De provincies: Het einde, of een tweede leven?
DE PROVINCIES: HET EINDE, OF EEN TWEEDE LEVEN?
1. Inleiding
“De provincies zijn de hoekstenen van het land”. Dit zijn de woorden van koning Filip tijdens een werkbezoek in het Vlaams Parlement in februari 2017. De uitspraak leidde meteen tot commotie, waarbij een aantal politieke partijen de houding van de koning onaanvaardbaar vonden. Dit toont meteen de politieke en maatschappelijke gevoeligheid aan over de provincies.
2. Maatschappelijk belang
Over het bestaan van de provincies wordt al decennia gediscussieerd. Er is dan ook al meermaals openlijk de vraag gesteld of ze nog een reden van bestaan hebben binnen het ingewikkeld bestuurlijk landschap dat België kent. Zo kent België een federale overheid, gewesten, gemeenschappen, provincies en steden en gemeenten. En dan worden het Europees niveau en de verschillende instellingen en samenwerkingsverbanden hier nog buiten beschouwing gelaten.
Zonder het altijd even goed te beseffen, komt de burger dikwijls in aanraking met de provincie. Hierbij kan bijvoorbeeld worden verwezen naar de fietssnelwegen of de provinciale domeinen. Hiernaast spelen de provincies ook een sleutelrol in het beperken van wateroverlast. De verschillende overstromingen van de afgelopen jaren en het debat dat hierover leeft, maakt dat het waterbeleid een actueel thema is. Voorts kan worden verwezen naar een veel gevraagde vergunning, aangezien veel Belgen een baksteen in de maag hebben. Dit is namelijk de omgevingsvergunning, die vanaf 23 februari 2017 de milieuvergunning en de stedenbouwkundige vergunning vervangt.
3. De hervorming in strikte zin
Zoals bovenstaande voorbeelden aantonen, is het als burger belangrijk om zich te realiseren welke concrete gevolgen de hervorming met zich meebrengt. De Vlaamse Regering heeft namelijk beslist om de Vlaamse provincies vanaf 1 januari 2018 af te slanken. Juridisch wil dit zeggen dat de Vlaamse provincies vanaf die datum geen taken meer mogen uitoefenen in “culturele en persoonsgebonden aangelegenheden”. In mensentaal betekent dit dat de provincies zich niet meer
kunnen bezighouden met beleidsdomeinen zoals sport, jeugd, cultuur en welzijn. Heel concreet zal de provincie geen sportinfrastructuur meer kunnen bouwen of subsidiëren, of zal de provincie geen eigen bibliotheekbeleid meer kunnen voeren.
Dergelijke taken zullen in de toekomst worden behartigd door hetzij de Vlaamse overheid hetzij de gemeenten en steden. De Vlaamse Regering is namelijk enerzijds van oordeel dat bepaalde taken beter op een meer algemeen niveau kunnen worden uitgeoefend. Hierdoor zullen bepaalde regels niet meer verschillen van de provincie tot provincie. Anderzijds meent de Vlaamse Regering dat bepaalde taken moeten worden overgedragen aan de gemeenten en steden. Zij staan immers het dichtst bij de burgers. Hierdoor zijn ze het best geplaatst om te weten wat er in de betrokken gemeente of stad leeft.
Het gevolg van de hervorming is dat de provincies alleen nog maar mogen optreden in de zogenaamde “grondgebonden aangelegenheden”. Dit betekent dat de provincies wel nog hun stempel kunnen drukken op domeinen zoals ruimtelijke ordening, woonbeleid en mobiliteit (denk maar aan het voorbeeld van de fietssnelwegen).
Bij de hervorming kunnen een aantal juridische bedenkingen worden gemaakt. Zo bestaat er discussie over de vraag of de Vlaamse Regering dit wel mag doen. De hoogste rechtbanken van ons land oordelen bijvoorbeeld dat alle of de essentiële bevoegdheden niet van de provincies mogen worden afgepakt. Een cruciale vraag is dan ook of domeinen zoals sport en cultuur essentiële taken van de provincies zijn.
4. De hervorming in ruime zin
De hervorming van de Vlaamse Regering om bepaalde taken van de provincies af te nemen kadert in een ruime hervorming om de provincies af te slanken. Zo zullen ook het aantal provincieraadsleden (zij worden door de burgers verkozen bij verkiezingen) verminderen. Hiernaast zal de rol van de provincies in intergemeentelijke samenwerkingsverbanden (dit is eigenlijk een samenwerking tussen verschillende gemeenten) worden beperkt.
Het is belangrijk om te vermelden dat met de hervorming de provincies niet worden afgeschaft. Dit is nochtans met een akkoord in 2011 mogelijk gemaakt. Zo kan een gewest, onder strikte voorwaarden, de provincies afschaffen. Hierdoor zou de provincie effectief verdwijnen en worden vervangen door een bovengemeentelijk bestuur. Wat dit laatste precies moet voorstellen, weet voorlopig niemand.
Een evolutie zoals in Vlaanderen is trouwens ook waar te nemen in het zuiden van België. In de vorige regeerperiode heeft het Waalse Gewest ook een aantal taken van de provincies afgenomen. Zo is het beleid met betrekking tot huisvesting (de huizen) en energie overgeheveld van de Waalse provincies naar het Waalse Gewest.
5. Besluit
Zoals hierboven is aangetoond, is het nuttig om stil te blijven staan bij de hervorming van de Vlaamse Regering. Het zal vanaf 1 januari 2018 aan de provincies toekomen om hun positie tussen de Vlaamse overheid en de gemeenten in te nemen. Of dit project een nieuwe wind zal laten waaien door de provincies of het begin van het einde is, is een open vraag. Of om het met de woorden van de koning te stellen: of de provincies effectief de hoekstenen van het land zijn, zal enkel en alleen de toekomst uitwijzen.
Bibliografie
9. BIBLIOGRAFIE
1. WETGEVING
A. Wetgevende normen
A. Internationale normen
- Europees Handv. inzake lokale autonomie van 15 oktober 1985, CETS nr. 122.
- Aanvullend Prot. bij het Europees Handv. inzake lokale autonomie betreffende het recht op participatie in de aangelegenheden van lokale autoriteiten van de Raad van Europa van 16 november 2009, CETS nr. 207.
B. Nationale normen
- Grondwet 7 februari 1831, Bull.off. 1831, 174.
- Gecoördineerde Grondwet 17 februari 1994, BS 17 februari 1994, 4.054.
- Grondwetswijziging 5 mei 1993, BS 8 mei 1993, err. BS 20 augustus 1993, 10.522.
- Bijzondere wet 16 juli 1993 tot vervollediging van de federale staatsstructuur en tot aanvulling van de kieswetgeving met betrekking tot de Gewesten en de Gemeenschappen, BS 20 juli 1993, 17.170.
- Bijzondere wet 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, BS 15 augustus 1980, 9.434.
- Décr.W. spécial 13 octobre 2011 modifiant certaines dispositions du Code de la démocratie locale et de la décentralisation en matière de composition des collèges et conseils provinciaux, MB 26 octobre 2011, 64.826.
- Bijzonder Decr.W. 13 oktober 2011 houdende wijziging van sommige bepalingen van het Wetboek van de plaatselijke democratie en de decentralisatie inzake de samenstelling van de provinciecolleges en raden, BS 26 oktober 2011, 64.835.
- Bijzondere wet 6 januari 2014 met betrekking tot de zesde staatshervorming, BS 31 januari 2014, 8.641.
- Gemeentewet 30 maart 1836, Bull.off. 1836, 136.
- Provinciewet 30 april 1836, Bull.off. 1891, 209.
- Wet 27 mei 1975 tot aanpassing van de Franse tekst van de gemeentewet en de provinciewet aan het vigerende recht en tot invoering van de Nederlandse tekst van de gemeentewet, de provinciewet en de wet van 1 juli 1860 tot wijziging van de provinciewet en de gemeentewet wat de eed betreft, BS 22 augustus 1975, 10.174.
- Wet 22 december 1986 betreffende de intercommunales, BS 20 juli 1987, 9.909.
- Wet 9 augustus 1988 tot wijziging van de gemeentewet, de gemeentekieswet, de organieke wet betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, de provinciewet, het Kieswetboek, de wet tot regeling van de provincieraadsverkiezingen en de wet tot regeling van de gelijktijdige parlements- en provincieraadsverkiezingen, BS 13 augustus 1988, 9.434.
- Code wallon 29 octobre 1998 du logement et de l'habitat durable, MB 4 décembre 1998, 38.965.
- Wet 24 juni 2000 houdende instemming met het Europees Handvest inzake lokale autonomie, BS 23 september 2004, 3.747
- Décr.W. 12 avril 2001 relatif à l'organisation du marché régional de l'électricité, MB 1 mai 2001, 14.118.
- Decr.Vl. 6 juli 2001 houdende de intergemeentelijke samenwerking, BS 31 oktober 2010, 37.846.
- Décr.W. 19 décembre 2002 relatif à l'organisation du marché régional du gaz, MB 11 février 2003, 6.905.
- Decr.W. 12 février 2004 organisant les provinces wallonnes, MB 30 mars 2004, 17.774.
- Decr.W. 12 februari 2004 tot organisatie van de Waalse provincies, BS 30 maart 2004, 17.813.
- Code 22 avril 2004 de la démocratie locale et de la décentralisation, MB 12 août 2004, 59.699, err. MB 22 mars 2005, 12.266.
- Wetboek 22 april 2004 van de plaatselijke democratie en decentralisatie, BS 12 augustus 2004, 60.029, err. BS 22 maart 2005, 12.597.
- Decr.Vl. 7 mei 2004 houdende vaststelling van het kader tot oprichting van de provinciale ontwikkelings-maatschappijen (POM), BS 25 augustus 2004, 63.035.
- Decr.W. 27 mai 2004 confirmant l’arrêté du Gouvernement wallon du 22 avril 2004 codifiant la législation relative aux pouvoirs locaux, sous l’intitulé “Code de la démocratie locale et de la décentralisation”, MB 12 août 2004, 59.699, err. MB 22 maart 2005, 12.262.
- Decr.W. 27 mei 2004 houdende bekrachtiging van het besluit van de Waalse Regering van 22 april 2004 waarbij de regering gemachtigd wordt om de wetgeving over de plaatselijke besturen te codificeren, BS 12 augustus 2004, 60.523 err. BS 22 maart 2005.
- Provinciedecreet 9 december 2005, BS 29 december 2005, 56.891.
- Decr.Vl. 10 juli 2008 houdende een kader voor het Vlaamse gelijkekansen- en gelijkebehandelingsbeleid, BS 23 september 2008, 49.410.
- Decr.Vl. 15 juli 2011 houdende instemming met het aanvullend protocol bij het Europees handvest inzake lokale autonomie betreffende het recht op participatie in de aangelegenheden van lokale autoriteiten, opgemaakt in Utrecht op 16 november 2009, BS 31 augustus 2011, 5.568.
- Decr.Vl. 15 juli 2011 houdende vaststelling van de algemene regels waaronder in de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest periodieke plan- en rapporteringsverplichtingen aan lokale besturen kunnen worden opgelegd, BS 11 augustus 2011, 45.911.
- Decr.Vl. 29 juni 2012 tot wijziging van het Provinciedecreet van 9 december 2005, BS 3 augustus 2012, 45.990.
- Decr.Vl. 6 juli 2012 betreffende het lokaal cultuurbeleid, BS 28 augustus 2012, 51.053.
- Decr.Vl. 6 juli 2012 houdende de ondersteuning en stimulering van het lokaal jeugdbeleid en de bepaling van het provinciaal jeugdbeleid is de grondslag voor bepaalde culturele bevoegdheden van de provincies, BS 9 augustus 2012, 46.502.
- Decr.Vl. 6 juli 2012 houdende het stimuleren en subsidiëren van een lokaal sportbeleid, BS 16 augustus 2012, 48.256.
- Decr.Vl. 6 juli 2012 houdende het Vlaams cultureel-erfgoedbeleid, BS 3 september 2012, 53.818
- Decr.Vl. 31 mei 2013 houdende toekenning van bepaalde bevoegdheden aan de provincies in de aangelegenheden, vermeld in artikel 5 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, BS 21 juni 2013, 40.058.
- Décr.W. 10 octobre 2013 portant modification du Code de la démocratie locale et de la décentralisation et du décret du 12 février 2004 organisant les provinces wallonnes, MB 28 octobre 2013, 82.516.
- Decr.Vl. 10 oktober 2013 tot wijziging van het Wetboek van de plaatselijke democratie en de decentralisatie en van het decreet van 12 februari 2004 tot organisatie van de Waalse provincies, BS 28 oktober 2013, 82.518.
- Décr.W. 16 mai 2013 modifiant certaines dispositions du Code de la démocratie locale et de la décentralisation en matière de gouvernance provinciale, MB 17 juillet 2013, 45.014.
- Decr.W. 16 mei 2013 decreet houdende wijziging van sommige bepalingen van het Wetboek van de plaatselijke democratie en de decentralisatie wat betreft het goed bestuur op provinciaal niveau, BS 17 juli 2013, 45.018.
- Décr.W. 20 février 2014 modifiant le décret du 12 février 2004 organisant les provinces wallonnes, MB 19 mars 2014, 22.462.
- Decr.W. 20 februari 2014 houdende wijziging van het decreet van 12 februari 2004 tot organisatie van de Waalse provincies, BS 19 maart 2014, 22.464.
- Decr.Vl. 28 maart 2014 houdende machtiging tot oprichting van het privaatrechtelijk vormgegeven extern verzelfstandigd agentschap Toegankelijk Vlaanderen in de vorm van een private stichting, BS 11 maart 2014, 35.362
- Decr.Vl. 25 april 2014 betreffende de omgevingsvergunning, BS 23 oktober 2014, 82.085.
- Decr.Vl. 13 mei 2016 tot wijziging van diverse bepalingen van het decreet van 6 juli 2001 houdende de intergemeentelijke samenwerking en het Provinciedecreet van 9 december 2005, BS 17 juni 2016, 36.782
- Decr.Vl. 18 november 2016 houdende de vernieuwde taakstelling en gewijzigde financiering van de provincies, BS 13 december 2016, 36.606.
- Decr.Vl. 24 februari 2017 houdende de ondersteuning van cultureel-erfgoedwerking in Vlaanderen, BS 4 april 2017, 30.163.
- B.W.Reg. 27 février 2014 déterminant les modalités de transfert de membres du personnel provincial affectés à la gestion des voiries, MB 20 mars 2014, 22.633.
- B.Vl.Reg. 27 november 2015 tot uitvoering van het decreet van 25 april 2014 betreffende de omgevingsvergunning, BS 23 februari 2016, 13.467.
- MB 5 décembre 2014 portant incorporation dans la voirie de la Région wallonne des tronçons de voiries provinciales des provinces du Brabant wallon, du Hainaut, de Liège, du Luxembourg et de Namur, MB 22 december 2014, 78.948.
B. Voorbereidende documenten
A. Parlementaire stukken
- Ontwerp van bijzonder decreet houdende wijziging van artikel 5 van het provinciedecreet van 9 december 2005 en van het lokaal en provinciaal kiesdecreet van 8 juli 2011, Parl.St. Vl.Parl., 2015-2016, nr. 1222/2bis, 15 p.
- Ontwerp van decreet houdende de vernieuwde taakstelling en gewijzigde financiering van de provincies, Parl.St. Vl.Parl. 2015-16, nr. 880/1, 12 p.
- Ontwerp van decreet houdende wijziging van het Provinciedecreet van 9 december 2005, het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet van 8 juli 2011, het Digitaal Kiesdecreet van 25 mei 2012 en het decreet van 4 april 2014 betreffende de organisatie en de rechtspleging van sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges, Parl.St. Vl.Parl. 2016-2017, nr. 166/2bis, 13 p.
- Voorontwerp van decreet houdende de vernieuwde taakstelling en gewijzigde financiering van de provincies, Parl.St. Vl.Parl. 2015-16, nr. 880/1, 10 p.
- Voorontwerp van decreet over het lokaal bestuur, Parl.St. Vl.Parl. 2016-17, nr. 189/2bis, 42 p.
- Voorstel tot herziening van artikel 162 van de Grondwet, Parl.St. Senaat 2012-13, nr. 2238/1, 6 p.
- Voorstel tot herziening van artikel 41 van de Grondwet, Parl.St. Senaat 2012-13, nr. 2237/1, 8 p.
- Voorstel tot herziening van artikel 5, tweede lid van de Grondwet, Parl.St. Senaat 2012-13, nr. 2235/1, 12 p.
- Voorstel van decreet houdende instelling van stads- en streekgewesten, Parl.St. Vl.Parl. 2010-11, nr. 943/1, 185 p.
- Voorstel van bijzondere wet met betrekking tot de zesde staatshervorming, Parl.St. Senaat 2012-13, nr. 2232/1, 104 p.
- MvT bij het ontwerp van Provinciedecreet, Parl.St. Vl.Parl. 2005-06, nr. 473, 38 p.
- MvT bij het ontwerp van decreet houdende de vernieuwde taakstelling en gewijzigde financiering van de provincies, Parl.St. Vl.Parl. 2015-16, nr. 880/1, 40 p.
- MvT bij het ontwerp van decreet tot wijziging van diverse bepalingen van het decreet van 6 juli 2001 houdende de intergemeentelijke samenwerking en het Provinciedecreet van 9 december 2005, 2011, Parl.St. Vl.Parl. 2015-2016, nr. 688, 12 p.
- MvT bij het voorontwerp van decreet houdende wijziging van het provinciedecreet van 9 december 2005, het lokaal en provinciaal kiesdecreet van 8 juli 2011, het digitaal kiesdecreet van 25 mei 2012 en het decreet van 4 april 2014 betreffende de organisatie en de rechtspleging van sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges, Parl.St. Vl.Parl. 2016-2017, nr. 166/3bis, 28 p.
- MvT bij het ontwerp van bijzonder decreet houdende wijziging van het Provinciedecreet van 9 december 2005 en van het lokaal en Provinciaal kiesdecreet van 8 juli 2011, Parl.St. Vl.Parl. 2015-2016, nr. 1222/3bis, 18 p.
- MvT bij het voorontwerp van decreet over het lokaal bestuur, Parl.St. Vl.Parl. 2016-17, nr. 189/3bis, 123 p.
- Bijlage bij de MvT: de persoonsgebonden taken van de provincies en hun toewijzing aan de Vlaamse of de lokale overheid: eerste voorstel, Parl.St. Vl.Parl. 2014-15, nr. 827/4, 37 p.
- Bijlage bij de MvT: de persoonsgebonden taken van de provincies, Parl.St. Vl.Parl. 2015-16, nr. 880/1, 48 p.
B. Adviezen
- Adv.RvS nr. 48.756/3 van 26 oktober 2010 bij het voorontwerp van decreet houdende de organisatie van de lokale en provinciale verkiezingen en houdende wijziging van het Gemeentedecreet van 15 juli 2005, het Provinciedecreet van 9 december 2005 en het decreet van 19 december 2008 betreffende de organisatie van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, Parl.St. Vl.Parl. 2010-2011, nr. 108/5.
- Adv.RvS nr. 49.938/VR/3 van 18 oktober 2011 bij voorstel van decreet houdende instelling van stads- en streekgewesten, Parl.St. Vl.Parl. 2010-11, nr. 943/2.
- Adv.RvS 50.557/3 van 29 november 2011 bij het voorontwerp van decreet tot wijziging van het Provinciedecreet van 9 november 2005, Parl.St. Vl.Parl. 2011-12, nr. 1493.
- Adv.RvS 58.510/3 van 18 december 2015 bij het voorontwerp van decreet houdende de vernieuwde taakstelling en gewijzigde financiering van de provincies, Parl.St. Vl.Parl. 2015-16, nr. 880/1.
- Adv.RvS nr. 59.512/3 van 1 juli 2016 bij het voorontwerp van bijzonder decreet houdende wijziging van het provinciedecreet van 9 december 2005 en van het lokaal en Provinciaal kiesdecreet van 8 juli 2011, Parl.St. Vl.Parl. 2015-2016, nr. 1222/3bis.
- Adv.RvS 59.589/3 van 12 juli 2016 bij het voorontwerp van decreet houdende de vernieuwde taakstelling en gewijzigde financiering van de provincies, Parl.St. Vl.Parl. 2015-16, nr. 880/1.
- Adv.RvS nr. 59.511/AV/3 van 18 juli 2016 bij het voorontwerp van decreet houdende wijziging van het Provinciedecreet van 9 december 2005, het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet van 8 juli 2011, het Digitaal Kiesdecreet van 25 mei 2012 en het decreet van 4 april 2014 betreffende de organisatie en de rechtspleging van sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges, Parl.St. Vl.Parl. 2015-2016, nr. 1222/1.
- COMMISSIE EFFICIËNTE EN EFFECTIEVE OVERHEID, Eindrapport: prioriteiten voor een volgende regering, 22 januari 2014, www. overheid.vlaanderen.be/sites/default /files/ CEEO_Eindrapport_2014%20%282%29.pdf.
- SERV, Adviesaanvraag met betrekking tot het voorontwerp van decreet tot wijziging van het decreet intergemeentelijke samenwerking (DIS), 21 september 2015, nr. 668, www.serv.be/sites/default/files/ documenten/pdfpublicaties/2015.pdf.
- STRATEGISCHE ADVIESRAAD VOOR CULTUUR, JEUGD, SPORT EN MEDIA (SARC), Advies bij het voorontwerp van decreet over de vernieuwde taakstelling en gewijzigde financiering van de provincies, 18 september 2015, www.cjsm.vlaanderen.be/raadcjsm/ AR/adviezen/20150918 -advies-afslanking-provincies.pdf.
- VLAAMSE ADVIESRAAD VOOR BESTUURSZAKEN (VLABEST), Briefadvies over het voorontwerp van decreet tot wijziging van het provinciedecreet, 23 december 2008, www.vlabest.be/sites/www.vlabest.be/files/VLABEST _briefadvies.wijzPD_23dec08.pdf.
C. Beleidsdocumenten
- Conceptnota betreffende de voorbereiding van de gemeente- en provincieraads-verkiezingen van 2018, Parl.St. Vl.Parl. 2015-16, nr. 731/1bis, 9 p.
- GOUVERNEMENT WALLON, Déclaration de politique régionale wallonne 2009-2014, Une énergie partagée pour une société durable, humaine et solidaire, 1 juli 2009, www.gouvernement.wallonie.be/sites/default/files/ nodes/publication/901-projetde declarationdepolitiqueregionalewallonne.pdf
- GOUVERNEMENT WALLON, Déclaration de politique régionale wallonne 2014-2019; Oser, Innover, Rassembler, 23 juillet 2009, www.wallonie.be/sites/wallonie/files/ publications/dpr_2014-2019.pdf.
- Institutioneel Akkoord voor de Zesde Staatshervorming, een efficiëntere federale staat en een grotere autonomie voor de deelstaten, Parl.St. Kamer 2011-12, 1964/16, 70 p.
- Groenboek Interne Staatshervorming 23 juli 2010, Parl.St. Vl.Parl. 2009-10, nr. 2185, 127 p.
- Nota betreffende het voorontwerp van decreet houdende de vernieuwde taakstelling en gewijzigde financiering van de provincies en inventarisatie provinciale persoonsgebonden taken, Parl.St. Vl.Parl. 2014-15, nr. 1707, 17 p.
- Witboek Interne Staatshervorming 8 april 2011, Parl.St. Vl.Parl. 2010-11, nr. 1088, 145 p.
- X, Bestuursakkoord tussen het Vlaams, het provinciaal en het lokaal bestuursniveau omtrent effectief en burgergericht overheidsbestuur, Brussel, 25 april 2003, 25 p.
- X, Bestuursakkoord tussen het Vlaams Gewest en de Vlaamse Gemeenschap enerzijds en de provincie West-Vlaanderen anderzijds, Brussel, 21 mei 2013, 34 p.
- X, Bestuursakkoord tussen het Vlaamse Gewest en de Vlaamse Gemeenschap enerzijds en de provincie Vlaams-Brabant anderzijds, Brussel, 23 mei 2013, 46 p.
2. RECHTSPRAAK
- Arbitragehof 8 juli 1997, nr. 37/1997.
- Arbitragehof 25 mei 2005, 95/2005.
- GwH 5 december 2007, nr. 149/2007.
- GwH 15 januari 2009, nr. 7/2009.
- GwH 29 juli 2010, nr. 89/2010.
- GwH 16 juni 2011, nr. 109/2011.
- GwH 17 juli 2014, nr. 107/2014.
- GwH 19 september 2014, nr. 124/2014.
- GwH 25 september 2014, nr. 141/2014.
- GwH 12 februari 2015, nr. 16/2015.
- GwH 19 maart 2015, nr. 36/2015.
- GwH 30 april 2015, nr. 50/2015.
- GwH 18 juni 2015, nr. 91/2015.
- GwH 2 juli 2015, nr. 100/2015.
- GwH 16 juli 2015, nr. 104/2015.
- GwH 14 januari 2016, nr. 5/2016.
3. RECHTSLEER
A. Boeken
- ALEN, A., Poging tot een Juridische Begripsomschrijving van Unitarisme, Centralisatie, Deconcentratie, Decentralisatie, Regionalisme, Federalisme en Confederatie, Heule, UGA, 1975, 110 p.
- ALEN, A. en MUYLLE, K., Handboek van het Belgisch staatsrecht, Kluwer, Mechelen, 2011, 1009 p.
- BEHRENDT, C., Etude sur les activités des provinces wallonnes, Namen, Association des Provinces Wallonnes, 2012, 493 p.
- BERNIMOLIN, E., Les institutions provinciales et communales de la Belgique, Brussel, Larcier, 1891, 318 p.
- BUTGENBACH, J., Manuel de Droit Administratif, Brussel, Larcier, 1966, 314 p.
- COSANNI, G., Etat de la question: la 6eme reforme de l’etat et les institutions provinciales. Revolution ou simple statu quo?, Brussel, Institut Emile Vandervelde, 2014, 11 p.
- DE BATSELIER, N., Levende democratie, de kracht van een parlement in de 21ste eeuw, Lannoo, Tielt, 2004, 264 p.
- DE BRUYCKER, P. (éd.), L’avenir des communes et des provinces dans la Belgique fédérale: entre régionalisation et charte européenne de l'autonomie locale, Brussel, Bruylant, 1997, 340 p.
- DE CEUNINCK, K., De gemeentelijke fusies van 1976. Een mijlpaal voor de lokale besturen in België, Brugge, Vanden Broele, 2009, 480 p.
- DE MONCHY, S.J., Handboek van het Nederlands provincierecht, Haarlem, Bohn, 1947, 508 p.
- DE RIDDER, H., De keien van de Wetstraat, Leuven, Davidsfonds, 1982, 275 p.
- DUJARDIN, J., VANDE LANOTTE, J., GOOSSENS J., en GOEDERTIER, G., Basisbegrippen publiekrecht, Brugge, die Keure, 2014, 461 p.
- HAAG, H., Les droits de la cité. Les catholiques-démocrates et la défense de nos franchises communales, Brussel, Editions Universitaires, 1946, 203 p.
- INGELAERE, F., CLÉMER, G., SEUTIN, B., en VAN HAEGENDOREN, G., De bevoegdheidsverdeling in het federale België: Lambermont: de staatshervorming van 2001, Brugge, die Keure, 2011, 285 p.
- MAES, R. en DELMARTINO, F., Provincies tussen gisteren en morgen. Profielschets van een gevaloriseerd intermediair bestuursniveau, Antwerpen, Kluwer, 1986, 152 p.
- MAST, A., DUJARDIN, J., VAN DAMME, M. en VANDE LANOTTE, J., Overzicht van het Belgisch administratief recht, Mechelen, Kluwer, 2014, 1459 p.
- REYNAERT, H., VALCKE, T. en WAYENBERG, E., Grensoverschrijdend of grensverleggend? De Vlaamse provincies uitgedaagd, Brugge, Vanden Broele, 2011, 204 p.
- THONISSEN, J.J., La Constitution belge: annotée offrant sous chaque article l'état de la doctrine de la jurisprudence et de la léglislation, Brussel, Bruylant, 1876, 421 p.
- VAN DAMME, M., Overzicht van het Grondwettelijk recht, Brugge, die Keure, 2015, 449 p.
- VANDE LANOTTE, J., GOEDERTIER, G., HAECK, Y., GOOSSENS, J. EN DE PELSMAEKER, T., Belgisch publiekrecht, Brugge, die Keure, 2015, 791 p.
- VAN DEN EECKHOUT, P. en VANTHEMSCHE, G. (eds.), Bronnen voor de studie van het hedendaagse België, 19e-21e eeuw, Brussel, Koninklijke commissie voor geschiedenis, 2009, 1629 p.
- VAN LOOCK, R., Een beknopt overzicht van de geschiedenis van het provinciaal bestuursniveau, Brussel, Vereniging Vlaamse Provincies, 2014, 53 p.
- VAN LOOCK, R., ANTHIERENS, G., DE MUYNCK, D., DESMET, S., DUJARDIN, J., ROOSEN, T., SOMERS, W., VAN NIEUWENHOVE, J., VANSUMMEREN, L., VANWINCKELEN, K. en VOS, J.M., Praktisch handboek voor provincierecht, Brugge, die Keure, 2014, 401 p.
- VAN LOOCK, R. en LEMMENS, L., Troeven op tafel: Provincies zelfbewust!, Brussel, Vereniging Vlaamse Provincies, 2017, 82 p.
- VAN OVERLOOP, J., Exposé des motifs de la Constitution belge, Brussel, Goemaere, 1864, 694 p.
B. Bijdragen in tijdschriften
- AERTS, S., “Lokale autonomie en de rechtspositieregeling van het Vlaamse gemeentepersoneel. Beknopte schets en signalering van enkele knelpunten”, TBP 2015, 228-242 p.
- BONBLED; B., “Vingt années d’existence de la Charte européenne de l’autonomie locale: bilan et perspectives en droit belge”, Rev. dr. Commun. 2006, 2-17 p.
- CHARLIER; F., “Provinciale en lokale besturen”, TBP 2013, 31-38 p.
- COLLINGE, M., “La province”, C.H.CRISP 2006, 59-63 p.
- DE CEUNINCK, K., DEVOS, C., REYNAERT, H., STAELRAEVE, S., STEYVERS, K., VALCKE, T. en VERLET, D., “Centraal-lokale relaties in Vlaanderen: verdeel of heers”, Res Publica 2005, 19-35 p.
- DECOSTER, G., “Rol en toekomst van de provincies na het Sint-Michielsakkoord en Vlaanderen – Europa 2002: Voorwaarden voor een perspectief”, TBP 1994, 381-384 p.
- DE RYNCK, F., “Heeft Vlaanderen provinciebesturen nodig?”, TBP 1991, 721-727 p.
- DOMS, F., “La réforme des provinces en Wallonie”, C.H.CRISP 2002, 5-69 p.
- HAECK, B., “Overzicht van het Vlaamse politiek gebeuren in 2005”, Res Publica 2006, 250-254 p.
- KEUNEN, S., “Lokale autonomie als (essentieel) kenmerk voor de democratische legitimiteit van lokale besturen”, TBP 2016, 248-260 p.
- LANCKSWEERT, E., “De gevolgen van het aanvullend protocol bij het Europees Handvest inzake lokale autonomie betreffende het recht op participatie in de aangelegenheden van lokale autoriteiten”, T.Gem. 2012, 180-182 p.
- MAES, R., “De bestuurlijke organisatie en de spanning centralisatie, deconcentratie en territoriale decentralisatie” in MAES, R., Openbaar bestuur: visie, kennis en kunde. Bestuurlijke vernieuwingen, bestuurlijke organisatie en bestuurskunde, Brugge, Vanden Broele, 2004, 132-135 p.
- SACREAS, Y., “De ondergeschikte besturen: een stand van zaken”, TBP 2004, 67-84 p.
- VALCKE, T., “Live and let die? Welke toekomst voor de Vlaamse provincies?”, Bb&b 2010, afl. 4, 360-379 p.
- VANDENBRUWAENE, W., “Het subsidiariteitsbeginsel naar Belgisch Grondwettelijk Recht”, TBP 2013, 150-162 p.
- VAN GERVEN, G., “Hervorming van de instellingen en gemeentelijke Bevoegdheden”, Jura Falc. 1981-82, 363-394.
C. Bijdragen in verzamelwerken
- DEVOS, C. en REYNAERT, H., “Het kerntakendebat: Vlaamse ‘federale’ staatshervorming in het licht van subsidiariteit?” in REYNAERT, H. en DEVOS, C., Het kerntakendebat in Vlaanderen, Brugge, Vanden Broele, 2002, 1-41 p.
- SACREAS, Y., “De gewestelijke bevoegdheden inzake de ondergeschikte besturen: een algemeen overzicht” in A. ALEN (ed.), De vijfde staatshervorming van 2001, Brugge, die Keure, 2002, 65-82 p.
- VALCKE, T., “Het provinciaal niveau: een eigen (herkenbaar) profiel?” in H. REYNAERT en C. DEVOS, Lokale en provinciale politiek. Uitdagingen voor de 21ste eeuw, Brugge, Vanden Broele, 2001, 75-90 p.
- VANPRAET, J., “Verruiming van de gewestelijke autonomie inzake de ondergeschikte besturen: de provincies en bovengemeentelijke besturen” in J. VELAERS, J., VANPRAET, J., PEETERS, Y., en VANDENBRUWAENE, W. (eds.), De zesde staatshervorming: instellingen, bevoegdheden en middelen, Antwerpen, Intersentia, 2014, 1032 p.
4. TERTIAIRE BRONNEN
- S. ANDRIES, Is koning Filip zijn boekje te buiten gegaan met deze uitspraak?, 22 februari 2017, www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20170221_02744412.
- DE LIE, S., Koning Filip: “Provincies zijn de hoekstenen van het land”, 22 februari 2017, www.pressreader.com/belgium/gazet-van-antwerpen-wass-and-dender/20170222.
- EECKHOUT, B., Behalve eerste hulp bij budgettaire ongevallen hebben de provincies geen meerwaarde, 11 augustus 2005, www.demorgen.be/opinie/behalve-eerste-hulp-bij-budgettaire-ongevallen-h….
- PROVINCIE VLAAMS-BRABANT, Wel op weg? Een analyse van het welzijnsaanbod, 2 oktober 2015, www.vlaamsbrabant.be/binaries/ publicatie-wel-op-weg-2015_tcm5-105496.pdf.
- VERENIGING VAN DE VLAAMSE PROVINCIES, Jaarverslag 2015, 19 maart 2016, www.vlaamseprovincies.be/ public/Jaarverslag_2015.
- X, Interne staatshervorming – doorbraak 63 – herijking onbevaarbare waterlopen, 28 november 2013, www.vvsg.be/Omgeving/Water/ 20interne%20staatshervorming% 20d63%20standpunt%20VVSG.pdf.
