Katapulten slopen de muren van het geschiedenislokaal

Mike
Van Hoeylandt

Katapulten slopen de muren van het geschiedenislokaal

Mike Van Hoeylandt

Eindwerk Bachelor Lerarenopleiding Secundair Onderwijs

Odisee Campus Waas – 30 juni 2017

 

 

De passie als kind

Als kind dromen we van een ondoordringbare burcht, keken we vol verbazing naar grote historische films als Spartacus die we nadien naspeelden met vrienden en waren we heer en meester van de speelplaats, waarbij onze klasgroep een eigen begroeting had. Helaas vinden we die avontuurlijke activiteiten weinig terug in ons traditioneel onderwijs. De vraag die ik mij daarom stelde luidt: ‘Hoe kunnen we het vaak stoffige vak geschiedenis actief, avontuurlijk, spannend en educatief maken?’

 

Hiervoor is één antwoord: het creëren van een Hi-STEM-Project! “Een wat?”, vraagt u. De Hi binnen in Hi-STEM staat voor history (geschiedenis), met de mogelijkheid om geschiedenis net zoals techniek, ICT, wiskunde en wetenschappen letterlijk te katapulteren (integreren) in het STEM-onderwijs. Het hoofddoel is om samen een breder en kwaliteitsvoller onderwijs te creëren binnen de bestaande structuur van ons onderwijs. Dit zonder te wachten op een uitgestelde en afgezwakte hervorming van het secundair onderwijs.

 

Een breder onderwijs?

Volgens het TALIS-rapport blijkt dat het lesgeven in Vlaanderen als een zeer individuele activiteit wordt aanzien. Peter Van Petegem (UAntwerpen) zegt: ‘De leerkracht is keizer, koning, admiraal in zijn eigen klaslokaal’. Als jonge onderzoeker vind ik dat we naar een breder onderwijs moeten gaan. Hiervoor slopen we die muren en breiden we het vak geschiedenis uit met STEM. Waarbij we onze leerlingen tot luitenant en wetenschapper promoveren. Het vaklokaal van de leerkracht geschiedenis wordt uitgebreid naar de technische ruimtes en we begeven ons tussen de kolomboormachines, bankschroeven en zaagmachines.

 

Back to the past

Tijdens het Hi-STEM-Project stapten de leerlingen van het eerste jaar humaniora van de Berkenboom school in Sint-Niklaas in hun Dolorean tijdsmachine en zoefden terug in de tijd naar het jaar 1342. We stopten aan de Zwarte Zee waar een grote belegering plaats vond. Na de mislukte belegering doo het Mongoolse leger, onder leiding van Khan Jani Beg, werden de leerlingen aan de leiding gezet van het leger van de Gouden Horde. De leerlingen moesten aan de hand van zelfontworpen katapulten (trébuchet) de stadsmuren slopen, waarbij ze gedode soldaten die besmet waren met de pest over de muren moesten krijgen. De besmette lichamen zouden de bevolking ziek maken terwijl ze de stad ontvluchtten richting West-Europa.

 

Hebben de leerlingen iets onthouden?

Uit de cijfers van dit onderzoek blijkt dat de leerlingen kritischer zijn geworden omtrent historische begrippen en stellingen rond religie en een dodelijke ziekte zoals de pest. De leerlingen hebben een beter inzicht hoe de samenleving er nu en tijdens de late middeleeuwen uitzag en met welke problemen verschillende samenlevingen te maken kregen tijdens de 15e eeuw. Uit deze resultaten kan men ook vaststellen dat de leerlingen weten wat de zwarte dood is, hoe deze ziekte ontstond, hoe de pest verspreid werd over de grenzen en welke impact deze ziekte had op mens en maatschappij. De leerlingen kunnen na dit project ook technische systemen zoals een katapult herkennen, plaatsen op een tijdlijn, verklaren en daarna eigen verbeteringen of aanpassingen aan een bestaande constructie toevoegen. Dit zowel individueel als in team.

 

 

90% van de klas enthousiast is voor een praktische beleving van het vak geschiedenis!

Omdat leerlingen motiveren een cruciale factor is in het onderwijs werd dit ook onderzocht. 90% van de leerlingen in het Hi-STEM-project omschrijft als ‘leuk’ tot ‘zeer leuk’. De leerlingen bleken uit deze resultaten zeer enthousiast te zijn voor hun avontuur in het Hi-STEM-project. Hierdoor werden ze geprikkeld zijn om meer te ontdekken en vooral meer te leren over de leerstof van het vak geschiedenis. Een Hi-STEM-project kan perfect worden toegepast binnen ons huidig onderwijs. Een belangrijke voorwaarde is dat leerlingen effectief iets bijleren over het vak geschiedenis. Dit werd tijdens het onderzoek bevestigd. Een volgende uitdaging is om te kijken waarom 10% van de leerlingen geen meerwaarde vond in dit project. Verder onderzoek naar de meerwaarde van dit Hi-STEM-project in andere jaren en richtingen is noodzakelijk om tot meer algemene conclusies te komen.

 

 

Bibliografie

Referentielijst

  • Wilschut, A., Van Straaten, D., & Van Riesen, M. (2008). Geschiedenisdidactiek. Bussum, Nederland: Coutinho.

  • Beirnaert, K., Bocklandt, K., Van Duyse, C., & Odisee. (2016). Ontwikkelen van optimale STEM-projecten en een bijhorende STEM-didactiek (wetenschappelijke proef). Geraadpleegd van http://odifiks.odisee.be

  • Van Nieuwenhuyse, K., Roose, H., Depaepe, F., Frère, G., Vandevenne, K., Verlinden, E., . . . Wils, K. (2016). Historisch denken over bronnen Aan de slag in het geschiedenisonderwijs (Herz. ed.). Leuven, België: Acco.

  • Wikipedia. (2016, 14 december). Secundaire bron. Geraadpleegd op 20 januari, 2017, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Secundaire_bron

  • Van Houte, H., Merckx, B., De Lange, J., & De Bruyker, M. (2013). ZIN IN WETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN TECHNIEK (Herz. ed.). Leuven, België: Acco.

  • Minstrell,J., van Zee, E.H. (Eds.) (2000) Part 2: What does Inquiering Look Like?. American Association for the Advancement of Science, Washington, DC, 63-280)

  • Choi, E., Park, J.(2003) conditions for the effective use of simulations and its application to middle-school physics inquiry activities? Journal of the Korean Physicak Society, 42(3), 318-324Choi, E.,

  • Alvermann, D.E., Rezak, A.T., Mallozzi, C.A., Boatright, M.D., Jackson, D.F. (2011) Reflective Practice in an Online Litercacy Course: Lessons Learned from Attempts to Fuse Reading and Science Instruction. Teachers College Record, 113(1) 27-56

  • Mortimer, E.F. and El-Hani, C.N. (2014) Conceptual Profiles: A Theory of Teaching and Learning Scientific Concepts, Springer Science & Business Media

  • Ter Berg, T., Van Gelder, T., Patterson, F., Teppema, S. (2009) Kritisch denken. Redeneren en betogen met Rationale. Pearson Education Benulux Amsterdam.

  • Onderzoeksgroep Edubron, Deneire, A., Vanhoof, J., Faddar, J., Van Petegem, P., Instituut voor Onderwijs- en Informatiewetenschappen, & Universiteit Antwerpen. (2014, 14 juni). Denken, handelen en professionele ontwikkeling van Vlaamse leraren en schoolleiders. Geraadpleegd van https://www.uantwerpen.be/images/uantwerpen/container2669/files/talis%2… ort.pdf

  • BELGA, & Nieuwsblad. (2014, 25 juni). Leerkrachten zien job vooral als zeer individuele activiteit. Geraadpleegd van http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20140625_01154679

  • VVKSO. (2017). 1e leerjaar A [Dienst Curriculum & vorming secundair onderwijs]. Geraadpleegd op 29 maart, 2017, van http://ond.vvkso- ict.com/vvksomainnieuw/toonleerplan3.asp?Ltsr=215&LTcomplex=1&LTnaam=1e%20leerjaar%20A 

Download scriptie (11.77 MB)
Universiteit of Hogeschool
Odisee
Thesis jaar
2017
Promotor(en)
Christel Balck
Kernwoorden