptcartoons.com/what-is-a-concept-cartoon-.html. Geraadpleegd 25 juni 2015.
14. Naylor S, Keogh B. Concept cartoons: what have we learnt? Journal of Turkish Science Education 2013, 10(1): 3-11.
15. Joyce C. Using concept cartoons for assessment. Assessment resource banks. 2006. Beschikbaar via: http://arbs.nzcer.org.nz/strategies/cartoons.php. Geraadpleegd op 25 juni 2015.
16. Abrahams I, Millar R. Does practical work really work? A study of the effectiveness of practical work as a teaching and learning method in school science. Int J Sci Educ 2008, 30(14): 1945-1969.