Vlaanderen is een regio met superdiversiteit. Mensen met talloze verschillende culturele achtergronden leven er samen. Al is superdiversiteit op dit ogenblik nog vooral een zaak van de centrumsteden. Daarbuiten heb je nog veel hoofdzakelijk ‘witte gemeentes’, en dus ook ‘witte scholen’. Ik ben Liesje Korthoudt, en in mijn bachelorproef focus ik op manieren waarop een school zonder diversiteit onder de leerlingen toch verbondenheid kan creëren met de superdiverse samenleving.
Vlaanderen was nog nooit zo'n smeltkroes van nationaliteiten. In 2015 telde de regio 504.130 mensen die niet de Belgische nationaliteit hebben. Dat aantal zal de komende jaren nog flink toenemen, want vorig jaar kwamen een recordaantal vluchtelingen naar België.
Een derde van alle kinderen tot en met vijf jaar heeft een buitenlandse herkomst, lees ik in de nieuwe Vlaamse Migratie- en Integratiemonitor 2015. Vlaamse scholen hebben dus een cruciale rol in het creëren van verbondenheid tussen de verschillende gemeenschappen.
Grote scholen in stedelijke omgevingen besteden daar nu al aandacht aan, maar in kleinere schooltjes is de realiteit vaak nog erg ‘wit’. Hoe kan je kleuters uit dergelijke ‘witte school’ toch in contact brengen met de superdiverse samenleving waarin ze opgroeien? Dat onderzoek ik samen met basisschool ‘Het Moleke’ in Rijkevorsel.
Het schoolbestuur van Het Moleke beseft heel goed dat de leerlingen op de school geen weerspiegeling zijn van hoe de Vlaamse samenleving eruit ziet. Directie en leerkrachten vinden het belangrijk dat de kinderen toch in contact gebracht worden met diversiteit en andere culturen, maar hebben daar geen goede methode voor.
Voor kleuters is het begrip ‘de samenleving’ niet te vatten, laat staan ‘de diverse samenleving’. Dat moet dus concreter. Maar omdat die diversiteit niet aanwezig is in de klas of op de speelplaats, moeten er andere manieren bedacht worden.
Ik koos ervoor om ‘diverse anderen’ binnen te brengen en diversiteit te introduceren als iets heel normaal. Ik probeerde verschillende soorten lesmateriaal uit en onderzocht op die manier welk materiaal het meest geschikt is om kinderen op een accurate manier een beeld te geven van die samenleving om er zo mee in verbinding te komen.
De resultaten presenteerde ik op 13 januari 2016 om 15 uur in de Campus van de lerarenopleiding Vives in Tielt. Ik gaf er ook een demonstratie van de verschillende soorten lesmateriaal.
Bio Liesje Korthoudt
Ik ben Liesje Korthoudt, 25 jaar. Na mijn opleiding orthopedagogie besloot ik nog een bachelor opleiding kleuteronderwijs te volgen. Omdat ik het werk als kleuterjuf wil combineren met de opleiding, koos ik voor een opleiding op afstand via Vives Campus Tielt. Ter afronding van mijn studie moet ik een bachelorproef schrijven over verbondenheid.
Bakkers, E., Heylen, L., Stevens, L., van Esch, W., van Herpen, M., (2013). Cego Practicum. Participerend Onderwijs 1: Zie mij, hoor mij, voel mij!, CEGO, Averbode.
Bormans, L. (2012). Geluk, the world book of happiness, Tielt: Lannoo.
Celie, L. (2013). Anders kijken en luisteren naar kinderen en jongeren? Leuven: Halewyck.
Christians, M. (2010). De kracht van aanraken in de klas. Kleuters en ik, 26 (4), 19-23.
Cuvelier, F. (1998) Omgaan met zichzelf en elkaar. Antwerpen: Garant.
Debeu, A.(1999). Daar kies ik voor!, Zelfstandigheid, differentiatie en verbondenheid in de basisschool. Leuven/Amersfoort: Acco.
Deboutte, G. (2002). Verbondenheid be-léven: het kan. EGO-Echo : ervaringsgericht werken met oudere kinderen, 4/2, 10 - 14.
Deboutte G. (2002). Verbondenheid is meer dan je goed voelen. Kleuters en ik, 18 (2), 2-5.
Deboutte. G. (2006), Verbondenheid als antwoord op ‘de-link-wentie. Pleidooi voor een positief en kansengericht omgaan met kwetsbare/gekwetste jongeren.’ t Jaarboek van de Don Bosco Scholen.
Deboutte, G. Ruwe leerlingen en warme scholen: een (on)mogelijk samengaan? Onuitgegeven referaattekst n.a.v. studiedag Eekhoutcentrum (Kulak, Kortrijk) ‘Agressie op school’.
Deboutte, G. (2004). Verbondenheid: een ander en preventief antwoord op respectloos gedrag. Hoe toewerken naar een positief klas- en schoolklimaat?. Mechelen: Wolters Plantyn.
Deboutte. G. (2006), Verbondenheid als antwoord op ‘de-link-wentie. Pleidooi voor een positief en kansengericht omgaan met kwetsbare/gekwetste jongeren.’ t Jaarboek van de Don Bosco Scholen.
De Busser, A. & Liekens, T. (2001). Rituelen in de klas: een warme houvast. Kleuters en ik, 27 (4), 19-21.
Deklerck, J., Depuydt A., Deboutte G. (2001). Verbondenheid als antwoord op ‘de-link-wentie’. Preventie op een nieuw spoor. Leuven: Acco.
De Pooter, B., (2009). Voorbij de kleuren. Verbondenheid en solidariteit leren in het basisonderwijs. Brugge: Die Keure.
De Pooter, B., (2010). Voorbij de kleuren. Materialen en activiteiten voor de kleuterschool. Brussel: Studio Globo.
DEPUYDT, A.,(1993). Religie als antwoord op de-linquentie, een nieuwe basisfilosofie voor kinderen in het lager onderwijs. KULeuven, Opgehaald van www.googlebooks.be/books?id=w_b
De Wolf, B., (2008). Mondiaal leren in de kleuterklas. Brussel: Studio Globo.
Driessen, H., (2009). Morgenrood, Singel uitgeverijen.
Drost, D., (1996). Mensen onder elkaar (psychologie van sociale interacties). Utrecht: De tijdstroom.
Geldof, S., (2015). inspirerende hutspot. geraadpleegd op 29 september 2015, op http://www.inspirerendehutspot.nl
Gemeente Rijkevorsel, bevolking Rijkevorsel. geraadpleegd op 15 oktober 2015, op www.rijkevorsel.be
Herlaar, H. (2015). Geef oma maar een kusje, artikel opgehaald van http://liefdevol-opgroeien.nl/gedrag/geef-oma-maar-een-kusje/
Jochems, P., (2010). Opvoeden in verbondenheid. Mechelen: Jeugd & Vrede.
Kerknet, (2005), Congres: verbondenheid, kans tot existentieel leren in onderwijs en jeugdhulpverlening, Kortrijk. geraadpleegd op 20 oktober 2015, op http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb/SO/Vakdocs/Humane/Vakdoc09_IPSOC…
Laevers F. & Depondt L., (2006). Ervaringsgericht werken met kleuters in het basisonderwijs. Leuven: CEGO Publishers
Laevers F. & Depondt L., (2014). Ervaringsgericht werken met kleuters in het basisonderwijs. Herziene editie. Leuven: CEGO Publishers
Lansens, R., (2011). Agogische Vaardigheden, orthopedagogie volgens Kok en Ter Horst. Antwerpen: Pestalozzi.
Laumans, P., (2012). Vrijheid in relaties. e-book. Al Zwaag: Vior Webmedia.
Melis, M. (2008/2009). Samen met de kinderen op zoek naar verbondenheid in de wekelijkse kring. Tijdschrift van Centrum voor ervaringsgericht onderwijs, 13/2, Leuven: CEGO Publischer.
Matthyssen, M., (2010). Een school op mensenmaat. Antwerpen: Garant.
Naber, P. & Bijvoets, M. (2011). Opleiden en professionaliseren in diversiteit en opvoeding. Rapport Kenniswerkplaats Tienplus opgehaald van http://www.verwey-jonker.nl/doc/jeugd/2925_Opleiden-en-professionaliser…
Nadort, S., (2015). wat is verbinding?. geraadpleegd op 20 september 2015, op https://www.youtube.com/watch?v=v3L16SGigzw
Onderwijs Vlaanderen, (2015). Verbondenheid als fundament voor een positieve en respectvolle schoolcultuur, http://www.ond.vlaanderen.be/antisociaalgedrag/pgs/MIN-Pesten-KL-deel2%…, geraadpleegd op 15 oktober 2015.
Paeschuyzen, A. (2010). Creativiteit bouwt bruggen … of hoe te werken aan verbondenheid binnen en buiten de school(m)uren. Welwijs, 21 (2), 14-16.
Pierson, R., (2013). Every kid needs a champion. geraadpleegd op 13 september 2015, op https://www.youtube.com/watch?v=A4wVYwpr6Cw
Prinsen, H., Terpstra, A. (2006). Sociaal vaardig (Een gids voor ouders en kind). Kampen: Ten Have.
Rosenberg, M.B., (2012). Geweldloze communicatie. Rotterdam: Lemniscaat.
Sluijter, M., (2008). Opgroeien in verbondenheid met jezelf, de ander, materie, maatschappij en natuur [e-book]. Opgehaald van: http://www.opgroeieninverbondenheid.nl/extra/download-ebook/
Sluijter, M., (2013). Aanraken mag! [artikel]. geraadpleegd op 2 november 2015, Opgehaald van: http://www.opgroeieninverbondenheid.nl/3368/aanraken-mag/
Steunpunt diversiteit leren, http://www.diversiteitenleren.be/nl/home, geraadpleegd op 16 oktober 2015.
Sumter, H., (2015). Het belang van diversiteit. geraadpleegd op 19 oktober 2015, op http://www.sumpro.nl/kinderenhebbenbehoefteaanspiegelsenramen/
Stuyvaert, H., (2010). De magische kracht van poppen. Sint Niklaas: Abimo.
Van Oudheusden H. (2010). Verbindende waarden. Multiculturele begeleiding in het basisonderwijs. Den Haag: Onderwijsbegeleiding & Coaching.
Vignero, G., (2014). De draad tussen cliënt en begeleider. Antwerpen: Garant.
Vlaams Verbond Katholiek Basisonderwijs (VVKBaO), (2010). Leerplan wereldoriëntatie, Brussel.
Wieers, L., (2012). Communicatieve vaardigheden. onuitgegeven cursus orthopedagogie. Antwerpen: Pestalozzi.