Vrouwendiscriminatie in de bedrijfswereld, taboe of realiteit?

Jorgen
Rogiers

Margaret Thatcher, Angela Merkel, Hillary Clinton, Melinda Gates, … Doorheen de geschiedenis kunnen tal van machtige vrouwen opgenoemd worden waar zowel de leiderscapaciteiten als het sterke charisma terug te vinden zijn. Het is bijgevolg onbetwistbaar dat het klassieke beeld waar enkel de man kiest voor de carrièreladder door de jaren heen is getransformeerd naar een beeld waar beide geslachten kostwinnaars zijn. Maar hoewel gelijkheid tussen man en vrouw in de huidige maatschappij wordt uitgestraald, zijn er nog steeds cijfers in de bedrijfswereld die duidelijk bevestigen dat er nog een bepaalde kloof aanwezig is. Blijkt vrouwendiscriminatie aanwezig? En indien ja, kan deze discriminatie gerechtvaardigd worden? Met andere woorden, zijn vrouwen in staat dezelfde prestaties te leveren als mannen?

De lezer wordt aangeraden zich zeker geen illusie voor te stellen waar man en vrouw hedendaags met gelijke hand regeren. De ouderwetse scheiding tussen ‘mannenwerk’ en ‘vrouwenwerk’ is nog steeds terug te vinden in de bedrijfswereld. Een verschijnsel van toepassing hierbij wordt het glazen plafond genoemd. Het glazen plafond vormt als het ware een barrière en verhindert daarmee voor vrouwen het uitoefenen van bepaalde topfuncties in bedrijven. Laat het met andere woorden duidelijk zijn dat mannen nog steeds de meerderheid vormen aan de top van bedrijven. De bijlage toont cijfers van het jaar 2012 voor de verschillende landen. Geringe progressies gedurende de periode na het jaar 2012 zorgen jammer genoeg voor te kleine wijzigingen met betrekking tot de percentages in beslissingsstructuren van bedrijven, inclusief België en buurlanden.

Afbeelding verwijderd.

Anderzijds moet worden gezegd dat het nastreven van gelijkheid tussen mannen en vrouwen een recent fenomeen is. Het invoeren van een al dan niet bindende wetgeving met als doel een aantal vrouwen te benoemen in beleidsorganen, is dan ook vanuit een Europese context nog niet tot stand gebracht. Met een bindende wetgeving wordt bedoeld dat bepaalde bedrijven verplicht worden te voldoen aan een bepaald vrouwenquotum. Weliswaar moet worden opgemerkt dat afzonderlijke lidstaten van Europa er wel degelijk in geslaagd zijn een bepaalde verplichting tot stand te brengen. Zowel België als de buurlanden (met uitzondering van Luxemburg) maken eveneens deel uit van deze groep lidstaten. Het is belangrijk hierbij te vermelden dat het tot stand brengen van een nieuw wettelijk kader verschilt qua tijdstip van land tot land. Waar de geselecteerde Belgische bedrijven dienden te voldoen aan een bepaald vrouwenaantal vanaf de aanvang van het jaar 2012, was het jaartal voor de geselecteerde Duitse en Nederlandse bedrijven 2016. Voor de Franse geselecteerde bedrijven werd de aanvang van het jaar 2014 vooropgesteld. De vooropgestelde jaartallen met de daarbij horende vrouwenquota kunnen teruggevonden worden in de bijlage.

Afbeelding verwijderd.

 

Hoewel reeds codes en richtlijnen aanwezig waren, is het doorvoeren van een wettelijk verplicht vrouwenquota voor bepaalde bedrijven ongetwijfeld een goede stap in de richting naar gelijkheid tussen mannen en vrouwen aan de top van bedrijven. Enerzijds wordt de al dan niet nog bestaande vrouwendiscriminatie tegengewerkt, anderzijds krijgen vrouwen de kans zich te ontplooien tot leiders in het ‘mannenwerk’. Een cruciale en doorslaggevende vraag vormt de basis van het hele onderzoek: zijn vrouwen nu even productief als mannen?

Een antwoord op deze vraag kan gevonden worden door een analyse uit te voeren waarin de bedrijfsprestaties van de geselecteerde bedrijven worden onder de loep genomen. Deze bedrijfsprestaties worden vergeleken met de bedrijfsresultaten voor het kanteltijdstip en op die manier kan het mogelijk zijn bepaalde conclusies te formuleren. Hoewel bij het concept bedrijfsprestatie meteen gedacht wordt aan winst, kunnen ook andere aspecten geanalyseerd worden: opbrengsten, kosten, kasuitgaven, kasinkomsten, schulden… Wanneer opmerkelijke (positieve of negatieve) wijzigingen plaatsvinden, kan het verschil in productiviteit tussen mannen en vrouwen in vraag gesteld worden. Het blijkt duidelijk dat er in de Belgische context toch enige tegenstrijdigheden terug te vinden zijn. De bedrijven Proximus en de Nationale Loterij blijken minder te presteren na het invoeren van een vrouwenquotum. Bpost en Belgocontrol zijn dan weer voorbeelden van bedrijven waar de bedrijfsprestaties een meer positieve evolutie vertonen. De analyse van de buurlanden maakt het eveneens niet mogelijk om uniforme conclusies te formuleren. Daar waar de Duitse selectie van bedrijven negatiever presteert, vertonen de Franse selectie van bedrijven en de Nederlandse selectie van bedrijven een positieve evolutie met een bepaald aantal vrouwen in de beslissingsstructuren.

Andermaal moet hierbij enige nuancering worden toegevoegd. Andere factoren kunnen eveneens een invloed uitoefenen op deze prestaties. De overheid is hiervan een perfect voorbeeld. Het is algemeen geweten dat de overheid op basis van bepaalde praktijken een belangrijke invloed kan hebben op de bedrijfsprestaties. Het toewijzen van bekende (incompetente) politieke figuren in plaats van geschikte en capabele managementpersonen is een bekend fenomeen. In de volksmond ook wel vriendjespolitiek genoemd. Anderzijds kan worden opgemerkt dat het niveau van de algemene economie in een welbepaald land eveneens een invloed heeft op bedrijfsprestaties. Wijzigingen in bedrijfsprestaties op basis van deze aspecten kunnen bijgevolg niet toegewezen worden aan een verschil in productiviteit tussen mannen en vrouwen.

Hoewel al een lange tijd wordt uitgestraald dat er gelijkheid tussen de geslachten aanwezig is, is het fout te concluderen dat deze gelijkheid reeds op alle vlakken is tot stand gebracht. Het feit dat op een wettelijke manier de vrouwelijke aanwezigheid moet worden ‘geforceerd’, bevestigt dat niet iedereen in dezelfde richting kijkt. Gelukkig worden verschillende initiatieven ondernomen en wijzigingen doorgevoerd om de gewenste gelijkheid te verkrijgen. Het recente karakter en andere factoren maken het jammer genoeg moeilijk om nu al uniforme conclusies te trekken met betrekking tot het al dan niet rechtvaardigen van een bepaalde discriminatie. Informatie verkregen in de toekomst zou eventueel een specifieker antwoord kunnen geven op de bovenstaande vragen. De bijkomende vraag hierbij is natuurlijk of deze antwoorden positief of negatief zullen zijn…

Bibliografie

AFEP. (2013). AFEP: Association Française Des Entreprises Privées. Geraadpleegd op 9 februari 2017, via http://www.afep.com/fr

AFEP-MEDEF. (2013). AFEP-MEDEFcode: Corporate governance code of listed corporations. Geraadpleegd via http://www.total.com/sites/default/files/atoms/file/AFEP-MEDEFcode

ANP/Novum. (2014, November 26). Akkoord over vrouwenquotum Duitse bedrijven. NU.

Beroepsinstituut van erkende Boekhouders en Fiscalisten. (2013, november 11-24). De rentabiliteitsratio’s van een onderneming. Pacioli.

Bureau Van Dijk. (sd). Orbis Europe: Company information across the globe. Geraadpleegd via https://orbiseurope.bvdinfo.com/ip

Bureau Van Dijk. (sd). Orbis: gedetailleerde internationale bedrijfsinformatie | BvD. Geraadpleegd op 20 februari 2017, via http://www.bvdinfo.com/nl-be/our-products/company-information/internati…

Claessens, H., & Van den Brande, H. (sd). Financiële analyse: Ratio's en balanslezen. Geraadpleegd op 7 maart 2017, via http://claessens.be/financiele_analyse/uiteenzettingen/150211_finan_HC_…

Clerq, M. D. (2011). Economie Toegelicht. Antwerpen - Cambridge: Intersentia.

Commissie Corporate Governance. (2016). De Code 2009 wordt herzien in 2017. Geraadpleegd via http://www.corporategovernancecommittee.be/nl/actualiteit/nieuws/de-cod…

Commissie Corporate Governance. (sd). Belgische Corporate Governance Code 2009. Geraadpleegd op 7 februari  2017, via http://www.corporategovernancecommittee.be/nl/over-de-code-2009/belgisc…

Corporate Governance Committee. (2009). Belgische Corporate Governance Code 2009. Brussel: Philippe Lambrecht.

Dequeecker, I. (2016, december 5). Hillary Clinton en feminisme: Het hoogste plafond verbrijzelen? Te weinig en te laat. Geraadpleegd via https://www.grenzeloos.org/content/hillary-clinton-en-feminisme-het-hoo…

Digital Agency Bronso. (2014, januari 17). Hoofdstuk 3: Herwerking van de balans en de resultatenrekening, horizontale en verticale analyse (p93). Geraadpleegd op 7 maart 2017, via https://www.bronso.be/blog/boekhouden/hoofdstuk-3-herwerking-van-de-bal…

Ekowiki Ekonomika. (sd). Hfst 7: Rentabiliteit. Geraadpleegd op 6 maart 2017, via http://ekowiki.ekonomika.be/wiki/images/4/4c/Hfst_7_rentabiliteit.pdf

Encyclo. (sd). Zelfregulering. Geraadpleegd op 7 februari 2017, via http://www.encyclo.nl/2013/begrip/zelfregulering

Europa NU. (sd). Bruto Binnenlands Product (BBP). Geraadpleegd op 2 mei 2017, via https://www.europa-nu.nl/id/vi59m6gmztzm/bruto_binnenlands_product_bbp

Europa NU. (sd). Economische groei. Geraadpleegd op 2 mei 2017, via https://www.europa-nu.nl/id/vi5aq0d0znzj/economische_groei

European Commission. (2012). Gender equality in the Member States. Geraadpleegd via http://ec.europa.eu/justice/gender-equality/files/womenonboards/factshe…

European Commission. (2012). Mapping EU action on Gender Equality: from the Treaty of Rome to Quotas. Opgehaald van http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-12-702_en.htm?locale=en

European Commission. (2012). Meer vrouwen in raden van commissarissen: Europese Commissie stelt quotum van 40% voor. Geraadpleegd via http://europa.eu/rapid/press-release_IP-12-1205_nl.htm

European Commission. (2012). Women in economic decision-making in the EU: progress report. Luxembourg: Publications Office of the European Union.

European Commission. (2012). Women on Boards: Commission proposes 40% objective. Geraadpleegd via  http://ec.europa.eu/justice/newsroom/gender-equality/news/121114_en.htm

European Parliament. (2011). European Parliament resolution of 6 July 2011 on women and business leadership. Geraadpleegd via http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P7-…

European Parliament. (2012). European Parliament resolution of 13 March 2012 on equality between women and men in the European Union - 2011. Geraadpleegd via http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P7-…

Haut Comité De Gouvernement D'Entreprise. (2016). GUIDE D’APPLICATION DU CODE AFEP-MEDEF DE GOUVERNEMENT D’ENTREPRISE DES SOCIETES COTEES DE NOVEMBRE 2016. Geraadpleegd via http://www.afep.com/uploads/medias/documents/Guide_application_code_Afe…

Herck, J. V. (2014). De Impact van onafhankelijkheid en de grootte van de raad van bestuur op de marktliquiditeit (Masterproef, KU Leuven, Leuven, België).

Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. (2016). De eerste balans van de wet van 28 juli 2011 over genderquota in raden van bestuur. Brussel: Michel Pasteel.

Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. (2016). Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen: wetgeving. Geraadpleegd via  http://igvm-iefh.belgium.be/nl/activiteiten/arbeid/glazen_plafond/wetge…

Investopedia. (sd). Corporate Governance. Geraadpleegd op 7 februari 2017, via http://www.investopedia.com/terms/c/corporategovernance.asp

Investopedia. (sd). DAX. Geraadpleegd op 6 februari  2017, via

            http://www.investopedia.com/terms/d/dax.asp

Investopedia. (sd). Net Income - NI. Opgeroepen op maart 7, 2017, van http://www.investopedia.com/terms/n/netincome.asp

Investopedia. (sd). Non-executive Director. Geraadpleegd op 8 februari 2017, via

http://www.investopedia.com/terms/n/non-executive-director.asp

Liquiditeit berekenen: Alles over liquiditeit. (2017). Current ratio. Geraadpleegd op 7 maart 7 2017, via https://www.liquiditeit-berekenen.nl/current-ratio/

Loonwijzer. (sd). De Loonkloof. Waarom verdienen vrouwen minder dan mannen? Geraadpleegd op 13 april 2016, via http://www.loonwijzer.be/main/loon/loonverschil-mannen-en-vrouwen/loonv…

Lovells, H. (2014, maart 13). Women on boards - France. Lexology.

MEDEF. (sd). What is MEDEF's purpose?. Geraadpleegd op 9 februari 2017, via http://eng.medef.com/missions/what-is-medefs-purpose.html

Monitoring Commissie Corporate Governance Code. (2016). De Nederlandse Corporate Governance Code. Den Haag: Secretariaat Postbus 20401.

Nationale Bank van België. (sd). Balanscentrale. Geraadpleegd via  https://www.nbb.be/nl/balanscentrale

Ooghe, H., Vander Bauwhede, H., & Van Wymeersch, C. (2012). Handboek financiële analyse van de onderneming Deel 1. Mortsel: Intersentia.

Ooghe, H., Vander Bauwhede, H., & Van Wymeersch, C. (2012). Handboek financiële analyse van de onderneming Deel 2. Mortsel: Intersentia.

Peavler, R. (2017, februari 4). What Are Solvency Ratios and What Do They Measure?  Geraadpleegd op 13 maart 2017, via https://www.thebalance.com/what-are-solvency-ratios-and-what-do-they-me…

Regierungskommission. (2015). Deutscher Corporate Governance Kodex. Geraadpleegd via

https://www.boeckler.de/pdf/mbf_kodex_farbe_aktuell.pdf

Regierungskommission. (sd). Deutscher Corporate Governance Kodex. Geraadpleegd op 8 februari 2017, via http://www.dcgk.de/en/code.html

RoSa. (sd). Nog steeds geen vrouw als president van de V.S. Geraadpleegd via http://www.rosavzw.be/site/index.php/rosa-s-vrouwennieuws/hot-topics/19…

Segers, F. (2014, december 11). Vrouwenquota in grote Duitse bedrijven. De Redactie.

Société De La Bourse De Luxembourg. (2009). Corporate Governance: The Ten Principles of Corporate Governance of the Luxembourg Stock Exchange.

           
Geraadpleegd via

http://www.ecgi.org/codes/documents/10_principles_lux_oct2009_en.pdf

 

The World Bank. (sd). GDP (current US$) Belgium. Geraadpleegd op 2 mei 2017, via http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?end=2015&locations=B…

The World Bank. (sd). GDP growth (annual %) Belgium. Geraadpleegd op 2 mei 2017, via http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG?end=2015&location…

Trading Economics. (sd). Belgium GDP. Geraadpleegd op 2 mei 2017, via http://www.tradingeconomics.com/belgium/gdp

Trading Economics. (sd). Belgium GDP Growth Rate. Geraadpleegd op 2 mei 2017, via http://www.tradingeconomics.com/belgium/gdp-growth

Verburg, M. (2016, maart 8). Duits vrouwenquotum levert nog weinig op. Duitslandweb.

Wikipedia The Free Encyclopedia. (sd). Non-executive director. Geraadpleegd op 8 februari  2017, via https://en.wikipedia.org/wiki/Non-executive_director

Wikipedia The Free Encyclopedia. (sd). Viviane Reding. Geraadpleegd op 26 oktober 2016, via https://en.wikipedia.org/wiki/Viviane_Reding