CLIL: Een hype of het onderwijs van de toekomst?

Flor
Maes

CLIL: Een hype of het onderwijs van de toekomst?

Zitten en luisteren

Vermoedelijk heeft ook u wel eens gezucht toen u op de schoolbanken moest zitten en luisteren. Seymour Papert zei ooit dat wanneer je naar school gaat je moet stoppen met spontaan leren en aanvaarden onderwezen te worden. Ook in ons huidig onderwijs staat nog al te vaak de leerkracht centraal in plaats van de leerlingen. Toch bewijzen vele studies dat leerling-gestuurd onderwijs een positief effect heeft op zowel de cognitieve, linguïstische als socio-emotionele ontwikkeling van kinderen en jongeren. Content and Language Integrated Learning (CLIL) is een mogelijke methode om de leerling centraal te plaatsen door op een activerende wijze vakinhoud aan te bieden in een vreemde taal. CLIL heeft in 2014 officieel zijn intrede gedaan in Vlaanderen en niet zonder resultaat, maar toch zijn er nog meerdere uitdagingen voor leerkrachten en scholen bij het organiseren ervan. Flor Maes deed onderzoek naar het toepassen van CLIL in wetenschapsvakken. Hij streeft ernaar een brug te bouwen tussen de academische kennis en praktische realiteit door een kader te bieden waarop wetenschapsleerkrachten zich kunnen baseren om hun CLIL-lessen te ontwerpen.

Leerling-gestuurd leren

Onderwijs wordt vaak gezien als een middel om kinderen en jongeren klaar te stomen voor de samenleving. Het houdt dan ook steek dat het onderwijssysteem mee evolueert met de veranderingen in de maatschappij. Sinds het informatietijdperk wordt het zowel onmogelijk als overbodig om als leerkracht het antwoord op elke vraag te kennen. De grote verantwoordelijkheid van onderwijs is dan ook verschoven van voornamelijk kennisoverdracht naar competenties, vaardigheden en attitudes bijbrengen. Jongeren zouden dus moeten afstuderen als constructieve, zelfregulerende individuen die de rest van hun leven autonoom blijven leren. Om dit als leerkracht te bereiken is het nodig de controle over het klasgebeuren te delen met je leerlingen, een misschien intimiderende maar zeer lonende stap. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld ideeën aanbrengen voor wetenschapsproeven die de leerkracht dan verder kan concretiseren. Vanzelfsprekend zijn grenzen en stabiliteit nog steeds belangrijk, maar leerlingparticipatie heeft enkel voordelen. Door dit te combineren met expliciete instructies over leren leren, krijgen leerlingen de kans om hun eigen leerproces te identificeren en in handen te nemen. Door het participatieve karakter kunnen ze succeservaringen oogsten en positief bekrachtigd worden.

De voordelen van CLIL

Aangezien de EU ernaar streeft dat elke Europese burger zijn moedertaal plus twee vreemde talen beheerst, wordt CLIL steeds populairder. In Vlaanderen kunnen leerlingen niet-taalvakken in het Frans, Engels of Duits volgen. Het geïntegreerde karakter van CLIL kan vele voordelen bieden. De methodologie is gebaseerd op het constructivisme en is een combinatie van kwaliteitsvolle onderwijspraktijken waarbij de leerling zoveel mogelijk centraal staat. De vier pijlers van CLIL zijn inhoud, communicatie, cognitie en cultuur. Niet alleen de taalvaardigheid en de inhoudelijke kennis maar ook de metacognitieve en sociale vaardigheden worden gecultiveerd. Door klasactiviteiten met veel interactie tussen de leerlingen aan te bieden, kunnen zij op een geïntegreerde wijze groeien op meerderde vlakken tegelijk. Deze activerende werkvormen stimuleren participatie en initiatief. Dit heeft op zijn beurt weer een positief effect op het zelfvertrouwen en de motivatie van de leerlingen, wat de durf om de vreemde taal te gebruiken ten goede komt. Op deze wijze onderscheidt CLIL zich van immersie-onderwijs omdat CLIL-leerkrachten niet alleen de taal gebruiken om de inhoud aan te leren maar ook de inhoud om de taalvaardigheid van de leerlingen te verhogen.

De rol van wetenschapsonderwijs in de 21ste eeuw

Waar wetenschapsonderwijs vroeger diende om meer wetenschappers voor de arbeidsmarkt te leveren is nu het hoofddoel wetenschappelijke basisconcepten aanreiken die van fundamenteel belang zijn voor elk individu. Deze basiskennis is nodig om geïnformeerde beslissingen te maken over dagdagelijkse zaken, van gezondheid tot politiek. Daarnaast gebruikt de neoliberale markt steeds meer pseudowetenschappelijke termen in zijn advertenties en is het belangrijk jongeren te wapenen met mediawijsheid. Verder probeert wetenschapsonderwijs een gezonde nieuwsgierigheid naar het ‘onbekende’ te cultiveren. De wetenschappelijke onderzoeksmethode staat dan ook in elk leerplan. Een meer leerling-gestuurde variant hiervan is het 5E leermodel. Het model is weliswaar gebaseerd op de wetenschappelijke methode maar laat meer ruimte voor de leerlingen om zelf te experimenteren en te ontdekken. Op deze manier kunnen ze de leerstof verwerken op een passende manier en hebben ze autonomie in hun leerproces. Dit sluit aan bij de idee van levenslang leren. Als gevolg vormen wetenschap en CLIL dan ook een sterk duo.

Kloof tussen onderzoek en praktijk

Ondanks het feit dat al het onderzoek over CLIL zeer uitgebreid en consistent is, vindt het toch moeizaam zijn weg naar de realiteit, zeker in de context van wetenschapslessen. Het probleem heeft meerdere dimensies. Ten eerste heeft CLIL een gemotiveerd schoolteam nodig waarbij taal-en wetenschapsleerkrachten goed samenwerken. Ten tweede zijn er weinig didactische middelen specifiek voor CLIL-lessen die het Vlaamse leerplan volgen. Voeg daar aan toe dat het leerplan halen vaak al moeilijk kan zijn zonder dat je dit in een vreemde taal moet doen en het wordt helemaal uitdagend. Tot slot is er nood aan meer bijscholing waarin een referentiekader om de CLIL-puzzel te vervolledigen wordt aangeboden aan leerkrachten die de uitdaging willen aangaan. In relatie tot de laatste uitdaging probeert Flor Maes met zijn bachelorproef een bescheiden steentje bij te dragen door wetenschapsleerkrachten een leidraad te geven voor het ontwerpen van wetenschapslessen met voldoende activerende werkvormen en taalondersteuning. Hij biedt dit ondersteunend kader aan in een ervaringsgerichte workshop waarin alle gebruikte didactische principes worden verduidelijkt met concrete voorbeelden. Ervaringsdeskundigen in het Vlaamse CLIL-landschap bevestigden reeds de relevantie en praktische toepasbaarheid van deze bijscholing.

CLIL: trend of blijver?

Aangezien de potentiële voordelen legio zijn en er voldoende onderzoek is om dit te staven, zou het een spijtige zaak zijn als CLIL gewoon een hype blijkt te zijn die binnenkort vervangen zal worden door de volgende. Juist daarom is het zo belangrijk dat CLIL in alle onderwijscontexten kwaliteitsvol geïmplementeerd wordt. Flor Maes probeert dit in elk geval binnen zijn eigen expertisedomein van wetenschapsonderwijs te bereiken.

Bibliografie

ADDIN Mendeley
Bibliography CSL_BIBLIOGRAPHY Benfield, J. R., & Howard, K. M. (2005). The Language of Science. European Journal of Cardio-thoracic Surgery (Vol. 18). https://doi.org/10.4324/9780203597125

Cenoz, J., & Ruiz de Zarobe, Y. (2015). Learning through a second or additional language: content-based instruction and {CLIL} in the twenty-first century. Language, Culture and Curriculum, 28(1), 1–7. https://doi.org/10.1080/07908318.2014.1000921

Csapo, N., & Smart, K. (2007). Learning By Doing: Engaging Students Through Learner, Centered Activities : EBSCOhost. Business Communication Quarterly, 70(4), 451–457. https://doi.org/10.1177/1080569904273710

Daily Papert. (2011). Retrieved from http://dailypapert.com/2011/02/

Dalton-Puffer, C., & Smit, U. (2007). Introduction. Empirical Perspectives on CLIL Classroom Discourse. Empirical Perspectives on CLIL Classroom Discourse, 13(1), 7–23. https://doi.org/10.1093/jicru/ndm024

De Roy, J. (2015a). Code & Culture syllabus. Leuven: University College Leuven-Limburg.

De Roy, J. (2015b). Concepts and principles syllabus. Leuven: University College Leuven-Limburg.

Duré, K. (2010). experimenten chemie en fysica voor natuurwetenschappen 2de graad.

European Union. (2017). Multilingualism. Retrieved January 6, 2017, from https://europa.eu/european-union/topics/multilingualism_en

Evnitskaya, N., & Morton, T. (2011). Knowledge construction, meaning-making and interaction in CLIL science classroom communities of practice. Language and Education, 25(2), 109–127. https://doi.org/10.1080/09500782.2010.547199

Gambineri, R. (2014). Improving the effectiveness of language learning: CLIL and computer assisted language learning.

Gerde, H. K., Schachter, R. E., & Wasik, B. A. (2013). Using the Scientific Method to Guide Learning: An Integrated Approach to Early Childhood Curriculum. Early Childhood Education Journal, 41(5), 315–323. https://doi.org/10.1007/s10643-013-0579-4

Gierlinger, E. (n.d.). CLILingmesoftly. Retrieved January 5, 2017, from https://clilingmesoftly.wordpress.com/clil-models-3/the-4-cs-model-doco…

Gillies, R. M., & Boyle, M. (2008). Teachers’ discourse during cooperative learning and their perceptions of this pedagogical practice. Teaching and Teacher Education, 24(5), 1333–1348. https://doi.org/10.1016/j.tate.2007.10.003

Gillies, R. M., & Boyle, M. (2010). Teachers’ reflections on cooperative learning: Issues of implementation. Teaching and Teacher Education, 26(4), 933–940. https://doi.org/10.1016/j.tate.2009.10.034

Haynes, J. (1998). Explaining BICS and CALP. Retrieved January 7, 2017, from http://www.everythingesl.net/inservices/bics_calp.php

Herreid, C. F. (1998). Why Isn’t Cooperative Learning Used to Teach Science? BioScience, 48, 553–559. https://doi.org/10.2307/1313317

HOTS and LOTS. (2011). Retrieved January 9, 2017, from https://learningcommunity3250.wikispaces.com/HOTS+and+LOTS

Huitt, W. (2011). Bloom et al.’s Taxonomy of the Cognitive Domain. Retrieved from http://www.edpsycinteractive.org/topics/cognition/bloom.html

Kagan, S., & Kagan, M. (2009). Kagan cooperative learning. San Clemente, California: Kagan publishing.

Karsai, I., & Kampis, G. (2010). The Crossroads between Biology and Mathematics: The Scientific Method as the Basics of Scientific Literacy. BioScience, 60(8), 632–638. https://doi.org/10.1525/bio.2010.60.8.9

Khan, S. (2014). Review of Integration of theory and practice in CLIL. System, 47, 177–179. https://doi.org/10.1016/j.system.2014.10.004

Klerkx, J., Verbert, K., & Duval, E. (2014). Enhancing Learning with Visualization Techniques. Handbook of Research on Educational Communications and Technology, (1999), 791–807. https://doi.org/10.1007/978-1-4614-3185-5

Llinares, A., & Pastrana, A. (2013). CLIL students’ communicative functions across activities and educational levels. Journal of Pragmatics, 59, 81–92. https://doi.org/10.1016/j.pragma.2013.05.011

Packard, T. T., Hartmann, A. C., Adger, N., Barnett, J., & Dabelko, G. (2013). Climate and war : no clear-cut schism Climate and war : a call for more research European concerns over GM salmon Education : science literacy benefits all Gender equality in Australian academies Copyright of Nature is the property of Nature Publishing Gr.

Remove and Replace. (2017). Periodic Table Of Elements With Names And Symbols. Retrieved January 7, 2017, from http://removeandreplace.com/2015/09/09/periodic-table-of-elements-with-…

Schweisfurth, M. (2015). Learner-centred pedagogy: Towards a post-2015 agenda for teaching and learning. International Journal of Educational Development, 40, 259–266. https://doi.org/10.1016/j.ijedudev.2014.10.011

Surmont, J., Struys, E., & Somers, T. (2015). Creating a framework for a large-scale implementation of Content and Language Integrated Learning. European Journal of Language Policy, 7(1), 29–41. https://doi.org/10.3828/ejlp.2015.3

Thompson, P. (2013). Learner-centred education and “cultural translation.” International Journal of Educational Development, 33(1), 48–58. https://doi.org/10.1016/j.ijedudev.2012.02.009

Thüringer Institut für Lehrerfortbildung Lehrplanentwicklung und Medien. (n.d.). Bilingual Learning. Retrieved January 6, 2017, from http://www.schulportal-thueringen.de/bilinguales_lernen

Ting, Y. L. T. (2011). CLIL... not only not immersion but also more than the sum of its parts. ELT Journal, 65(3), 314–317. https://doi.org/10.1093/elt/ccr026

Turner, S. L. (2011). Student-Centered Instruction: Integrating the Learning Sciences to Support Elementary and Middle School Learners. Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 55(3), 123–131. https://doi.org/10.1080/10459880903472884

Van Horen, K. (2015). How can cooperative learning improve the interaction between boys and girls? A case study of the Kagan method in the science lessons at Matara central college, Sri Lanka. University College Leuven-Limburg.

Veenman, S., Benthum, N. Van, Bootsma, D., & Van, J. (2002). Cooperative learning and teacher education [Abstract]. Teaching and Teacher Education, 18(1), 87–103. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.1016/S0742-051X(01)00052-X

Watters, J. J., & Diezmann, C. M. (2015). Engaging elementary students in learning science: an analysis of classroom dialogue. Instructional Science, 44(1), 25–44. https://doi.org/10.1007/s11251-015-9364-7

Windt, A., Scheuer, R., & Melle, I. (2014). Scientific Experiments in Early Childhood Education: Evaluation of Differently Guided Learning Scenarios, 69–85. https://doi.org/10.1007/s40573-014-0007-3

Download scriptie (2.76 MB)
Universiteit of Hogeschool
Thomas More Hogeschool
Thesis jaar
2017
Promotor(en)
John Arnold, Beatrijs Bossuyt
Thema('s)