Mensen met kanker moeten tegenwoordig niet meer langdurig in het ziekenhuis verblijven. Niet alleen om financiële redenen maar ook om het welzijn van de patiënt. Sommige delen van de chemobehandeling kunnen thuis gegeven worden. En heel dikwijls wordt de chemo meegenomen naar huis in de sacoche. De opvolging van de chemotoediening en het afkoppelen van het pompje kan dan door de thuisverpleegkundige gedaan worden.
Omdat het werken met chemo niet zonder gevaren is, is er enige kennis van de patiënt, de familie en de thuisverpleegkundige vereist. Waarop moet er gelet worden? Zijn er speciale maatregelen die de thuisverpleegkundige moet kennen? En jawel deze deskundigheid van de verpleegkundige is vereist. En hier stelt zich juist het probleem. De verpleegkundigen die werkzaam zijn in een gespecialiseerde afdeling voor kankerpatiënten hebben een bijkomende opleiding moeten volgen van hun werkgever. Zij zijn gespecialiseerd in het toedienen, het opvolgen en het afkoppelen van de chemo. Voor de thuisverpleegkundige is dit niet verplicht.
Er wordt door die thuisverpleegkundigen aangegeven dat ze niet zeker zijn bij het manipuleren van de chemo. Soms worden er inderdaad fouten gemaakt. Deze fouten gebeuren doordat de thuisverpleegkundigen niet de nodige kennis hebben om deze handeling te doen. In België is het namelijk zo dat alle thuisverpleegkundigen ongeacht hun graad (gediplomeerd of gegradueerd), deze handeling mogen uitvoeren, zonder bijkomende opleiding.
In onze bachelorproef zijn we op zoek gegaan naar mogelijke oorzaken waarom het fout loopt. Eerst via een bevraging van zelfstandige thuisverpleegkundigen in Limburg. Door middel van een enquête konden wij in kaart brengen hoe het gesteld was met de kennis omtrent het afkoppelen en verwijderen van het afval. Uit de resultaten is gebleken dat maar liefst 86% niet de juiste kennis en informatie heeft omtrent deze handeling.
Voor ons tweede onderzoek zijn wij zelf de chemopompjes gaan controleren in een aantal ziekenhuizen in Limburg. Dit was mogelijk omdat de patiënten na het afkoppelen van de pompjes door de thuisverpleegkundigen deze pompjes mee terug moesten nemen naar het ziekenhuis bij hun volgende chemotoediening. Deze pompjes werden dan niet meteen verwijderd maar voor ons weggelegd in een aparte afvalbak.
Wij hebben toen elk pompje grondig gecontroleerd op fouten en deze verwerkt in grafieken zodat wij een duidelijk beeld kregen over de cijfers.
In onze bachelorproef kunt u zien door middel van foto’s die wij hebben gemaakt dat er in de ambulante setting zeer ernstige fouten gebeuren. Fouten die schadelijk zijn voor de gezondheid van zowel de patiënt, de thuisverpleegkundigen als de verpleegkundigen in het ziekenhuis die deze pompjes in ontvangst nemen.
Enkele fouten die wij bij het nakijken zijn tegengekomen was dat de afgekoppelde chemopomp niet in een afgesloten zak zat, of dat de leiding was doorgeknipt. Het grote risico van deze fouten was dat achtergebleven cytostatica in het pompje gewoon uit de zak kan lopen. Doordat blootstelling van cytostatica zeer schadelijk is, kan dat voor de mens op langere termijn ernstige gevolgen geven. Een andere veelvoorkomende fout was dat de naald van de leiding was afgeknipt en los in de zak meegegeven was. In enkele gevallen stak de naald zelfs door de plastieken zak heen en was de kans op een prikaccident immens groot.
Hier ziet u één van de foto’s die u kan terugvinden in onze bachelorproef. Hier ziet u dat de leiding doorgeknipt is en de naald los in de zak erbij zat. Het gevaar op lekkage en een prikaccident is hier zeer reëel.
Soms had de patiënt dit gewoon in de sacoche terug bij.
Na deze vaststellingen vonden wij het nodig dat we dit kenbaar moesten maken aan de thuisverpleegkundigen, zonder met de vinger te wijzen. Omwille van de veiligheid voor iedereen die met deze pompjes in aanmerking komt vonden wij het nodig om onze kennis over te brengen naar de thuisverpleegkundigen.
Wij hebben hiervoor twee e-learning pakketten gemaakt. Dit aan de hand van filmpjes. Een korte versie gaat over hoe je een pompje correct afkoppelt en hoe op een veilige manier het afval verwijderen. De uitgebreide versie behandelde de chemo en zijn gevaren, het pompje, in dit geval een Infusor, en wat te doen met het besmet afval.
In onze bachelorproef kunt u zien wat de resultaten waren van onze onderzoeken aan de hand van grafieken en foto’s die wij hebben mogen maken in de ziekenhuizen van de teruggekomen infusors.
Ook vindt u informatie terug over de meest gebruikte cytostatica bij de digestieve kankers (bv darmkanker) namelijk fluorouracil, een uitgebreid hoofdstuk over de Infusor en wat doen met besmet afval. Dus chemo in de sacoche kan, maar alleen in veilige omstandigheden, als je weet wat je doet, en doet wat je weet.
BIBLIOGRAFIE
UZleuven. (2016, februari 12). Infusor®: toediening van (chemo)therapie met een infuuspomp. Opgehaald van Infusor®: toediening van (chemo)therapie met een infuuspomp: https://www.uzleuven.be/sites/default/files/brochures/infusor_infuuspom…
Alzahrani, J. (2015). Investigating role of interactivity in effectiveness of e-learning. Brunel University London, Engeland .
Baxter Corporation . (2014, Januari 25). Baxter elastomeer pompen clinius gids . Opgehaald van Baxter: http://www.capca.ca/wp-content/uploads/Baxter-Elastomic-Pumps-Guide11.p…
BCFI. (2013, februari 20). Gecommentarieerd geneesmiddelenrepetorium 2013. Opgehaald van Gecommentarieerd geneesmiddelenrepetorium 2013: http://www.bcfi.be/ggr_pdfs/GGR_NL_2013.pdf
Dankbaar, M. (2009). De effectiviteit van e-learning en de implementatie in het medisch onderwijs. Tijdschrift voor Medisch Onderwijs , 212-222.
Dankbaar, M. (2012). Effectiviteit en implementatie van nieuwe technologie. Online leren: werkt dat?
Ellen L Cusano, R. A. (2017). Baxter elastomeric pumps: Weighing as an alternative to visual inspection. Journal of Oncology Pharmacy Practice, 1-7.
F., L. (2010, april 5). Lowry F. Targeting drug wastage slashes chemotherapy cost. Pharmacy Practice News. Opgeroepen op Januarie 25, 2017, van Lowry F. Targeting drug wastage slashes chemotherapy cost. Pharmacy Practice News: http://www.pharmacypracticenaws.com/clinical/article/06-10/targeting-dr…
Fransman, W. (2006). Antineoplastic drugs: Occupational exposure and health risks. Ridderkerk, Nederland: Ridderprint Offsetdrukkerij BV.
G. A. Goossens1, 2. M. (2013). Comparing normal saline versus diluted heparin to lock non-valved totally implantable venous access devices in cancer patiënts: randomised, non-inferiority, open trial. journal, 1-5.
Haesendonckx, M. &. (2014-2015). Cytostatica in een ambulante setting. Veiligheid van de verpleegkundige. Lier, Antwerpen, België.
Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwhoek Ziekenhuis. (2011). Kwaliteitshandboek cytostatica. Amsterdam: NKI - AVL.
Jessa ziekenhuis: werkgroep antitumorale medicatie . (2016, maart 10). Afvalverwijdering. Hasselt, Limburg, België.
Jong Wang, A. M. (2012). Effects of atmospheric pressure conditions on flow rate of an elastomeric infusion pump. Am J Health-Syst Pharm, 587-591.
Lilla Landeck, E. G. (2014). Handling chemotherapy drugs—Do medical gloves really protect? International Journal of Cancer, 1800-1805.
Mayer, D. P.-E. (2014). Safe Management of Chemotherapy in the Home. Clinical Journal of Oncology Nursing, pp. 161-162.
Oliver, G. (2016). Optimising patient safety when using elastomeric pumps to administer outpatient parenteral antibiotic therapy. British Journal of Nursing, 2016, 22-27.
Oprins, E. &. (sd). E-learning: van trainen naar leren.
Patrizia Nardulli1, E. C.-M. (2014). Approach for Evaluating Drug Stability in Elastomeric Devices: A Challenge for the Sustainability in harmacoeconomics . J Pharmacovigilance , 1-8.
Pract, J. O. (2007). Waste handling and patiënt excreta. Journal of Oncology Pharmacy Practice , pp. 82-86.
Prof. dr. A.F.A.M. Schobben, D. T. (2015). Diagnose en therapie 2015-2016. Houten: Bohn Stafleu van loghum .
Rubens, W. e.-D. (sd). Opgehaald van http://www.te-learning.nl/orgbreed.html
Skryabina, E. A., & Dunn, T. S. (2006). Disposable Infusion Pumps. Am J Health-Syst Pharm, 1260-1268.
SNIV. (2011, februari 17). Handhygiëne: Waarom, Wie en Wanneer? . Opgehaald van Waarom, Wie en Wanneer?: http://www.rivm.nl
Sun, P., Tsai, R., Finger, G., & Chen, Y.-Y. &. (2008). What drives a successful e-Learning? An empirical investigation of the critical factors influencing learner satisfaction. Computers & Education, 1183-1202.
Vande Putte, M. (2013). Handboek infectiepreventie voor verpleegkundige . In V. P. Mia, Hygiëne in het ziekenhuis (pp. 268-269). ACCO Uitgeverij.
Vandormael, M-J Wit Gele kruis. (2016, juli 19). Afsluiten chemopomp. 8. Genk, Limburg, België.
Vilans. (2016, februarie 12). Risicovolle en overige handelingen. Opgehaald van risicovolle en overige handelingen: http://www.breederzorg.nl/intranet/prot_boek/docb_sys/protboek.htm
Vogel, N. (2012). E-learning, een onderzoek naar haalbaarheid.
Yinghsinag, C., & Chuangchun, L. &. (2015). Effectiveness of e-learning in hospitals . Technology and Healthcare, pp. 157-160.