Wettige verdediging: nood aan een uitbreiding?

Ilka De Jonghe
Persbericht

Wettige verdediging van goederen of… doodslag?

Het zal je maar overkomen. Je bent juwelier. Jarenlang gezwoegd om een succesvolle zaak uit de grond te stampen. In het holst van de nacht word je gewekt door hard gebonk; brekend glas gaat door merg en been.  Vage beelden van die vorige gewelddadige inbraak flitsen meteen door je hoofd.  Het angstzweet breekt je uit, je voelt je hart kloppen in je keel maar één ding weet je zeker: deze keer zal ik niet machteloos toekijken hoe mijn zaak wordt leeggeroofd.  Zonder verder nadenken trek je de lade van je nachtkastje open en instinctief grijp je naar het wapen dat je kocht na die vorige traumatische overval.  Je stormt naar beneden en ziet de inbreker met zijn buit wegvluchten. Je haalt de trekker over...  Enkele seconden word je overspoeld door een gevoel van triomf; maar dit gevoel verdwijnt pijlsnel en moet plaats ruimen voor onzekerheid en angst. De kogel die de dief in de rug heeft geraakt was fataal. Hoewel je enkel poogde je levenswerk te verdedigen, word je even later aangeklaagd voor… doodslag.

Het aantal inbraken en diefstallen is problematisch in België. Handelaars zijn hier vaak het slachtoffer van. In 2015 werden er 15 824 inbraken in handelszaken door de politie vastgesteld. Geregeld nemen particulieren, die het slachtoffer zijn van een overval, het heft in eigen handen. Dit heeft vaak een fatale afloop voor de overvaller tot gevolg. In de zaken Tyberghien, Moortgat en De Wolf stonden telkens juweliers terecht voor het verwonden of doden van overvallers. Juwelen wegen niet veel maar hebben daarentegen een zeer hoge waarde. Bijgevolg zijn juweliers het geliefkoosde doelwit van dieven.

Criminaliteitsstatistieken Federale Politie 2015

De wettige verdediging is alom gekend, het strookt namelijk met ons rechtvaardigheids-gevoel: wie wordt aangevallen, mag zich verdedigen zonder hiervoor gestraft te worden. Dit principe is verankerd in de Belgische Strafwet. Wanneer je de wettige verdediging wilt inroepen, zal je aan bepaalde voorwaarden moeten voldoen. Iemand bont en blauw slaan louter en alleen omdat deze je uitmaakt voor rotte vis, zal logischerwijze niet volstaan om geëxcuseerd te worden voor je daden. Iedereen is het hier mee eens. Bovendien zal de wettige verdediging enkel van toepassing zijn wanneer de aanval gericht is tegen personen. De verdediging van goederen valt er dus niet onder. Hier wringt het schoentje.

Tegenstanders opperen dat de wet dringend gewijzigd moet worden; “Het kan toch niet dat bandieten vrijuit gaan, terwijl slachtoffers van een inbraak die hun woning ’s nacht verdedigen tegen een inbraak, zich moeten verantwoorden voor de rechtbank!”. Jan Modaal deelt deze visie; louter passief moeten toekijken hoe men beroofd wordt, strookt niet met hun rechtvaardigheidsgevoel. Als het in Nederland, Frankrijk en Duitsland mogelijk is om goederen te verdedigen, waarom dan ook niet in België?

Cartoon

In de laatste decennia werden al verschillende pogingen ondernomen om hierin verandering te brengen. Verscheidene wetsvoorstellen werden ingediend met steeds hetzelfde doel voor ogen: het uitbreiden van de wettige verdediging tot goederen. Ondanks deze initiatieven, kwam hiervan nog maar weinig in huis. Dit komt doordat vele politieke partijen geen voorstander zijn van dergelijke uitbreiding. Is dit wel terecht? Deze scriptie heeft net als doel om na te gaan of er effectief nood is aan de uitbreiding van de wettige verdediging tot goederen.

In eerste instantie wordt de wettige verdediging in onze buurlanden bestudeerd. De rechtsvergelijking, meer bepaald het vergelijken van het rechtssysteem van ons eigen land met een ander land, is een efficiënte methode om ons eigen rechtstelsel te beoordelen of bij te sturen. Vele voorstanders interpreteren de wetten van onze buurlanden te letterlijk, zonder rekening te houden met de culturele context van de wet. Uit dit onderzoek blijkt al snel dat de toepassing van de wettige verdediging zelfs veel strenger is in onze buurlanden. Bijgevolg is het ook daar niet toegestaan om te schieten op een vluchtende dief.

Verder is het ook belangrijk om stil te staan bij de Belgische rechtspraak. Rechters interpreteren de wet en passen hem toe. Zij zijn diegenen die bepalen of iemands leven of integriteit in gevaar was en of men zich dus al dan niet terecht verdedigde. Ook indien de wettige verdediging niet van toepassing is, zijn er nog alternatieven voorhanden die soelaas kunnen bieden. Zo is er bijvoorbeeld de provocatie die er voor zorgt dat men strafvermindering krijgt wanneer er sprake is van uitlokking. Ook de morele dwang, een soort van overmacht waardoor men geen controle meer heeft over eigen daden, zorgt voor vrijspraak. Het onderzoek toont aan dat rechters zich over het algemeen soepel opstellen. Dit belet echter niet dat de verdediger zich in een situatie van rechtsonzekerheid bevindt. Gezien de achterstand van het Belgische justitieapparaat, kan het vaak jaren duren vooraleer de rechter een oordeel velt.

Ook wordt nagegaan of men echt enkel mag toekijken als men bestolen wordt. Is er werkelijk niets dat ondernomen kan worden op dergelijk moment? Het eigendomsrecht zorgt ervoor dat je je gestolen goederen mag terugnemen. Het vattingsrecht geeft particulieren het recht om dieven die op heterdaad betrapt worden aan te houden. Maar wat gebeurt er al de dief zich hiertegen verzet?

In het debat omtrent de wettige verdediging gebruiken politici keer op keer de kwetsbaarheid van juweliers als argument, maar wat vinden juweliers nu zelf van deze situatie? In het kader van deze scriptie werd een enquête opgesteld om hun mening omtrent deze materie te achterhalen.

Op de vraag of de wettige verdediging uitgebreid dient te worden tot goederen antwoordt de overgrote meerderheid zonder nadenken ja. Maar vanaf het ogenblik dat je hierover doorvraagt slaat de twijfel toe. Is een mensenleven even veel waard als een goed? Zo ja, waar leg je dan de grens? Mogen om het even welke goederen verdedigd worden? Zo nee, wie bepaalt dan welke goederen er onder vallen en welke niet? Is een goed verkiezen boven een mensenleven niet strijdig met het recht op leven? Brengt een uitbreiding geen escalatie van geweld met zich mee? Één ding is zeker: de uitbreiding van de wettige verdediging tot goederen is iets om grondig over na te denken.

Bibliografie

Bibliografie

 

Wetgeving

Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden, ondertekend te Rome op 4 november 1950 en goedgekeurd bij de wet van 13 mei 1955, BS 19 augustus 1955, err. BS 29 juni 1961.

De gecoördineerde Grondwet van 17 februari 1994, BS 17 februari 1994.

Wetboek van Strafvordering van 17 november 1808, BS 27 november 1808.

 

Strafwetboek van 8 juni 1867, BS 9 juni 1867.

Wet 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis, BS 14 augustus 1990.

Wet 5 augustus 1992 op het politieambt, BS 22 december 1992.

Wet 8 juni 2006 houdende regeling van economische en individuele activiteiten met wapens, BS 9 juni 2006.

KB 29 december 2006 tot uitvoering van sommige bepalingen van de wet van 8 juni 2006 houdende regeling van economische en individuele activiteiten met wapens, BS 9 januari 2007.

 

Wetsvoorstellen

Wetsvoorstel (B. LAEREMANS en R. BOUTECA) tot wijziging van de artikelen 416 en 417 van het Strafwetboek, Parl. St. Kamer 1999, nr. 129/1.

Wetsvoorstel (G. STAVEVAUX, VAN STEENBERGE et al.) tot wijziging van de artikelen 416 en 417 van het Strafwetboek betreffende het begrip noodweer, Parl. St. Senaat 1999-2000, nr. 2-90/1.

Wetsvoorstel (S. VERSTRAETEN et al.) tot wijziging van sommige bepalingen ven het Strafwetboek inzake noodweer, Parl. St. Kamer 2000-01, nr. 50K1288/001.

Wetsvoorstel (G. BOURGEOIS) tot wijzing van artikel 23 van de Grondwet, Parl. St. kamer 2003-04, nr. 50K0039-001.

Wetsvoorstel (G. BOURGEOIS) tot wijzing van de wet van 1 augustus 1985 houdende fiscale en andere bepalingen, Parl. St. Kamer 2003-04, nr. 50K2327/001.

Wetsvoorstel (S. DE CLERCK et al.) tot wijziging van sommige bepalingen van het Strafwetboek inzake noodweer, Parl. St. Senaat 2003-04, nr. 3-511/1.

Wetsvoorstel (J.-M. DEDECKER) tot wijziging van de wettelijke regeling inzake noodweer en tot invoering van de algemene schulduitsluitingsgrond “noodweerexces”, Parl. St. Senaat 2003-04, nr. 3-409/1.

Wetsvoorstel (B. LAEREMANS, K. BULTINCK et al) tot wijziging van de wettelijke regeling inzake noodweer en tot invoering van de algemene schulduitsluitingsgrond “noodweerexces”, Parl. St. Kamer 2003-04, nr. 51K0651/001.

Wetsvoorstel (F. VANHECKE et al.) tot wijziging van het Strafwetboek met betrekking tot de regeling inzake noodweer en tot invoering van de algemene schulduitsluitingsgrond “noodweerexces”, Parl. St. Senaat 2003-04, nr. 3-243/1.

Wetsvoorstel (S. VERSTRAETEN et al.) tot wijziging van sommige bepalingen van het Stafwetboek inzake noodweer, Parl. St. Kamer 2003-04, nr. 51K0741/001.

Wetsvoorstel (Y. BUYSSE et al.) tot wijziging van het Strafwetboek, met betrekking tot de regeling inzake noodweer en tot invoering van de algemene schulduitsluitingsgrond “noodweerexces”, Parl. St. Senaat 2007-08, nr. 4-615/1.

Wetsvoorstel (P. COCRIAMONT) tot wijziging van het Strafwetboek met betrekking tot de regels inzake wettige verdediging, Parl. St. Kamer 2009-10, nr. 52K2578/001.

Wetsvoorstel (M. DELACROIX) tot wijziging van het Strafwetboek wat tot de regels inzake wettige verdediging betreft, Parl. St. Kamer 2009-10, nr. 4-1790/1.

Wetsvoorstel (B. SCHOOFS, P. LOGGHE en G. ANNEMANS) tot wijziging van de wettelijke regeling inzake noodweer en tot invoering van de algemene schulduitsluitingsgrond “noodweerexces”, Parl. St. Kamer 2010-11, nr. 53K1552/001.

Wetsvoorstel (F. DE MAN, P. LOGGHE en B. SCHOOFS) tot wijziging van de wet van 8 juni 2006 houdende regeling van economische en individuele activiteiten met wapens wat betreft de legalisering in bepaalde gevallen van spuitbussen met weerloos makende stoffen, Parl. St. Kamer 2011-12, nr. 53K2030/001.

Wetsvoorstel (J. PENRIS et al) tot wijziging van het Strafwetboek wat het weerlegbaar vermoeden van wettige verdediging voor politieagenten betreft, Parl.St. Kamer 2015-16, nr. 54K1515/001.

Kamerstukken II 2007-08, 31407, 3 (Verslag).

 

Rechtspraak

EHRM 14 juni 2011, Trévalec t/ België, T. Strafr. 2011, afl. 4, 297-298.

Cass. 28 juni 1938, Arr.Cass. 1938, 144.

Cass. 28 juni 1938, Pas. 1938, I, 232.

Cass. 3 maart 1941, Arr.Cass. 1941, 43-45.

Cass. 18 februari 1952, Pas. 1952, afl. 1, 352.

Cass. 25 mei 1956, Arr.Cass. 1956, 905.

Cass. 25 juni 1956, Pas. 1956, I, 1176.

Cass. 26 januari 1959, RW 1959-60, 981.

Cass. 7 december 1977, Arr.Cass. 1978, 417.

Cass. 21 december 1983, Arr.Cass. 1983-84, 464-466.

Cass. 28 februari 1989, Bull. 1989, 662-665.

Cass. 22 maart 1989, Arr.Cass. 1989, 1853.

Cass. 3 maart 1999, RDPC 1999, 1208.

Cass. 20 maart 2001, Arr.Cass. 2001, 448.

Cass. 22 juni 2011, RW 2012-2013, afl. 25, 984-985.

Cass. 23 januari 2013, Nr. P.12.0415.F, NC 2013, afl. 4, 320.

Cass. 28 januari 2014, AR P.12.1776.

Cass. 16 september 2014, RW 2015-16, afl. 20, 785-786.

RvS 25 november 2015, nr. 229.301.

Luik 17 april 1905, Pas. 1907, afl. 2, 31-33.

Gent 20 december 1957, RW 1958-59, 1154-1155.

Gent 11 december 1963, RW 1963-64, 1655-1660.

Antwerpen 27 mei 1981, RW 1983-84, 1899-1901.

Bergen 21 maart 1989, JLMB 1989, 987-990.

Luik 12 december 1990, JLMB 1991, 1170-1171.

Antwerpen 19 april 1991, RW 1992-93, 303.

Corr. Brussel 8 januari 1991, RW 1991-92, 196-197.

Corr. Dendermonde 17 september 2001, AJT 2001-02, 338-350.

Corr. Kortrijk 15 november 2002, RABG 2003, 803-806.

Corr. Dendermonde 9 februari 2004, onuitg.

Corr. Kortrijk 6 juni 2006, TGR 2007, 133-136.

Vred. Lier 30 mei 2000, RW 2003-04, 73-74.

 

Buitenlandse rechtspraak

Cass. (FR) 25 maart 1902, s., 1903, 1, 5, d. 1902, 1, 356.

HR 13 juni 1989, NJ 1990, 193.

HR 24 juni 1895, W 6699.

HR 30 maart 1976, NJ 1976, 322.

HR 17 december 1996, NJ 1997, 262.

HR 14 april 1998, NJ 1998, 662.

 

Rechtsleer

Boeken

BRAAS, A., Précis de droit pénal. Principes généraux du Livre Ier du Code Pénal. Législation sur le vagabondage et la mendicité. Législation de l’enfance., Brussel, Etablissements Emile Bruylant, 1946, 371 p.

CHAUVEAU, A. en HÉLIE, F., Théorie du code penal, Brussel, Meline Cans et Compagnie, 1845, 647 p.

COLLIN, F., Strafrecht, Brussel, Larcier, 1945, 305 p.

CONSTANT, J., Précis de droit pénal: principes généraux du droit pénal positif belge, Luik, Impr. Nationales, 1975, 778 p.

CONSTANT, J., Traité élémentaire de Droit Pénal: principes généraux du droit pénal positif belgi, Tome I, Luik, Impr. Nationales, 1965, 606 p.

DASSEN, K., “Verweerwapens” in X, Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaar met overzicht van rechtspraak en rechtsleer, 1998, 135-244.

DE CLERCK, D., Beginselen van strafrecht en van strafvordering, Deel 1: Strafrecht, Leuven, Acco, 1996, 234 p.

DE HULLU, J., Materiaal strafrecht. Over algemene leerstukken van strafrechtelijke aansprakelijkheid naar Nederlands recht, Deventer, Kluwer, 2003, 595 p.

DE NAUW, A., Inleiding tot het algemeen strafrecht, Brugge, Die Keure, 2008, 221 p.

DE VALKENEER, C. en WINANTS, A., “L’arrestation” in B. DEJEMEPPE (ed.), La détention préventive, Brussel, Larcier, 1992, 43-88.

DEMEYERE, N., “Vergunningsplichtige wapens” in X., Strafwet en strafvordering. Artikelsgewijze commentaar met overzicht van rechtspraak en rechtsleer, 2010, 307-418.

DESPORTES, F. en LE GUNEHEC, F., Le nouveau droit pénal. Tome 1: Droit pénal général, Parijs, Economica, 1998, 975 p.

FISCHER, T., Strafgesetzbuch und Nebengesetze in Becksche Kurz Kommentare, München, Verlag C.H. Beck, 2008, 304 p.

FRANSEN, H., “Rechtvaardiging” in X. Postal Memorialis. Lexicon strafrecht, strafvordering en bijzondere wetten, 2001, 280-357.

HAUS, J.J., Principes généraux dur droit pénal belge, Gent, Hoste, 1869, 823 p.

JÖRG, N. en KELK, C., Strafrecht met mate, Deventer, Gouda Quint, 2001, 431 p.

KUDLICH, H., Strafrecht, Allgemeiner Teil in Prüfe dein Wissen. Rechtsfälle in Frage und Antwort, Strafrecht: Allgemeiner Teil, München, Verlag C.H. Beck, 2009, 336 p.

LAMBERT, P., “Dwangmiddelen: Gebruik van dwangmiddelen door de politie” in X., Postal Memorialis. Lexicon strafrecht, strafvordering en bijzondere wetten, 73-95.

LAMBERT, P., “Légitime defense” in X., Postal Mémorialis. Lexique du droit pénal et des lois spéciales, 2008, 147-174.

LEGROS, R., Voorontwerp van strafwetboek, Brussel Belgisch Staatsblad, 1985, 231 p.

MACHIELSE, A.J.M, Noodweer in het strafrecht: Een rechtsvergelijkende en dogmatische studie, Amsterdam, Stichting Onderzoek Recht en Beleid, 1986, 752 p.

MATT, H., Strafrecht: Allgemeiner Teil I, München, C.H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung, 1996, 295 p.

NOPPE, J., PASHLEY, V., DE HERT P. en HUISMAN V., Mensenrechten en politie, Antwerpen, Maklu, 2013, 214 p.

NYPELS, J.S.G. en SERVAIS, J., Le Code pénal belge interprété principalement au point de vue de la pratique. Tome III, Brussel, Bruylant, 1898, 856 p.

ONGENA, T., “Wettige verdediging of noodweer”, in X., Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaar met overzicht van rechtspraak en rechtsleer, 181-212.

PRADEL, J., Manuel de droit pénal général, Parijs, Editions Cujas, 2002, 749 p.

REMMELINK, J., Inleiding tot de studie van het Nederlands Strafrecht, Deventer, S. Gouda Quint, 1996, 975 p.

ROBERT, J.-H., Droit pénal général, Parijs, Thémis, 1998, 520 p.

SIMON, J., Handboek van het Belgisch Strafrecht, Brussel, Etablissements Emile Buylant, 1948, 273 p.

SPRIET, B., Strafrechtspraak, Leuven, Acco, 1989, 349 p.

TEN VOORDE, J., “Kwetsbaarheid aan het woord bij de herijking van noodweer?” in M-C FOBLETS, M. M. HILDEBRANDT en J. STEENBERGEN (eds.), Liber Amicorum. René Foqué, Gent, Larcier, 2012, 261- 277.

TRAEST, P., VANDER BEKEN, T., KETELS, B. en DE RUDDER, L., Wettige verdediging in België en in de buurlanden. Advies op vraag van de minister van Justitie, UGent, 2010, 65 p.

TROUSSE, P.E., “Droit penal. Tome I, Vol I” in X., Les Novelles, Brussel, Larcier, 1956, 489 p.

TULKENS, T. en VAN DE KERCKHOVE, M., Introduction au droit pénal. Aspects juridiques et criminologiques, Diegem, Story-Scientia, 669 p.

VAN BEMMELEN, M., Ons Strafrecht. Deel I: Het materieel strafrecht, Algemeen deel, Haarlem, H.D. Tjeenk Willink & Zoon N.V., 1968, 303 p.

VAN DEN WYNGAERT, C., Strafrecht en strafprocesrecht in hoofdlijnen, Deel I: Strafrecht, Antwerpen, Maklu, 2009, 665 p.

VERBRUGGEN F. en VERSTRAETEN, R., Strafrecht & strafprocesrecht voor bachelors, Antwerpen, Maklu, 2012, 334 p.

WEMES, L.T., “Uitsluiting en verhoging van strafbaarheid” in C.P.M. CLEIREN en J.F. NIJBOER (eds.), STRAFRECHT: Tekst & Commentaar. De tekst van het Wetboek van Strafrecht en enkele aanverwante wetten voorzien van commentaar, Deventer, Kluwer, 2008, 2648 p.

 

Bijdragen in tijdschriften

ARNOU, P., “wettige verdediging bij aanranding van de eerbaarheid” (noot onder Antwerpen 27 mei 1981), RW 1983-84, 1899-1903.

BERKMOES, H. en HUTSEBAUT, F., “Geweld door politieambtenaren: wettelijk, noodzakelijk en proportioneel”, Vigiles 2006, afl. 1, 28-31.

BERKMOES, H., “Overmacht in strafzaken (art. 71 Sw.): de voorwaarden geschetst” (noot onder Cass. september 2014), RW 2015-16, 786-789.

BREMS, E., “E.H.R.M., 9 oktober 1997”, RW 1998-99, afl. 15, 515-517.

D’HAENENS, J., “Het gebruik van vuurwapens tegen personen, door de politie, bij de bestrijding van de criminaliteit”, RW 1968, afl. 6, 241-256.

D’HAESE, C., “De wettige verdediging ter bescherming van goederen” (noot onder Corr. Brussel 8 januari 1991), RW 1991-92, 197-199.

DASSONVILLE, D., “Droit de légitime défense et débordements éventuels: aperçu de droit comparé”, RDPC 2008, afl. 1, 5-31.

DE BAENE, E., “De Wapenwet 2006 telt vijf jaar: Tijd voor een evaluatie”, Vigiles 2011, afl. 4, 123-139.

DE HERDT, J.,  “De vluchtplicht, ook voor politiebeambten?”, Vigiles 2008, afl. 5, 260-263.

DE HERDT, J.,“De vlucht is de beste (wettige) verdediging” (noot onder Cass. 19 april 2006), NC 2008, 344-346.

DE HERT, P. en VAN DER MEIJ, P.P.J., “Op weg naar de Far West? Wettige zelfverdediging naderbij bekeken”, Vigiles 2004, afl. 2, 33-39.

DE SMET, P., “De 12 geboden van de nieuwe wapenwet”, RABG 2006, afl. 13-14, 1067-1072.

DE WIT, J., “Parlement keurt drastische versoepeling wapenwet goed”, Juristenkrant 2008, afl. 174, 5.

DE WOLF, D., “Van een subjectieve controle op de verschoning wegens uitlokking door zware gewelddaden naar een gemengd objectief-subjectieve controle” (noot onder Cass. 22 juni 2011), T.Strafr. 2012, afl. 5, 320-322.

DEMEYERE, N., “De nieuwe Wapenwet”, T.Strafr. 2007, afl. 4, 233-253.

DUPONT, L., “Een actueel probleem van penale aansprakelijkheid. De overmacht”, Jura Falc. 1967-69, 199-210.

DURIEUX, H., “De schietende juwelier en (teveel aan) noodweer in Nederland”, Juristenkrant 2002, afl. 47, 16.

GORLÉ, F., “De strafrechtelijke bescherming van privaateigendom”, RW 1983-84, 2455-2484.

LINERS, A. en UPEENSE, I., “Gebruik van dwang – het trekken van een vuurwapen”, Vigiles 2006, afl. 3, 113-116.

MABILDE, B., “Grondwettelijk Hof vindt twee problemen in wapenwet”, Juristenkrant 2008, afl. 166, 6-7.

MARCHAL, A., “De l’état de légitime défense en droit pénal belge”, Rév. dr. Pén. 1966, 943-991.

MARCHAL, A., “Motif légitime ou légitime défense”, JT 1972, 113-116.

MARCHAL, A., “Wettige verdediging en gebruik van vuurwapens door de politie bij roofovervallen (Artikel 257 en 416 van het Strafwetboek)”, RW 1971, afl. 32, 1497-1508.

ONGENA, T., “Juweliers mogen ’s nachts schieten”, Juristenkrant 2001, afl. 34, 3.

PIEDBOEUF, F., “La légitime défense et l’ordre de la loi” (noot onder Corr. Luik 21 maart 1980), JL 1981, 43-49.

ROZIE, J., “De werking van verzachtende omstandigheden in strafzaken doorgelicht”, NC 2013, 1-32.

ROZIE, J., “Verloren tijd wordt nooit teruggevonden. Een analyse van het healingarrest” (noot onder Assisen 26 juni 2013), NC 2013, 391-405.

SCHUERMANS, F., “Vrijspraak wegens onregelmatige arrestatie. De politieambtenaar mag zijn wapen niet zomaar trekken”, Juristenkrant 2006, afl. 121, 5.

VAN VOLSEM, F., “De onoverwinnelijke dwaling en de noodtoestand met betrekking tot milieumisdrijven”, TMR 2012, afl. 4, 4-24.

VANDEBERGHE, K., “Wettige verdediging en uitlokking: interferentie en verfijningen”, AJT 1999-00, 176-178.

VANDEPLAS, A., ‘Strafvermindering bij verzachtende omstandigheden en verschoning” (noot onder cass. 10 december 1973), RW 1973-74, 1876-1877.

VANDERWEEREN, J. en DE LANOEYE, R., “Onoverwinnelijke dwaling in het recht”, RW 1956-57, 1777-1790.

 

Internetbronnen

www.arsnobilis.be/nl/.

www.dekamer.be/kvvcr/showpage.cfm?section=/flwb&language=nl&cfm=/site/w….

www.dekamer.be/kvvcr/showpage.cfm?section=/flwb&language=nl&cfm=flwbn.c….

www.demorgen.be/binnenland/het-recht-op-zelfverdediging-uitbreiden-b094….

www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/regio/brussel/1.757534.

www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/regio/brussel/1.757995.

www.dnat.be/index.php/actualites/monde/17-democratie-nationale/communiq….

www.docplayer.nl/4875034-Vaktijdschrift-van-de-hoge-raad-voor-juwelen-e….

www.groen.be/sites/www.groen.be/files/uploads/Bestandsbijlages/programm….

www.gva.be/cnt/oid278126/archief-proces-overval-bij-juwelier-de-wolf-ui….

www.hbvl.be/cnt/oid180864/archief-unizo-vraagt-uitbreiding-wettige-zelf….

www.liberales.be/home.

www.liberales.be/pages/zelfverdediging/ameyedm.html.

www.liberales.be/pages/zelfverdediging/unizodm.html.

www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20160417_02241582.

www.nieuwsblad.be/cnt/4k2p1b7i.

www.nieuwsblad.be/cnt/bf2oqhgt.

www.nieuwsblad.be/cnt/getqtc70.

www.nsz.be/nl/wie-we-zijn.

www.politics.be/persmededelingen/714/.

www.politics.be/persmededelingen/2052/.

www.politics.be/persmededelingen/2907/.

www.politics.be/persmededelingen/4330/.

www.standaard.be/cnt/832osbs5.

www.standaard.be/cnt/dmf05012004_009;

www.standaard.be/cnt/dst16082002_014.

www.standaard.be/cnt/dst16062003_00.

www.standaard.be/cnt/dst16062003_002.

www.standaard.be/cnt/nflb15112002_002.

www.stat.policefederale.be/criminaliteitsstatistieken/interactief/tabel….

www.unizo.be/unizo-versterkt-ondernemers.

www.vandaag.be/binnenland/89905_wettige-verdediging-wordt-niet-uitgebre….

www.verkiezingssite.be/programmavergelijking/standpuntenmatrix/Veilighe….

www.vlaamsbelang.org/files/20140318ProgrammaVerkiezingen2014.pdf.

www.vlaamsbelang.org/nieuws/1743.

www.vlaamsbelang.org/mediafragmenten/271.

www.vlaamsbelang.org/nieuws/10192.

www.volkskrant.nl/politiek/belgische-justitie~a517235.

justice.belgium.be/sites/default/files/downloads/WapenwetgevingOmzendbrief%20versie%20BS.pdf.

www.actua-service.be/uploads/2/9/3/9/2939055/programma_ldd_-_g13_lay-ou….

www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/article/detail/1587220/2010/04/14/Juweli….

www.rijksoverheid.nl/documenten/circulaires/2014/06/25/circulaire-wapen…

Universiteit of Hogeschool
Master in de rechten
Publicatiejaar
2016
Promotor(en)
Prof. Dr. Brice De Ruyver
Kernwoorden
Share this on: