Het examen voor banken: hoe effectief is de stress test?

Iedereen heeft er wel eens van gehoord: de bankencrisis die onder meer Europa hard getroffen heeft. Dit samen met een aantal andere factoren is verantwoordelijk voor de slabakkende economie de voorbije jaren in heel wat lidstaten van de Europese Unie. Om dit voorval in de toekomst te vermijden, zijn er een aantal maatregelen genomen door autoriteiten die de banksector controleren. Eén van die maatregelen is een zogenaamde stress test. Dit is een test waar banken aan een fictieve economische schok worden onderworpen om te garanderen dat hun financiële structuur degelijk genoeg is om een economische situatie zoals in de periode 2008-2009 te overleven, zonder dat het bredere publiek moet vrezen dat lenen niet meer mogelijk wordt, of nog erger, dat spaargeld zou verdwijnen. Dergelijke test is sinds 2009 al herhaaldelijk afgenomen, zowel in de Europese Unie als in andere delen van de wereld.

Het onderzoek bekijkt hoe de resultaten van de stress test die is gehouden in 2014 de aandelenkoers van beursgenoteerde banken heeft beïnvloed. Dit is belangrijk, aangezien daarmee een antwoord wordt gegeven op de vraag of banken beloond worden voor het houden van een gezonde financiële structuur en dus aangemoedigd worden om goed te scoren op de stress test. Het vernieuwende aan dit onderzoek ten opzichte van reeds bestaande literatuur is de duurtijd van de invloed. Waar andere auteurs enkel de invloed op korte termijn (in termen van een aantal dagen) bestuderen, bestudeert dit onderzoek de lange termijn invloed. Voor iedere bank die onderworpen is aan de stress test wordt een rapport gemaakt waarin een aantal belangrijke parameters worden opgenomen. Zo wordt per bank vermeld hoeveel eigen kapitaal de bank heeft ten opzichte van hoeveel activa, vereenvoudigd gesteld. Ter verduidelijking kan een analogie gemaakt worden met een gezin. Dit gezin heeft een bepaalde hoeveelheid spaargeld waarmee het een huis wil kopen. Dit is het eigen kapitaal van dat gezin. Echter, het huis kost meer dan wat het gezin bijeen gespaard heeft. Het resterende bedrag zal het gezin lenen bij de bank. Het huis dat het gezin koopt, is het actief van het gezin. Dit wil zeggen dat de waarde van het actief (het huis) groter is dan wat het gezin bijeen had gespaard (het eigen kapitaal). Deze verhouding, eigen kapitaal ten opzichte van activa, is een heel belangrijke parameter voor banken. Daar toont het hoeveel geld de aandeelhouders in de bank geïnvesteerd hebben ten opzichte van de hoeveelheid geld de bank uitleent of investeert. Het overige deel komt van de mensen die een rekening houden bij de bank en van een aantal andere kanalen, die hier niet verder aan bod komen. Deze parameter wordt de kapitaalratio genoemd. De kapitaalratio geeft een beeld over welke schok de bank kan opvangen vooraleer het bestaan van deze bank in gevaar komt en zo de economie schade kan toebrengen.

European Banking Authority (2017, 30 september). [Foto]. Geraadpleegd van http://www.eba.europa.eu/news-press/multimedia-gallery/photos

Bij de stress test wordt gekeken hoe de kapitaalratio van een bank reageert op een zware economische schok. De bedoeling is dat de financiële structuur van de bank zodanig is dat ook na deze schok de bank voldoende veilig blijft. Het onderzoek werkt met statistische methodes om te bepalen wat een verandering in die kapitaalratio betekent voor de aandelenkoers van de bank. Verschillende mogelijke gevolgen worden onderzocht: presteert de bank algemeen beter of slechter, fluctueert de aandelenkoers meer of minder (dit wordt de marktvolatiliteit genoemd), en verandert de gevoeligheid van de bank ten opzichte van algemene bewegingen in de markt ten gevolge van de resultaten van de stress test.

De resultaten van het onderzoek verduidelijken deze vragen. Uit de statistische analyse blijkt dat, algemeen gesproken, de banken die een betere kapitaalratio kunnen voorleggen na het toepassen van de fictieve economische schok ook beter presteren op de aandelenmarkt. Dit is een trend die tot één maand na de bekendmaking van de resultaten een belangrijke rol speelt in de prestatie van de banken op de aandelenmarkt. De duurtijd is een interessant gegeven, aangezien vorig onderzoek reeds heeft nagegaan wat de invloed op korte termijn is, maar hier wordt bevestigd dat ook op langere termijn banken een positieve stimulans krijgen om een veiligere kapitaalstructuur aan te houden.

Dit onderzoek heeft aangetoond dat er een positieve invloed uitgaat van het resultaat van de stress test op de prestaties van de banken op de aandelenmarkt op langere termijn. Met andere woorden, banken worden beloond voor het houden van een veiligere kapitaalstructuur. Echter is dit enkel voor de stress test uit 2014 aangetoond, wat dus niet noodzakelijk betekent dat alle stress tests banken tot een veiligere kapitaalstructuur aanzetten. Dit nodigt uit tot verder onderzoek die het belang van de stress tests nader kan bekijken. In de literatuur zijn er een aantal auteurs die dit thema verder bestuderen, en ook de invloed van andere oefeningen waar banken aan onderworpen zijn nagaan. Ik verwijs de geïnteresseerde lezer graag door naar Bank stress tests and stock market performance van Mathias Dendooven (2017) en de gerelateerde literatuur voor meer informatie.