De vleesindustrie als één van de grootste oorzaken van klimaatverandering
De huidige veranderingen in het klimaat doen ons nadenken over de mogelijke oorzaken ervan. Een oorzaak die vaak (on)bewust over het hoofd wordt gezien is de milieu-impact van de vleesindustrie.
De aarde is ongeveer 4,6 miljard jaar oud en tijdens deze periode hebben er ontelbare natuurlijke klimaatveranderingen plaatsgevonden. Het is dus veilig om te stellen dat het klimaat nooit echt stabiel is geweest. Het grote verschil met de dag van vandaag is dat het klimaat niet meer enkel verandert als gevolg van natuurlijke oorzaken, maar ook meer en meer door verscheidene menselijke activiteiten. Hoewel ons ecosysteem immens complex is en we nog onwetend zijn over tal van dingen, zijn er toch al veel zaken die we wel begrijpen. We zijn ons steeds meer bewust van de planetaire risico’s waarmee de mensheid geconfronteerd wordt.
Er is steeds meer bewijsmateriaal waaruit blijkt dat verscheidene menselijke activiteiten veranderende mechanismen in de atmosfeer veroorzaken, dit fenomeen staat beter bekend als antropogene klimaatverandering. Het idee dat mensen het klimaat van onze planeet kunnen beïnvloeden en dit reeds gedaan hebben, is in de loop der jaren geleidelijk ontwikkeld. Ondertussen heeft het initieel excentrieke concept van menselijk veroorzaakte opwarming van de aarde vrijwel elke sceptische klimatoloog die objectief het bewijs bekijkt overtuigd.
Het begin van de Industriële Revolutie (rond 1750) veroorzaakte een dramatische stijging in de uitstoot van broeikasgassen. Sindsdien zijn ook de gemiddelde levensverwachting en het welvaartsniveau van een groot deel van de wereldbevolking toegenomen. Maar dit heeft ook een keerzijde, deze groei in combinatie met een enorme bevolkingsgroei hebben onduurzame productie- en consumptiepatronen gegenereerd wat de veerkracht van ons ecosysteem danig uitdaagt. De toename in potentie van de industriële mens heeft een verhoogde kwetsbaarheid voor onze planeet met zich meegebracht. Zoals uit onderstaande afbeeldingen afgeleid kan worden.
Dat wij nu al een aantal planetaire grenzen hebben overschreden behoort tot de wetenschappelijke consensus. Het staat buiten kijf dat de huidige snelheid in toename aan de hoeveelheid broeikasgassen (voornamelijk CO2) in de atmosfeer, alsook de toename van de gemiddelde temperatuur het gevolg zijn van een verhoogde uitstoot van CO2 door menselijke activiteiten wat tot gevolg heeft dat de natuurlijke opslag van CO2 (in oceanen en biomassa) en de natuurlijke evenwichten in de koolstofcyclus worden verstoord wat globale klimaatverandering tot gevolg heeft.
Veel activiteiten met een grote uitstoot aan broeikasgassen zijn vandaag de dag essentieel voor de wereldeconomie en een fundamenteel onderdeel van onze maatschappij. Eén van deze activiteiten is het fokken, onderhouden en het slachten van dieren, beter bekend als de vleesindustrie. Het is een onderdeel van de moderne landbouw die in veel culturen is beoefend sinds de overgang van de jager-verzamelaar levensstijl en het is een steeds groeiende trend. Vandaag de dag maakt deze sector steeds meer gebruik van natuurlijke hulpbronnen wat een aanzienlijke milieukost oplevert. Afbeelding 4 illustreert de milieu-impact van verschillende voedselcategorieën.
De vleesindustrie heeft een enorme impact op vrijwel alle aspecten van het milieu, waaronder lucht, klimaat, land, bodem, water en biodiversiteit. De impact kan direct zijn, bijvoorbeeld door begrazing, of indirect, zoals de uitbreiding van de sojaboonproductie voor veevoer die in Zuid-Amerika het Amazonewoud bedreigen. Het primaire doel van de vleesindustrie, landbouw, bosbouw en visserij is voedsel, vezels en brandstof te produceren die het leven van de mens ondersteunen en verbeteren. Als productie activiteiten hebben ze, en blijven ze, zowel de natuurlijke omgeving als de werking van natuurlijke ecosystemen veranderen en de eigenschappen van natuurlijke hulpbronnen (van bodem en water tot lucht en biodiversiteit) beïnvloeden.
De technologische ontwikkelingen van de laatste twee eeuwen, en in het bijzonder die van de laatste vijftig jaar met als doel te reageren op de groeiende vraag, hebben de milieueffecten van de agrarische sector enorm verhoogd. Productiviteitswinst is niet zonder milieukosten geweest – neem bijvoorbeeld de overexploitatie van eindige (of zeer langzame hernieuwbare) bronnen. Met deze steeds toenemende welvaart gestuurd door technologische ontwikkelingen consumeren mensen jaarlijks meer vlees en zuivelproducten. De wereldwijde vleesproductie wordt geschat meer dan te verdubbelen van 229 miljoen ton in 1999/2001 tot 465 miljoen ton in 2050, terwijl de melkproductie van 580 tot 1 043 miljoen ton zal stijgen
Collectief worden elk jaar meer dan 65 miljard dieren gefokt, gevoed, geslacht en geconsumeerd. Dit is ongeveer 10 keer meer dan het aantal mensen die er op aarde leven. Dit hele proces is afhankelijk van hernieuwbare en niet-hernieuwbare natuurlijke hulpbronnen, waaronder land, water, lucht, voedsel en fossiele brandstoffen. Tijdens de loop der geschiedenis is een complex systeem ontwikkeld dat de verwerkende productie van steeds meer dieren mogelijk maakt, maar die tegelijkertijd meer en meer van de hulpbronnen van de planeet gebruikt en ook een enorme hoeveelheid afval, vervuiling en andere ongunstige klimaatveranderende effecten in zijn kielzog achterlaat. Het gebruik van dieren voor voedsel en andere producten en diensten is slechts één van vele menselijke activiteiten die afhankelijk zijn van natuurlijke hulpbronnen. Mensen gebruiken de natuurlijke hulpbronnen van de wereld tegen tarieven die hun natuurlijk hernieuwbaar vermogen steeds meer overschrijden. Mensen introduceren toenemende hoeveelheden verontreinigende stoffen in de lucht, water en bodem tegen een hogere snelheid dan de capaciteit van het milieu om deze verontreinigende stoffen weg te werken.
Zowel ethische overtuigingen (waaronder dierenrechten) als gezondheidszorgen en milieuovertuigingen hebben een sociale beweging gecreëerd die een vegetarische of veganistische levensstijl promoten. Het vegetarisme en veganisme is een van de meest controversiële en gedebatteerde onderwerpen sinds zijn opkomst en men is er nog steeds niet in geslaagd om tot een “juiste” conclusie omtrent deze controversie te komen. Mensen die leefden tijdens de jager-verzamelaar periode hadden geen andere keuze, zij moesten jagen om te overleven. Tegenwoordig is de situatie erg verschillend, de ongeziene toename van de bevolking en de alarmerende uitputting van natuurlijke hulpbronnen, alsook een toename in de vraag naar voedsel heeft het getransformeerd tot een probleem dat dringend moet worden aangepakt. Vandaag de dag staat het ter discussie dat de industrialisatie van de dierlijke landbouw zich heeft ontwikkeld tot een bedreiging voor de duurzaamheid van onze planeet en zelfs de overleving van het menselijk ras.
De situatie waarin we ons op dit moment bevinden is een gekenmerkt door gewijzigde klimaatomstandigheden en deze kan de mensheid naar een ernstige crisissituatie leiden. We kunnen de mogelijkheid niet langer uitsluiten dat als gevolg van ons collectief handelen cruciale kantelmomenten met onomkeerbare gevolgen voor de mens en ons ecosysteem overschreden worden. De verwachte effecten van klimaatverandering, waaronder hogere temperaturen, meer frequente en extreme weersomstandigheden, watertekorten, stijgende zeespiegel, landafbraak, verstoring van ecosystemen en verlies van biodiversiteit, zullen grote gevolgen hebben voor onze toekomstige generaties. Er zijn reeds verschillende onderzoeken naar de oorzaken van deze klimaatveranderingen gestart. Het is echter frappant dat de vleesindustrie, meer bepaald de productie van vlees en andere dierlijke producten, vrijwel nooit mee in dit lijstje van oorzaken wordt gezet. Nochtans hebben verschillende studies reeds aangetoond dat de productie van vlees en andere dierlijke producten wel degelijk een aanzienlijke impact hebben op het milieu. Het is zelfs zo dat de vleesindustrie aanzien wordt als één van de belangrijkste bijdragers aan klimaatverandering door de uitstoot van broeikasgassen, maar ook door ontbossing, bodemdegradatie, watertekorten en algemene milieuvervuiling.
Door de impact op land, water- en biodiversiteitsbronnen draagt de vleesindustrie aanzienlijk bij aan klimaatverandering. Aangezien klimaatverandering een steeds groeiende bedreiging vormt voor de wereldwijde voedselzekerheid, is het belangrijk dat mensen over de hele wereld op de hoogte zijn van de effecten van hun consumptiepatronen op het milieu. Toch is het duidelijk geworden dat de effecten van de vleesindustrie vaak weinig tot niet geadresseerd worden. Ondanks de omvang van het probleem en het reeds bestaande bewijs van de milieu-impact van de productie van vlees en andere dierlijke producten, bestaan er relatief weinig wereldwijde en nationale beleidsmaatregelen die de milieueffecten van de vleesindustrie reguleren, en diegene die wel bestaan blijken in praktijk onvoldoende. Maar om de effecten van klimaatverandering echt te beperken, zijn onze voedselconsumptiepatronen ook een factor die goed zou moeten worden bekeken. Het systematische exploitatie proces van dieren wordt jaar na jaar herhaald en neemt alarmerend toe in volume en intensiteit. Dit systeem is ook ingewikkelder geworden doordat het nu sterk verweven is met onze cultuur, politiek en economie. Er is dringend actie nodig om de productie van gewassen, vleesproducten en de visserij aan te passen met het oog op een verminderde uitstoot van broeikasgassen die verantwoordelijk zijn voor de opwarming van de aarde. Om dat te realiseren moeten we bewuste beslissingen nemen en rekening houden met onze impact op het milieu. Het is van essentieel belang bewust te zijn van alle gebieden van duurzaamheid die door het productieproces van de vleesindustrie worden getroffen. Ook de onderdrukking en het wanbeheer van informatie over de milieueffecten van de vleesindustrie door verschillende beslissingsorganisaties moet dringend worden aangepakt om zo juiste globale strategieën te ontwikkelen die gericht zijn op de vermindering van de huidige klimaatveranderingen. Om effectief de weg naar een duurzame toekomst te banen moeten de problemen gerelateerd aan de productie van vlees en andere dierlijke producten dringend in acht genomen worden. Beter beleid in de vlees- en zuivelsector is niet alleen een milieubehoefte maar ook een sociale en gezondheidsnoodzaak.
Bibliografie
Andersen, K. & Kuhn, K. (2014). Cowspiracy: The sustainability secret. United States, California: Earth Aware Editions.
Arnell, N. et al. (2014). Global-scale climate impact functions: The relationship between climate forcing and impact. Climate Change 134; 474 – 487.
Arrhenius, S. (1896). On the influence of carbonic acid in the air upon the temperature of the ground. The London, Edinburgh, and Dublin Philosophical Magazine and Journal of Science, 5(41), 237–76.
Boykoff, M.T. (2014). Media discourse on the climate slowdown. National Climate Change 4; 156 – 158.
Campagnolo, L. et al. (2016). Can climate policy enhance sustainability? The Netherlands, Dordrecht: Springer Science+Business Media.
Canavan, C.R. et al. (2016). The SDGs will require integrated agriculture, nutrition, and health at the community level. Available online at: https://www.researchgate.net/publication/290598462_The_SDGs_Will_Requir… Agriculture_Nutrition_and_Health_at_the_Community_Level
Carraro, C. et al. (2010). How is world sustainability in the climate policy sphere? A scenario assessment of different commitments for curbing CO2 emissions I a sustainability framework. Available online at: http://www.iemss.org/iemss2010/papers/S11/S.11.10.World%20Sustainabilit… 0commitments%20for%20curbing%20CO2%20emissions%20in%20a%20Sustainability%20 Framework%20-%20RAMIRO%20PARRADO.pdf
CleanMetrics. (2011). Analytics for the sustainable economy. Available online at: http://www.ewg.org/meateatersguide/eat-smart/
Climate Challenge. (2013). Climate challenge: De mens en het klimaat. Available online at: http://www.climatechallenge.be/nl/klimaatverandering-woord-en-beeld/wat…- klimaatverandering/de-mens-en-het-klimaat.aspx
Dobermann, A. et al. (2013). Solutions for sustainable agriculture and food systems: Tech- nical report for the post-2015 development agenda. United States, New York: Thematic Group on Sustainable and Food Systems of the Sustainable Development Solutions Network.
Dryzek, J.S. et al. (2011). The oxford handbook of climate change and society. Chapter 10: Organized climate change denial. United Kingdom, Oxford: Oxford University Press
EWG. (2011). Meat eater’s guide to climate change and health: Lifecycle assessments: Methodology and results. Available online at: http://static.ewg.org/reports/2011/meateaters/pdf/methodology_ewg_meat_… ealth_and_climate_2011.pdf?_ga=2.187340328.1055498145.1495388235- 737194159.1495387855
FAO. (1989). The state of food and agriculture. World and regional reviews: Sustainable development and natural resource management. Available online at: http://www.fao.org/docrep/017/t0162e/t0162e.pdf
FAO. (2006a). World agriculture: towards 2015/2050. Italy, Rome: Interim Report.
FAO. (2006b). FAO statistical databases. Available online at: http://faostat.fao.org/default.aspx
FAO. (2006c). FAO Report Views Rising Global Dairy, Meat Production as Major Environmental Threat. Available online at: https://www.organicconsumers.org/news/fao- report-views-rising-global-dairy-meat-production-major-environmental-threat
FAO. (2008). The state of food and agriculture 2008. Available online at: http://www.fao.org/3/a-i0100e.pdf
FAO. (2015). Sustainability assessment of food and agriculture systems (SAFA) for sustainable development. Available online at: http://www.fao.org/fileadmin/templates/nr/sustainability_pathways/docs/… ble_development 01_.pdf
FAO. (2016a). Sustainability pathways. Available online at: http://www.fao.org/nr/sustainability/home/en/
FAO. (2016b). The state of food and agriculture: Climate change, agriculture and food security. Available online at: http://www.fao.org/3/a-i6030e.pdf
Fourier, J. J. (1827). Memoire sur les temperatures du globe terrestre et des espaces planetaires. Memoires de l’Academic Royale des Sciences de l’Institute de France VII; 570 – 604.
Garnett, T. & Godfray, C. (2012). Sustainable intensification in agriculture. Navigating a course through competing food system priorities. United Kingdom, Oxford: Food Climate Research Network and the Oxford Martin Programme on the Future of Food, p. 51.
GISS. (n.d.). GISS surface temperature analysis. Available online at: https://data.giss.nasa.gov/gistemp/
Global Footprint Network. (n.d.). Climate change: Carbon footprint. Available online at: http://www.footprintnetwork.org/our-work/climate-change/
Gormon, Z. (n.d.). Compassionate consumption: How veganism is taking over mainstream Europe. United Kingdom, London: Counterpoint.
Humane Society. (n.d.). Ag-gag laws keep animal cruelty behind closed doors. Available online at: http://www.humanesociety.org/issues/campaigns/factory_farming/fact- sheets/ag_gag.html?credit=web_vanity_aggag
Hyner, C. et al. (2015). A leading cause of everything: One industry that is destroying our planet and our ability to thrive on it. Available online at: https://journals.law.stanford.edu/stanford- environmental-law-journal-elj/blog/leading-cause-everything-one-industry-destroying-our- planet-and-our-ability-thrive-it
IPCC. (2001). Climate change 2001: Synthesis report. Contribution of Working Groups I, II and III to the Third Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, edited by R. J. Watson and the Core Writing Team. Available online at https://www.ipcc.ch/pdf/climate-changes-2001/synthesis-syr/english/fron…
IPCC. (2013). Climate change 2013: The physical science basis. Contribution of Working Groups I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. United Kingdom, Cambridge: Cambridge University Press.
IWMI. (2000). Water supply and demand, 1995 to 2025. Available online at: http://www.iwmi.cgiar.org/About_IWMI/Strategic_Documents/Annual_Reports…- 2000/Scientific-WS2025.pdf
Joy, M. (2010). Why we love dogs, eat pigs and wear cows. United States, Massachusetts: RedWheel/Weiser, LLC.
Kanter, D.R. et al. (2016). Evaluating agricultural trade-offs in the age of sustainable development. Available online at: https://www.researchgate.net/publication/309230139_Evaluating_agricultu…- offs_in_the_age_of_sustainable_development
Le Blanc, D. (2015). Towards integration at last? The sustainable development goals as a network of targets. United States, New York: DESA Working Paper No. 141. Division for Sustainable Development, United Nations Department of Economic and Social Affairs.
Leonard, D. K. (2006). The political economy of international development and pro-poor livestock policies. PPLPI Working Paper 35. Italy, Rome: FAO. Available online at: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.488.6918&rep=r…
Lipper, L. et al. (2014). Climate-smart agriculture for food security. Nature Climate Change 4 (12), 1068–1072.
MEA. (2005a). Ecosystems and human well-being: synthesis. United States, Washington DC; Island Press.
MEA. (2005b). Ecosystems and human well-being: biodiversity synthesis. United States, Washington DC; Island Press.
NASA. (2005). Global temperature trends: 2005 summation. Available online at: http://data.giss.nasa.gov/gistem/2005/
Naqvi, S.M.K. & Sejian, V. (2011). Global climate change: Role of livestock. Asian Journal of Agricultural Sciences, 3(1), 19 – 25.
NOAA. (2006). Trends in atmospheric carbon dioxide. Available online at: https://www.ncdc.noaa.gov/monitoring-references/faq/anomalies.php
NOAA. (2017a). Global Surface Temperature Anomalies. NOAA/Earth System Research Laboratory, Global Monitoring Division.
NOAA. (2017b). History of Earth's surface temperature 1880-2016. Available online at: https://www.climate.gov/news-features/videos/history-earths-surface-tem…
Oppenlander, R. (2012). Comfortably unaware: Global depletion and food responsibility: What you choose to eat is killing our planet. United States, Minneapolis: Langdon Street Press.
Oppenlander, R. (2013). Food choice and sustainability: Why buying local, eating less meat, and taking baby steps won't work. United States, Minneapolis: Langdon Street Press.
Pandian, H. (2016). An exploration of the impact of animal agriculture on human sustainable development and the child health indicator. Ireland, Dublin: Dissertation for the Dublin Institute of Technology.
Pearson, S. (n.d.). Environmental Externalities in the policy analysis matrix. Available online at: https://web.stanford.edu/group/FRI/indonesia/courses/lectures/pearson2/…
Powell, J. L. (2001). Mysteries of terra firma: The age and evolution of the earth. United States, New York: Simon & Schuster.
Rahmstorf, S. (2008). Anthropogenic climate change: Revisiting the facts. Germany, Potsdam: Potsdam Institute for Climate Impact Research.
Rosegrant, M.W., Cai, X. & Cline, S.A. (2002). Global water outlook to 2025. Averting an impending crisis. A 2020 vision for food, agriculture and the environment initiative. International Food Policy Research Institute an International Water Management Institute. Available online at: http://ageconsearch.umn.edu/bitstream/16144/1/fp02ro01.pdf
Siegenthaler, U. et al. (2005). Stable carbon cycle-climate relationship during the late Pleistocene. Science, 310(5752): 1313 – 1317.
Smith, P. et al. (2014). Agriculture, forestry and other land use (AFOLU). Contribution of Working Group III to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. United Kingdom, Cambridge: Cambridge University Press. Available online at: https://www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar5/wg3/ipcc_wg3_ar5_chapter1…
Smith, T.M. et al. (2008). Improvements to NOAA’s Historical Merged Land-Ocean Surface Temperature Analysis. Available online at: https://www.ncdc.noaa.gov/monitoring- references/docs/smith-et-al-2008.pdf
Spahni, R. et al. (2005). Atmospheric methane and nitrous oxide of the late Pleistocene from Antarctic ice cores. Science, 310(5752): 1317 – 1321.
Sprinz, D. & Luterbacher, U. (2001). International relations and global climate change. Germany, Potsdam: Potsdam Institute for Climate Impact Research.
Steinfeld, H. et al. (2006). Livestock’s long shadow: Environmental issues and options. Italy, Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations.
ThoughtCo. (2017). What is a simple random sample? Definition and different approaches. Available online at: https://www.thoughtco.com/random-sampling-3026729
Tietenberg, T. (2003). Environmental and natural resource economics. Available online at: http://s1.downloadmienphi.net/file/downloadfile7/200/1375238.pdf
Tilman, D. & Clark, M. (2014). Global diets link environmental sustainability and human health. Nature 515, 518–522.
Turner, K. et al. (2004). Economic valuation of water resources in agriculture: From the sectoral to functional perspective of natural resource management. Available online at: ftp://ftp.fao.org/agl/aglw/docs/wr27e.pdf
UN. (2015). Transforming our world: The 2030 agenda for sustainable development. Available online at: http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/RES/70/1&Lang=E
UN. (n.d.). Sustainable development goals. Available online at: http://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals
UNEP. (2005). Global environment outlook year book 2004/05. Available online at: http://www.unep.org/geo/yearbook/yb2004/
UNEP. (2010). Assessing the environmental impacts of consumption and production: Priority products and materials. A Report of the Working Group on the Environmental Impacts of Products and Materials to the International Panel for Sustainable Resource Management. Available online at: http://www.unep.fr/shared/publications/pdf/DTIx1262xPA- PriorityProductsAndMaterials_Report.pdf
UNESCO. (2005). Water portal. Available online at: http://en.unesco.org/themes/water-security
UNFCC. (2000). Climate change information sheet 22. How human activities produce greenhouse gases. Available online at http://unfccc.int/cop3/fccc/climate/fact22.htm
UNFCC. (n.d.). The Paris Agreement. Available online at: http://unfccc.int/paris_agreement/items/9485.php
Vermeulen, S. J. (2012). Climate change and food systems. Annual Review of Environment and Resources, 37(1), 195.
Vidal, J. (2011). Climate sceptic Willie Soon received $1m from oil companies, papers show. Available online at: https://www.theguardian.com/environment/2011/jun/28/climate-change- sceptic-willie-soon
Westing, A.H., Fox, W. & Renner, M. (2001). Environmental degradation as both consequence and cause of armed conflict. Working Paper prepared for Nobel Peace Laureate Forum participants by PREPCOM subcommittee on Environmental Degradation.
Wikipedia. (n.d.). Environmental good. Available online at: https://en.wikipedia.org/wiki/Environmental_good
WorldWatch. (2009). Livestock and climate change. What if the key actors in climate change are cows, pigs and chickens?. Available online at: http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change…
Wu, J. Y. (2014). Everyone vegetarian, world enriching. Open Journal of Philosophy, 4(2), 160– 165.
Xercavins, V. (1999). Carrying capacity in east sub-Saharan Africa: A multilevel integrated assessment and a sustainable development approach. Available online at: http://upcommons.upc.edu/bitstream/handle/2099/1420/13.Carrying+Capacit…- Saharan+Africa.+A+sustainable+Development+Apporoach.pdf;jsessionid=96BF0C465E0B C2C33BE1E56502F22E5C?sequence=1
