Talensensibilisering via muziek in het kleuteronderwijs
Hello, bonjour, goedemorgen, wat leuk om hier te zijn! We zullen er samen voor zorgen, dat we allen wakker zijn…
Welke meerwaarde biedt een aanbod van meertalige liedjes in het kader van talensensibilisering in het kleuteronderwijs in Vlaanderen?
Taalverwerving op jonge leeftijd opent de weg naar taaldiversiteit, bevordert sociale samenhang, zorgt niet enkel voor een groter besef van andere culturen met andere taalnormen, maar ook voor een betere samenleving met anderen. In de context van deze bachelorproef wordt inzicht gegeven in het begrip talensensibilisering in het kleuteronderwijs. Via muzische opvoeding en een gevarieerd aanbod van meertalige liedjes, maken kleuters kennis met nieuwe klanken en woorden. Door het opslaan in het geheugen van klanken, woorden en uitdrukkingen blijkt talensensibilisering immers een motiverende kracht te hebben. Daarnaast werd gezocht naar een speelse en muzikale manier om kleuters in contact te brengen met andere talen dan de schooltaal. In dat opzicht componeerde ik enkele meertalige kleuterliedjes die talensensibilisering kunnen stimuleren: liedjes voor een ochtendritueel, voor moederdag, voor diverse les- en spelactiviteiten, allen voorzien van geschikte leerplandoelen. Aansluitend ondersteunen enkele uitgewerkte lesfiches of activiteitentips de kleuteronderwijzers bij het gebruik ervan in de praktijk.
Bibliografie
Armand, F., & Dagenais, D. (2005). Langues en contexte d’immigration: éveiller au langage et à la diversité linguistique en milieu scolaire. Revue de l’Association des études canadiennes. Geraadpleegd op 25 februari 2017 via http://www.elodil.com/pdf/articlePRIMAIRE%20fr.pdf
Basiscompetenties. (2007). Besluit van de Vlaamse Regering betreffende de basiscompetenties van de leraren. (2007). Geraadpleegd op 25 april 2017 via
http://data-onderwijs.vlaanderen.be/edulex/document.aspx?docid=13952#24…
Baten, L., Cohen, Y., Lammertyn, K., Raes, N., Sagaert, B., Schmidt, H., Vanderhauwaert, R., Vanderheyden, H. & Voet, R. (2006). Talensensibilisering en initiatie Frans: doelstellingen en voorbeelden. Antwoord op huistaakopdracht 9 van Minister van Werk, Onderwijs en Vorming, F. Vandenbroucke. Geraadpleegd op 1 maart 2017 via http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/basisonderwijs/lager-onderwijs/…
Candelier, M. (2003). L’éveil aux langues à l’école primaire - Evlang: bilan d’une innovation européenne. Brussel: De Boeck.
Conbat+. (2011). Geraadpleegd op 20 februari via http://conbat.ecml.at/DidacticUnits/tabid/2670/language/fr-FR/Default.a…
Crevits, H. (2015). Beleidsbrief Onderwijs 2015-2016: Competenties van Nederlands en moderne vreemde talen blijvend verbeteren. Geraadpleegd op 2 januari 2017 via http://www.vlaanderen.be
Decoo, W. (2008). Mijn kind leert een andere taal. Tielt: Uitgeverij Lannoo nv.
Decreet. (2014). Onderwijs en initiatie in vreemde talen in het gewoon basisonderwijs. Geraadpleegd op 31 december 2016 via
http://data-onderwijs.vlaanderen.be/edulex/document.aspx?docid=13480
De Doncker, H. (2010). Talensensibilisering voor het basisonderwijs. Mechelen: Plantyn.
De Smedt, H. (z.d.). Meertaligheid. Foyer en meertaligheid. Geraadpleegd op 2 januari 2017 via http://www.foyer.be/?page=sommaire&modal=article&id_article=11448&ztr=6…
Devlieger, M., Frijns, C., Sierens, S., & Van Gorp, K. (2012). Is die taal van ver of van hier? Wegwijs in talensensibilisering, van kleuters tot adolescenten. Praktijkgerichte literatuurstudies onderwijsonderzoek. Den Haag, Nederland: Acco.
Frijns, C., Sierens, S. Devlieger, M., Van Gorp, K., Sercu, L. & Van Avermaet, P. (2011). ‘t Is goe, juf, die spreekt mijn taal! Literatuurstudie praktijkgericht onderwijsonderzoek in opdracht van de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor). Brussel: VLOR, Vlaamse Onderwijsraad.
Gielen, S. & Işçi, A. (2015). Meertaligheid een troef! Sint-Niklaas: Abimo Uitgeverij.
Gielen, S., Padmos, T., Philips, I. & Truyts, I. (2012a). Talensensibilisering in het kleuter- en lager onderwijs. Tips voor de klas- en schoolpraktijk. Geraadpleegd op 15 september 2016 via http://www.cteno.be/downloads/publicaties/gielen_ea_2012_handleiding_ta…
Gielen, S., Padmos, T., Philips, I. & Truyts, I. (2012b). Talensensibilisering in het Vlaamse onderwijs. Verslag van een implementatietraject op zes basisscholen. Geraadpleegd op 1 maart 2017 via http://www.cteno.be/assets/downloads/cteno/nieuwsbrief/18/nieuwsbrief_1…
Haverkort, F., van der Lei, R. & Noordam, L. (2008, derde druk). Kleuterwijs. Liedbundel voor kinderen van 3-7 jaar. Arnhem: Boom & van Ketel grafimedia.
Hawkins, E. (1984). Awareness of Language. An Introduction. Cambridge: Cambridge: University Press.
Hawkins, E. (1999). Foreign Language Study and Language Awareness. York: University of York.
Hulsen, K. (2016). Handleiding bij de bachelorproef. Brugge: Howest.
Jonckheere, S., & Top, L. (2005). Language Educator Awareness (LEA): Talensensibilisering en ontwikkeling van multicultureel bewustzijn in (taal)lerarenopleidingen. Geraadpleegd op 25 februari 2017 via http://archive.ecml.at/mtp2/lea/results/Othermaterials/Articles/sofie.p…
Jonckheere, S., De Doncker, H., De Smedt, H., & Van Schuylenbergh, K. (2009). Talen op een kier: talensensibilisering voor het basisonderwijs. Mechelen: Plantyn.
Jonckheere, S. (2011). Talensensibilisering in het basisonderwijs: Op een positieve manier omgaan met talen in de klas. Tijdschrift Taal voor opleiders en onderwijsadviseurs, jg. 2, nr. 3, pp. 34-41.
Julien, M. (2008). Taalstoornissen bij meertalige kinderen. Amsterdam: Harcourt Assesment.
Korthagen, F., Koster, B., Melief, K., & den Ouden, J. (2003). Docenten leren reflecteren: systematische reflectie in de opleiding en begeleiding van leraren. 2e dr. Soest: Nelissen.
LEA Langue et Education Au plurilinguisme (z.j.) Geraadpleegd op 27 februari 2017 via http://archive.ecml.at/mtp2/lea/results/indexfrench.html
Lemieux, G. (z.j.). Le développement de la pronunciation. Geraadpleegd op 8 maart 2017 via https://www.aepq.ca/wp-content/uploads/2011/04/le_developpement_de_la_p…
Lewis, M. (1997). The Lexical Approach. Hove: Language Teacher Publications.
Martens, L. (2011). Taalinitiatie: een trampoline naar meertaligheid. Mechelen: Plantyn.
Mens en maatschappij. (2015). Kleuteronderwijs – Mens en maatschappij - Ontwikkelingsdoelen. (2015). Geraadpleegd op 2 januari 2017 via http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/basisonderwijs/kleuteronderwijs…
Mesotten, M. & Molemans, N. (2012). Wie zoekt die zingt. Sint-Niklaas: Abimo Uitgeverij.
Mieras, M. (2011). Wat muziek doet met kinderhersenen. Geraadpleegd op 15 februari 2017 via https://www.jeugdcultuurfonds.nl/wp-content/uploads/2015/09/Muziekonder…
Mila Lila. (2016). Geraadpleegd op 9 maart via http://www.milalila.com/mila-lila.html
Nederlands. (2014). Kleuteronderwijs - Nederlands - Ontwikkelingsdoelen. (2014). Geraadpleegd op 2 januari 2017 via http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/basisonderwijs/kleuteronderwijs…
Nederlandse Encyclopedie. (2017). http://www.encyclo.nl. Meerdere keren geraadpleegd in januari 2017.
Nerinckx, S. & Wijnants, D. (2006). Actief en creatief musiceren met de jongste kleuters. Geraadpleegd op verschillende data via http://www.leerrijk.be/handlers/retrieve.ashx?action=GetPDF&id=dbac1705…
Oproep nascholing. (2007). Oproep: Nascholing op initiatief van de Vlaamse Regering. Prioritaire nascholingsthema's voor het schooljaar 2008-2009. (2007). Geraadpleegd op 2 januari 2017 via http://www.ond.vlaanderen.be/nascholing/doc/Oproep%20nascholing%20op%20…
Perregaux, C., De Goumoëns, C., Jeannot, D., & De Pietro, J. F. (2003). Education et ouverture aux langues à l'école (EOLE). Neuchâtel: Secrétariat général de la CIIP.
Philips, I. (2013). Talensensibilisering. Zegt een Poolse koe ook boe? Geraadpleegd op 31 december 2016 via http://www.ond.vlaanderen.be/edt/Presentaties/6a_EDT_Talensensibiliseri…
Pollefliet, L. (2014). Schrijven van verslag tot eindwerk. Gent: Academia Press.
Ramaut, G., Sterckx, M. & Torfs, K. (2016). Eerste hulp voor anderstalige nieuwkomers. Brochure voor het kleuteronderwijs. Leuven: Centrum voor Taal en Onderwijs.
Ringoet, E. (2015-2016). Leergebied taal 3 [syllabus]. Brugge: Howest.
Roelandt, F., Soons, B., Van Schuylenbergh, R., & Van Gerven, P. (2014). Een leerlijn zwemmen: safe and simple. Leuven; Den Haag: Acco.
Schmidt, H., De Troyer, G. & Decoo, W. (2009). Oh là là! Derde kleuterklas: Flonflon, c’est moi! Handleiding. Wommelgem: Van In.
Smet, P. (2011). Beleidsbrief Onderwijs Beleidsprioriteiten 2011-2012. (2011). Geraadpleegd op 9 februari 2017 via https://docs.vlaamsparlement.be/docs/stukken/2011-2012/g1317-1.pdf
Taelman, H., Wuyts, A., Cajot, G., Mesotten, M. & Verbruggen, J. (2013). Inspiratiegids taal en muziek. Leuven: Expertisenetwerk School of Education.
Tatou le matou. (2014). Le Français pour les petits: mallette pédagogique. Paris: Hachette.
Top, L. & De Smedt, H. (2005). Zin voor talen, talensensibilisering en de taalportfolio in een meer talig onderwijs. Antwerpen: Garant.
Uitgangspunten. (2017). Kleuteronderwijs Nederlands Uitgangspunten. (2017). Geraadpleegd op 6 maart 2017 via http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/basisonderwijs/kleuteronderwijs…
Van Dale. (2017). Http://vowb.vandale.nl/zoeken/zoeken.do. Meerdere keren geraadpleegd in januari 2017.
Van den Branden, K. (2000). Taakgericht onderwijs in een notendop. Geraadpleegd op 24 februari 2017 via http://www.cteno.be/downloads/publicaties/van_den_branden_2000_taakgeri…
Van den Branden, K. (2012). Handboek taalbeleid basisonderwijs. Tweede druk Leuven: Acco.
Vandenbroucke, F. (2006). De lat hoog voor talen in iedere school: Goed voor de sterken, sterk voor de zwakken (Talenbeleidsnota). Brussel: Vlaams Minister van Werk, Onderwijs en Vorming.
Van der Strieckt, S., & Declercq, D. (2007). Filou: muzische tussendoortjes voor initiatie Frans in de 2de en de 3de kleuterklas. Averbode: Averbode Educatief.
Vandewalle, I. (2006). La valise de Pistache. Brugge: Die Keure.
Verhallen, M. & Walst, R. (2001). Taalontwikkeling op school. Bussum: Coutinho.
Verhelst, M., Joos, S. & Moons, C. (2010). Taalstimulering en meertaligheid bij kinderen van 0 tot 6. Studieopdracht Kind en Gezin. Leuven: Centrum voor Taal en Onderwijs.
Vlaamse Onderwijsraad. (2004). Meer talen in de basisschool? Een verkenning. Antwerpen: Garant-Uitgevers n.v.
Vreemde talen. (z.j.). Het aanleren van (vreemde) talen vanaf jonge leeftijd. Geraadpleegd op 31 december 2016 via
data-onderwijs.vlaanderen.be/documenten/bestand.ashx?nr=751
Vromant, G. (2017, 22 maart). (zorgleerkracht Steinerschool Anderlecht). (talensensibilisering in een meertalige kleuterklas). Persoonlijke communicatie [interview]. Howest, Brugge.
Leerplannen VVKBaO
VVKBaO. (1999). Muzische Opvoeding. Algemeen deel. Leerplan. Brussel: CRKLKO.
VVKBaO. (1999). Muzische Opvoeding. Dramatisch spel. Deelleerplan. Brussel: CRKLKO.
VVKBaO. (1999). Muzische Opvoeding. Muzikale opvoeding. Deelleerplan. Brussel: CRKLKO.
VVKBaO. (1999). Muzische Opvoeding. Beeldopvoeding. Deelleerplan. Brussel: CRKLKO.
VVKBAO. (2000). Nederlands. Luisteren en spreken. Deelleerplan. Brussel: CRKLKO.
VVKBAO. (2000). Nederlands. Lezen. Deelleerplan. CRKLKO.
VVKBAO. (2010). Nederlands. Leerplan. Brussel: DOKO vzw.
VVKBAO. (2002). Toelichtingen - Meten en metend rekenen. Brussel: CRKLKO.
VVKBAO. (2011). Bewegingsopvoeding. Leerplan. Brussel: DOKO vzw.
VVKBAO. (2007). Wereldoriëntatie, een aanbod om te leren leren. Brussel: CRKLKO.
VVKBAO. (2002). Wereldoriëntatie, met interactieve werkvormen. Brussel: CRKLKO.
VVKBAO. (2010). Wereldoriëntatie. Leerplan. Brussel: DOKO vzw.
VVKBAO. (2002). Wiskunde, meten en metend rekenen. Brussel: CRKLKO.
VVKBAO. (2001). Wiskunde, meetkunde. Toelichtingen. Brussel: CRKLKO.
VVKBAO. (2001). Wiskunde, getallenkennis. Toelichtingen. Brussel: CRKLKO.
VVKBAO. (2012). Mediaopvoeding. Leerplan. Brussel: DOKO vzw.
VVKBAO. (2001). Werkplan Rooms-Katholieke Godsdienst voor het Katholiek Kleuteronderwijs in Vlaanderen. Brussel: Uitgeverij Licap.
